Đề tài Nghiên cứu cám gạo lên men là thức ăn cho cá tại Cần Thơ

TRÆ ÅÌ NG ÂAÛ I HOÜ C CÁÖ N THÅ KHOA NÄNG NGHIÃÛ P VIÃÛ N HAÍ I SAÍ N BAÏ O CAÏ O KHOA HOÜ C NGHIÃN CÆÏ U SÆÍ DUÛ NG CAÏ M GAÛ O LÃN MEN LAÌ M THÆÏ C ÀN CHO CAÏ TAÛ I CÁÖ N THÅ CÅ QUAN CHUÍ QUAÍ N CHUÍ NHIÃÛ M ÂÃÖ TAÌ I SÅÍ KHOA HOÜ C CÄNG NGHÃÛ Ts. Nguyãù n Thanh Phæ ång & MÄI TRÆ ÅÌ NG TÈ NH CÁÖ N THÅ Caï n bäü phäú i håü p chê nh: Th.s. Tráö n Thë Thanh Hiãö n Ks. Buì i Thë Bê ch Hàò ng Ks. Huyì nh Thë Tuï Ths. Nguyãù n Vàn Ngoü c Th.s. Nguyãù n Anh Tuáú n P.ts. Nguyãù n Vàn Baï Ks. Træ ång Hoaì ng Minh Th.s. Dæ ång Nhæû t Long 1999 1 MUÛ C LUÛ C Pháö n I: GIÅÏ I THIÃÛ U Pháö n II: SÅ LÆ ÅÜ C TÇ NH HÇ NH NGHIÃN CÆÏ U 1. Nhæ î ng nghiãn cæ ï u vãö khaí nàng sæí duû ng caï m gaû o trong nuäi thuí y saí n 2. Lãn men vaì giaï trë dinh dæ åî ng cuí a náú m nem 3. Så læ åü c vãö âäú i tæ åü ng nghiãn cæ ï u Pháö n III: NÄÜ I DUNG VAÌ PHÆÅNG PHAÏ P NGHIÃN CÆÏ U 1. Näü i dung nghiãn cæ ïu 2. Phæ ång phaï p nghiãn cæ ï u 2.1. Âë a âiãø m vaì váû t liãû u nghiãn cæï u 2.1.1 Âë a âiãø m nghiãn cæ ï u 2.1.2. Hãû thäú ng thê nghiãû m: 2.1.3. Caï thê nghiãû m 2.1.4. Thiãú t bë vaì nguyãn liãû u thê nghiãû m: 2.1.5. Phæ ång phaï p laìm thæ ï c àn 2.2. Phæ ång phaï p bäú trê thê nghiãû m 2.2.1. Thê nghiãû m 1: Lãn men caïm gaû o âãø náng cao thaì nh pháö n dinh dæ åî ng 2.2.2. Thê nghiãû m trãn caï c âäú i tæ åü ng caï nghiãn cæ ï u 2.2.2.1. Thê nghiãû m 2: Sæ í duû ng caïm gaû o lãn men vaì khäng lãn men . . . 2.2.2.2. Thê nghiãû m 3: Thê nghiãû m nuäi caï trong läö ng vaì ngoaì i âäö ng 2.3.Caù c chæ tieâ u thu thaä p vaø tính toaù n soá lieä u: 2.4. Phán tê ch thäú ng kã 3. Phæ ång phaï p thu vaì phán tê ch máù u: 3.1. Maã u moâ i tröôø ng: 3.2. Máù u sinh hoï a PHÁÖ N IV: KÃÚ T QUAÍ THAÍ O LUÁÛ N 1. Lãn men caïm gaû o 1.1. AÍ nh hæ åí ng cuí a tyí lãû men lãn haì m læ åü ng protein trong häù n håü p caï m uí 1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thaì nh pháö n nguyãn liãû u lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a häù n håü p 2. Sæ í duû ng chãú pháø m caïm gaû o lãn men vaì khäng lãn men laì m thæ ï c àn cho caï . 2.1. Thê nghiãû m trong phoì ng 2.1.1. Caï Trã lai 2 2.1.1.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.1.1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng . . . 2.1.2. Caï meì vinh trãn bãø 2.1.2.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.1.2.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng . . . 2.1.3. Caï Cheï p 2.1.3.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.2.3.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng. . . . 2.1.4. Thê nghiãû m trãn caï Räphi 2.1.4.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.1.4.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng .. .. 2. 2. Nuäi caï thê nghiãû m trong läö ng 2.2.1. Thê nghiãû m caï trã trãn läö ng 2.2.1.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng nuäi. 2.2.1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng . . . . 2.2.2. Thê nghiãû mcaï räphi trong läö ng 2.2.2.1. Mäi træ åì ng nuäi 2.2.2.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u uaí sæ í duû ng . . . . 2.3. Thê nghiãû m nuäi caï meì vinh, cheï p, räphi trong ruäü ng luï a våï i . . . 2.3.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng ruäng thê nghiãû m 2.3.2. Aí nh hæ åí ng cuí a viãû c bäø sung thæ ï c àn lãn sinh træ åíng cuí a caï meì vinh .. .. Pháö n V: KÃÚ T LUÁÛ N & ÂÃÖ XUÁÚ T TAÌ I LIÃÛ U THAM KHAÍ O 3 DANH SAÏ CH BAÍ NG Baí ng 1: Thaì nh pháö n caï c nguyãn liãû u trong häù n håü p caï m uí åí 3 mæï c men (3, 5, 7%) Baí ng 2: Thaì nh pháö n (%) nguyãn liãû u häù n håü p caï m uí cuí a 4 nghiãû m thæ cï thê nghiãû m Baí ng 3: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï rä phi, caï cheï p vaì caï meì vinh Baí ng 4: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï trã lai Baí ng 5: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï rä phi trong läö ng Baí ng 6: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï trã lai trong läö ng Baí ng 7: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæï c àn thê nghiãû m trãn caï ruäü ng Baí ng 8: Biãú n âäø i haì m læ åü ng protein (% troü ng læ åü ng khä) cuí a caï m uí theo tyí lãû men vaì thåì i gian uí Baí ng 9: Biãú n âäü ng haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c häù n håü p uí khaï c nhau theo thåì i gian Baí ng10: Biãú n âäü ng haì m læ åü ng âaû m cuí a caï c nghiãû m thæï c thê nghiãû m theo thåì i gian Baí ng 11: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åíng bãø nuäi thæ í nghiãû m caï Trã lai: Baí ng 12: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï trã lai. Baí ng 13: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn cuí a caï trã lai nuäi trãn bãø våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau. Baí ng 14: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï trã lai Baí ng 15: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åíng bãø nuäi thæ í nghiãû m caï meì vinh Baí ng 16: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï meì vinh. Baí ng 17: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï meì vinh nuäi trãn bãø våï i thæï c àn coï chæï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau. Baí ng 18: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï meì vinh. Baí ng 19: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï cheï p. 4 Baí ng 20: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï cheï p nuäi trãn bãø våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Baí ng 21: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï cheï p Baí ng 22: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï räphi. Baí ng 23: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï rä phi nuäi trãn bãø våï i thæï c àn coï chæï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau. Baí ng 24: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï rä phi. Baí ng 25: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åìng nuäi thæ í nghiãû m caï trã lai trãn läö ng: Baí ng 26: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï trã lai nuäi läö ng. Baí ng 27: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï trã lai nuäi läö ng våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Baí ng 28: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï trã lai nuäi läö ng Baí ng 29: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï rä phi nuäi läö ng Baí ng 30: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï rä phi nuäi läö ng våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Baí ng 31: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï rä phi nuäi läö ng. Baí ng 32: Biãú n âäü ng nhiãû t âäü , Oxy, pH trong ruäü ng nuäi Baí ng 33: Biãú n âäü ng täø ng âaû m, NH4, täø ng lán, PO4 trong ruäü ng nuäi Baí ng 34: Sinh træ åí ng cuí a caï meì vinh vaì caï cheï p våï i caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau sau 7 thaï ng nuäi 5 DANH SAÏ CH ÂÄÖ THË Âäö thë 1: Sæû thay âäø i cuí a haì m læ åü ng âaû m vaì bäü t âæ åì ng (NFE) theo thåì i gian uí Âäö thë 2: Sæû thay âäø i cuí a haì m læ åü ng âaû m theo thåì i gian cuí a caï c nghiãû m thæ ï c Âäö thë 3a: Tàng troü ng caï trã lai sæ í duû ng thæï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 7 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 3b: Tàng troü ng caï trã lai sæí duû ng thæ ïc àn coï thaì nh pháö n caïm uí qua 7 tuáö n thê nghiãû m. Âäö thë 4a: Tàng troü ng caï meì vinh sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 8 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 4b: Tàng troü ng caï meì vinh sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caï m uí qua 8 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 5a: Tàng troü ng caï cheï p sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 6 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 5b: Tàng troü ng caï cheï p sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caïm uí qua 6 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 6a: Tàng troü ng caï rä phi sæ í duû ng thæï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 7 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 6b: Tàng troü ng caï rä phi sæí duû ng thæ ïc àn coï thaì nh pháö n caïm uí qua 7 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 7: Tàng troü ng caï trã lai trong läö ng qua caï c âåü t thu máù u Âäö thë 8: Tàng troü ng caï rä phi trong läö ng qua caï c âåü t thu máù u Âäö thë 9: Sinh træ åí ng cuí a caï meì vinh åí caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau trong ruäü ng sau 7 thaï ng thê nghiãû m. Âäö thë 10: Sinh træ åí ng cuí a caï cheï p åí caï c nghiãû m thæ ï c thæï c àn khaï c nhau trong ruäü ng sau 7 thaï ng thê nghiãû m. 6 PHÁÖ N I GIÅÏ I THIÃÛ U Trong vaì i nàm gáö n âáy, saí n læ åü ng caï m gaû o åí Âäö ng Bàò ng Säng Cæ í u Long (ÂBSCL) gia tàng âaï ng kãø , æ åï c tê nh coï khoaí ng vaì i tràm ngaì n táú n caï m gaû o trong nàm vaì con säú naì y seî tiãú p tuû c gia tàng trong nhæî ng nàm tiãú p theo (Niãn giaï m thäú ng kã, 1997). Caï m gaû o laì nguäö n phuû pháø m chê nh tæ ì luï a gaû o âæ åü c sæ í duû ng cho chàn nuäi gia suï c gia cáö m. Ngoaì i ra, caï m coì n laì nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn cho täm caï . Trong qui trç nh saí n xuáú t thæ ï c àn cho täm caï , caï m gaû o âæ åü c duìng nhæ mäü t nguyãn liãû u phäú i chãú chuí yãú u cung cáú p cháú t dinh dæ åî ng vaì laìm giaí m giaï thaì nh thæ ï c àn båí i giaï caï m gaû o tháú p. Trãn thãú giåï i ngæ åì i ta quan tám nhiãö u âãú n viãû c sæ í lyï caïm gaû o nhæ thãú naì o âãø coï thãø täö n træ î láu laì m thæ ï c àn cho täm caï vaì chàn nuäi gia suï c maì khäng bë giaí m cháú t læ åü ng. Âaî coï mäü t vaì i thê nghiãû m sæ í duû ng caï m gaû o laìm thæ ï c àn cho caï nhæ Mohantu (1986) sæ í duû ng 50% caï m gaû o thä laì m thæ ï c àn nuäi caï cheï p áú n âäü cho kãú t quaí täú t. Wee (1991) cho biãú t phæ ång phaï p lãn men caï c nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn cho caï coï nguäö n gäú c thæû c váû t cho kãú t quaí täú t. Taï c giaí cuî ng cho biãú t quaï trçnh lãn men khäng chè laì m tàng haìm læ åü ng âaû m maì coìn laì m tàng tè lãû tiãu hoï a caï c amino acid vaì caí acid beï o tæû do. Trong næ åï c chæ a tháú y caï c cäng bäú naì o vãö sæ í duû ng caï m gaû o laì m nguyãn liãû u chê nh trong thæ ï c àn nuäi caï , nhæ ng trong thæû c tãú thç coï thãø sæ í duû ng âãú n 80-90% trong thæ ï c àn cuí a caï Basa nuäi beì , mang laû i kãú t quaí khaí quan nhæ ng cuî ng coì n nhiãö u nhæ åü c âiãø m (Phæ ång 1998). Trong chàn nuäi cuî ng âaî coï mäü t säú nghiãn cæ ï u lãn men caï m âãø náng cao thaì nh pháö n dinh dæ åî ng vaì gia tàng tè lãû tiãu hoï a thæ ï c àn åí heo. Xuáú t phaï t tæì yï tæ åí ng trãn, chuï ng täi cho ràò ng viãû c nghiãn cæ ï u sæ í duû ng hiãû u quaí caï m gaû o âãø nuäi caï våï i phæ ång thæ ï c âån giaí n coï taï c âäü ng cuí a cäng nghãû sinh hoü c laì ráú t cáö n thiãú t, hy voü ng coï thãø goï p pháö n náng cao nàng suáú t caï nuäi phäø biãú n åí caï c vuì ng däö ng bàò ng säng Cæ í u Long. Âáy cuî ng laì nghiãn cæï u tiãn phong nhàò m måí ra hæ åï ng måï i sæ í duû ng hiãû u quaí caï m gaû o âãø náng cao nàng suáú t caï nuäi bàò ng caï c biãû n phaï p kyî thuáû t âån giaí n, phuì håü p våï i âiãö u kiãû n cuí a caï c qui mä saí n xuáú t thuíy saí n nhoí . 7 Âãö taì i “Nghiãn cæ ï u sæí duû ng caï m gaû o lãn men laì m thæ ï c àn cho caï taû i Cáö n Thå” âæ åü c tiãú n haì nh våï i muû c âê ch - Tç m ra qui trç nh caï m gaû o lãn men âån giaí n (coï thãø aï p duû ng räü ng raî i åí qui mä gia âç nh) âãø náng cao cháú t læ åü ng caï m gaû o laìm thæ ï c àn nuäi caï . - Tç m ra caï c cäng thæ ï c phäú i chãú vaì qui trç nh saí n xuáú t thæ ïc àn cho mäü t säú loaì i caï phäø biãú n vuì ng Âäö ng Bàò ng Säng Cæ í u Long dæû a trãn nãö n caï m gaû o lãn men vaì chæ a lãn men. - Phäø biãú n kãú t quaí nghiãn cæ ï u vaì chuyãø n giao kyî thuáû t cho ngæ åì i dán. 8 PHÁÖ N II SÅ LÆ ÅÜ C TÇ NH HÇ NH NGHIÃN CÆÏ U 1. Nhæ î ng nghiãn cæ ï u vãö khaí nàng sæ í duû ng caï m gaû o trong nuäi thuí y saí n Caï m laì mäü t trong nhæ îng saí n pháø m âæ åü c laìm ra tæ ì luï a gaû o, vaì theo Håü i vaì ctv. (1997) thç caï m chæ ï a protein vaì cháú t beï o cao nháú t so våï i caï c saí n pháø m âæ åü c laì m ra tæ ì quaï trç nh naì y. Âàû c biãû t, haì m læ åü ng Vitamin trong caï m gaû o ráú t cao vç trong quaï trç nh xay xaï t læ åü ng vitamin cuí a gaû o coï thãø máú t âi tæì 60-81% tuì y theo tæ ì ng loaû i gaû o. Boy vaì Goodyear (1971) cho biãú t trong caï m gaû o coï chæ ï a haì m læ åü ng cháú t beï o tæ ì 14-18%, âaû m tæ ì 11-16% nhæ ng haì m læ åü ng låï n cháú t xå vaì cháú t bäü t âæ åì ng (carbohydrate) cao nãn cáö n phaí i phäú i chãú våï i caï c nguyãn liãû u khaï c trong chãú biãú n thæï c àn cho caï . Nhiãö u næ åïc trãn thãú giåï i sæ í duû ng caï m gaû o laì m thæï c àn cho caï nhæ ÁÚ n Âäü , Malaysia, Philippines, Srilanka, Thaï i Lan. Caï c quäú c gia naì y âaî sæí duû ng säú læ åü ng låï n caï m gaû o duìng nuäi caï , åí ÁÚ n Âäü coï ê t nháú t laì 6 triãû u táú n caï m gaû o âæ åü c duì ng trong nuäi caï haì ng nàm, åí Thaï i Lan caï m gaû o laì nguyãn liãû u chênh âãø nuäi nhiãö u loaì i caï (Boy vaì Goodyear, 1971). Marck (1975) baï o caï o ràò ng caï c quäú c gia trãn duì ng caï m laì m nguyãn liãû u âãø phäú i träü n våï i loaû i nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn khaï c trong saí n xuáú t thæ ï c àn cäng nghiãû p hoàû c duì ng cho caï àn træû c tiãú p. Mohantu (1986) sæ í duû ng caïm gaû o thä âãú n 50% thaì nh pháö n thæ ï c àn duì ng nuäi caï cheï p ÁÚ n Âäü cho kãú t quaí täú t. Thæ ï c àn viãn gäö m coí khä, caï m gaû o, bäü t caï våï i tè lãû 4: 3: 1 duì ng nuäi caï räphi cho täú c âäü tàng træ åíng tæ ång âäú i (SGR) laì 0.69 (Moriarty vaì ctv, 1973). Theo Pillay (1990), caï räphi coï troü ng læ åü ng 99g, nuäi åí Phillipine våï i thæ ï c àn coï thaì nh pháö n gäö m 65% caï m : 25% bäü t caï : 10% bäü t cuì i dæ ì a, coï hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) laì 2.5 (tê nh theo thæ ï c àn khä). Caï coï troü ng læ åü ng ban âáö u 36g, våï i thæ ï c àn coï 70% caïm : 20% bäü t caï : 10% bäü t cuì i dæ ìa, cho FCR laì 3.6. Caï coï troü ng læ åü ng ban âáö u 55g, våï i 75% caï m : 25% bäü t caï , cho FCR laì : 3.1 (Guerrero, 1979). Caï räphi nuäi läö ng åí Phillipine våï i thæ ï c àn coï 24% âaû m vaì thaì nh pháö n thæ ï c àn gäö m 77% caï m vaì 23% bäü t caï seî cho FCR laì 2.5 (FAO, 1983). Ngæ åì i ta coì n quan tám nhiãö u âãú n viãû c xæ í lyï caï m gaû o nhæ thãú naìo âãø täö n træî láu maì khäng laì m giaí m cháú t læ åü ng âãø duìng laì m thæ ï c àn cho gia suï c vaì täm caï . Trong næ åï c chæ a tháú y caï c cäng trçnh naì o nghiãn cæ ï u vãö viãû c sæ í duû ng caï m gaû o nhæ nguyãn liãû u chê nh laì m thæ ï c àn cho täm caï . Nhæ ng trong thæû c tãú coï thãø sæ í duû ng caï m gaû o âãú n 80-90% trong thaì nh pháö n thæ ï c àn cho caï Basa nuäi beì thám canh åí An giang, Âäö ng Thaï p cho kãú t quaí khaí quan nhæ ng cuî ng coì n nhiãö u nhæ åü c âiãø m (Phæ ång 1998). 9 Háö u hãú t caï c häü nuäi gia âç nh saí n xuáú t nhoí åí Âäö ng Bàò ng Säng Cæ í u Long thæ åì ng sæ í duû ng caï m laì thæ ï c àn cho caï våï i hçnh thæ ï c raí i trãn màû t ao hoàû c träü n våï i thæû c váû t hoàû c mäü t vaì i daû ng khaï c laìm thæ ï c àn tæ åi cho caï . Våï i caï ch cho àn naì y chàõ c chàõ n seî laì m giaí m hiãû u quaí sæ í duû ng thæ ï c àn cuí a caï vç thæ ï c àn tæ åi nhanh tan raî trong næ åï c vaì coìn laì m ä nhiãù m mäi træ åì ng vaì aí nh hæ åí ng âãú n nàng suáú t caï nuäi. 2. Lãn men vaì giaï trë dinh dæ åî ng cuí a náú m nem Trãn thãú giåï i ngæ åì i ta khäng chè nghé âãú n phæ ång phaï p cho caï àn hiãû u quaí maì coì n nghé âãú n viãû c laì m thãú naì o âãø náng cao giaï trë dinh dæ åî ng cuí a nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn træ åï c khi chãú biãú n. Wee (1991) cho biãú t phæ ång phaï p lãn men caïm laì m nguyãn liãû u thæ ï c àn coï nguäö n gäú c thæû c váû t âãø nuäi caï vaì cho kãú t quaí täú t. Taï c giaí cuî ng cho biãú t quaï trç nh lãn men khäng chè laì tàng haì m læ åü ng âaû m maì coì n laì m tàng tè lãû tiãu hoï a caï c amino acid vaì caí acid beï o tæû do. Båí i baí n thán náú m men laì mäü t chãú pháø m coï giaï trë dinh dæ åî ng cao, âæ åü c täø ng håü p theo con âæ åì ng sinh hoü c, gäö m âuí caï c thaì nh pháö n dinh dæ åî ng. Âaû m trong náú m men tæ ì 44-55% (Tiãú n, 1970). Náú m Saccharomyces cerevisiae coï chæ ï a nhiãö u loaû i acid amin, haì m læ åü ng âaû m cao, täú t, nhåì khaí nàng täø ng håü p træû c tiãú p tæ ì âæ åì ng cuí a caï m (Tiãú n, 1970). Mazid vaì ctv (1978) cho caï räphi àn 10 loaû i acid amin cáö n thiãú t, háö u hãú t coï trong náú m Saccharomyces cerevisiae thç tháú y sæû tàng træ åí ng cuí a caï nhanh hån. Haì m læ åü ng âæ åì ng trong náú m men tæ ì 25-35% (Tiãú n, 1970). Âæ åì ng trong náú m men laì caï c glicogen, âáy laì nguäö n nàng læ åü ng bäø sung quan troü ng cuí a caï (Lai vaì ctv., 1985). Theo Tiãú n (1970), cháú t beï o trong náú m men chiãú m 1.5-5%. Cháú t beï o laì nguäö n nàng læ åü ng cao nháú t vaì thuáû n låü i nháú t âãø sæ í duû ng. Cháú t beï o Triglycerit laì nguäö n nàng læ åü ng cå baí n trong cå thãø giuïp caï båi khoí e (Lai vaì ctv., 1985) Nguäö n Vitamin trong náú m men ráú t däö i daì o, coï hoaû t tê nh cao. Vitamin B chiãú m âa säú , ngoaì i ra coì n coï vitamin A vaì tiãö n vitamin D. Vitamin khäng thãø täø ng håü p âæ åü c trong cå thãø âäü ng váû t nhæ ng noï ráú t cáö n thiãú t cho âåì i säú ng âäü ng váû t (Lai vaì ctv., 1985). Âáy laì mäü t æ u thãú cho viãû c duì ng náú m men âãø laì m thæ ï c àn cho caï . Khoaï ng cháú t trong tãú baì o náú m men chæ ï a nhiãö u nguyãn täú vi læ åü ng quan troü ng nhæ Fe, Mn, Ca, . . . (Duî ng vaì ctv., 1982). 10 Toï m laû i, náú m men laì loaì i sinh váû t säú ng vaì coï khaí nàng täø ng håü p caï c cháú t dinh dæ åî ng nhæ âaû m, cháú t beï o, âæ åì ng, Vitamin, khoaï ng cháú t, biãú n âaû m phæ ï c taû p thaì nh âaû m âån giaí n, âaû m thæû c váû t thaì nh âaû m cuí a men, âaû m vä cå thaì nh âaû m hæ îu cå. Chê nh vç thãú , náú m men cung cáú p mäü t læ åü ng låïn caï c cháú t dinh dæ åî ng cáö n thiãú t cho sæû säú ng cuí a sinh váû t nuäi, keìm theo âàû c tê nh phaï t triãø n nhanh, taû o sinh khäú i låï n cuí a náú m. ÅÍ næ åï c ta hçnh thæ ï c duìng náú m men phäø biãú n laì âem náú m men uí våï i nguyãn liãû u coï chæ ï a cháú t bäü t âæ åì ng (bäü t gaû o, bäü t ngä, caï m) taû o nãn thæ ï c àn coï muì i vë thåm ngon, kê ch thê ch tê nh theì m àn cuí a caï vaì váû t nuäi, caï àn táû p trung, gia suï c àn nhiãö u vaì tiãu hoï a täú t, hãû säú thæ ï c àn giaí m. Âäú i våï i caï Tràõ m coí tæ ì hæ ång lãn giäú ng, nãú u náú m men laì 45% thç hãû säú thæ ï c àn laì 3.4 vaì nãú u laì 12% laì 4.4. Caï mau låï n khoí e maû nh, ê t bãû nh ngoaì i da, tè lãû