Nghị quyết hội nghị lần thứ II BCH TW Đảng cộng sản khoá VIII đã
chỉ rõ: “Đổi mới phương pháp giáo dục - đào tạo khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các
phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học...” Văn
kiện Đại hội IX Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục quán triệt quan điểm giáo
dục: “Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung,
phương pháp dạy và học... Phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của
học sinh, sinh viên đề cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay
nghề...”.
Thực hiện nghị quyết và văn kiện trên Bộ Giáo dục - Đào tạo đã triển
khai đổi mới công tác dạy học, hình thức dạy học, kiểm tra đánh giá. Định
hướng đổi mới này được thực hiện ở tất cả các cấp học, bậc học và các môn
học cụ thể. Nhằm mục đích đào tạo ra con người có đầy đủ phẩm chất đạo
đức, năng lực trí tuệ, khả năng sáng tạo, đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hoá
và hiện đại hoá đất nước.
Đổi mới giáo dục trước hết cần phải đổi mới phương pháp kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh, sinh viên vì “thi thế nào thì học thế
ấy”.
Kiểm tra đánh giá là một hoạt động thường xuyên, giữ một vai trò quan
trọng và quyết định chất lượng đào tạo. Đó là một khâu không thể tách rời của
quá trình dạy học. Đây là khâu cuối cùng của quá trình dạy học nhưng nó có
tác động chính, trực tiếp đến mục tiêu dạy học và là động lực của quá trình
dạy học.
112 trang |
Chia sẻ: ttlbattu | Lượt xem: 2671 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm để kiểm tra đánh giá kết quả học tập phần cơ học - Vật lý đại cương của sinh viên trường cao đẳng kỹ thuật mỏ Quảng Ninh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ THANH HOA
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
PHẦN CƠ HỌC - VẬT LÝ ĐẠI CƯƠNG CỦA SINH VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT MỎ QUẢNG NINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Thái Nguyên, năm 2007
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ THANH HOA
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
PHẦN CƠ HỌC - VẬT LÝ ĐẠI CƯƠNG CỦA SINH VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT MỎ QUẢNG NINH
Chuyên ngành :Lý luận và Phương pháp dạy học Vật lí
Mã số : 60. 14. 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. Tô Văn B ình
Thái Nguyên, năm 2007
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
..................................................
NGUYỄN THỊ THANH HOA
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
HỌC TẬP PHẦN CƠ HỌC - VẬT LÝ ĐẠI CƯƠNG
CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT
MỎ QUẢNG NINH
Chuyên ngành:Lý luận và phương pháp dạy học vật lí
Mã số: 60. 14. 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. Tô Văn Bình
Thái Nguyên, năm 2007
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
MỤC LỤC
Më ®Çu
Trang
1. Lý do chän ®Ò tµi ......................................................................................... .... 1
2. Môc ®Ých nghiªn cøu ....................................................................................... 3
3. Gi¶ thuyÕt khoa häc ........................................................................................... 3
4 . §èi tîng nghiªn cøu ........................................................................................ 3
5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu .................................................................................... 3
6. NhiÖm vô nghiªn cøu ...................................................................................... 4
7. §ãng gãp cña luËn v¨n ........................................................................................ 4
8. CÊu tróc cña luËn v¨n........................................................................................... 4
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ tr¾c nghiÖm ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶
häc tËp cña häc sinh.
1.1. Môc tiªu d¹y häc ............................................................................................ 5
1.1.1. Kh¸i niÖm, môc tiªu, môc tiªu m«n häc ........................................... 5
1.1.2. ViÖc cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu m«n häc. ............................................... 6
1.2. C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh trong qu¸ tr×nh
d¹y häc. ................................................................................................................. 9
1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸, kÕt qu¶ häc tËp .............................. 9
1.2.2. Vai trß vÞ trÝ cña KT§G trong qu¸ tr×nh d¹y häc................................. 11
1..2.3. Mèi quan hÖ gi÷a môc tiªu m«n häc - ®¸nh gi¸................................. 11
1.2.4. Chøc n¨ng cña KT§G ......................................................................... 12
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
1.2.5. C¸c yªu cÇu s ph¹m ®èi víi viÖc KT§G .......................................... 13
1.2.6. C¸c bíc trong KT§G......................................................................... 16
1.3. Tr¾c nghiÖm ®Ó KT§G kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh ......................................18
1.3.1. Nguån gèc lÞch sö ph¸t triÓn cña ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm................ 18
1.3.2. Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan - Tr¾c nghiÖm tù luËn ..................................19
1.3.3. C¸c d¹ng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan thêng dïng .....................24
1.3.4. Mét sè chØ dÉn vÒ ph¬ng ph¸p so¹n c©u hái tr¾c nghiÖm ................. 29
1.3.5.Quy tr×nh biªn so¹n ®Ò kiÓm tra tr¾c nghiÖm ....................................... 32
1.3.6. §¸nh gi¸ c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan b»ng ph©n tÝch thèng kª.... 34
1.3.7. §¸nh gi¸ bµi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.................................................. 38
KÕt luËn ch¬ng I ............................................................................................... 42
Ch¬ng II: X©y dùng hÖ thèng c©u hái Tr¾c nghiÖm ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸
kÕt qu¶ häc tËp sinh viªn trêng Cao ®¼ng kü thuËt má Qu¶ng Ninh
2.1. Môc tiªu gi¶ng d¹y vËt lý ë trêng Cao ®¼ng kü thuËt má Qu¶ng Ninh ..........43
2.1.1. §Æc ®iÓm cña viÖc gi¶ng d¹y...............................................................43
2.1.2. Yªu cÇu cña viÖc gi¶ng d¹y..................................................................43
2.1.3. Môc tiªu m«n häc vËt lý ë trêng cao ®¼ng kü thuËt Má Qu¶ng Ninh44
2..2.Néi dung gi¶ng d¹y VËt lý t¹i trêng cao ®¼ng kü thuËt Má Qu¶ng Ninh........45
2.3 Thùc tr¹ng kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ thuËn lîi khã kh¨n khi vËn dông ph¬ng ph¸p
tr¾c nghiÖm ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ ............................................................................ 46
2.4. So¹n th¶o hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm phÇn c¬ häc vËt lý ®¹i c¬ng ........... 48
2.4.1 Môc tiªu d¹y häc vËt lý ®¹i c¬ng phÇn c¬ häc..................................... 48
2.4.2 Môc tiªu chi tiÕt gi¶ng d¹y vËt lý ®¹i c¬ng phÇn c¬ häc t¹i trêng cao
®¼ng kü thuËt Má Qu¶ng Ninh................................................................................. 50
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
2.4.3 Ma trËn ®Ò kiÓm tra theo môc tiªu gi¶ng d¹y........................................ 54
2.4.4 X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän phÇn
c¬ häc- VËt lý ®¹i c¬ng................................................................................ 56
KÕt luËn ch¬ng II.................................................................................................... 85
Ch¬ng III: Thùc nghiÖm s ph¹m ........................................................................... 86
3.1. Môc ®Ých cña thùc nghiÖm s ph¹m ................................................................. 86
3.2. §èi tîng thùc nghiÖm...................................................................................... 86
3.3. Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh...................................................................................... 86
3.4. C¸c bíc tiÕn hµnh ........................................................................................... 87
3.5. Xö lý vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc nghiÖm............................................................. 89
3.5. 1. KÕt qu¶ ®iÓm sè cña bµi tr¾c nghiÖm....................................................... 89
3.5. 2.§¸nh gi¸ ®iÓm sè cña bµi tr¾c nghiÖm...................................................... 89
3.5. 3. §¸nh gi¸ c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan b»ng ph©n tÝch thèng kª ....... 90
3.5. 4. §¸nh gi¸ bµi tr¾c nghiÖm....................................................................... 99
KÕt luËn ch¬ng 3.................................................................................................... 99
KÕt luËn chung.................................................................................................................. 101
Tµi liÖu tham kh¶o
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
Nh÷ng tõ viÕt t¾t trong luËn v¨n
TNKQ: Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
TNTL: Tr¾c nghiÖm tù luËn
KT§G : KiÓm tra d¸nh gi¸
KQHT : KÕt qu¶ häc tËp
C§KT : Cao ®¼ng kü thuËt
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
Lêi c¶m ¬n
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o PGS. TS T« V¨n B×nh ®· tËn t×nh
gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy .
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong tæ ph¬ng ph¸p
gi¶ng d¹y cïng c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong khoa VËt lý Trêng §HSP Th¸i
Nguyªn ®· ®éng viªn, gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n
nµy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu vµ c¸c ®ång nghiÖp Trêng cao
®¼ng kü thuËt Má Qu¶ng Ninh ®· céng t¸c, gióp ®ì vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt cho t«i hoµn thµnh ch¬ng tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết hội nghị lần thứ II BCH TW Đảng cộng sản khoá VIII đã
chỉ rõ: “Đổi mới phương pháp giáo dục - đào tạo khắc phục lối truyền thụ một
chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các
phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học...” Văn
kiện Đại hội IX Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục quán triệt quan điểm giáo
dục: “Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung,
phương pháp dạy và học... Phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của
học sinh, sinh viên đề cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay
nghề...”.
Thực hiện nghị quyết và văn kiện trên Bộ Giáo dục - Đào tạo đã triển
khai đổi mới công tác dạy học, hình thức dạy học, kiểm tra đánh giá. Đ ịnh
hướng đổi mới này được thực hiện ở tất cả các cấp học, bậc học và các môn
học cụ thể. Nhằm mục đích đào tạo ra con người có đầy đủ phẩm chất đạo
đức, năng lực trí tuệ, khả năng sáng tạo, đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hoá
và hiện đại hoá đất nước.
Đổi mới giáo dục trước hết cần phải đổi mới phương pháp kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh, sinh viên vì “thi thế nào thì học thế
ấy”.
Kiểm tra đánh giá là một hoạt động thường xuyên, giữ một vai trò quan
trọng và quyết định chất lượng đào tạo. Đó là một khâu không thể tách rời của
quá trình dạy học. Đây là khâu cuối cùng của quá trình dạy học nhưng nó có
tác động chính, trực tiếp đến mục tiêu dạy học và là động lực của quá trình
dạy học.
Qua kiểm tra đánh giá giáo viên sẽ điều chỉnh về nội dung, phương pháp
dạy học và có hình thức tổ chức dạy học hợp lý hơn. Mặt khác qua kiểm tra
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
2
đánh giá, học sinh tự đánh giá bản thân, nhìn nhận thấy điểm khuyết thiếu sót
của mình về môn học. Đồng thời kiểm tra đánh giá giúp cho các nhà quản lý
có cái nhìn khách quan về chương trình và tổ chức đào tạo.
Kiểm tra đánh giá giữ vai trò quan trọng như thế nên nó luôn được quan
tâm từ phía người quản lý, người thày, người học và dư luận xã hội.Tất cả đều
đòi hỏi kiểm tra đánh giá phải thực sự khách quan, công bằng, phản ánh đúng
thực chất chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, do nhiều lý do chủ quan và khách
quan việc kiểm tra đánh giá hiện nay vẫn còn nhiều tồn tại như các gian lận
trong thi cử, các phương pháp dùng để kiểm tra đánh giá thiếu tính khách
quan, tính giá trị. Chính vì vậy mà định hướng đổi mới về kiểm tra đánh giá
kết quả học tập học sinh, sinh viên đề cập tới việc đổi mới toàn diện về kiểm
tra, đổi mới về mục tiêu, nội dung kiểm tra, hình thức kiểm tra.
Tại các trường cao đẳng và đại học hiện nay thì hình thức thi kiểm tra
phổ biến vẫn là vấn đáp, và thi viết. Với hình thức thi, kiểm tra này kết quả
thể hiện thiếu khách quan và mất rất nhiều thời gian để chấm bài. Đổi mới
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, sinh viên trong các nhà trường
hiện nay được định hướng vào kiểm tra đánh giá bằng phương pháp trắc
nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận. Từ năm học 2006 - 2007 thi tốt
nghiệp, tuyển sinh đại học, cao đẳng cũng tiến hành thi trắc nghiệm cho một
số môn học như Vật lý, Hoá học, Sinh học, Ngoại ngữ .
Bộ môn Vật lý tại trường Cao đẳng Kỹ thuật Mỏ Quảng Ninh hiện nay
vẫn tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên chủ yếu vẫn theo
phương pháp truyền thống là vấn đáp và thi viết. Việc đổi mới kiểm tra đánh
giá việc đổi bằng việc phối hợp kiểm tra bằng trắc nghiệm khách quan và trắc
nghiệm tự luận đang được từng bước áp dụng. Tuy nhiên việc thực hiện còn
mò mẫn, thiếu cả sự nghiên cứu đầy đủ về lý luận lẫn tổng kết thực tiễn, cán
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
3
bộ quản lý và giáo viên giảng dạy vẫn còn nhiều hạn chế về nhận thức và
hành động cụ thể .
Với mong muốn đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá góp phần
nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá trình dạy học Vật lý tại trường Cao
đẳng Kỹ thuật chúng tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm để kiểm tra đánh giá kết quả học tập phần Cơ học - Vật
lý đại cương của sinh viên trường Cao đẳng Kỹ thuật Mỏ - Quảng Ninh”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lí luận về kiểm tra đánh giá nói chung, TNKQ và xây dựng
hệ thống câu hỏi trắc ngh iệm phần Cơ học Vật lý đại cương cho sinh viên
trường CĐKT Mỏ góp phần cải tiến hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học
tập của người học. Từ kết quả thực nghiệm sơ bộ đánh giá tính giá trị và khả
năng áp dụng của hệ thống câu hỏi đó.
3. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng được một hệ thống câu hỏi trắc nghiệm phần cơ học phù
hợp sẽ cho phép ta đánh giá được kết quả của người học một cách chính xác
và khách quan.
4. Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập, nội dung và yêu cầu
giảng dạy phần Cơ học - Vật lý đại cương, hệ thống câu hỏi trắc nghiệm
khách quan phần cơ học.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu lý luận
- Điều tra
- Thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính giá trị của hệ thống câu hỏi
được soạn thảo , h iệu quả của v iệc sử dụng phương pháp trắc nghiệm trong
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về kiểm tra đánh giá kết quả học tập.
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của phương pháp trắc nghiệm, kỹ thuật xây
dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận.
- Nghiên cứu cấu trúc, đ ặc đ iểm n ội du n g phần Cơ h ọ c - Vật lý đại
cương từ đó xác định mục tiêu nhận thức sinh viên cần đạt được.
- Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm cho phần Cơ học - Vật lý đại
cương dạy ở trường Cao đẳng Kỹ thuật Mỏ Quảng Ninh.
- Thực nghiệm sư phạm để đánh giá hệ thống câu hỏi đã soạn thảo.
7 Đóng góp của luận văn
• Làm rõ cơ sở khoa học về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học
sinh bằng phương pháp trắc nghiệm nhằm mục đích nâng cao chất lượng và
hiệu quả của quá trình đào tạo.
• Có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho giáo viên dạy môn vật lý ở
các trường cao đẳng kỹ thuật.
8 Cấu trúc luận văn
Chương I: Cơ sở lý luận về trắc nghiệm để kiểm tra đánh giá kết quả học tập
của học sinh.
Chương II Xây dựng hệ thống câu hỏi Trắc nghiệm để kiềm tra đánh giá kết
quả học tập sinh viên truờng Cao đẳng kỹ thuật mỏ Quảng Ninh
Chương III Thực nghiệm sư phạm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
5
Chương I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRẮC NGHIỆM ĐỂ KIỂM TRA
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH
1.1 Mục tiêu dạy học
1.1.1 Khái niệm về mục tiêu dạy học – Mục tiêu môn học
1.1.1 .1 Khái niệm mục tiêu dạy học
Mục tiêu: là đích cần đạt tới để thực hiện nhiệm vụ đề ra
Mục tiêu giáo dục là kết quả giáo dục cần phải đạt được, chắc chắn đạt
được ngay trong phạm vi hoạt động nhất định.
1.1.1. 2 Khái niệm mục tiêu môn học
Mục tiêu môn học được thể hiện ở những yêu cầu cơ bản nhất mà học
sinh cần đạt được yêu cầu về kiến thức, kỹ năng và thái độ.
Mục tiêu môn học có sự ràng buộc với mục đích học tập của học sinh.
Nó xác định bởi những yêu cầu về thành tích học tập của mỗi học sinh đối với
những kiến thức, kỹ năng và thái độ cần phải đạt sau một quá trình học tập.
Mục tiêu môn học là một phạm trù mang tính ổn định (tương đối) trong
những mốc thời gian nhất định .
Mục tiêu môn học phải được trình bày theo năm tiêu chuẩn cơ bản sau:
- Cụ thể (chỉ rõ cái cần đạt được, tránh chung chung, mơ hồ, trừu
tượng)
- Có thể đo được (Các nội dung kiến thức, kỹ năng, thái độ phải được
lượng hóa rõ ràng)
- Phù hợp (hướng tới và phục vụ mục đích mà học sinh cần phải phấn
đấu đạt tới)
- Thực tế (có khả năng thực hiện được không viễn vông)
- Có thời hạn (thực hiện và hoàn thành trong khoảng thời gian xác
định)
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
6
1.1.1.3 Ý nghĩa của việc xác định mục tiêu dạy học
Việc xác định mục tiêu dạy học có ý nghĩa rất quan trọng như sau:
- Có được phương hướng, tiêu chí cho việc xác định rõ ràng nội dung,
phương pháp, phương tiện dạy học và áp dụng hình thức KTĐG thích hợp khi
kết thúc học phần hay kết thúc môn học hoặc trong quá trình dạy học kiến
thức cụ thể .
- Thông báo cho người học biết được các kiến thức, kỹ năng, thái độ cần
đạt của học sinh sau quá trình dạy học để người học có định hướng sẵn cho
việc tổ chức công việc tự học tập của bản thân họ.
Trên thực tế do có nhiều nguyên nhân mà mục tiêu giáo dục nói chung,
mục tiêu môn học thường được phát biểu một cách hết sức cô đọng và mang
nhiều tính khái quát (tùy theo từng cấp độ như mục tiêu của cả cấp học, mục
tiêu của từng lớp học đối với mỗi môn học, mục tiêu của từng chương, từng
phần, bài học ....hay tùy theo hướng tiếp cận như mục tiêu chung, mục tiêu cụ
thể, mục tiêu xa, mục tiêu gần.....)
1.1.2 Việc cụ thể hóa mục tiêu môn học .
Mục tiêu môn học là kết quả dự kiến tối thiểu mà học sinh phải đạt sau
khi kết thúc quá trình học tập bộ môn ở cấp học hoặc bậc học nào đó, nó được
thể hiện ở những yêu cầu khái quát về kiến thức, kỹ năng và thái độ. Mục tiêu
chung đó được cụ thể hóa ở các cấp độ tiếp theo theo hướng : mức độ khái
quát giảm dần và mức độ cụ thể chi tiết thì tăng dần. Có thể có nhiều cách cụ
thể hóa khác nhau, ở đây đề cập đến theo khía cạnh chuẩn và tiêu chí đánh giá
đối với một môn học để từ đó xây dựng những bài kiểm tra cụ thể nhằm đảm
bảo tính toàn diện, khách quan của kết quả đánh giá.
Quá trình thao tác hóa mục tiêu theo các cấp độ sau [17] :
(1) Mục tiêu của toàn cấp học, bậc học: Là hệ thống các mục tiêu
được sắp xếp thành ba lĩnh vực kiến thức, kỹ năng, thái độ đảm bảo sao cho
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http:// www.lrc-tnu.edu.vn
7
một học sinh sau khi học xong toàn bộ cấp học, bậc học đo nếu đạt được các
mục tiêu trên thì hoàn toàn đủ điều kiện tiếp thu chương trình của cấp học,
bậc học cao hơn.
(2) Mục tiêu của từng lớp : đây là bước cụ thể hóa mục tiêu khái
quát ở cấp độ (1) thành mục tiêu cụ thể hơn ở từng lớp thuộc cấp học, bậc học
đó. Ở cấp độ này các mục tiêu được trình bày thành các yêu cầu cụ thể về
kiến thức kỹ năng và thái độ mà mỗi học sinh cần phải đạt được sau khi học
xong chương trình môn học ở các lớp đó nếu đạt được yêu cầu trên th ì đủ
điều kiện học tập theo chương trình ở lớp trên.
(3) Mục tiêu của từng chương, từng phần : đây là bước cụ thể hóa
mục tiêu khái quát ở cấp độ (2) tới từng chương, từng phần được qui định
trong sách giáo khoa, sách giáo trình môn học từng lớp. Ở cấp độ này các yêu
cầu về kiến thức kỹ năng, thái độ của chương hoặc phần cần được nêu rõ,
nhằm đảm bảo sau đó người học xong chương hoặc phần đó nếu đạt được các
yêu cầu trên thì có đủ điều kiện tiếp tục học được các chương tiếp theo trong
chương trình môn học.
(4) Mục tiêu của từng bài học : đây là bước cụ thể hóa mục tiêu khái
quát ở cấp độ (3) . Ở cấp độ này các yêu cầu về kiến thức kỹ năng thái độ
được trình bày chi tiết, cụ thể diền ra trong một bài học, nhằm đảm bảo sao
cho một học sinh sau khi học xong bài học này nếu đạt được các mục tiêu đề
ra thì đủ điều kiện tiếp th u b ài họ c ti ếp theo được sắp xếp theo phân phối
chương trình môn học.
Trên đây là bốn cấp độ thể hiện sự phân cấp mục tiêu môn học từ cấp
độ khái quát đến cụ thể. Ở mỗi cấp độ và trong cả bốn cấp độ hệ thống các
mục tiêu cũng như từng mục