Trong bất cứ giai đoạn lịch sử nào, phụ nữ luôn luôn giữ một vai trò hết sức
quan trọng. Họ vừa là người công dân, người lao động, vừa là người mẹ, người thầy
đầu tiên của con người. Khả năng và điều kiện lao động, trình độ văn hóa, vị trí xã
hội, đời sống vật chất và tinh thần của phụ nữ có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển
của thế hệ tương lai, đến sự phồn vinh của quê hương, đất nước.
Chiếm hơn 50% dân số của tỉnh, phụ nữ Bến Tre đã góp phần quan trọng tạo
nên sự rạng rỡ của vùng đất “ba dải cù lao” anh hùng. Đặc biệt dưới sự lãnh đạo của
Đảng, phụ nữ Bến Tre đã viết nên những trang sử vô cùng oanh liệt, phát huy mạnh
mẽ truyền thống “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”. Truyền thống ấy được
kế thừa và phát triển một cách sáng tạo trong suốt chiều dài lịch sử, làm hồi sinh lại
cuộc sống của quê hương sau những năm tháng chiến tranh khốc liệt, làm phong phú
thêm nội dung các giá trị đạo đức truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.
Đứng trước nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới, đòi hỏi người phụ nữ
Bến Tre phải phấn đấu vươn lên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của cuộc sống hiện
đại, với đầy đủ những phẩm chất: yêu nước, có tri thức, có sức khoẻ, năng động,
sáng tạo, có lối sống văn hoá, có lòng nhân hậu, quan tâm đến lợi ích xã hội và cộng
đồng; xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. “Người phụ nữ mới”
là sản phẩm của quá trình lịch sử, được lịch sử hun đúc nên, kết hợp hài hoà yếu tố
truyền thống với hiện đại. Trong những năm qua, Đảng bộ và chính quyền tỉnh luôn
quan tâm động viên, bồi dưỡng lực lượng và khả năng của người phụ nữ, phát huy
truyền thống của người phụ nữ Bến Tre, tạo mọi điều kiện thuận lợi vì sự tiến bộ của
phụ nữ. Trong điều kiện đó, phụ nữ Bến Tre đã có những bước tiến đáng kể so với
trước đây.
105 trang |
Chia sẻ: ttlbattu | Lượt xem: 2334 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Vấn đề kế thừa giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ tỉnh Bến Tre hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LUẬN VĂN:
Vấn đề kế thừa giá trị đạo đức truyền
thống của phụ nữ tỉnh Bến Tre hiện nay
mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bất cứ giai đoạn lịch sử nào, phụ nữ luôn luôn giữ một vai trò hết sức
quan trọng. Họ vừa là người công dân, người lao động, vừa là người mẹ, người thầy
đầu tiên của con người. Khả năng và điều kiện lao động, trình độ văn hóa, vị trí xã
hội, đời sống vật chất và tinh thần của phụ nữ có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển
của thế hệ tương lai, đến sự phồn vinh của quê hương, đất nước.
Chiếm hơn 50% dân số của tỉnh, phụ nữ Bến Tre đã góp phần quan trọng tạo
nên sự rạng rỡ của vùng đất “ba dải cù lao” anh hùng. Đặc biệt dưới sự lãnh đạo của
Đảng, phụ nữ Bến Tre đã viết nên những trang sử vô cùng oanh liệt, phát huy mạnh
mẽ truyền thống “anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”. Truyền thống ấy được
kế thừa và phát triển một cách sáng tạo trong suốt chiều dài lịch sử, làm hồi sinh lại
cuộc sống của quê hương sau những năm tháng chiến tranh khốc liệt, làm phong phú
thêm nội dung các giá trị đạo đức truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.
Đứng trước nhiệm vụ của giai đoạn cách mạng mới, đòi hỏi người phụ nữ
Bến Tre phải phấn đấu vươn lên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của cuộc sống hiện
đại, với đầy đủ những phẩm chất: yêu nước, có tri thức, có sức khoẻ, năng động,
sáng tạo, có lối sống văn hoá, có lòng nhân hậu, quan tâm đến lợi ích xã hội và cộng
đồng; xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc. “Người phụ nữ mới”
là sản phẩm của quá trình lịch sử, được lịch sử hun đúc nên, kết hợp hài hoà yếu tố
truyền thống với hiện đại. Trong những năm qua, Đảng bộ và chính quyền tỉnh luôn
quan tâm động viên, bồi dưỡng lực lượng và khả năng của người phụ nữ, phát huy
truyền thống của người phụ nữ Bến Tre, tạo mọi điều kiện thuận lợi vì sự tiến bộ của
phụ nữ. Trong điều kiện đó, phụ nữ Bến Tre đã có những bước tiến đáng kể so với
trước đây.
Bến Tre là một trong những tỉnh nghèo của miền Tây Nam Bộ, lại phải gánh
chịu hậu quả hết sức nặng nề của chiến tranh để lại. Chính điều đó đã ảnh hưởng
không nhỏ đến đời sống vật chất cũng như tinh thần của nhân dân Bến Tre nói
chung, người phụ nữ Bến Tre nói riêng, nhất là việc kế thừa và phát huy những giá
trị đạo đức truyền thống trong điều kiện mới. Mặt khác, trong xu thế hội nhập và
giao lưu quốc tế, sự phát triển của nền kinh tế thị trường với những mặt trái của nó
đã tác động mạnh mẽ đến các tầng lớp xã hội đặc biệt là phụ nữ. Vấn đề việc làm, sự
đói nghèo, trình độ học vấn, sự hưởng thụ văn hoá; tệ nạn xã hội, buôn lậu, ma tuý,
mại dâm, hiện tượng bạo lực đối với phụ nữ đang là những vấn đề bức bách, nhất là
ở những vùng nông thôn trong đó có Bến Tre. Một bộ phận phụ nữ có đạo đức, lối
sống không lành mạnh, thiếu thuỷ chung, vô trách nhiệm với gia đình, đi ngược lại
giá trị đạo đức truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Những tồn tại trên đã và
đang làm mai một dần giá trị đạo đức của phụ nữ Bến Tre nói riêng và đạo đức
người phụ nữ Việt Nam nói chung. Giải quyết vấn đề này là trách nhiệm của tất cả
các cấp, các ngành, trách nhiệm của mọi tầng lớp xã hội, đặc biệt là của chính các
thế hệ phụ nữ Bến Tre hôm nay và mai sau. Do vậy, việc nhận thức đúng đắn “Vấn
đề kế thừa giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ tỉnh Bến Tre hiện nay” là vấn
đề cần thiết và cấp bách, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn đối với sự nghiệp giải phóng
phụ nữ, xây dựng người phụ nữ mới đáp ứng yêu cầu sự nghiệp CNH, HĐH đất nước
ngay trên mảnh đất "quê hương Đồng khởi - Bến Tre".
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Cho đến nay, về giá trị đạo đức truyền thống dân tộc, giá trị đạo đức truyền
thống của phụ nữ Việt Nam và việc kế thừa chúng đã có nhiều công trình nghiên
cứu, tiêu biểu như sau:
- "Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam" của
GS. Trần Văn Giàu, Nxb Khoa học xã hội, 1980.
- "Đạo đức mới" GS. Vũ Khiêu chủ biên, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội,
1974.
- "Đến hiện đại từ truyền thống" của GS. Trần Đình Hượu, Nxb Văn hóa, Hà
Nội, 1996.
Trong các công trình trên nhà nghiên cứu đã đưa ra những giá trị truyền
thống dân tộc nói chung được hình thành trong lịch sử dựng nước và giữ nước của
dân tộc Việt Nam.
- "Phụ nữ Việt Nam qua các thời đại" của Lê Thị Nhâm Tuyết - ủy ban Khoa
học Xã hội Việt Nam - Viện Dân tộc học, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1973.
- "Truyền thống phụ nữ Việt Nam" của GS. Trần Quốc Vượng, Nxb Văn hóa
- dân tộc, Hà Nội, 2000.
Các công trình này đi sâu nghiên cứu vai trò, những giá trị truyền thống của
phụ nữ Việt Nam qua từng thời kỳ lịch sử.
- "Ba cuộc cách mạng với vấn đề giải phóng phụ nữ" - Dương Thoa, Nxb
Phụ nữ, Hà Nội, 1976.
- "Bác Hồ với phong trào phụ nữ Việt Nam" của Dương Thoa, Nxb Phụ nữ,
1982.
- "Chính sách xã hội đối với phụ nữ nông thôn (quy trình xây dựng và thực
hiện) - PTS. Lê Thị Vinh Thi chủ biên, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998.
- "Phụ nữ nông thôn và việc phát triển các ngành nghề phi nông nghiệp" -
GS. Lê Thi chủ biên, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998.
- "Việc làm và đời sống phụ nữ trong chuyển đổi kinh tế ở Việt Nam" của
GS. Lê Thi, Nxb Khoa học xã hội.
- "Phụ nữ tham gia lãnh đạo quản lý", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997.
Nhìn chung, các công trình này chủ yếu nghiên cứu vai trò của phụ nữ trong
lĩnh vực kinh tế, chính trị và các lĩnh vực hoạt động xã hội khác nhau.
Ngoài ra còn có một số bài viết liên quan đến vấn đề giá trị truyền thống dân
tộc và giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ, như:
- "Vấn đề khai thác các giá trị truyền thống vì mục tiêu phát triển" - GS.
Nguyễn Trọng Chuẩn, Tạp chí Triết học, số 2/1998.
- "Giá trị truyền thống - nhân lõi và sức sống bên trong của sự phát triển đất
nước, dân tộc" của PGS. Nguyễn Văn Huyên, Tạp chí Triết học, số 4/1998.
- "Sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong xã hội ta hiện nay và việc
nâng cao phẩm chất đạo đức của cán bộ' của PGS.TS Nguyễn Chí Mỳ và Nguyễn
Thế Kiệt, Tạp chí Cộng sản, số 15/1998.
- "Làm thế nào để phụ nữ trở thành chủ thể của quá trình đổi mới đất nước
hiện nay" của GS. Lê Thi, Khoa học về Phụ nữ, số 4/1996.
- "Phụ nữ Việt Nam bước vào thế kỷ XXI" của GS. Lê Thi, Tạp chí Cộng sản,
số 20/2000.
- "Về chuẩn mực người phụ nữ mới thời hiện đại" của GS. Lê Thi, Khoa học
về Phụ nữ, số 3/2004.
Ngoài ra, một số đề tài, luận án tiến sĩ và luận văn thạc sĩ đã nghiên cứu vấn
đề kế thừa và phát huy giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc nói chung, của phụ
nữ Việt Nam nói riêng, trong đó phải kể đến:
- "Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay", Đề tài
KX.07.02.
- "Kế thừa và đổi mới các giá trị đạo đức truyền thống trong quá trình
chuyển sang nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay" của Nguyễn Văn Lý, Luận
án tiến sĩ Triết học, Hà Nội, 2000.
- "Kế thừa và phát huy giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Việt Nam
trong tình hình hiện nay" của Lê Thị Minh Hiệp, Luận văn thạc sĩ Triết học, Hà Nội,
2000.
- "Phát huy giá trị đạo đức truyền thống dân tộc trong việc xây dựng đạo
đức mới cho người phụ nữ Việt Nam hiện nay" của Nguyễn Thị Lan, Luận văn thạc
sĩ Triết học, Hà Nội, 2001.
Năm 2000, tác giả Thạch Phương đã công bố kết quả nghiên cứu về phụ nữ
tỉnh Bến Tre qua cuốn sách "Phụ nữ Bến Tre". ở một mức độ khái quát, tác giả
Thạch Phương bước đầu đã giới thiệu và phân tích truyền thống phụ nữ Bến Tre qua
từng thời kỳ lịch sử, giúp cho người đọc có được một bức tranh về truyền thống phụ
nữ Bến Tre.
Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu "Vấn đề kế thừa
giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ tỉnh Bến Tre hiện nay". Chính vì vậy, tôi lấy
đó làm đề tài nghiên cứu cho bản luận văn thạc sĩ của mình.
3. Mục đích, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Mục đích của luận văn: Trên cơ sở phân tích thực trạng việc kế thừa giá trị
đạo đức truyền thống của phụ nữ tỉnh Bến Tre, đưa ra một số giải pháp cơ bản để kế
thừa và phát huy có hiệu quả các giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Bến Tre
trong giai đoạn hiện nay.
- Nhiệm vụ của luận văn: Để đạt được mục đích trên, luận văn tập trung giải
quyết những nhiệm vụ sau:
+ Nêu một cách khái quát giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Bến Tre
và cơ sở hình thành của chúng.
+ Bước đầu làm sáng tỏ nét đặc thù cũng như tính tất yếu của việc kế thừa
các giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ tỉnh Bến Tre trong giai đoạn hiện nay.
+ Phân tích thực trạng của việc kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống của phụ
nữ Bến Tre, tìm ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của nó.
+ Đề xuất một số giải pháp cơ bản giúp cho việc kế thừa các giá trị đạo đức
truyền thống của phụ nữ Bến Tre đạt hiệu quả hơn nữa.
- Phạm vi nghiên cứu của luận văn:
+ Vấn đề kế thừa các giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ ở phạm vi Phụ
nữ tỉnh Bến Tre.
+ Chỉ kế thừa những giá trị đạo đức truyền thống nổi bật của phụ nữ Bến
Tre.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
- Cơ sở lý luận: Thực hiện luận văn này, tác giả dựa trên quan điểm của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam
về đạo đức, về phụ nữ, nhất là về vấn đề kế thừa giá trị đạo đức truyền thống của phụ
nữ Việt Nam.
- Phương pháp nghiên cứu: Luận văn chủ yếu sử dụng phương pháp duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử, phương pháp lịch sử - lôgíc, phân tích - tổng hợp,
diễn dịch - quy nạp.
5. Đóng góp mới của luận văn
- Luận văn nêu lên nét đặc thù của những giá trị đạo đức truyền thống nổi bật
ở người phụ nữ Bến Tre và tính tất yếu của việc kế thừa chúng trong giai đoạn hiện
nay.
- Góp phần làm rõ sự vận động và phát triển về nội dung của các giá trị đạo
đức truyền thống phụ nữ Việt Nam thông qua việc kế thừa chúng của phụ nữ tỉnh
Bến Tre.
6. ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Luận văn góp phần nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của việc kế thừa và
phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Bến Tre trong sự nghiệp CNH,
HĐH đất nước.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các cấp ủy đảng, chính quyền,
các ngành của tỉnh Bến Tre trong việc xây dựng chiến lược, sách lược phát huy
truyền thống phụ nữ Bến Tre trong phong trào "Đồng khởi mới".
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 2
chương, 4 tiết.
Chương 1
Giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Bến Tre
và tính tất yếu của việc kế thừa chúng
trong giai đoạn hiện nay
1.1. Giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Bến Tre
1.1.1. Giá trị đạo đức truyền thống của phụ nữ Việt Nam
Quan niệm về giá trị và giá trị đạo đức
Những hiểu biết đầu tiên về giá trị xuất hiện tương đối sớm trong lịch sử nhận
thức của nhân loại và gắn liền với triết học. Đến cuối thế kỷ XIX, giá trị học mới tách ra
thành một khoa học độc lập và thuật ngữ giá trị được dùng để chỉ một khái niệm của khoa
học độc lập. Theo một số từ điển nước ngoài và trong nước, khái niệm "giá trị" thường tập
trung vào những nhận thức sau:
Từ điển Triết học của Liên Xô (cũ) định nghĩa:
Giá trị - những định nghĩa về mặt xã hội của khách thể trong thế giới
chung quanh, nhằm nêu bật tác dụng tích cực hoặc tiêu cực của các khách thể
ấy đối với con người và xã hội (cái lợi, thiện và ác, cái đẹp, cái xấu nằm
trong những hiện tượng của đời sống xã hội hoặc tự nhiên). Xét bề ngoài, các
giá trị là các đặc tính của sự vật hoặc của hiện tượng, tuy nhiên, chúng không
phải là cái vốn do thiên nhiên ban cho sự vật, hiện tượng, không phải đơn
thuần do kết cấu bên trong của bản thân khách thể, mà do khách thể bị thu
hút vào phạm vi tồn tại xã hội của con người và trở thành cái mang những
quan hệ xã hội nhất định. Đối với chủ thể (con người), các giá trị là những
đối tượng lợi ích của nó, còn đối với ý thức của nó thì chúng đóng vai trò
những vật định hướng hằng ngày trong thực trạng vật thể và xã hội, chúng
biểu thị các quan hệ thực tiễn của con người đối với các sự vật hiện tượng
chung quanh [59, tr.52].
Theo Từ điển Bách khoa toàn thư Xô viết:
Giá trị là sự khẳng định hoặc phủ định ý nghĩa của các đối tượng thuộc
thế giới chung quanh đối với con người, giai cấp, nhóm hoặc toàn bộ xã hội
nói chung. Giá trị được xác định không phải bởi bản thân các thuộc tính tự
nhiên, mà là bởi tính chất cuốn hút (lôi cuốn) của các thuộc tính ấy vào phạm
vi hoạt động sống của con người, phạm vi các hứng thú và nhu cầu, các mối
quan hệ xã hội, các chuẩn mực và phương thức đánh giá ý nghĩa nói trên
được biểu hiện trong các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức , trong lý tưởng,
tâm thế và mục đích [59, tr.51-52].
Trong Từ điển Tiếng Việt, giá trị được định nghĩa như sau:
Cái làm cho một vật có ích lợi, có ý nghĩa, là đáng quý về một mặt nào
đó.
Tác dụng và hiệu lực.
Lao động xã hội kết tinh trong sản phẩm hàng hóa.
Số đo của một đại lượng [58, tr.407].
Như vậy, giá trị được hiểu theo nhiều nghĩa và được tiếp cận dưới nhiều góc độ
khoa học khác nhau. Song, quan niệm về giá trị chủ yếu vẫn được xem xét thông qua
lăng kính triết học.
Chủ nghĩa Mác - Lênin đã nhấn mạnh bản chất xã hội, tính lịch sử, tính nhận
thức được và tính thực tiễn của giá trị, của các lý tưởng, các chuẩn mực của đời sống
con người. Giá trị không phải là ý niệm về sự vật hay chuẩn mực chủ quan về sự vật lý
tưởng mà là những hiện tượng xã hội có tính đặc thù, là ý nghĩa hiện thực của sự vật đối
với con người. Giá trị xuất hiện từ mối quan hệ xã hội giữa chủ thể và đối tượng, nghĩa
là từ thực tiễn của con người xã hội. Mọi giá trị đều có nguồn gốc từ lao động sáng tạo
của quần chúng.
Dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin, có thể xem giá trị là những thành tựu
của con người góp vào sự phát triển đi lên của lịch sử xã hội, phục vụ cho lợi ích và
hạnh phúc của con người. Giá trị vì thế được xác định bởi sự đánh giá đúng đắn của con
người.
Giá trị là các ý tưởng về các loại mục đích hay các loại lối sống của một
cá thể, hay được chia sẻ trong một nhóm hay toàn xã hội, được cá thể, nhóm
hoặc xã hội mong muốn coi là có ý nghĩa. Đó là những chất lượng cơ bản để
bảo đảm con đường sống các chuẩn tối thượng chỉ đạo mọi hoàn cảnh thực
tiễn. Như vậy, giá trị ở đây được coi là các giá trị bảo đảm cuộc sống, nói
chung là các giá trị tích cực bảo đảm một cuộc sống tốt đẹp [17, tr.60].
Tuy nhiên, cũng có cách nhìn rộng hơn, coi bất cứ cái gì tốt hay xấu, thật hay
giả,... đều là giá trị. ở góc độ này, giá trị có tính hai mặt: mặt tích cực (những trường
hợp nó định hướng tích cực cho hoạt động của con người nhằm đạt tới những mục đích
nhân đạo, cao đẹp của đời sống), và mặt tiêu cực (ta thường gọi là "giá trị trái dấu" hay
"phản giá trị"). Thường khi nói "giá trị" người ta chỉ quan tâm đến mặt tích cực của nó
mà thôi.
Qua các khái niệm về giá trị , chúng ta có thể khái quát một số điểm sau:
Mọi sự vật, hiện tượng đều có thể xem là có giá trị, dù là vật thể hay tư tưởng
miễn nó được người ta thừa nhận, cần đến nó như một nhu cầu và góp phần vào sự phát
triển xã hội. Với ý nghĩa như thế đã loại trừ những giá trị thuần túy mang tính hưởng
lạc.
Giá trị vừa mang tính khách quan vừa mang tính lịch sử - xã hội. Sự xuất hiện
hay mất đi của giá trị không phụ thuộc vào ý thức của con người (chủ thể) mà nó do yêu
cầu của thực tiễn, của từng thời đại lịch sử trong đó con người sống và hoạt động.
Dù mang tính khách quan như thế nhưng giá trị không phải là cái gì có tính chất
cố hữu, vốn nằm ở bản thân các hiện tượng thiên nhiên như vẻ đẹp của mây, nước,
trăng, hoa, như lợi ích của núi, sông, rừng, biển... Giá trị của sự vật, hiện tượng là kết
quả của mối quan hệ không tách rời của chủ thể và khách thể. Thông thường khách thể
là nguồn gốc của sự hình thành và tồn tại giá trị, còn chủ thể và mối quan hệ giữa chủ
thể với khách thể là điều kiện tồn tại, phát triển các giá trị của khách thể.
Có thể nói, giá trị là một phạm trù mang bản chất người, nó được xác định trong
mối quan hệ thực tiễn của con người, xuất phát từ thực tiễn và được thực tiễn kiểm
nghiệm. Thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý về bản chất và về giá trị của khách thể.
Song, trong mọi giá trị đều chứa đựng yếu tố nhận thức, yếu tố tình cảm và yếu tố hành
vi của chủ thể trong mối quan hệ với sự vật, hiện tượng mang giá trị, thể hiện sự lựa
chọn của chủ thể. Vì thế, thiên nhiên chỉ trở thành đẹp và có ý nghĩa giá trị khi nó được
đặt trong mối quan hệ thực tiễn với con người xã hội.
Như vậy, “Nói đến giá trị là muốn khẳng định mặt tích cực, mặt chính diện,
nghĩa là bao hàm quan điểm coi giá trị gắn liền với cái đúng, cái tốt, cái hay, cái đẹp; là
nói đến cái có khả năng thôi thúc con người hành động và nỗ lực vươn tới" [4, tr.16].
Do đó, giá trị đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người. Nó là cơ sở,
chuẩn mực để con người dựa vào lựa chọn cách thức suy nghĩ, xác định mục đích và
phương hướng cho hoạt động của mình phù hợp với cái chung của xã hội. Giá trị thể
hiện ý kiến và hành vi của cả cộng đồng người trong việc lựa chọn, chấp nhận kế hoạch
phát triển xã hội. Vì vậy, sự phát triển các giá trị con người là nhân tố cơ bản đối với sự
phát triển quốc gia.
Trong việc nghiên cứu giá trị, tùy theo mục đích tiếp cận mà người ta phân loại
giá trị theo cách riêng của mình. Căn cứ vào sự thoả mãn nhu cầu vật chất hay nhu cầu
tinh thần của con người, người ta chia thành giá trị vật chất và giá trị tinh thần. Đây là
cách phân chia khá phổ biến.
Giá trị vật chất thể hiện rõ nhất trong đời sống kinh tế, quyết định sự tồn tại và
phát triển của xã hội loài người. Song, con người không chỉ biết sống mà còn sống đẹp,
vượt lên trên những nhu cầu vật chất, hướng tới những giá trị tinh thần cao đẹp.
Trong giá trị tinh thần của xã hội, người ta thường đề cập đến các loại giá trị như:
giá trị khoa học, giá trị thẩm mỹ, giá trị đạo đức,... đánh dấu sự phát triển về mặt chân -
thiện - mỹ của đời sống xã hội. Đó là những quan hệ tốt đẹp mà xã hội đã đạt được
nhằm phát triển và hoàn thiện đời sống xã hội. Giá trị khoa học gắn với quá trình con
người vươn lên nắm bắt bản chất, quy luật của hiện thực khách quan để ngày càng làm
chủ những điều kiện sinh hoạt tự nhiên và xã hội của mình. Giá trị thẩm mỹ gắn với nhu
cầu thưởng thức, đánh giá, hưởng thụ và sáng tạo cái đẹp trong cuộc sống và trong nghệ
thuật. Giá trị đạo đức gắn với nhu cầu điều chỉnh quan hệ giữa cá nhân và xã hội theo
hướng tạo nên sự thống nhất hài hòa giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội.
Có thể nói, “ Giá trị đạo đức là những cái được con người lựa chọn và đánh giá
như việc làm có ý nghĩa tích cực đối với đời sống xã hội được lương tâm đồng tình và
dư luận biểu dương” [44, tr.62].
Bản thân giá trị đạo đức, xét về mặt thời gian có thể chia thành giá trị đạo đức
truyền thống và giá trị đạo đức hiện đại. Mỗi dân tộc đều có truyền thống của mình do
lịch sử tạo nên. Truyền thống là sản phẩm của quá trình phát triển của mỗi dân tộc. Nó
là điều kiện để duy trì và phát triển cuộc sống. Đó là những đức tính hay những thói tục
kéo dài nhiều thế hệ, nhiều thời kỳ lịch sử, có nhiều tác dụng, có thể tích cực cũng có
thể tiêu cực. Như vậy, truyền thống có cái tốt, cái xấu, vì thế mà C.Mác nói rằng:
"Truyền thống của tất cả các thế hệ đã chết đè nặng như quả núi lên đầu óc những người
đang sống" [37, tr.145]. Còn Ph.Ăngghen coi "Truyền thống (lạc hậu) còn là thế lực
trong khoa học tự nhiên nữa" [39, tr.468]. Với Hồ Chí Minh, "thói quen và truyền thống
lạc hậu là kẻ địch to; nó ngấm ngầm ngăn trở cách mạng tiến bộ. Chúng ta lại không thể
trấn áp nó, mà phải cải tạo nó một cách rất cẩn thận, rất khó chịu, rất lâu dài" [41, tr.287].
Nhưng khi nói đến “giá trị truyền thống” người ta chỉ muốn nói đến cái tốt, bởi lẽ trong
ý nghĩa đích thực của nó chỉ những cái tốt, đẹp mới được gọi là giá trị truyền thống.
Song, không phải mọi cái tốt đều gọi là giá trị truyền thốn