Giáo án môn học Cấu tạo động cơ đốt trong

1TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH TRUNG TÂM CÔNG NGHỆ ÔTÔ CẤU TẠO ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG GIÁO ÁN MÔN HỌC NGƯỜI SOẠN: HOÀNG NGỌC DƯƠNG NGUYỄN QUỐC SỸ HÀ THANH LIÊM TP. HỒ CHÍ MINH 2006 2MỤC TIÊU MÔN HỌC CHƯƠNG 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ Ô TÔ & ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐCĐT CHƯƠNG 2 : CHƯƠNG 3 : CHƯƠNG 4 : CHƯƠNG 5 : HỆ THỐNG PHÁT LỰC CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG HỆ THỐNG NHIÊN LIỆU ĐỘNG CƠ XĂNG & DIESEL HỆ THỐNG BÔI TRƠN HỆ THỐNG ĐIỆN ĐỘNG CƠ HỆ THỐNG PHÂN PHỐI KHÍ CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG CHƯƠNG 6 : HỆ THỐNG LÀM MÁT CHƯƠNG 7 : 3CHƯƠNG 1: ĐẠI CƯƠNG VỀ Ô TÔ & ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG CHƯƠNG 1 : ÔTÔ-ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.1 GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ ÔTÔ 1.1.1 Định nghĩa về ôtô : 1.1.2 Lịch sử ôtô : 1.2 CẤU TẠO CHUNG VỀ ÔTÔ : 1.2.1 Động cơ : 1.2.2 Hệ thống truyền động : 1.2.3 Hệ thống điện : 1.3 - GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.3.1 Động cơ đốt trong (ĐCĐT): 1.3.2 Động cơ và Động cơ 1.3.3 Các thuật ngữ và khái niệm c 1.3.4 Phân loại và ưu khuyết 1.3.5 Nguyên lý hoạt động của ĐCĐT. 1.3.6 So sánh ưu khuyết điểm của 4CHƯƠNG 2: CƠ CẤU PHÁT LỰC CHƯƠNG 2 : HỆ THỐNG PHÁT LỰC. 2.1 NHÓM CÁC CHI TIẾT CỐ ĐỊNH. 2.1.1 Thân máy. 2.1.2 Nắp xylanh (Nắp máy). 2.2 NHÓM CÁC CHI TIẾT CHUYỂN ĐỘNG. 2.2.1 Piston. 2.2.2 Chốt piston. 2.2.3 Xecmăng. 2.2.4 Thanh truyền. 2.2.5 Bu lông thanh truyền. 2.2.6 Trục khuỷu 2.2.7 Bánh đà 2.2.8 Các loại ổ đỡ của trục khuỷu 5CHƯƠNG 3 : CƠ CẤU PHÂN PHỐI KHÍ 3.1 CÔNG DỤNG – YÊU CẦU VÀ PHÂN LOẠI 3.1.1 Công dụng. 3.1.2 Yêu cầu. 3.1.3 Phân loại. 3.2 SƠ ĐỒ VÀ NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA CƠ CẤU PHÂN PHỐI KHÍ. 3.2.1 Cơ cấu phân phối khí kiểu xupap 3.2.2 Cơ cấu phân phối khí kiểu xupap treo. 3.3 CẤU TẠO CÁC CHI TIẾT CHỦ YẾU CỦA CƠ CẤU PHÂN PHỐI KHÍ. 3.3.1 Trục cam. 3.3.2 Con đội. 3.3.3 Đũa đẩy. 3.3.4 Đòn bẩy (cò mổ). 3.3.5 Xupap. 3.3.6 Ống dẫn hướng xupap. 3.3.7 Lò xo xupap. CHƯƠNG 3: CƠ CẤU PHÂN PHỐI KHÍ 6CHƯƠNG 4: HỆ THỐNG BÔI TRƠN CHƯƠNG 4 : HỆ THỐNG BÔI TRƠN 4.1 NHIỆM VỤ CỦA HT BÔI TRƠN VÀ CÔNG DỤNG CỦA DẦU NHỜN 4.2 CÁC PHƯƠNG ÁN BÔI TRƠN THƯỜNG DÙNG TRONG Đ.C.Đ.T 4.2.1-Bôi trơn bằng phương pháp vung té dầu. 4.2.2-Phương án bôi trơn cưỡng bức. 4.2.3 Bôi trơn bằng cách pha dầu nhờn vào nhiên liệu. 4.3 KẾT CẤU CỦA CÁC BỘ PHẬN CHỦ YẾU CỦA HỆ THỐNG BÔI TRƠN: 4.3.1 Thiết bị lọc dầu nhờn: 4.3.2 Bơm dầu nhờn: 4.3.3 Két làm mát dầu nhờn: 4.3.4 Thông gió hộp trục khuỷu: 7CHƯƠNG 5: HỆ THỐNG LÀM MÁT CHƯƠNG 5 : HỆ THỐNG LÀM MÁT 5.1 MỤC ĐÍCH Ý NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI 5.1.1 Mục đích_ý nghĩa. 5.1.2 Phân loại 5.2 HỆ THỐNG LÀM MÁT BẰNG NƯỚC 5.2.1 Hệ thống làm mát bằng nước kiểu bốc hơi 5.2.2 Hệ thống làm mát bằng nước, kiểu đối lưu tự nhiên 5.2.3 Hệ thống làm mát bằng nước kiểu tuần hoàn cưỡng bức 5.3 KẾT CẤU MỘT SỐ BỘ PHẬN CHÍNH CỦA HT LÀM MÁT BẰNG NƯỚC 5.3.1 Két làm mát 5.3.2 Bơm nước 5.3.3 Aùo nước 5.3.4 Van hằng nhiệt 8CHƯƠNG 6: HỆ THỐNG CUNG CẤP NHIÊN LIỆU CHƯƠNG 6 : HỆ THỐNG NHIÊN LIỆU 6.1 HT NHIÊN LIỆU ĐỘNG CƠ XĂNG SỬ DỤNG BỘ CHẾ HOÀ KHÍ : 6.1.1 Tạo hỗn hợp khí trong xylanh 6.1.2 Các bộ phận cơ bản trong HTCCNL động cơ BCHK 6. 2 HỆ THỐNG NHIÊN LIỆU ĐỘNG CƠ PHUN XĂNG ĐIỆN TỬ : 6.2.1 Lịch sử phát triển 6.2.2 Phân loại và ưu nhược điểm 6.2.3 Cấu trúc hệ thống điều khiển lập trình và thuật toán điều khiển 6.2.4 Hệ thống nhiên liệu trên động cơ phun xăng điện tử : 6.2.5 Các chi tiết trong HTCCNL động cơ EFI 6.3 HỆ THỐNG NHIÊN LIỆU ĐỘNG CƠ DIEZEL : 6.3.1 Tạo hỗn hợp khí đốt trong xylanh 6.3.2 Phân loại và sơ đồ nguyên lý của HTNL 6.3.3 Các chi tiết trong HTCCNL động cơ Diesel 9CHƯƠNG 7: HỆ THỐNG ĐIỆN ĐỘNG CƠ CHƯƠNG 7 : HỆ THỐNG ĐIỆN ĐỘNG CƠ 7.1 HỆ THỐNG KHỞI ĐỘNG 7.1.1 Nhiệm vụ và sơ đồ hệ thống khởi động tiêu biểu 7.1.2 Máy khởi động 7.1.3 Hệ thống hỗ trợ khởi động cho động cơ diesel 7.2 HỆ THỐNG CUNG CẤP ĐIỆN TRÊN ÔTÔ 7.2.1 Nhiệm vụ và yêu cầu 7.2.2 Sơ đồ tổng quát, sơ đồ cung cấp điện và phân bố tải 7.2.3 Máy phát điện 7.2.4 Mạch điện của máy phát điện 7.3 HỆ THỐNG ĐÁNH LỬA 10 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình Lý thuyết Cấu tạo động cơ đốt trong – Trường Đại học Công nghiệp Tp.HCM - 2006 2. Giáo trình Cấu tạo Động cơ – Trường Đại học Sư phạm Tp.HCM – 1999 3. Tài liệu huấn luyện của Toyota (teám, 2,3) 4. 1CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ Karl Fredrich Benz (1844-1929) Chiếc Ôtô đầu tiên là một chiếc xe chạy bằng gas do ông Karl Benz người Đức chế tạo khoảng năm 1885 – 1886, có ba bánh, một bánh trước và hai bánh sau. 1.1 GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ ÔTÔ Là một chiếc xe có gắn động cơ để nó có thể tự di chuyển trên đất liền 1.1.1 Định nghĩa về ôtô : 1.1.2 Lịch sử ôtô : 2CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ Dây chuyền sản xuất ôtô đầu tiênHerry Ford Ransim Olds Model T Ford Năm 1908 ông đã sản xuất được những chiếc Ôtô với giá cả chấp nhận được do đó nhiều người Hoa Kỳ đã di chuyển bằng Ôtô, đây là kiểu T Ford hay còn gọi là Model T Ford. Năm 1895 ông Henry Ford, Ransom Olds và một số người khác mở nhà máy sản xuất Ôtô tại đất nước này, đương nhiên những chiếc Ôtô chế tạo đầu tiên này rất thô sơ so với chiếc xe hiện nay. 3CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2 CẤU TẠO CHUNG VỀ ÔTÔ : 1.2.1 Động cơ : Để động cơ có thể hoạt động được, tốt. Thì ngoài những kết cấu về mặt cơ khí thì nó có mấy hệ thống sau : - Hệ thống cung cấp nhiên liệu - Hệ thống đánh lửa (đối với động cơ xăng) - Hệ thống bôi trơn - Hệ thống làm mát 4CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.1.1. Hệ thống nhiên liệu : Đối với xe chạy Xăng Đối với xe chạy Dầu 5CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.1.2 Hệ thống đánh lửa : Đối với động cơ xăng thí đó là hệ thống đánh lửa Đối với động cơ Diesel thí đó là hệ thống bơm cao áp, kim phun 6CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.1.3 Hệ thống bôi trơn : 1.2.1.4 Hệ thống làm mát : 7CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2 Hệ thống truyền động : 8CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.1. Bộ ly hợp : 9CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.2. Hộp số : 10 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.3. Trục truyền động : (Láp truyền – cardan) 11 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.4. Cầu chủ động – bộ vi sai: 12 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.5. Sườn xe : 13 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.6. Treo xe : (Nhún giảm xóc) 14 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.7. Hệ thống lái : 15 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.8. Hệ thống thắng : 16 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.2.9. Bánh xe : 17 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3 Hệ thống điện : 18 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.1Hệ thống khởi động (starting system): 19 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.2 Hệ thống cung cấp điện (charging system): 20 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.3 Hệ thống đánh lửa (Ignition system): 21 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.4 Hệ thống chiếu ánh sáng và tín hiệu (Lighting ang Signal system): 22 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.5 Hệ thống đo đạc và kiểm tra (gauging system): 23 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.6 Hệ thống điều khiển động cơ (Engine control system): 24 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.7 Hệ thống điều khiển ô tô: 25 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1.2.3.8 Hệ thống điều hòa nhiệt độ (Air conditioning system): 26 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 27 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 28 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 29 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 30 CỦNG CỐ KQ CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ CAÂU 1 CAÂU 2 3. Ñoäng cô Diesel ñöôïc söû duïng treân xe b. Xe taûi c. Xe moâtoâ d. Xe lam XOÙA a. Xe du lòch CAÂU 3 31 CHƯƠNG I : KHÁI QUÁT CHUNG VỀ ÔTÔ 1CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3 - GIÔÙI THIEÄU KHAÙI QUAÙT VEÀ ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3.1 Ñoäng cô ñoát trong (ÑCÑT): 1.3.1.1 Vai troø cuûa ÑCÑT: Nguoàn ñoäng löïc chính daãn ñoäng caùc phöông tieän giao thoâng vaän taûi nhö : oâ toâ, xe maùy, taøu thuûy, maùy bay vaø caùc maùy coâng taùc khaùc (maùy phaùt ñieän, bôm nöôùc,) Hieän nay nhieàu loaïi ñoäng cô khaùc ñang ñöôïc nghieân cöùu vaø cheá taïo nhö: ñoäng cô ñieän, tuoác bin khí, tuoác bin nöôùc, ñoäng cô chaïy baèng nhieân lieäu khí, naêng löôïng maët trôøi 21860, J.J. E. Lenoir (1822-1900- Phaùp) ñaõ cheá taïo ñoäng cô ñoát trong ñaàu tieân baèng söï ñoát chaùy khí ñoát ôû aùp suaát moâi tröôøng, khoâng coù söï neùn hoãn hôïp tröôùc quaù trình chaùy. 1.3.1.2 Lòch söû phaùt trieån cuûa ÑCÑT: 1876, Nicolaus A. Otto (1832-1891) vaø Eugen Langen (1833-1895) taän duïng söï gia taêng aùp suaát trong quaù trình chaùy, ñeå caûi tieán doøng khí naïp. Hieäu suaát nhieät ñaït ñöôïc trong tröôøng hôïp naøy leân ñeán 11%. Sau ñoù, nhaèm naâng cao hieäu suaát nhieät vaø giaûm kích thöôùc ñoäng cô ñoát trong, Otto ñaõ gôïi yù caùc chu trình (naïp, neùn, chaùy daõn nôû vaø thaûi) cho 4 haønh trình piston cuûa ñoäng cô ñoát trong. Nicolaus August Otto Eugen Langen CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 31884, Alphonse Beau de Rochas (1815- 1893) ñaõ moâ taû nguyeân lyù caùc chu trình cuûa ÑCÑT. OÂng cuõng ñöa ra caùc ñieàu kieän nhaèm ñaït hieäu suaát cöïc ñaïi cuûa ñoäng cô ñoát trong nhö : * Theå tích xy lanh toái ña öùng vôùi beà maët bieân toái thieåu * Toác ñoä laøm vieäc lôùn nhaát coù theå ñaït * Taêng tæ soá neùn toái ña * Aùp suaát toái ña keå töø luùc baét ñaàu daõn nôû 1886, Haõng Daimler – Maybach xuaát xöôûng ñoäng cô xaêng ñaàu tieân coù coâng suaát 0,25 maõ löïc ôû soá voøng quay 600 voøng/phuùt. CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 41892, Rudolf Diesel (1858-1913) ñaõ gôïi yù moät daïng ñoäng cô ñoát trong môùi baèng caùch phun nhieân lieäu loûng vaøo trong khoâng khí saáy noùng. Sau ñoù, hoãn hôïp naøy töï baét chaùy vaø coù hieäu suaát nhieät khoaûng 26%. Loaïi ñoäng cô naøy ñöôïc bieát nhö ñoäng cô Diesel ngaøy nay 1957, Ñoäng cô ñoát trong kieåu piston quay (Ñoäng cô Wankel) ñöôïc cheá taïo raát goïn nheï. CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 51.3.2 Ñoäng cô vaø Ñoäng cô ñoát trong:: Caùc daïng naêng löôïng (Söùùc gioù, söùc nöôùc, ñieän naêng, naêng löôïng maët trôøi, hoùa naêng- nhieät naêng,) Ñoäng cô Cô naêng (daãn ñoäng maùy coâng taùc) Ñoát chaùy nhieân lieäu (hoaù naêng  nhieät naêng) Moâi chaát tích naêng löôïng 1 Moâi chaát daõn nôû sinh coâng (nhieät naêng  cô naêng) 2 Ñoäng cô noùi chung laø moät thieát bò (maùy) thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi baát kyø moät daïng naêng löôïng naøo ñoù sang cô naêng ñeå daãn ñoäng maùy coâng taùc. Ñoäng cô nhieät laø moät thieát bò chuyeån ñoåi hoaù naêng do ñoát chaùy (hoaëc oxy hoùa nhieân lieäu) thaønh nhieät naêng vaø bieán nhieät naêng naøy thaønh cô naêng. CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 6So saùnh öu vaøkhuyeát ñieåm cuûa hai loaïi ñoäng cô treân: Noäi dung so saùnh Ñoäng cô ñoát trong Ñoäng cô ñoát ngoaøi 1. Hieäu suaát nhieät Cao (30% - 45%) Thaáp ( 15%) 2. T(0C) moâi chaát Cao (25300C) Cao ( 7000C) 3. Cuøng coâng suaát Ne Goïn, nheï vaøkhoâng coù caùc thieát bò noài hôi, boä ngöng tuï vaø boä quaù nhieät Naëng neà, coàng keành vì phaûi coù caùc thieát bò phuï 4. Thôøi gian khôûi ñoäng 3-5 giaây Nhieàu giôø 5. Laøm maùt Duøng ít nöôùc Toán nhieàu nöôùc 6. Nhieân lieäu Ñaéc tieàn Reû tieàn 7. Quaù trình khôûi ñoäng Phaûi trang bò heä thoáng khôûi ñoäng do ñoäng cô khoâng töï khôûi ñoäng ñöôïc Ñoäng cô töï khôûi ñoäng khi aùp löïc hôi nöôùc ñuû lôùn 8. Coâng suaát ñoäng cô Coâng suaát bò giôùi haïn ( 37.000kW) Coâng suaát ñoäng cô tuabin hôi nöôùc coù theå treân 20.000kW CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 71.3.3 Caùc thuaät ngöõ vaø khaùi nieäm cô baûn : 1.3.3.1. Hoøa khí : CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG Laø hoãn hôïp giöõa hôi xaêng vaø khoâng khí troän thaät ñeàu vaø ñuùng tyû leä. ÔÛ ñoäng cô xaêng hoøa khí ñöôïc taïo thaønh ôû beân ngoaøi xy lanh ñoäng cô taïi boä cheá hoøa khí ( carburater). Vì vaäy, khí naïp môùi huùt vaøo xy lanh ñoäng cô xaêng chính laø hoøa khí trong khi ôû ñoäng cô diesel khí naïp môùi chæ laø khoâng khí (thanh khí). 1.3.3.2 Moâi chaát coâng taùc (MCCT): Laø 1 khoái khí trong xy lanh ñoäng cô maø nhôø söï thay ñoåi caùc thoâng soá traïng thaùi (theå tích , aùp suaát vaø nhieät ñoä) cuûa noù, 8CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG Laø toaøn theå söï thay ñoåi traïng thaùi (söï thay ñoåi theå tích, aùp suaát vaø nhieät ñoä) cuûa MCCT töø khi môùi ñem vaøo xy lanh cho ñeán luùc ñöôïc xaû ra ngoaøi khí trôøi. 1.3.3.3 Kyø/thì (temps): Laø thôøi gian MCCT thay ñoåi traïng thaùi trong moät haønh trình piston hay trong nöûa voøng quay cuûa truïc khuyûu. 1.3.3.4 Chu kyø (cycle): 9CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3.3.5 Ñieåm cheát/töû ñieåm: Ñieåm cheát döôùi (ÑCD): vò trí cuûa piston naèm phía döôùi xy lanh, gaàn ñöôøng taâm cuûa truïc khuyûu nhaát. Laø vò trí cuoái cuøng cuûa piston trong xy lanh maø ôû ñoù noù khoâng theå di chuyeån tieáp ñöôïc nöõa. Taïi vò trí ñoù, vaän toác cuûa piston baèng khoâng vaø piston seõ ñoåi chieàu chuyeån ñoäng. Coù hai ñieåm cheát: ñieåm cheát treân/töû ñieåm thöôïng vaø ñieåm cheát döôùi/töû ñieåm haï: Ñieåm cheát treân (ÑCT): vò trí cuûa piston naèm phía treân xy lanh, xa ñöôøng taâm cuûa truïc khuyûu nhaát. 10 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG A - Haønh trình daøi B - Haønh trình vuoâng C - Haønh trình ngaén 1.3.3.6 Haønh trình piston (khoaûng chaïy S cuûa piston): Laø khoaûng dòch chuyeån cuûa piston giöõa hai ñieåm cheát. 1.3.3.7 Ñöôøng kính xy lanh D (loøng xy lanh) : Laø ñöôøng kính trong cuûa loøng xy lanh. 11 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG S D Vh  4 2 iS D Vh  4 2 1.3.3.8 Theå tích xy lanh (dung tích xy lanh, Vh): Ñoái vôùi ñoäng cô nhieàu xylanh, dung tích xy lanh cuûa ñoäng cô baèng ixVh (i laø soá xy lanh trong ñoäng cô Laø theå tích xy lanh maø piston giaûi phoùng khi di chuyeån töø ÑCT ñeán ÑCD hoaëc ngöôïc laïi. Theå tích coâng taùc ñöôïc tính nhö sau: 12 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3.3.9 Theå tích buoàng chaùy (Vc): Laø theå tích ôû phía treân piston khi noù naèm ôû ÑCD. Ñoùù laø theå tích lôùn nhaát cuûa xy lanh: Laø theå tích coøn laïi trong xy lanh khi piston ôû ÑCT. Ñoù laø theå tích beù nhaát cuûa xy lanh. 1.3.3.10 Theå tích toaøn boä xylanh (Va): Va = Vh + Vc 13 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG c h c hc c a V V V VV V V    1 1.3.3.11 Tyû soá neùn() : Laø tyû soá giöõa theå tích toaøn boä xy lanh chia cho theå tích buoàng chaùy. Tyû soá neùn chæ roõ theå tích xy lanh bò giaûm ñi bao nhieâu laàn, töùc laø theå tích khí trong xy lanh bò eùp nhoû bao nhieâu laàn khi piston ñi töø ÑCD leân ÑCT. Tyû soáù neùn kyù hieäu laø  vaø ñöôïc tính baèng coâng thöùc sau : 14 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3.4 Phaân loaïi vaø öu khuyeát ñieåm cuûa ñoäng cô ñoát trong: 1.3.4.2 Theo nhieân lieäu duøng cho ñoäng cô ñoát trong: 1.3.4.1 Theo muïc ñích söû duïng: 1 - Ñoäng cô tænh taïi: maùy phaùt ñieän, duøng daãn ñoäng caùc loaïi bôm: khí, daàu.. vaø duøng trong noâng nghieäp 2- Ñoäng cô duøng cho oâ toâ, taøu thuyû, maùy bay, 1- Ñoäng cô duøng nhieân lieäu loûng, nheï: xaêng, benzen, coàn, kerosene.. 2- Ñoäng cô duøng nhieân lieäu loûng, naëng: Diesel, daàu mazut,... 3- Ñoäng cô duøng nhieân lieäu khí: khí thieân nhieân (CNG), khí hoaù loûng (LPG)... 4- Ñoäng cô duøng ña nhieân lieäu: duøng caùc loaïi nhieân lieäu loûng töø nheï ñeán naëng 15 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3.4.3 Theo ñaëc ñieåm caáu taïo cuûa ñoäng cô: a-Theo Soá löôïng xy lanh: Ñoäng cô moät xy lanh vaø ñoäng cô nhieàu xy lanh (ñoäng cô 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12 xylanh 16 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG ñoäng cô moät haøng xy lanh, ñoäng cô chöõ V, ñoäng cô hình sao, ñoäng cô piston ñoái ñænh. b. Caùch boá trí xy lanh 1. Ñoäng cô moät daõy xy lanh 2. Ñoäng cô ñoái xy lanh 3. Ñoäng cô ñoái ñænh 4. Ñoäng cô hình sao 5. Ñoäng cô chöõ U 6. Ñoäng cô chöõ V 4 5 6 17 CHÖÔNG I : ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG 1.3.4.4 Theo phöông phaùp hình thaønh hoøa khí (hoãn hôïp nhieân lieäu vaø khoâng khí): 1 – Bình xaêng 2 – Ñöôøng daãn nhieân lieäu 3 – Loïc xaêng 4 – Bôm xaêng 5 – Boä cheá hoøa khí 6 – Loïc gioù 7 – oáng goùp huùt 8 – Oáng goùp thoaùt 9 – Oáng poâ 18 CUÛNG COÁ KQ CHÖÔNG I : KHAÙI QUAÙT CHUNG VEÀ OÂTOÂ CAÂU 1 CAÂU 2 Ñ uùng 3. Ñoäng cô Diesel thöôøng ñöôïc söû duïng treân xe b. Xe taûi c. Xe moâtoâ d. Xe lam XOÙA a. Xe du lòch CAÂU 3 19 CHÖÔNG I : KHAÙI QUAÙT CHUNG VEÀ OÂTOÂ 1CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.3.5 Nguyên lý hoạt động của ĐCĐT: 1.3.5.1 Động cơ đốt trong hai kỳ: Động cơ hai kỳ là động cơ mà trong đó 1 chu trình công tác (gồm 4 quá trình: hút, nén, nổ và xả) được hoàn thành trong 2 hành trình piston hoặc trong 1 vòng quay của cốt máy (3600). Ở động cơ hai kỳ, cứ mỗi 1 vòng quay cốt máy (trục khuỷu) sẻ có 1 lần hòa khí cháy và giãn nở sinh công. Nói cách khác, trong 2 hành trình lên xuống của piston thì có 1 hành trình sinh công. 2CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.3.5.1.2 Cấu tạo của động cơ hai kỳ : 1. Bugi 2. Nắp quy-lát 3. Xy lanh 4. Cách gió tỏa nhiệt 5. Lỗ nạp 6. Lỗ thoát 7. Bình giảm thanh, 8. Piston 9. Thanh truyền 10. Cốt máy 11. Bánh đà 12. Cạt-te 13. Bộ chế hòa khí 14. Bình lọc gió 15. Khóa xăng 16. Thùng xăng 3CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.3.5.1.3 Đặc điểm của động cơ hai kỳ: 1.3.5.1.4 Nguyên lý hoạt động của động cơ hai kỳ • Kỳ thứ nhất Hòa khí bị nén có áp suất và nhiệt độ cao (T  280-3000C), áp suất (p  8-15 atm(kG/cm2)) gặp tia lửa điện phóng ra từ bugi lập tức bốc cháy rất nhanh. Áp lực của khí cháy (môi chất công tác) trong xy lanh tăng vót lên 30-40 atm, đẩy piston đi xuống ĐCD, • Đây hành trình cháy giản nỡ sinh công và một phần của quá trình thải khí cháy đồng thời nạp hòa khí mới vào xy lanh. 4CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG * Kỳ thứ hai (piston đi từ ĐCD đến ĐCT): - Khi piston xuống đến ĐCD, chấm dứt kỳ 1, nhờ quán tính của bánh trớn (bánh đà), piston đổi chiều chạy lên tạo ra áp thấp (chân không) ở cạt-te và hút hòa khí vào. Trong lúc 2 lỗ nạp và thoát chưa đóng, hòa khí tiếp tục nạp vào trong xy lanh, đồng thời khí cháy tiếp tục thoát ra ngoài. - Piston đóng lỗ nạp trước rồi mới đóng lỗ thoát, do đó một phần khí nạp mới (hòa khí có hơi xăng) sẽ bị khí cháy cuốn ra ngoài. Chính vì lý do này, động cơ hay kỳ tiêu hao nhiều xăng hơn động cơ 4 kỳ. 5CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG Tóm tắt: Kyø thöù nhaát, piston chaïy xuoáng Kyø thöù hai, piston chaïy leân - Chaùy + giaõn nôû sinh coâng - Tieáp tuïc naïp vaø thaûi - EÙp hoøa khí ôû caït-te - Xuù-paùp naïp ñoùng, chaám döùt naïp - Thoaùt khí chaùy - Xuù-paùp thoaùt ñoùng, chaám döùt thoaùt - Naïp khí naïp môùi vaøo trong xy lanh - Huùt hoøa khí (khí naïp môùi) vaøo caït-te Thì thứ nhất Thì thứ hai 6CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 7CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.3.5.2 Động cơ đốt trong 4 kỳ : 1.3.5.2.1 Định nghĩa động cơ đốt trong 4 kỳ (động cơ 4 thì): Là động cơ mà 1 chu kỳ hoàn thành trong 4 hành trình. Nói cách khác, piston phải chạy lên/xuống 4 lần, trục khuỷu quay 2 vòng, trục cam quay 1 vòng. Như vậy, trong động cơ 4 kỳ sau 2 vòng quay trục khuỷu (7200) hoặc 4 hành trình của piston chỉ có 1 hành trình sinh công. - Trong mỗi chu kỳ/chu trình công tác của động cơ đốt trong, ta thấy xảy ra 4 quá trình liên tiếp nhau là: nạp, nén, cháy - dãn nở sinh công và thải. Các quá trình này được lặp đi lặp lại một cách tuần hoàn (các chu kỳ) trong xy lanh động cơ và thời gian diễn tiến của chúng là như nhau. Vì vậy, ta có thể nói chúng có tính chu kỳ. 8CHƯƠNG I : NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG 1.3.5.2.2 Cấu tạo của động cơ đốt trong 4 kỳ : Kết cấu của động cơ xăng 4 kỳ 1. Cacte trên 2. Bánh răng trục cam 3. Thân xy lanh 4. Supape hút (nạp) 5. Bugi 6. Supape thoát (xả) 7. Quy lát (Culasse, Cylinder head) 8. Piston 9. Thanh truyền (Bielle, Connecting rod) 10. T