Giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non

GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN TÌNH CẢM VÀ KỸ NĂNG Xà HỘI CHO TRẺ MẦM NON Người thực hiện: Nguyễn Thị Hưng Mục tiêu Qua bài học học viên nắm được: - Lĩnh vực giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội trong chương trình GDMN. - Cách tổ chức thực hiện nội dung giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội theo hướng tích hợp chủ đề. - Giáo dục kỹ năng sống trong chương trình giáo dục mầm non và cách tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong quá trình thực hiện Chương trình. Hoạt động 1: Lĩnh vực giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội trong Chương trình GDMN Thảo luận nhóm Dựa vào hiểu biết và kinh nghiệm của mình chị hãy tìm hiểu  Vai trò của giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội đối với sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non  Lĩnh vực giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội trong Chương trình giáo dục mầm non. Vai trò của giáo dục tình cảm – kỹ năng xã hội đối với sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non. -Ph¸t triÓn TC - KNXH lµ tiÒn ®Ò quan träng cho viÖc häc vµ ph¸t triÓn toµn diÖn cña trÎ. -GD ph¸t triÓn TC-KNXH h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë trÎ n¨ng lùc c¸ nh©n, trang bÞ cho trÎ kü n¨ng sèng ®Ó gióp trÎ hoµ nhËp vµo céng ®ång x· héi, lµ yÕu tè cÇn thiÕt gióp trÎ häc tËp tèt ë trêng phæ th«ng. -GD ph¸t triÓn TC-KNXH cho trÎ trong trưêng mÇm non cÇn ®îc tiÕn hµnh trong mét tæng thÓ bao gåm c¶ GD ph¸t triÓn thÓ chất, ph¸t triÓn ng«n ng÷, ph¸t triÓn nhËn thøc, thÈm mü. Vai trò của giáo dục tình cảm – kỹ năng xã hội đối với sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non (Tiếp)  Sự phát triển ngôn ngữ: Nếu trẻ thiếu tự tin, rụt rè, khó hợp tác trong quan hệ vớí bạn bè... sẽ ảnh hưởng tới khả năng giao tiếp, biểu đạt bằng ngôn ngữ.  Sự phát triển nhận thức: Nếu trẻ gặp khó khăn trong sự phát triển tình cảm xã hội sẽ bị hạn chế trong các hoạt động nhận thức  Sự phát triển thể chất: ở trẻ nhỏ, những cảm xúc tích cực có ảnh hưởng tốt đến sự phát triển thể chất. Lĩnh vực giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội trong Chương trình giáo dục mầm non -Nội dung giáo dục PT TC- KNXH được thiết kế xuất phát từ trẻ, gắn trẻ với cuộc sống hiện thực, hướng đến hình thành các phẩm chất và kĩ năng sống. -Nội dung giáo dục PT TC -KN XH được mở rộng dần theo nguyên tắc đồng tâm phát triển, từ gần đến xa, từ đơn giản đến phức tạp. Lĩnh vực giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội trong Chương trình giáo dục mầm non (tiếp) Tổ chức các hoạt động của trẻ theo hướng tích hợp và tích hợp theo chủ đề Tăng cường tổ chức các hoạt động để trẻ được trải nghiệm, rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết. GV có thể lựa chọn một cách linh hoạt các nội dung hoạt động, phương tiện, hình thức tổ chức để gây hứng thú đối với trẻ và giúp trẻ có cơ hội tìm hiểu, khám phá theo nhiều cách khác nhau, phù hợp với điều kiện cụ thể, sẵn có của trường lớp, của địa phương. Việc đánh giá thường xuyên các hoạt động dạy và học nhằm PT TC-KNXH ở trẻ dựa trên các mục tiêu, yêu cầu và kết quả mong đợi là việc làm được nhấn mạnh đối với chương trình này Giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội và thẩm mỹ lứa tuổi nhà trẻ Mục tiêu: Giáo dục trẻ:  Có ý thức về bản thân, mạnh dạn giao tiếp với những người gần gũi.  Có khả năng cảm nhận và biểu lộ cảm xúc với con người, sự vật gần gũi.  Thực hiện được một số quy định đơn giản trong sinh hoạt.  Thích nghe hát, hát và vận động theo nhạc; thích vẽ, xé dán, xếp hình Giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội và thẩm mỹ lứa tuổi nhà trẻ Nội dung chung:  Phát triển tình cảm: + Ý thức về bản thân + Nhận biết và thể hiện một số trạng thái cảm xúc  Phát triển kĩ năng xã hội: + Mối quan hệ tích cực với con người và sự vật gần gũi + Hành vi văn hóa và thực hiện các qui định đơn giản trong giao tiếp, sinh hoạt  Phát triển cảm xúc thẩm mĩ: +Nghe hát và vận động đơn giản theo nhạc +Vẽ nặn. Xé dán, xếp hình, xem tranh Giáo dục Phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội ở lứa tuổi mẫu giáo  Mục tiêu: Giáo dục trẻ • Có ý thức về bản thân • Có khả năng nhận biết và thể hiện tình cảm với con người, sự vật, hiện tượng xung quanh • Có một số phẩm chất cá nhân : mạnh dạn, tự tin, tự lực. • Có một số kĩ năng sống: tôn trọng, hợp tác, thân thiện, quan tâm, chia sẻ • Thực hiện một số qui tắc, qui định trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi Giáo dục Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội ở lứa tuổi mẫu giáo Nội dung chung  Phát triển tình cảm: + Ý thức về bản thân + Nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người và hiện tượng xung quanh.  Phát triển kĩ năng xã hội: + Hành vi và qui tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi + Quan tâm bảo vệ môi trường Hoạt động 2: Hướng dẫn thực hiện nội dung phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội Thảo luận nhóm  Những khó khăn của giáo viên khi thực hiện nội dung giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội?  Nội dung phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội tích hợp trong chủ đề như thế nào?  Các hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội trong quá trình GD trẻ ở trường mầm non. Tích hợp nội dung giáo dục phát triển TC-KNXH  Nội dung giáo dục phát triển TC-XH cho trẻ được tích hợp trong các hoạt động chăm sóc hàng ngày, hoạt động giáo dục phát triển: các hoạt động chơi - tập, hoạt động học, hoạt động chơi, hoạt động sinh hoạt hàng ngày của trẻ và được tiến hành mọi lúc mọi nơi trong, mọi tình huống, mọi thời điểm thích hợp.  Nội dung giáo dục phát triển TC-XH cho trẻ mẫu giáo có thể được tích hợp trong tất cả các chủ đề như: Bản thân, gia đình, trường/ lớp mầm non, nghề nghiệp, giao thông, động vật, thực vật... Tố chức hoạt động giáo dục phát triển TC-KNXH Khi tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển TC-XH giáo viên cần lưu ý một số điểm sau đây: - Thường xuyên trò chuyện thân thiện với trẻ. - Không nên đưa ra quá nhiều yêu cầu đối với trẻ. - Luôn chú ý lắng nghe để hiểu và kịp thời đáp ứng những nhu cầu của trẻ. - Kịp thời khen ngợi, động viên trẻ khi trẻ thể hiện những kĩ năng xã hội hợp lý - Làm gương cho trẻ bắt chước. - Tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm thông qua các trò chơi, xử lý các tình huống, tham quan tiếp xúc, quan sát môi trường xã hội gần gũi xung quanh,... Hoạt động 3: Thực hành xây dựng chủ đề tích hợp nội dung giáo dục phát triển TC -KNXH và các hoạt động cụ thể.  Các nhóm thực hành xây dựng chủ đề tích hợp nội dung giáo dục PTTC – KNXH: - Lựa chọn chủ đề - Lựa chọn nội dung tích hợp - Lựa chọn hoạt động - Lựa chọn phương tiện, học liệu Những điểm cần lưu ý khi lựa chọn nội dung tích hợp  Chủ đề có thể lựa chọn trong chương trình, xuất phát từ nhu cầu thực tế của địa phương hoặc từ sự hứng thú của trẻ trong lớp.  Các nội dụng lựa chọn cho một chủ đề cần tính đến kinh nghiệm và khả năng của trẻ  Các nội dung phải có mối liên hệ với nhau xoay quanh một chủ đề, tránh tình trạng rời rạc, khiên cưỡng, áp đặt.  Không nên tích hợp quá nhiều nội dung trong chủ đề của một ngày  Các hoạt động giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ cần đa dạng để tạo cơ hội cho trẻ được tích cực hoạt động, được thể hiện bản thân, được thực hành các kĩ năng sống cần thiết.  Các phương tiện, học liệu được lựa chọn phù hợp với nội dung và mục đích của hoạt động, cố gắng sử dụng các nguyên liệu sẵn có của địa phương, vật liệu tái sử dụng,... Hoạt động 4: Một số vấn đề chung về Kỹ năng sống và Giáo dục kỹ năng sống  Thảo luận nhóm: - Kĩ năng sống là gì? - Vì sao cần phải giáo dục kĩ năng sống cho trẻ? - Nội dung giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Một số vấn đề chung về Kỹ năng sống - Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), KNS là khả năng để có hành vi thích ứng (adaptive) và tích cực (positive), giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày - Theo Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), KNS là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kỹ năng. - Theo UNESCO, KNS gắn với 4 trụ cột của GD, đó là: Học để biết, gồm các KN tư duy như: giải quyết vấn đề, tư duy phê phán, ra quyết định, nhận thức được hậu quả,; Học làm người gồm các KN cá nhân như: ứng phó với căng thẳng, cảm xúc, tự nhận thức, tự tin,; Học để sống với người khác, gồm các KN xã hội như; giao tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông; Học để làm, gồm KN thực hiện công việc và các nhiệm vụ như KN đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm, Một số định nghĩa về Kỹ năng sống  Kỹ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.  Kỹ năng sống là những kỹ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại Kỹ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.  Kỹ năng sống là kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ chuyển đổi những gì trẻ biết (nhận thức), những gì trẻ cảm nhận (thái độ) và những gì trẻ quan tâm (giá trị) thành những năng lực thực thụ giúp trẻ biết mình phải làm gì và làm như thế nào (hành vi) để giải quyết các tình huống khác nhau trong cuộc sống. MỘT SỐ KNS CỐT LÕI  Kỹ năng tự nhận thức  Tự trọng  Thể hiện cảm thông  Có trách nhiệm  Ứng phó với sự căng thẳng  Kiểm soát cảm xúc  Giao tiếp hiệu quả  Quan hệ của cá nhân với người khác  Suy nghĩ sáng tạo  Ra quyết định  Giải quyết vấn đề Sự cần thiết phải giáo dục KNS cho trẻ 1. Kĩ năng sống thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội Thực tế cho thấy, có khoảng cách giữa nhận thức và hành vi của con người, có nhận thức đúng chưa chắc đã có hành vi đúng. - KNS chính là những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. - KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội, ngăn ngừa các vấn đề xã hội và bảo vệ quyển con người. - Giáo dục KNS sẽ thúc đẩy những hành vi mang tính xã hội tích cực, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống xã hội và giảm các vấn đề xã hội. Giáo dục KNS còn giải quyết một cách tích cực nhu cầu và quyền con người, quyền công dân được công nhân trong luật pháp Việt Nam và quốc tế. Sự cần thiết phải giáo dục KNS cho trẻ 2.Giáo dục KNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ - Trẻ thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực. Nếu thiếu KNS, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích kỉ, lai căng, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. - GD KNS giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước sức ép của CS và sự lôi kéo thiếu lành mạnh, giúp các em xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với GĐ, bạn bè và mọi người, sống an toàn, lành mạnh và phát triển tốt. Sự cần thiết phải giáo dục KNS cho trẻ  Trẻ em là giai đoạn học, tiếp thu, lĩnh hội những giá trị sống để phát triển NC, do đó cần giáo dục KNS cho trẻ để trẻ có nhận thức đúng và có hành vi ứng xử phù hợp ngay từ khi còn nhỏ.  Kĩ năng sống là những kĩ năng nền tảng giúp trẻ mầm non hình thành và phát triển toàn diện nhân cách, sẵn sàng đi học lớp 1. Giáo dục KNS với sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non - Giáo dục KNS giúp trẻ được an toàn, khỏe mạnh, khéo léo, bền bỉ, có khả năng thích ứng với những thay đổi của điều kiện sống. - Giáo dục kĩ năng sống giúp cho trẻ biết kiểm soát cảm xúc, biết thể hiện tình yêu thương, sự chia sẻ, đồng cảm với người xung quanh. - Giáo dục kĩ năng sống giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, tự trọng và tôn trọng người khác, có khả năng giao tiếp tốt, trẻ biết lắng nghe, nói năng lịch sự, hòa nhã và cởi mở. - Giáo dục kĩ năng sống giúp trẻ ham hiểu biết, sáng tạo, có những kĩ năng thích ứng với hoạt động học tập ở lớp Một như: sẵn sàng hòa nhập, nỗ lực vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ, có trách nhiệm với bản thân, với công việc, với các mối quan hệ xã hội Hoạt động 5. Nội dung giáo dục KNS trong chương trình GDMN Thảo luận nhóm:  Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho trẻ MN?  Nội dung giáo dục kĩ năng sống trong chương trình giáo dục mầm non  Các nhóm kĩ năng sống cần dạy cho trẻ mầm non?  Hãy nêu một số KNS cụ thể được bạn dạy cho trẻ tại trường/lớp. Mục tiêu giáo dục KNS cho trẻ MN  Mục tiêu giáo dục KNS cho trẻ MN là nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai. Các nhóm KNS có thể dạy cho trẻ em tuổi mầm non  Nhóm kĩ năng nhận thức về bản thân: + Kĩ năng tự phục vụ bản thân. + Kĩ năng tự bảo vệ trước những tình huống nguy hiểm. + Nhận biết giá trị bản thân...  Nhóm kĩ năng quản lý cảm xúc: + Học cách cảm thông và chia sẻ. + Kiểm soát tình cảm. + Lòng tự trọng.  Nhóm kĩ năng giao tiếp và quan hệ xã hội: + Kĩ năng thiết lập quan hệ với bạn bè và người lớn. + Kĩ năng thuyết phục và thương thuyết. + Sự tự tin. + Kĩ năng thay đổi hành vi. + Kĩ năng giao tiếp.  Nhóm kĩ năng tương tác + Kĩ năng tổ chức hoạt động. + Kĩ năng làm việc nhóm. + Kĩ năng ra quyết định. + Kĩ năng giải quyết vấn đề. Nội dung giáo dục KNS cho trẻ trong chương trình GDMN Các nội dung GD kỹ năng sống trong chương trình GDMN hết sức đơn giản và gần gũi, thiết thực với trẻ. * Nhóm Kĩ năng xã hội + Kĩ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi xung quanh + Kĩ năng hợp tác + Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội + Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép + Kỹ năng tự phục vụ + Kĩ năng kiểm soát cảm xúc + Kỹ năng nhận thức về bản thân Phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho trẻ MN  Nhóm phương pháp trực quan: Làm gương/làm mẫu  Nhóm phương pháp dùng lời: Trò chuyện, đàm thoại, giải thích  Nhóm phương pháp thực hành: Trải nghiệm, giải quyết tình huống, trò chơi, tập luyện thường xuyên Phương pháp giáo dục kỹ năng sống tốt nhất là những phương pháp tạo sự tương tác và vai trò tham gia của trẻ trong việc học và thực hành kỹ năng. Những phương pháp này vận dụng nguyên tắc lấy người học làm trung tâm, dựa vào kinh nghiệm và nhu cầu của trẻ. Từ đó, giúp nâng cao nhận thức của trẻ, giúp trẻ được trải nghiệm mà có được các kỹ năng khác nhau. Phương pháp giáo dục KNS cho trẻ MN Với trẻ mầm non, phương pháp có hiệu quả và dễ “ngấm” nhất là phương pháp trò chơi, bao gồm các trò chơi đóng vai, trò chơi vận động, trò chơi xây dựng nhóm Với sự phong phú, đa dạng các trò chơi khác nhau và sự hứng thú, nhiệt tình khi tham gia mỗi trò chơi sẽ giúp trẻ hình thành được các kỹ năng khác nhau trong cuộc sống Ngoaì ra, thông qua các hoạt động nghệ thuật như vẽ tranh, ca hát, nhảy múa, kể chuyện, sự khen ngợi, động viên trẻ kịp thời cũng là phương pháp tốt để giáo dục KNS cho trẻ. Thực hành xây dựng hoạt động giáo dụcKNS cho trẻ MN Thảo luận nhóm  Nêu các kĩ năng sống mà bạn đã dạy trẻ trong lớp, trong trường.  Các hoạt động bạn đã thực hiện để giáo dục KNS cho trẻ khi triển khai các lĩnh vực giáo dục phát triển trong chương trình GDMN.  Xây dựng các hoạt động cụ thể để giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong trường MN Những điểm cần lưu ý Về lựa chọn nội dung: - Đơn giản, gần gũi, thiết thực với cuộc sống của trẻ - Phù hợp khả năng, kinh nghiệm của trẻ. - GDKNS tạo cơ hội cho trẻ vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn gần gũi với đời sống hàng ngày. Về biện pháp và hình thức tổ chức: - Tạo nhiều cơ hội cho trẻ được tương tác với bạn, với cô - Tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm một cách hứng thú, sáng tạo và tích cực trong các hoạt động hàng ngày. - Tạo cơ hội để trẻ tập luyện KNS, thúc đẩy trẻ thay đổi các giá trị, thái độ và hành vi trước đó của mình nhằm lựa chọn những giá trị, thái độ và hành vi mới phù hợp. - Thực hành vận dụng kiến thức và kỹ năng mới vào các tình huống cuộc sống thực tế. Xin trân trọng cảm ơn!