Giáo trình Chăn nuôi - Thức ăn và nuôi dưỡng

THỨC ĂN & NUÔI DƯỠNG • THỨC ĂN XANH • THỨC ĂN Ủ XANH • CỎ KHÔ • CỦ QUẢ • PHỤ PHẨM CÂY TRỒNG • PHỤ PHẨM CHẾ BIẾN • THỨC ĂN BỔ SUNG contents NGUỒN THỨC ĂN thøc ¨n XANH • Cỏ xanh là thức ăn chiến lược của trâu bò Î là khẩu phần cơ sởÎ cho ăn được càng nhiều càng tốt • Bò ăn tự do khoảng10% thể trọng Thức ăn xanh hoà thảo Ngon và giàu năng lượng Î giải phóng năng lượng dần dần từ 3 loại gluxít - đường từ thân cây - tinh bột từ hạt - xenluloza từ thân cây và các lõi (ít hoá gỗ) Trichanthera gigantea Thức ăn xanh hä ®Ëu • Thường sử dụng như là thức ăn bổ sung protein • Có thể chứa chất kháng dinh dưỡng. Leucaena leucocephala TRỒNG CỎ • Tính toán diện tích trồng cỏ => – Căn cứ vào nhu cầu về thức ăn thô xanh của bò: khoảng 10% thể trọng theo VCT hay 2% thể trọng theo VCK – Căn cứ vào năng suất của cỏ: phụ thuộc giống cỏ, đất trồng và trình độ thâm canh – Khả năng của các nguồn thức ăn thay thế • Chọn giống cỏ trồng => – Căn cứ đặc điểm thổ nhưỡng và khí hậu thời tiết – Đặc điểm của các giống cỏ có thể tìm được – Kinh nghiệm trồng cỏ ở địa phương Ví dụ về tính toán diện tích trồng cỏ Tính diện tích cỏ cần trồng để nuôi 10 bò sữa HF - Giả sử bò có khối lượng bình quân là 500 kg/con - Cỏ định trồng là cỏ voi, ước tính năng suất 180 tấn/ha/năm Cách tính: -Nhu cầu: 500kg/con x 10% x10 con x365 ngày/năm = 182 500 kg/năm - Diện tích cỏ voi cần trồng = 182 500//180 000 = 1 ha < THỨC ĂN Ủ XANH Bảo quản dự trữ thức ăn Khö ®éc (l¸ s¾n, cao lương) Mục đích ủ xanh? 0 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Sản lượng cỏ Nhu cầu TA thừa Ủ chua Phụ phẩm xanh Thức ăn có thể ñ chua • Cá t−¬i: – Cá voi – Cá tù nhiªn • Th©n l¸ c©y ng«: – Sau thu b¾p non – Cây ng« gieo dµy • Phụ phẩm khác: – Ngọn lá mía – Thân lá l¹c – Ngän l¸ s¾n Dụng cụ dùng để ủ chua Chuẩn bị nguyên liệu ủ • Nguyên liệu ủ – Số lượng thức ăn dự định ủ – Tình trạng thức ăn • Xanh, non (nhiều nước) Æ Phơi héo • Già, khô: trộn thêm cỏ non – Chặt, thái nhỏ 2-4cm • Các chất bổ sung: – Cám (Bột ngô, sắn): 2-3% – Rỉ mật: 2-3% – Muối: 0,5% • Ủ c©y ng« cã b¾p xanh kh«ng cÇn thªm rØ mËt vµ c¸m Kü thuËt ñ chua b»ng tói nylon Bước 1: Chuẩn bị túi ủ • Cắt túi ủ: 2,5-3,5m dài ??? • Kiểm tra túi ủ (có bị thủng không) • Buộc chặt đầu dưới của túi Bước 2: Chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ • Chặt, thái nhỏ (2-4 cm) • Chuẩn bị các chất bổ sung (theo số lượng thức ăn ủ) Bước 3: Cho nguyên liệu đã được thái vào túi nylon theo từng lớp dày khoảng 20cm rồi nén Bước 4: Tưới rỉ mật và rắc các chất bổ sung (cám, bột sắn) lên mỗi lớp rồi nén chặt cho đến khi đầy Bước 5: Rải một lớp rơm khô lên trên thức ăn ủ chua rồi dùng dây cao su buộc chặt miệng túi Bước 6: Để nơi râm mát, tránh nước mưa và chuột cắn làm hỏng túi và thức ăn ủ chua Kiểm tra chất lượng thức ăn ủ Thức ăn ủ có chất lượng tốt: Mùi chua nhẹ, màu vàng sáng Thức ăn kém chất lượng: Mùi lạ, màu đen hoặc bị mốc Lấy thức ăn ủ chua Kiểm tra thức ăn ủ chua xem có bị mốc không Lấy vừa đủ lượng cho bò ăn Đậy và buộc kín sau mỗi lần lấy Sử dụng thức ăn ủ chua Lưu ý: Đối với bò sữa không cho ăn trước khi vắt sữa Tập cho bò ăn dần Có thể cho ăn 5-7kg/100 kg thể trọng CỎ KHÔ Lợi ích của việc dự trữ cỏ khô • Dự trữ thức ăn lâu dài • Phương pháp đơn giản • Không cần đầu tư nhiều trang thiết bị • Trâu bò ăn được nhiều, không gây rối loạn tiêu hoá Nguyên liệu làm cỏ khô • Loại cỏ: Cỏ tự nhiên, cỏ trồng có thân cành nhỏ, ít mọng nước • Thời gian cắt cỏ: lúc cỏ mới ra hoa (28 – 42 ngày tái sinh) 0 5 10 15 20 25 B¾t ®Çu mïa m−a Protein Kho¸ng Kỹ thuật làm khô cỏ • Cắt cỏ ở giai đoạn tối ưu • Phơi khô cho đến lúc còn 85% chất khô: – Rải đều và mỏng phơi dưới nắng 4-5 giờ – Cào dồn cỏ thành băng để phơi 2– 3 ngày – Lúc có mưa nên gom cỏ thành đống, che phủ giữ cho cỏ khỏi mất phẩm chất. – Tránh phơi quá nắng, cỏ sẽ mất nhiều chất dinh dưỡng, nhất là vitamin • Cỏ khô phẩm chất tốt giữ được màu xanh, thân, cuống và lá đều mềm và có mùi thơm dễ chịu. Cất trữ cỏ khô • Đánh đống: nơi cao ráo, lót cành cây, dá, xỉ than, hoặc dùng gạch và cành cây, tre để kê giá đánh đống. Cỏ tốt xếp ở giữa và nén chặt, phía trên để dốc thành mái cho thoát nước, có thể dùng rơm, rạ, cỏ xấu phủ lên trên. • Kho chứa: Cỏ khô chiếm thể tích lớn (14-15 m3/tấn). Muốn tăng sức chứa của nhà kho thì bó cỏ thành bó, tốt nhất là dùng máy đóng bánh (chỉ còn 6 m3/tấn). Sử dụng cỏ khô • Trâu bß cã thÓ ¨n tù do ®−îc kho¶ng 2,5-3 kg cá kh«/100kg thÓ träng • Không nên cho ăn quá 50% thức ăn thô trong khẩu phần • Nên phối hợp với cỏ xanh, thức ăn ủ chua, thức ăn tinh, củ quả, rỉ mật và phụ phẩm chế biến rau quả. CỦ QUẢ • Củ quả tươi chøa nhiều n−íc (70-90%). • Protein, mì, kho¸ng vµ xenluloza thÊp • Chøa nhiÒu gluxit dÔ tiªu ho¸, chñ yÕu lµ ®−êng vµ tinh bét. • Chøa nhiÒu vitamin C, c¸c lo¹i cñ qu¶ cã mµu vµng nh− cµ rèt, bÝ ®á chøa nhiÒu caroten. • Khi cho ¨n qu¸ nhiÒu Î lªn men nhanh chãng Î giảm pH dạ cỏÎ kh«ng nªn cho ¨n nhiÒu cïng lóc < • Cã hµm l−îng x¬ cao (36-42%), protein thÊp (3-5%), mì rÊt thÊp (1-2%), vitamin vµ c¸c chÊt kho¸ng nghÌo nµn. • Tû lÖ tiªu ho¸ vËt chÊt kh« cña r¬m thÊp (30-40%) do v¸ch tÕ bµo r¬m bÞ lignin ho¸ cao. • Khi cho ¨n r¬m nªn bæ sung rØ mËt, urª (nÕu kh«ng xö lý), cá xanh hay c¸c phô phÈm kh¸c dÔ lªn men nh»m tèi −u ho¸ ho¹t ®éng cña vi sinh vËt d¹ cá • Nªn ñ kiÒm hoá (rơm kh« hoÆc t−¬i) tr−íc kho cho ¨n RƠM RẠ Lignin hoá KIỀM HOÁBỔ SUNG Mùa vụ DỰ TRỮ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG SỬ DỤNG RƠM CHO TRÂU BÒ Mất cân bằng dinh dưỡng Gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng sö dông r¬m r¹ lµm thøc ¨n cho GSNL • Bæ sung dinh d−ìng bÞ thiÕu (N, S, P, CHO dÔ tiªu) KÝch thÝch t¨ng sinh VSV d¹ cá => t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ vµ thu nhËn thøc ¨n th« T¨ng vµ c©n b»ng dinh d−ìng chung cho vËt chñ • Xö lý ph¸ vì c¸c liªn kÕt phøc t¹p trong v¸ch tÕ bµo T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ do VSV vµ enzym cña chóng dÔ tiÕp xóc h¬n víi c¬ chÊt (CHO) T¨ng l−îng thu nhËn do t¨ng tèc ®é ph©n gi¶i ë d¹ cá vµ t¨ng ®é mÒm. back C¸c ph−¬ng ph¸p xö lý Phô phÈm x¬ Xö lý VËt lý •Ng©m •NghiÒn •Viªn •Luéc •HÊp cao ¸p •ChiÕu x¹ Ho¸ häc •Xót •V«i •Hydroxit kali •Hydroxit am«n •Am«niac •Ur ª •Cacbonat natri •Clorit natri •KhÝ clorin •§i«xit sunphua Sinh häc •ChÕ phÈm enzym •NÊm B¶n chÊt cña xö lý r¬m r¹ axit 4-0-metyl glucoronic arabinoza axit p-cumaric hay ferulic CÇu nèi kh¸ng kiÒm ChÊt «xy ho¸, SO2, nÊm LIGNIN LIGNIN NaOH NH3 HEMIXELULOZA Xö lý thuû nhiÖt >150oC CÇu nèi kiÒm yÕu t¸c dông hoµ tan Xö lý b»ng NaOH • Ph−¬ng ph¸p + Ph−¬ng ph¸p Beckman: ng©m r¬m trong dung dich NaOH 1,5% trong 3 ngµy sau ®ã röa b»ng n−íc + Ph−¬ng ph¸p nhóng nhanh (dip treatment): ng©m r¬m trong dung dÞch NaOH 1,5% trong 30-60 phót, vít lªn cho ch¶y r¸o n−íc (vµo bÓ ng©m) vµ ñ trong 4-5 ngµy + Xö lý kh«: R¬m nghiÒn ®−îc trén víi dung dÞch NaOH ®Ëm ®Æc (30ml/100g), sau ®ã ®−îc trung hoµ b»ng axit photphoric. • −u ®iÓm + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cao + T¨ng l−îng thu nhËn • Nh−îc ®iÓm + G©y « nhiÔm ®Êt vµ m«i tr−êng do Na th¶i ra tõ n−íc röa, ph©n, n−íc tiÓu. + Gia sóc uèng nhiÒu n−íc => ph©n lo·ng, −ít nªn chuång => thèi mãng + NaOH g©y ¨n mßn ph−¬ng tiÖn, dông cô, gia sóc vµ ng−êi + Nguyªn liÖu ®¾t vµ kh«ng s½n cã ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Xö lý b»ng am«ni¾c • Ph−¬ng ph¸p + Xö lý b»ng khÝ am«ni¾c: KhÝ NH3 ®−îc b¬m vµo c¸c ®èng hay cuén r¬m ®−îc phñ kÝn b»ng plastic (30-35kg/tÊn r¬m) + Xö lý b»ng am«ni¾c ho¸ láng: dung dÞch am«ni¾c ®−îc b¬m ®èng r¬m cho ch¶y tõ trªn xuèng vµ NH3 sÏ bèc h¬i x©m nhËp vµo r¬m • −u ®iÓm + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cao + Bæ sung NPN + T¨ng l−îng thu nhËn • Nh−îc ®iÓm + Yªu cÇu ph−¬ng tiÖn vµ h¹ tÇng cë së phøc t¹p + Kh«ng an toµn + Nguyªn liÖu ®¾t vµ kh«ng s½n cã ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. + G©y « nhiÔm m«i tr−êng do NH3 + Cã thÓ sinh ®éc tè nÕu xö lý ë nhiÖt ®é cao vµ cã nhiÒu ®−êng Xö lý b»ng urª • Nguyªn lý CO(NH2)2 + H20 2NH3 + CO2 • Ph−¬ng ph¸p ñ kÝn urª (4-5%) víi r¬m (®é Èm 40-60%) trong 10-30 ngµy (tuú nhiÖt ®é) • −u ®iÓm + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ r¬m + Bæ sung NPN + Kh«ng bÞ mèc + T¨ng l−îng thu nhËn + S½n cã, an toµn, kü thuËt ®¬n gi¶n • Nh−îc ®iÓm + L·ng phÝ N + §ßi hái nhiÖt ®é cao vµ urªaza (tù nhiªn hoÆc bæ sung) + HiÖu qu¶ kinh tÕ phô thuéc nhiÒu vµo gi¸ urª urªaza Xö lý r¬m b»ng urª Xö lý b»ng v«i • Ph−¬ng ph¸p + Ng©m r¬m trong n−íc v«i: t−¬ng tù nh− xö lý víi NaOH + ñ r¬m víi v«i: r¬m ®−îc trén ®Òu víi v«i (Ca(OH)2 hoÆc CaO) vµ n−íc (40-80 kg/ 100 kg r¬m) vµ ñ trong 2-3 tuÇn. • −u ®iÓm + V«i rÎ tiÒn vµ s½n cã + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cao (nÕu ñ) + Bæ sung Ca + T¨ng l−îng thu nhËn + An toµn vµ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng • Nh−îc ®iÓm + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ kh«ng nhiÒu nÕu ng©m nhanh + V«i khã hoµ tan vµ kh«ng bèc h¬i => khã trén ®Òu + DÔ bÞ mèc + L−îng thu nhËn kh«ng æn ®Þnh Xö lý b»ng v«i + urª • Ph−¬ng ph¸p ñ kÝn urª (2%) vµ v«i (3% CaO) víi r¬m (®é Èm 40-60%) trong 10-30 ngµy (tuú nhiÖt ®é) • −u ®iÓm + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ r¬m cao + Bæ sung c¶ NPN vµ Ca + Kh«ng bÞ mèc + T¨ng l−îng thu nhËn + Nguyªn liÖu s½n cã, an toµn, kü thuËt ®¬n gi¶n + Gi¶m N vµ Ca d− so víi xö lý urª hay v«i riªng rÏ • Nh−îc ®iÓm + V«i cã thÓ øc chÕ urªaza + Khã trén ®Òu v«i víi r¬m @@ Tăng tỷ lệ tiêu hoá Bò ăn được nhiều rơm hơn Cung cấp thêm đạm cho bò Nếu ủ rơm tươi: • Không mất công phơi • ít phụ thuộc vào thời tiết • Giữ được các chất dinh dưỡng Kỹ thuật xử lý rơm bằng urê • Bể xây • Tói nylon Dụng cụ để ủ rơm • Nguyên liệu ủ: – Ủ rơm khô: 100 kg rơm khô + 4kg u rê + 80-100 lít nước sạch – Rơm tươi: 100 kg rơm tươi + 1,5kg u rê + 1 kg vôi bột (nếu có) • Dụng cụ ủ: Túi nylon hoặc bể • Dây buộc túi (ủ bằng túi) hoặc bạt phủ (nếu ủ bằng bể) Chuẩn bị Ủ rơm trong túi nylon Bước 1: Cân rơm, tính lượng đạm urê và lượng nước cần thiết Bước 2: Chuẩn bị túi ủ (Cắt túi ủ: 2,5-3,5m, kiểm tra túi ủ (có bị thủng không) và buộc chặt đầu dưới của túi Bước 3: Cho rơm vào túi ủ, mỗi lớp dày khoảng 20 cm. - Rơm khô: Hoà urê vào nước và tưới đều lên rơm - Rơm tươi: Rắc urê trực tiếp lên rơm tươi Bước 4: Dùng chân nén chặt cho đến khi đầy túi và buộc kín túi Thời gian sử dụng và kiểm tra chất lượng • Rơm ủ sau 2 tuần (mùa hè) hoặc 3 tuần (mùa đông) có thể sử dụng cho bò ăn. • Rơm ủ có chất lượng tốt: Màu nâu, vàng và có mùi hắc • Lấy ra nhanh và buộc túi ngay không để bay mất amoniac Để nơi râm mát tranh hỏng túi nylon Sử dụng cho bò ăn • Tập cho bò ăn ─ Sáng không cho bò ăn cỏ ─ Bốc rơm, tãi ra cho bay bớt mùi hắc ─ Trộn đều với cỏ cho bò ăn, có thể trộn lẫn rỉ mật để tăng tính ngon miệng • Khi bò ăn quen không cần tãi ra nữa • Cho ăn tự do theo khả năng CÁC PHỤ PHẨM KHÁC • Cây ngô sau thu bắp • Ngon lá mía • Thân lá lạc • Ngọn lá sắn • < Cây ngô sau thu bắp • C©y ng« giµ sau thu b¾p cã thÓ xö lý urª ®Ó kiÒm ho¸ t−¬ng tù nh− ®èi víi r¬m ®Ó lµm thøc ¨n vô ®«ng cho tr©u bß. • C©y ng« sau khi thu b¾p non (ng« bao tö hay ng« quµ) cã thÓ dïng lµm nguån thøc ¨n xanh rÊt tèt cho tr©u bß. • C©y ng« sau khi thu b¾p non còng cã thÓ ñ chua ®Ó b¶o qu¶n ®−îc l©u dµi nh»m cho ¨n ngoµi vô thu ho¹ch. Ngọn lá mía Nhu cầu TA thô xanh Thiếu TA thô xanh Sản lượng ngọn mía Sản lượng cỏ xanh 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 tháng • ChiÕm tõ 10-18% tæng sinh khèi c©y mÝa phía trên mặt đất • Thu hoạch mang tính mùa vụ (tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau), • MÆc dï hµm l−îng x¬ cao (40-43%) nh−ng ngän l¸ mÝa l¹i chøa mét l−îng ®¸ng kÓ dÉn xuÊt kh«ng ®¹m thÝch hîp cho qu¸ tr×nh lªn men vµ cã thÓ dïng ®Ó ñ chua để bảo quản được lâu sau vụ thu hoạch. Thân lá lạc • C©y l¹c khi thu ho¹ch cñ vÉn cßn xanh vµ giµu chÊt dinh d−ìng, ®Æc biÖt cã hµm l−îng protein th« kh¸ cao (15-16%) • Mét sµo l¹c cã thÓ thu ®−−îc 300-400kg th©n c©y l¹c. • Vô thu ho¹ch l¹c lµ th¸ng 6-7 Î m−a nhiÒu nªn c©y l¹c rÊt dÔ bÞ thèi háng. • Cã thÓ biÕn c©y l¹c theo ph−¬ng ph¸p ñ chua, dù tr÷ ®−−îc hµng n¨m lµm thøc ¨n cho tr©u bß. Ngọn lá sắn < • Giµu protein (18-20% VCK) • Chøa ®éc tè xyanoglucozit. • NÊu chÝn lµm gi¶m bít ®éc tè, nh−ng tiªu tèn nhiÒu chÊt ®èt vµ lao ®éng. • ñ chua cã thÓ lo¹i bá gÇn nh−− hoµn toµn ®éc tè, l¹i dù tr÷ ®−îc l©u dµi. • Cã thÓ thu ngän l¸ s¾n (bÎ ®Õn phÇn cßn l¸ xanh) tr−íc khi thu ho¹ch cñ 20-30 ngµy kh«ng ¶nh h−−ëng ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cñ s¾n. • Mét sµo s¾n cã thÓ thu ®−îc 200-250kg ngän l¸ s¾n t−¬i. Rỉ mật • Sản lượng bằng khoảng 1/3 sản lượng đường sản xuất. • RØ mËt ViÖt nam cã hµm l−îng vËt chÊt kh« 68,5-76,7%, pr«tªin th« xÊp xØ 1,8 %. • Ngoµi ra, nã cßn chøa nhiÒu nguyªn tè kho¸ng ®a l−îng vµ vi l−îng, rÊt cÇn thiÕt cho bß • Dïng bæ sung n¨ng l−îng, ®Æc biÖt lµ cho khÈu phÇn c¬ së lµ thøc ¨n th« chÊt l−îng thÊp. • Bæ sung trùc tiÕp cïng víi thøc ¨n th« hay bæ sung d−íi d¹ng b¸nh dinh d−ìng tæng hîp cïng víi urª vµ kho¸ng. • Kh«ng nªn cho bß ¨n qu¸ nhiÒu (trªn 2kg/con/ngµy) vµ nªn cho ¨n r¶i ®Òu Bã bia • Lµ s¶n phÈm t¸ch ra sau khi lªn men bia. • B· bia t−¬i lµ thøc ¨n nhiÒu n−íc, cã mïi th¬m vµ vÞ ngon • Hµm l−îng đạm, kho¸ng, vitamin (chñ yÕu lµ vitamin nhãm B) cao trong VCK: protein th« (23,5-27%), lipit (6,2- 6,5%), x¬ th« (14,0-15,5%), kho¸ng (3,7- 4%). • X¬ trong b· bia rÊt dÔ tiªu Î kÝch thÝch VSV ph©n gi¶i x¬ trong d¹ cá. • Thay thÕ kh«ng qu¸ 1/2 l−îng thøc ¨n tinh (cø 4,5kg b· bia cã gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng víi 1kg thøc ¨n tinh) vµ kh«ng nªn cho ¨n trªn 15kg/con/ngµy). Bã dứa • Gåm chåi ngän cña qu¶ døa, vá cøng ngoµi, nh÷ng vôn n¸t trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn døa và b· døa Ðp. • Cø 3 kg nguyªn liÖu cho 2 kg phô phÈm. • Cho bß ¨n b· døa nhiÒu bß th−êng bÞ r¸t l−ìi. • Hµm l−îng chÊt x¬ cao nh−ng nghÌo protein. • Cã hµm l−îng ®−êng dÔ tan cao nªn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh lªn men nªn cã thÓ ñ chua. • Có thể thay thÕ mét phÇn thøc ¨n th« xanh trong khÈu phÇn cña gia sóc nhai l¹i Bã sắn • Lµ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn tinh bét s¾n tõ cñ s¾n. • Chøa nhiÒu tinh bét (kho¶ng 60%) nh−ng l¹i nghÌo chÊt ®¹m. • B· s¾n t−¬i cã vÞ h¬i chua, trâu bò thÝch ¨n. Cã thÓ cho bß ¨n kho¶ng 10-15 kg/con/ngày. • Khi sö dông b· s¾n nªn trén vµ cho ¨n thªm urª hoÆc b· ®Ëu nµnh. • Cã thÓ ủ chua để dù tr÷ ®−îc kh¸ l©u. • Cã thÓ ph¬i, sÊy kh« ®Ó lµm nguyªn liÖu phèi chÕ thøc ¨n hçn hîp. Hạt bông • Có hµm l−îng protein vµ lipit cao • X¬ t−¬ng ®−¬ng víi cá vÒ møc ®é tiªu ho¸ ë d¹ cá • Tû lÖ ph©n gi¶i protein trong dạ cỏ cao. • Cã ®éc tè gosypol cã thÓ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn ho¹t lùc cña vi sinh vËt d¹ cá. • Møc bæ sung chØ d−íi 150g/kg thøc ¨n. • ChÕ biÕn, ®Æc biÖt lµ xö lý nhiÖt, cã thÓ lµm t¨ng tû lÖ lipit vµ protein kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá vµ gi¶m gosypol tù do. • NghiÒn vµ kiÒm ho¸ cã thÓ lµm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cña h¹t b«ng Khô dầu • Là phô phÈm cßn l¹i sau khi chiÕt t¸ch dÇu tõ c¸c lo¹i h¹t cã dÇu: kh« dÇu l¹c, kh« dÇu ®Ëu t−¬ng, kh« dÇu b«ng, kh« dÇu võng, kh« dÇu dõa. • Lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l−îng vµ bæ sung ®¹m. • Hµm l−îng ®¹m vµ gi¸ trÞ n¨ng l−îng tuú thuéc vµo c«ng nghÖ t¸ch chiÕt dÇu còng nh− nguyªn liÖu ban ®Çu. • Th−êng chøa Ýt canxi, phètpho • Cã thÓ cho ¨n riªng rÏ nh− mét thøc ¨n bæ sung hoÆc trén víi mét sè lo¹i thøc ¨n kh¸c thµnh thøc ¨n tinh hçn hîp Cám gạo • Lµ phô phÈm xay x¸t g¹o. • Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng phô thuéc vµo quy tr×nh xay x¸t thãc, thêi gian b¶o qu¶n c¸m. • C¸m g¹o míi cã mïi th¬m, vÞ ngät, gia sóc nhai l¹i thÝch ¨n. • NÕu ®Ó l©u, dÇu trong c¸m sÏ bÞ oxy ho¸, c¸m trë nªn «i, khÐt, cã vÞ ®¾ng, thËm chÝ bÞ vãn côc, bÞ mèc vµ kh«ng dïng ®−îc n÷a. • Cã thÓ coi lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l−îng vµ ®¹m. • Dïng c¸m g¹o bæ sung cho khÈu phÇn x¬ th« cã t¸c dông bæ sung dinh d−ìng vµ kÝch thÝch tiªu ho¸ x¬. < Xay xát THỨC ĂN BỔ SUNG • Mục đích: – Cân bằng dinh dưỡng cho khẩu phần cơ sở – Đáp ứng nhu cầu sản xuất của gia súc cao sản – Khắc phục thiếu cỏ xanh trong vụ đông xuân • Một số loại thức ăn bổ sung – Thức ăn tinh – Urê – Hỗn hợp khoáng – Bánh đa dinh dưỡng < cỏ Thøc ¨n tinh • Hµm l−îng n−íc vµ x¬ thÊp; • Chøa nhiÒu ®¹m, bét ®−êng, chÊt bÐo, c¸c chÊt kho¸ng vµ vitamin • Tû lÖ tiªu ho¸ cao. • ChØ nªn dïng ®Ó bæ sung dinh d−ìng khi thøc ¨n th« xanh kh«ng ®¸p øng ®ñ. • Cho ¨n qu¸ nhiÒu lµm bß bÞ rèi lo¹n tiªu ho¸, bÞ c¸c bÖnh vÒ trao ®æi chÊt vµ ch©n mãng, • Cho ¨n r¶i cµng ®Òu trong ngµy cµng tèt. Quá nhiều thức ăn tinh giàu năng lượng ⇒ hạ pH dạ cỏ do sản xuất nhiều axít lactic (nhiễu axít ) ⇒ giảm nhai lại ⇒ thành dạ cỏ hoá sừng (có thể các rối loạn thần kinh và các chứng bệnh về chân) Giải pháp : ¾ Nên cho ăn rải đều thức ăn tinh và cân bằng năng lượng khẩu phần ¾ Nên duy trì 1 tỉ lệ cỏ phù hợp trong khẩu phần để duy trì sự hoạt động của dạ cỏ (> 40% cỏ khô hoặc > 55% thức ăn ủ tươi) Cần phải tránh cho ăn quá nhiều năng lượng vào cuối chu kì vắt sữa và có chửa để hạn chế sự béo quá của bò, là nguyên nhân gây ra các hậu quả đến sinh sản và bộ máy sinh sản Thức tinh và sức khoẻ của bò Công thức thức ăn tinh tham khảo cho nông hộ Nguyªn liÖu C«ng thøc 1 C«ng thøc 2 C¸m g¹o, tÊm 35 35 Bét s¾n 10 30 Bét ng« 30 - Kh« dÇu c¸c lo¹i 10 20 Bét c¸ (<15% muèi) 10 - Bét th©n, l¸ vá l¹c - 10 RØ mËt - 2 Bét sß hoÆc bét x−¬ng 4 1 Urª 0,5 1 Muèi an - 1 Premix kho¸ng vµ vitamin 0,5 - Céng 100 100 Urª • Lµ nguån bæ sung NPN khi c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c kh«ng cung cÊp ®ñ N. • Urª = 281% CP N = 45% urª 45%N x 6.25 = 281% CP • Møc bæ sung – Tèi ®a ~1% VCK khÈu phÇn – Cho ¨n nhiÒu gi¶m ngon miÖng => gi¶m thu nhËn thøc ¨n Nguyên tắc bổ sung urê - ChØ sö dông khi khÈu phÇn thiÕu ®¹m. - Ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c chÊt dÔ lªn men (bét, ®−êng, cá xanh). - §èi víi nh÷ng con bß tr−íc ®ã ch−a ¨n urª th× cÇn cã thêi gian lµm quen: hµng ngµy cho ¨n tõng Ýt mét vµ thêi gian lµm quen kÐo dµi tõ 5 ®Õn 10 ngµy. - ChØ sö dông urª cho bß tr−ëng thµnh, kh«ng sö dông cho bª v× d¹ cá ch−a ph¸t triÓn hoµn chØnh. - Ph¶i cho ¨n nhiÒu lÇn trong ngµy. Nªn trén ®Òu víi c¸c thøc ¨n kh¸c. - Kh«ng hoµ urª vµo n−íc cho bß uèng trùc tiÕp hay cho ¨n víi bÇu bÝ (v× trong ®ã cã nhiÒu men urªaza). Urê và rỉ mật bổ sung thức ăn nghèo năng lượng và đạm ⇒ Amoniac có nguồn gốc từ phân giải urê là một nguồn đạm trực tiếp trong dạ cỏ ⇒ Phát huy tác dụng tốt nhất khi kết hợp với nguồn năng lượng lên men nhanh trong dạ cỏ–nguồn năng lượng phù hợp nhất là rỉ mật khối « rỉ mật – urê » Hỗn hợp khoáng • Canxi, phốt pho và natri là những khoáng quan trọng hàng đầu • Các loại khoáng vi lượng quan trọng • Cách bổ sung: + Trén c¸c chÊt kho¸ng víi nhau theo nh÷ng tû lÖ nhÊt ®Þnh gäi lµ premix kho¸ng. Sau ®ã dïng hçn hîp kho¸ng nµy trén vµo c¸c lo¹i thøc ¨n tinh, víi tû lÖ 0,2-0,3% hoÆc bæ sung vµo khÈu phÇn hµng ngµy víi l−îng 10-40g cho mçi con. + Trén c¸c thµnh phÇn kho¸ng víi nhau vµ víi c¸c chÊt mang (chÊt ®én) nh− ®Êt sÐt, xi m¨ng... Sau ®ã hçn hîp ®−îc ®ãng thµnh b¸nh, lµm kh« gäi lµ ®¸ liÕm. §¸ liÕm nµy ®−îc ®Æt trong chuång nu«i, trªn b·i ch¨n (d−íi gèc c©y) ®Ó bß liÕm tù do. Bánh dinh dưỡng tổng hợp • Thµnh phÇn chñ yÕu cña b¸nh dinh d−ìng gåm: rØ mËt (cung cÊp n¨ng l−îng), urª (cung cÊp protein) vµ c¸c chÊt kho¸ng. • C¸c chÊt ®én, c¸c chÊt kÕt dÝnh t¹o thuËn lîi cho viÖc Ðp thµnh b¸nh vµ lµm cho b¸nh xèp: v«i, xim¨ng, vá l¹c xay nhá, bét b· mÝa, r¬m nghiÒn ... < GIẢI QUYẾT THỨC ĂN THÔ VỤ ĐÔNG: TẠI SAO VÀ BẰNG CÁCH NÀO? TRỒNG CÂYCỎ ĐÔNGTẬN THU CỎ TỰ NHIÊNTẬN THU PHỤ PHẨM Ủ XANH CỎ KHÔ • Yêu cầu của khẩu phần • Những thông tin cần biết khi lập khẩu phần • Cơ cấu khẩu phần • Bổ sung dinh dưỡng • Xây dựng khẩu phần KHẨU PHẦN NUÔI DƯỠNG contents YÊU CẦU CỦA KHẨU PHẦN • Con vật ăn hết và đủ no • Cung cấp đủ dinh dưỡng cho VSV dạ cỏ và vật chủ • Khai thác tối đa thức ăn