Giáo trình Công nghệ sửa chữa máy công cụ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ..... KHOA .... Giáo trình Công nghệ sửa chữa máy công cụ Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 2 Môc lôc Môc lôc ................................................................................................................. 2 Ch−¬ng I: H−íng dÉn th¸o m¸y ........................................................................ 4 1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y .............................................................. 4 1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông ............................................ 6 1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y .................................................... 11 1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y ................................................... 13 Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh....................................... 15 2.1. Mèi ghÐp ren ......................................................................................... 15 2.2. Mèi ghÐp chªm...................................................................................... 19 2.3. Mèi ghÐp then........................................................................................ 20 2.4. Mèi ghÐp then hoa................................................................................. 21 Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vµ trôc truyÒn.................................. 23 3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt ........................................ 23 3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n.......................................................................... 24 3.3. Trôc bÞ cong........................................................................................... 25 3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy.............................................................................. 25 Ch−¬ng IV: B¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh......................................................... 27 4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ c¸c d¹ng háng th−êng gÆp ........................... 27 4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc .............................................................................. 28 4.3. Söa ch÷a lç c«n...................................................................................... 29 4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then.......................................................................... 30 4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm.......................................................................... 31 4.6. Söa ch÷a ngâng c«n............................................................................... 32 Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ.................................................................. 34 5.1. Söa ch÷a æ l¨n........................................................................................ 34 5.2. Söa ch÷a æ tr−ît ..................................................................................... 35 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 3 Ch−¬ng VI: B¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vµ bé truyÒn vÝt me- ®ai èc......... 38 6.1. Trôc vÝt me............................................................................................. 38 6.2. §ai èc cña trôc vÝt me............................................................................ 38 6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc ......................................................................... 38 Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh............................................. 40 7.1. Khíp nèi trôc......................................................................................... 40 7.2. Phanh ..................................................................................................... 45 Ch−¬ng VIII: B¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch ............................... 48 8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai .......................................................................... 48 8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch ................................................................. 49 Ch−¬ng IX: B¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt....................... 50 9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng .............................................................................. 50 9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt.................................................................... 54 Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh truyÒn ................................ 56 10.1. Trôc khuûu .......................................................................................... 56 10.2. Thanh truyÒn........................................................................................ 57 Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bµn dao, bµn m¸y, b¨ng tr−ît..... 59 11.1. B¨ng m¸y............................................................................................. 59 11.2. Bµn dao m¸y tiÖn ................................................................................. 65 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................ 69 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 4 Ch−¬ng I: h−íng dÉn th¸o m¸y 1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y Dï m¸y háng ®ét xuÊt hoÆc ®em m¸y ®i söa ch÷a theo kÕ ho¹ch, tr−íc khi th¸o cÇn quan s¸t kü toµn bé c¸c côm m¸y, c¸c chi tiÕt quan träng cña m¸y ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chç h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a. Tr−íc khi th¸o m¸y ra ®Ó söa ch÷a cÇn chuÈn bÞ chi tiÕt thay thÕ, c¸c dông cô vµ g¸ l¾p cÇn thiÕt. C¸c bé phËn m¸y ph¶i ®−îc quÐt s¹ch phoi, m¹t s¾t, lau chïi s¹ch dÇu mì, dung dÞch tr¬n nguéi vµ mäi vÕt bÈn kh¸c. §Ó viÖc th¸o m¸y ®óng quy ph¹m, tr¸nh nhÇm lÉn thÊt l¹c vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc l¾p l¹i sau nµycÇn tu©n theo nh÷ng quy t¾c th¸o l¾p khi söa ch÷a d−íi ®©y: ¾ ChØ ®−îc phÐp th¸p rêi mét côm m¸y hoÆc c¬ cÊu nµo ®ã khi cÇn söa ch÷a chÝnh côm m¸y hoÆc c¬ cÊu ®ã. §iÒu nµy cµng ®Æc biÖt quan träng khi söa ch÷a m¸y cã cÊp chÝnh x¸c cao. ChØ ®−îc phÐp th¸o toµn bé m¸y khi söa ch÷a lín (®¹i tu m¸y). ¾ Tr−íc khi th¸o m¸y ph¶i nghiªn cøu m¸y th«ng qua b¶n vÏ vµ thuyÕt minh cña m¸y n¾m v÷ng ®−îc b¶n vÏ c¸c côm m¸y chÝnh tõ ®ã v¹ch ra ®−îc kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ tr×nh tù th¸o m¸y. NÕu m¸y kh«ng cã b¶n vÏ s¬ ®éng th× nhÊt thiÕt ph¶i lËp ®−îc s¬ ®å ®ã trong qu¸ tr×nh th¸o m¸y. §èi víi c¸c côm m¸y phøc t¹p nªn thµnh lËp s¬ ®å th¸o. C«ng viÖc nµy sÏ tr¸nh ®−îc nhÇm lÉn hoÆc lóng tóng khi l¾p tr¶ l¹i . ¾ Trong qu¸ tr×nh th¸o cÇn ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh c¸c chi tiÕt h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a trong ®ã cã ghi t×nh tr¹ng kü thuËt h− háng cña chi tiÕt. ¾ Th−êng b¾t ®Çu th¸o tõ c¸c vá, n¾p che, tÊm b¶o vÖ ®Ó cã chç mµ th¸o c¸c chi tiÕt bªn trong. Khi l¾p th× ng−îc l¹i, chi tiÕt th¸o sau th× l¾p vµo tr−íc. ¾ Khi th¸o nhiÒu côm m¸y tr¸nh nhÇm lÉn cÇn ph¶i ®¸nh dÊu tõng côm m¸y b»ng ký hiÖu riªng khi cÇn gi÷ nguyªn vÞ trÝ t−¬ng quan cña chi tiÕt. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 5 ¾ Mäi thiÕt bÞ vµo côm m¸y th¸o ra ph¶i t−¬ng øng víi phiÕu söa ch÷a c¨n cø vµo tr×nh tù th¸o ®· dù kiÕn. ¾ §Ó th¸o l¾p c¸c chi tiÕt l¾p chÆt hoÆc trung gian (b¸nh ®ai, nèi trôc, æ trôc) cÇn ph¶i dïng vam, m¸y Ðp hoÆc c¸c dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o. Lùc th¸o (hoÆc l¾p) b»ng vam hoÆc trªn m¸y Ðp ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau: 35,6 .).3,0( + + = d D li d Da P Trong ®ã: P lµ lùc th¸o l¾p (tÊn) D: ®−êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt bÞ bao (mm) d: ®−êng kÝnh trong cña chi tiÕt bao (mm) i: ®é d«i l¾p ghÐp (søc c¨ng cña mèi ghÐp) a: hÖ sè, ®èi víi thÐp a=7,5 ; gang a=4,3 l: chiÒu dµi may ¬ l¾p ghÐp (mm) ¾ Khi kh«ng thÓ dïng vam hoÆc c¸c dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o l¾p th× cho phÐp dïng bóa tay, bóa t¹ th«ng qua tÊm ®Öm b»ng kim lo¹i mÇu hoÆc gç. ¾ §Ó th¸o cho dÔ cã thÓ nung nãng tr−íc chi tiÕt bao b»ng c¸ch ®æ dÇu nãng, phun h¬i nãng hoÆc x× ngän löa. Nhiªt ®é nung nãng chi tiÕt bao ®−îc tÝnh nh− sau: 1. t d it += α Trong ®ã: t lµ nhiÖt ®é cÇn ®Ó ®èt nãng i: ®é d«i l¾p ghÐp (mm) α: hÖ sè d·n në dµi cña vËt liÖu, thÐp cacbon α=11,5.10-6 ; gang α=10,4.10-6 ; ®ång α=17,5.10-6 d: ®−êng kÝnh chi tiÕt bao t1: nhiÖt ®é m«i tr−êng Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 6 ¾ §Ó th¸o l¾p c¸c chi tiÕt nÆng nªn dïng cÇn trôc hoÆc pa l¨ng ®Ó tr¸ng lµm r¬i vì, h− háng vµ gi¶m ®−îc søc lao ®éng cho c«ng nh©n. 1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông 1.2.1. Th¸o vÝt cÊy, bul«ng- ®ai èc §Ó tr¸nh lµm toÐt c¸c mÆt c¹nh cña ®ai èc ta dïng ch×a vÆn (cê lª) cã kÝch th−íc t−¬ng øng, kh«ng dïng cê lª tÊc anh th¸o bu l«ng ®ai èc hÖ mÐt vµ ng−îc l¹i. Kh«ng dïng má lÕt th¸o bu l«ng ®ai èc qu¸ nhá g©y trßn c¹nh. Kh«ng dïng tay c«ng qu¸ dµi, m« men qu¸ lín më ®ét ngét lµm g·y bu l«ng, ®ai èc. Th¸o c¸c bu l«ng, ®ai èc theo thø tù nhÊt ®Þnh, th¸o tõ ngoµi vµo trong, th¸o tõ tõ, th¸o ®èi xøng qua t©m ®Ó tr¸nh cho chi tiÕt khái vªnh, nøt vì, ®Æc biÖt lµ c¸c chi tiÕt máng, b»ng gang. Chó ý: - C¸c bu l«ng ®ai èc ren tr¸i - C¸c bu l«ng ë vÞ trÝ khuÊt + Ph−¬ng ph¸p th¸o bu l«ng, vÝt cÊy bÞ g·y: NÕu vÝt cÊy hay bu l«ng bÞ g·y nh−ng vÉn cßn nh« lªn mét chiÒu cao nhÊt ®Þnh cã thÓ dïng ®Çu kÑp ®Ó th¸o. Cã hai lo¹i ®Çu kÑp. a. §Çu kÑp con l¨n: Dïng th¸o vÝt cÊy hay bu l«ng nh−ng dông cô nµy lµm háng phÇn ren v× bÞ con l¨n chÌn n¸t. §Çu kÑp cã ®u«i 1, cã v¸t c¹nh theo ®Çu ®ai èc ®Ó l¾p ch×a vÆn, trong th©n ®Çu kÑp cã lµm r·nh xo¾n gi÷ con l¨n 2 ®Ó kÑp vµo ®Çu vÝt cÇn th¸o. Khi quay ®Çu kÑp vÝt cÊy quay theo. Vµnh 3 gi÷ cho con l¨n khái bÞ r¬i (h×nh 1.1) H×nh 1.1. §Çu kÑp con l¨n cã ®u«i v¸t c¹nh Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 7 b. §Çu kÑp cã miÕng chÆn: Dïng ®Ó th¸o c¸c vÝt cÊy nh−ng kh«ng lµm háng phÇn ren (h×nh 2.2.) §Çu 1 ®−îc phay mét r·nh b¸n nguyÖt trong ®ã l¾p miÕng chÆn hai l¾c l− trong chèt 3. Lß xo 4 lu«n lµm cho miÕng chÆn t× vµo vÝt cÊy theo chiÒu ng−îc chiÒu kim ®ång hå trªn mÆt miÕng chÆn cã khÝa ren ®Ó chÌn vµo ren cña vÝt cÊy. Khi quay ®Çu kÑp do bè trÝ lÖch t©m miÕng chÆn kÑp vµo vÝt cÊy vµ xoay vÝt cÊy ®i cïng. Khi vÝt cÊy hoÆc bul«ng bÞ g·y s¸t mÆt ph¼ng chi tiÕt cã thÓ th¸o ra b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p sau: a. Dïng mòi xo¸y r¨ng ( h×nh 1.3.a) cã kÕt cÊu lµ mét thanh h×nh c«n b»ng thÐp ®· t«i cã mÆt c¾t ngang h×nh r¨ng c−a vµ ë chu«i cã mÆt c¾t h×nh vu«ng ®Ó l¾p ch×a vÆn. Mòi r¨ng ®−îc ®ãng vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y. Sau ®ã dïng ch×a vÆn quay mòi xo¸y r¨ng. Do ma s¸t gi÷a mòi r¨ng vµ vÝt cÊy rÊt lín nªn khi quay ch×a vÆn vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi. b. Dïng mòi chiÕt (h×nh 1.3.b) cã kÕt cÊu h×nh c«n víi gãc nghiªng nhá. Trªn mÆt c«n cã xÎ c¸c r·nh tr¸i (gãc xo¾n b»ng 308). Mòi chiÕt ®−îc xo¸y H×nh1.2: §Çu kÑp cã miÕng chÆn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 8 vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y, nhê c¹nh s¾c cña mòi chiÕt nªn khi xo¸y vÝt cÊy ®−îc th¸o ra khái lç ren. Còng cã thÓ khoan mét lç trong vÝt cÊy råi ®em ta r« ren, cã chiÒu ren ng−îc víi chiÒu ren cña vÝt cÊy. Dïng mét bu l«ng cã ®−êng kÝnh ren t−¬ng øng vÆn vµo lç ren võa gia c«ng cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi. c. Dïng ®ai èc: ( h×nh 1.3.c) cã ®−êng kÝnh ren nhá h¬n so víi ®−êng kÝnh ren cña vÝt cÊy, hµn ®Ýnh víi phÇn cßn l¹i cña vÝt cÊy. Dïng ch×a vÆn cã kÝch th−íc t−¬ng øng. Quay ®ai èc nãi trªn cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi. d. Dïng thanh thÐp (h×nh 1.3.d) Hµn ®Ýnh vµo phÇn låi cßn l¹i cña vÝt cÊy bÞ g·y tr−íc ®ã ph¶i ®Æt 1vßng ®Öm ë bªn d−íi thanh thÐp ,quay thanh thÐp nãi trªn, vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi. NÕu kh«ng thÓ ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p trªn ®Ó lÊy vÝt cÊy ta khoan bá vµ sau ®ã tar« ren míi cã ®−êng kÝnh ren lín h¬n. 1.2.2. Th¸o khíp nèi trôc H×nh 1.3: C¸c ph−¬ng ph¸p th¸o vÝt Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 9 ¾ Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt: Dông cô ®Ó th¸o: Dïng ®ét, bóa ®Ó th¸o, lùc t¸c dông ®óng t©m chèt, lùc t¸c dông võa ph¶i, tr¸nh lµm toÐt ®Çu chèt, sao cho ®−êng kÝnh ®ét ph¶i nhá h¬n ®−êng kÝnh chèt mét Ýt. Sau khi ®ãng th× lÊy chèt ra. §èi víi chèt trô: Ta cã thÓ t¸c dông lùc vµo bÊt kú ®Çu nµo cña chèt. §èi víi chèt c«n: Th× ta ph¶i t¸c dông lùc vµo ®Çu nhá cña chèt c«n, ë khíp nèi lo¹i nµy ng−êi ta l¾p 2 chèt c«n ng−îc chiÒu nhau. Do vËy khi th¸o xong chèt c«n thø nhÊt, ta t¸c dông vµo chèt c«n kia theo chiÒu ng−îc l¹i (h×nh 1.4). ¾ Th¸o khíp nèi trôc kiÓu vÊu: Khíp nèi trôc kiÓu vÊu hay chÝnh lµ li hîp vÊu. Li hîp vÊu gåm nhiÒu lo¹i: Li hîp r¨ng h×nh thang, h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh tam gi¸c.. . Li hîp vÊu gåm hai nöa 1 vµ 2. Nöa1 l¾p chÆt ë ®o¹n cuèi mét trôc b»ng then cã vÝt hoÆc chèt ®Þnh vÞ, nöa 2 l¾p di tr−ît trªn ®o¹n cuèi cña trôc thø 2. Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt hoÆc vÝt ®Þnh vÞ cña nöa li hîp mét l¾p víi trôc, sau ®ã th¸o trôc ra khái nöa li hîp 1. Cßn trôc cña li hîp 2 cã thÓ th¸o dÔ dµng (H×nh 1.5). H×nh 1.4: Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt P Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 10 ¾ Th¸o Li hîp ma s¸t c«n §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ma s¸t c«n gåm 2 ®Üa ma s¸t 1vµ 2. §Üa c«n 1 chñ ®éng l¾p cè ®Þnh trªn trôc. §Üa c«n 2 bÞ ®éng l¾p di tr−ît theo chiÒu trôc, mÆt lµm viÖc cña c¸c ®Üa lµ mÆt c«n, t¹o ra lùc ma s¸t ®Ó truyÒn m«men xo¾n.(H×nh 1.6) Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o vÝt ®Þnh vÞ trªn ®Üa chñ ®éng, sau ®ã th¸o c¸c trôc ra khái nöa chñ ®éng vµ bÞ ®éng. §èi víi ®Üa c«n l¾p cè ®Þnh trªn trôc cã thÓ dïng vam, m¸y Ðp th¸o trôc ra khái ®Üa c«n. ¾ Th¸o li hîp ma s¸t ®Üa. H×nh 1.6: Khíp li hîp c«n ma s¸t H×nh 1.5: Li hîp vÊu 1 2 2 1 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 11 Li hîp ma s¸t ®Üa gåm c¸c ®Üa chñ ®éng 3, l¾p vµo r·nh cña èng 4 ®−îc l¾p cè ®Þnh trªn trôc dÉn 1. Xen gi÷a c¸c ®Üa 3 lµ ®Üa bÞ dÉn 2. Khi g¹t b¹c 6 sang ph¶i phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ n©ng ®ßn bÈy 8 tú vµo vµ Ðp chÆt c¸c ®Üa 2,3 víi nhau .§ai èc 5 ®iÒu chØnh khe hë gi÷a c¸c ®Üa (H×nh 1.7) Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt g¹t, trôc, th¸o èng dÉn sè 4, tiÕp ®ã dïng ®ét vµ bóa th¸o chèt cña ®ßn bÈy 8, th¸o ®ßn bÈy 8, th¸o ®Üa chñ ®éng, bÞ ®éng, th¸o ®ai èc 5 vµ th¸o b¹c g¹t 6. 1.2.3. Th¸o chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc §Ó th¸o c¸c chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc nh− B¸nh r¨ng, nèi trôc, æ l¨n...v.v Ta th−êng dïng c¸c m¸y Ðp thuû lùc ®øng hoÆc ngang lùc ®øng hoÆc ngang, khi Ðp c¸c chi tiÕt cã kÝch thø¬c kh¸c nhau cã thÓ dïng c¸c vßng ®Öm, vßng ®ì ®Ó tr¸nh lµm s©y s¸t c¸c bÒ mÆt chi tiÕt vµ t¹o ®−îc diÖn tÝch mÆt tú lín. Khi kh«ng cã m¸y Ðp thuû lùc cã thÓ dïng c¸c vam th¸o cã 2 hoÆc 3 mãc NÕu dïng vam ®Ó th¸o æ l¨n. 1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y C¸c chi tiÕt vµ côm m¸y võa th¸o ra ph¶i ®−îc chïi s¹ch mäi vÕt bÈn, dÇu mì, ®¸nh s¹ch gØ, muéi than v.v...tr−íc khi ®em röa. Muéi than cã thÓ ®−îc ®¸nh s¹ch b»ng bµn ch¶i s¾t, dao c¹o hoÆc nhóng vµo dung dÞch gåm 24g xót H×nh 1.7: Khíp li hîp ma s¸t ®Üa Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 12 ¨n da, 35g canxi cacbonnat, 1,5g n−íc thuû tinh, 25g xµ phßng láng. TÊt c¶ c¸c chÊt ®ã ®−îc hoµ trong 1 lÝt n−íc. C¸c chi tiÕt ®−îc ng©m trong bÓ chøa tõ 2÷3h. Dung dÞch ®−îc ®un nãng ®Õn 80÷900C ®Ó t¨ng ho¹t tÝnh. Sau khi lÊy c¸c chi tiÕt ë bÓ ra ®em tr¸ng qua n−íc l¶ råi n−íc nãng. C¸nh röa s¹ch dÇu mì thuËn tiÖn nhÊt lµ dïng dÇu ho¶, x¨ng, dÇu ma dót. DÇu háa, dÇu ma dót, x¨ng dÔ bèc h¬i vµ g©y ®éc h¹i cho ng−êi. V× vËy tèt nhÊt lµ röa trong bÓ chuyªn ding (h×nh 1.8) vµ cã c¸c thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng thÝch hîp. BÓ röa ®−îc hµn ®Ýnh vµo khung 1. Bªn trong bÓ cã gi¸ ®Ó chi tiÕt (kiÓu m¾t c¸o) vµ l−íi läc. N¾p bæ ®−îc nèi b¶n lÒ cã g¾n hai vµnh h×nh qu¹t 4 vµ liªn hÖ víi bµn ®¹p 6 b»ng xÝch 5. Khi ®¹p ch©n vµo bµn ®¹p 6 n¾p bÓ sÏ më ra vµ ta co thÓ bá chi tiÕt vµo bÓ hoÆc lÊy ra mét c¸ch tho¶I m¸i. Khi nhÊc ch©n khái bµn ®¹p, n¾p bÓ tù ®éng ®ãng l¹i do trong l−îng b¶n th©n. H×nh 1.8: BÓ dÇu röa chi tiÕt m¸y Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 13 1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 14 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 15 Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh 2.1. Mèi ghÐp ren 2.1.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: - Ren tam gi¸c lµ lo¹i ren th«ng dông nhÊt, cã ®é kÝn khÝt cao, th−êng ®−îc sö dông trong c¸c kÕt cÊu ren vÝt, trong bu l«ng, ªcu, c¸c èng thñy lùc, nót ren ë c¸c van tr−ît. - Ren vu«ng vµ ren thang th−êng ®−îc dïng trong c¸c c¬ cÊu truyÒn ®éng nh− c¸c vÝt me hµnh tinh, vÝt bµn dao cña m¸y c«ng cô, vÝt n©ng cña m¸y, vÝt me c¸i cña m¸y tiÖn ren, vÝt me t¶i, may Ðp, vÝt me trong ªt« nguéi - Ren r¨ng c−a th−êng dïng trong c¸c c¬ cÊu chÞu lùc lín theo mét h−íng nh− m¸y nÐn d¹ng c¬ khÝ hay thñy lùc, c¸c lo¹i kÝch - Ren cung trßn th−êng ®−îc dïng trong c¸c mãc nèi toa tµu, nèi c¸c ®−êng èng n−íc lín ¾ Ph©n lo¹i: - C¨n cø theo h×nh d¹ng pr«fin th× ren ®−îc chia lµm nhiÒu lo¹i: ren tam gi¸c, ren vu«ng, ren thang, ren r¨ng c−a, ren cung trßn, ren b¸n nguyÖt, ren ®Þnh vÞ, ren gãc vu«ng., ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.1). - C¨n cø theo vÞ trÝ th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ngoµi vµ ren trong. - C¨n cø theo h−íng xo¾n th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ph¶i vµ ren tr¸i, nh− (h×nh 2.2) thÓ hiÖn. §Æt ®øng bul«ng, ren tõ tr¸i qua ph¶i lªn cao dÇn, lµ ph¶i (®ai èc vÆn vµo theo chiÒu kim ®ång hå), ren tõ ph¶i qua tr¸i cao dÇn, tøc lµ ren tr¸i (®ai èc vÆn vµo ng−îc chiÒu kim ®ång hå). - C¨n cø theo sè ®Çu mèi th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren mét ®Çu mèi vµ ren nhiÒu ®Çu mèi. Ngoµi ren th−êng dïng ra ng−êi ta cßn ph©n lo¹i theo bÒ mÆt vµ theo c«ng dông: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 16 - C¨n cø theo h×nh d¹ng bÒ mÆt th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren trô vµ ren c«n. - C¨n cø theo c«ng dông th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren l¾p siÕt, ren truyÒn ®éng vµ ren chuyªn dïng. - C¨n cø theo tiªu chuÈn th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren tiªu chuÈn vµ ren kh«ng tiªu chuÈn. - Theo hÖ thèng ren th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren hÖ mÐt, ren hÖ anh vµ ren èng (trô), ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.3). H×nh 2.1: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô; c) Ren hÖ mÐt; d) Ren hÖ Anh; e) Ren èng (hÖ anh) Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 17 H×nh 2.2: Ph−¬ng ph¸p ph©n biÖt ren tr¸i, ren ph¶i. H×nh 2.3: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vµ hÖ mÐt. 2.1.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp C¸c d¹ng h− háng th−êng gÆp nhÊt cña mèi ghÐp ren lµ: - Mßn profin ren theo ®−êng kÝnh trung b×nh - Gi¶m diÖn tÝch bÒ mÆt lµm viÖc cña ren (v× mßn). - Th©n bul«ng bÞ gi·n v× biÕn d¹ng dÎo. - Th©n bul«ng hoÆc vÝt cÊy bÞ uèn hoÆc bÞ ®øt. - C¸c vßng ren bÞ c¾t ®øt do lùc kÐo hoÆc nÐn däc trôc t¨ng ®ét ngét. 2.1.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 18 ¾ Ren bÞ mßn ®øt hoÆc mÎ trªn bu l«ng hoÆc trôc cã ren. - TiÖn hÕt ren cò råi c¾t ren míi cã kÝch th−íc nhá h¬n, lóc nµy ph¶i thay thÕ ®ai èc míi. NÕu ren cò ®· ®−îc t«i cøng th× tr−íc khi tiÖn cÇn ñ. - NÕu kh«ng cho phÐp gi¶m kÝch th−íc ren th× phôc håi b»ng c¸ch hµn ®¾p hoÆc m¹ kim lo¹i hoÆc gia c«ng c¬. ¾ Ren bÞ mßn ®øt, vì hay mÎ, ë trong lç(trong th©n chi tiÕt m¸y). - Söa tíikÝch th−íc söa ch÷a b»ng c¸ch tiÖn, khoan hoÆc khoÐt hÕt ren cò råi lµm l¹i ren míi cã kÝch th−íc lín h¬n lóc nµy ph¶i thay bu l«ng hoÆc vÝt cÊy. - §Ó söa ch÷a t¹m mèi ghÐp ren trong tr−êng hîp phøc t¹p ta cã thÓ lµm bu l«ng hoÆc vÝt cÊy h¬i nhØnh h¬n lç cò ®Ó l¾p víi lç ren mßn. Khi cã dÞp thuËn lîi ph¶i söa ch÷a chÝnh thøc ngay. - Trong t−êng hîp lç ren ®−îc söa ch÷a b»ng chi tiÕt bæ sung: muèn vËy ta khoÐt hoÆc khoan lç ren cã háng réng thªm 5-6 mm n÷a råi míi tiÖn ren ë b¹c víi kÝch th−íc ren ban ®Çu. ¾ Th©n bu l«ng bÞ cong. N¾n b»ng bµn Ðp kiÓu vÝt me hoÆc ªt« ®Ó tr¸nh h− h¹i ren. Khi n¾n ph¶i dïng ®Öm mÒm ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt. C¸c vÝt cÊy bÞ cong hoÆc ren háng ®Òu ®−îc thay míi mµ kh«ng söa ch÷a. ¾ BÞ c¸c chÊt bÈn cóa chÆt vµo r·nh then. Dïng bµn ren, tar« hoÆc chi tiÕt l¾p ren víi nã ®Ó c¹y chÊt bÈn ë ren vµ “ n¾n l¹i ren” ¾ §Çu bu l«ng ®ai èc bÞ vì, mÐo “ chên” (kh«ng cã h×nh d¸ng s¸u c¹nh) c¸c chi tiÕt kh¸c bÞ søt mÎ. Dòa hµn ®¾p, råi gia c«ng c¬ hoÆc chØ gia c«ng c¬ råi dïng ch×a vÆn cã ngµm hÑp h¬n vµ vÆn. ¾ C¸c chi tiÕt ren bÞ nøt. Hµn ®¾p hoÆc thay míi ¾ Ren mÐo v× xiÕt ®ai èc qu¶ t¶i. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu 19 Tuú theo ®é h−