Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET

i CHƯƠNG 0 MỤC LỤC Chương 0 MỤC LỤC ......................................................................... i Chương 1 MỞ ĐẦU........................................................................... 1 1.1 BIẾN TOÀN CỤC....................................................................................1 1.2 BIẾN CỤC BỘ .........................................................................................2 1.3 HÀM VÀ BIẾN TOÀN CỤC.................................................................10 1.4 THAM SỐ VÀ HÀM, THỦ TỤC.............................................................4 1.4.1 Khái niệm ................................................................................... 5 1.4.2 Phân loại ..................................................................................... 5 1.4.3 Chương trình minh họa............................................................... 5 1.5 KIỂU CẤU TRÚC....................................................................................7 1.6 ỨNG DỤNG .............................................................................................9 1.6.1 Ứng dụng 1 ................................................................................. 9 1.6.2 Ứng dụng 2: .............................................................................. 10 1.7 BÀI TẬP .................................................................................................11 Chương 2 LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐƠN THỂ TRONG VB.NET 13 ii 2.1 THỦ TỤC-PROCEDURE ......................................................................13 2.1.1 Khái niệm ................................................................................. 13 2.1.2 Các đặc điểm ............................................................................ 14 2.1.3 Cú pháp khai báo thủ tục .......................................................... 13 2.2 HÀM-FUNCTION..................................................................................14 2.2.1 Khái niệm ................................................................................. 14 2.2.2 Các đặc điểm ............................................................................ 15 2.2.3 Cú pháp khai báo hàm .............................................................. 15 2.3 ĐƠN THỂ-MODULE.............................................................................16 2.3.1 Khái niệm ................................................................................. 16 2.3.2 Phân loại đơn thể ...................................................................... 16 2.4 NAMESPACE ........................................................................................16 2.5 TẦM VỰC..............................................................................................16 2.5.1 Tầm vực khối lệnh.................................................................... 17 2.5.2 Tầm vực Thủ tục, Hàm............................................................ 18 2.5.3 Tầm vực đơn thể....................................................................... 18 2.5.4 Tầm vực namespace ................................................................. 19 2.6 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................20 Chương 3 CÁC PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH........................... 21 3.1 PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH HƯỚNG LỆNH....................................21 3.2 PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH HƯỚNG THỦ TỤC VÀ HÀM ............21 3.3 PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH HƯỚNH ĐƠN THỂ .............................21 3.3.1 Khái niệm ................................................................................. 21 iii 3.3.2 Phân loại đơn thể ...................................................................... 22 3.4 PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG ........................22 3.5 CÁC NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG......................22 Chương 4 PHƯƠNG PHÁP LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG TRONG VB.NET ................................................................................ 23 4.1 LỚP ĐỐI TƯỢNG..................................................................................23 4.1.1 Khái niệm ................................................................................. 23 4.1.2 Cú pháp khai báo lớp................................................................ 23 4.2 ĐỐI TƯỢNG ..........................................................................................24 4.2.1 Khái niệm ................................................................................. 24 4.2.2 Cú pháp khai báo đối tượng...................................................... 24 4.3 PHƯƠNG THỨC....................................................................................24 4.3.1 Khái niệm ................................................................................. 25 4.3.2 Cú pháp định nghĩa phương thức.............................................. 25 4.4 ĐỐI TƯỢNG HÀNH ĐỘNG .................................................................25 4.4.1 Khái niệm ................................................................................. 25 4.4.2 Cú pháp gọi thực hiện phương thức ......................................... 26 4.5 CHƯƠNG TRÌNH MINH HỌA.............................................................26 4.6 ỨNG DỤNG: ..........................................................................................27 4.6.1 Ứng dụng 1 ............................................................................... 27 4.6.2 Ứng dụng 2 ............................................................................... 29 4.7 BÀI TẬP LẬP TRÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG VỚI VB.NET..............30 iv Chương 5 PHƯƠNG THỨC THIẾT LẬP CONSTRUCTORS.. 32 5.1 MỤC ĐÍCH.............................................................................................32 5.2 CÁC ĐẶT ĐIỂM....................................................................................32 5.3 GHI CHÚ................................................................................................33 5.4 PHÂN LOẠI PHƯƠNG THỨC THIẾT LẬP ........................................33 5.5 ỨNG DỤNG PHƯƠNG THỨC THIẾT LẬP ........................................34 5.6 BÀI TẬP PHƯƠNG THỨC THIẾT LẬP ..............................................36 Chương 6 PHƯƠNG THỨC PHÁ HỦY ....................................... 37 6.1 MỤC ĐÍCH.............................................................................................37 6.2 CÁC ĐẶT ĐIỂM....................................................................................37 6.3 GHI CHÚ................................................................................................38 6.4 ỨNG DỤNG PHƯƠNG THỨC PHÁ HỦY...........................................38 6.5 BÀI TẬP PHƯƠNG THỨC PHÁ HỦY.................................................38 Chương 7 TOÁN TỬ SỐ HỌC, TOÁN TỬ GÁN, TOÁN TỬ SO SÁNH 39 7.1 TOÁN TỬ SỐ HỌC ...............................................................................42 7.1.1 Khái niệm ................................................................................. 42 7.1.2 Ứng dụng toán tử số học........................................................... 42 7.2 TOÁN TỬ GÁN .....................................................................................44 7.3 TOÁN TỬ SO SÁNH.............................................................................44 v Chương 8 CƠ SỞ DỮ LIỆU ........................................................... 48 8.1 LỚP ĐỐI TƯỢNG OleDbConnection....................................................48 8.1.1 Mục đích................................................................................... 48 8.1.2 Các đặc điểm chính của lớp đối tượng OleDbConnection ....... 48 8.1.3 Cây kế thừa............................................................................... 48 8.1.4 Các thuộc tính của lớp đối tượng OleDbConnection................ 49 8.1.5 Các vấn đề cần lưu ý khi sử dụng lớp OleDbConnection......... 50 8.1.6 Phương thức thiết lập của lớp OleDbConnection..................... 50 8.1.7 Các phương thức chính của lớp đối tượng OleDbConnection.. 51 8.1.8 Hàm kết nối minh họa .............................................................. 51 8.2 LỚP ĐỐI TƯỢNG OleDbCommand.....................................................52 8.2.1 Mục đích................................................................................... 52 8.2.2 Các đặc điểm chính của lớp đối tượng OleDbCommand ......... 52 8.2.3 Cây kế thừa............................................................................... 52 8.2.4 Các thuộc tính của lớp đối tượng OleDbCommand ................. 53 8.2.5 Các vấn đề cần lưu ý khi sử dụng lớp OleDbCommand .......... 54 8.2.6 Phương thức thiết lập của lớp OleDbCommand....................... 54 8.2.7 Các phương thức chính của lớp đối tượng OleDbCommand ... 55 8.3 Sr.............................................................................................................55 PHỤ LỤC A. CÁC KIỂU DỮ LIỆU CHUẨN TRONG VB.NET57 A.1 CÁC KIỂU DỮ LIỆU CƠ SỞ ...............................................................57 vi A.2 KIỂU THAM CHIẾU ............................................................................58 A.3 ĐỐI TƯỢNG TRONG VB.NET ...........................................................59 A.3.1 Khái niệm................................................................................. 59 A.3.2 Cú pháp.................................................................................... 59 A.3.3 Các qui định khi khai báo đối tượng........................................ 59 A.4 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................60 PHỤ LỤC B. CÁC TỪ KHÓA TRONG VB.NET........................ 61 B.1 DANH SÁCH CÁC TỪ KHÓA TRONG VB.NET...............................61 B.2 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................62 PHỤ LỤC C. CÁC TOÁN TỬ TRONG VB.NET........................ 63 C.1 TOÁN TỬ SỐ HỌC...............................................................................63 C.1.1 Các toán tử số học cơ bản ........................................................ 63 C.1.2 Các toán tử số học viết tắt........................................................ 63 C.2 TOÁN TỬ SO SÁNH ............................................................................64 C.3 TOÁN TỬ LUẬN LÝ............................................................................64 C.4 TOÁN TỬ TRÊN CHUỖI .....................................................................64 C.5 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................65 PHỤ LỤC D. CÁC CẤU TRÚC ĐIỀU KHIỂN TRONG VB.NET 66 vii D.1 CẤU TRÚC ĐIỀU KHIỂN RẼ NHÁNH ..............................................66 D.1.1 Cấu trúc điều khiển rẽ nhánh if với lệnh đơn .......................... 66 D.1.2 Cấu trúc điều khiển rẽ nhánh if với lệnh phức......................... 66 D.1.3 Cấu trúc điều khiển rẽ nhánh if else ........................................ 66 D.1.4 Cấu trúc điều khiển rẽ nhánh if else lồng nhau........................ 67 D.1.5 Cấu trúc điều khiển rẽ nhánh select case ................................. 67 D.2 CẤU TRÚC ĐIỀU KHIỂN VÒNG LẶP...............................................68 D.2.1 Cấu trúc điều khiển vòng lặp For…Next................................. 68 D.2.2 Cấu trúc điều khiển vòng lặp For Each…Next........................ 69 D.2.3 Cấu trúc điều khiển vòng lặp While…End While ................... 69 D.2.4 Cấu trúc điều khiển vòng lặp Do While…Loop ...................... 70 D.2.5 Cấu trúc điều khiển vòng lặp Do…Loop While ...................... 70 D.2.6 Cấu trúc điều khiển vòng lặp Do…Loop Until........................ 70 D.2.7 Cấu trúc điều khiển vòng lặp Do Until…Loop........................ 70 D.3 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................71 Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 1 CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU Bài mẫu 1. Viết chương trình nhập họ tên, điểm toán, điểm văn của một học sinh. Tính điểm trung bình và xuất kết quả. 1.1 BIẾN TOÀN CỤC 1.1.1 Khái niệm Biến toàn cục là biến được khai báo bên ngoài tất cả các hàm, thủ tục và được hiểu bên trong tất cả các hàm và thủ tục. Thông thường biến toàn cục được khai báo ở đầu đơn thể . 1.1.2 Lưu ý Biến khai báo bên trong thủ tục main không là biến toàn cục mà là biến cục bộ của thủ tục main. 1.1.3 Chương trình minh họa Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 2 Module Module1 Public HoTen As String Public Toan As Integer Public Van As Integer Public DiemTrungBinh As Double Sub Main() Console.Write("Nhap ho ten:") HoTen = Console.ReadLine() Console.Write("Nhap toan:") Toan = Console.ReadLine() Console.Write("Nhap van:") Van = Console.ReadLine() DiemTrungBinh = (Toan + Van) / 2 Console.WriteLine("Ho ten :" & HoTen) Console.WriteLine("Toan :" & Toan) Console.WriteLine("Van:" & Van) Console.WriteLine("Diem Trung Binh:" & DiemTrungBinh) End Sub End Module 1.1.4 Hướng dẫn thực hành Trong phần này hướng dẫn cách thức viết chương trình với VB.NET ở mức Console Application. Việc viết chương trình trong mode này nhằm giúp cho người học từng bước làm quen với môi trường lập trình VB.NET một cách vững chắc trước khi học cách thức xây dựng ứng dụng trên môi trường Windows. Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 3 Đầu tiên người học phải cài đặt bộ Visual Studio 2005 lên máy tính của mình, đây là điều kiện tiên quyết để thực hành tất cả những kiến thức được trình bày trong sách. Sau đây là chi tiết các bước hướng dẫn mà chúng ta nên đọc và thực hiện ngay cùng một lúc trên máy tính để đạt được hiệu quả cao nhất: Bước 1: Khởi động Visual Studio Bước 2: Tạo Project Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 4 Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 5 Bước 3: Đặt tên Solution (Chuong01) và tên Project (Muc01). Bước 4: Quan sát môi trường làm việc. - Cửa số Explorer Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 6 - Cửa sổ Module1.vb, nơi viết code cho chương trình. Bước 5: Bổ sung lệnh vào trong cửa sổ Module1.vb. Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 7 Bước 6: Dịch chương trình (Build\Build Muc01). Bước 7: Quan sát cửa số Output. Cửa sổ Output là cửa sổ cung cấp thông tin về kết quả dịch Solution. Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 8 Bước 8: Chạy chương trình (Ctrl+F5) 1.1.5 Các mẹo thực hành Lập trình trong môi trường VB.NET hỗ trợ người lập trình rất nhiều trong việc chọn thực hiện phương thức thực hiện như hình trên do đó khi Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 9 lập trình ta không cần gõ đầy đủ tên phương thức mà thông thường chỉ cần gõ 3 ký tự đầu và nhấn phím Tab để chọn luôn phương thức. 1.2 BIẾN CỤC BỘ 1.2.1 Khái niệm Biến cục bộ là biến được hiểu bên trong một phạm vi nào đó của chương trình. Ra khỏi phạm vi này, nó không còn được biết đến nữa. 1.2.2 Lưu ý Một biến được khai báo bên trong thân hàm main thì được gọi là biến cục bộ của hàm main tức là nó chỉ được hiểu bên trong thân hàm main mà thôi. 1.2.3 Chương trình minh hoạ Module Module1 Sub Main() Dim HoTen As String Dim Toan As Integer Dim Van As Integer Dim DiemTrungBinh As Integer Console.Write("Nhap ho ten:") HoTen = Console.ReadLine() Console.Write("Nhap toan:") Toan = Console.ReadLine() Console.Write("Nhap van:") Van = Console.ReadLine() DiemTrungBinh = (Toan + Van) / 2 Console.WriteLine("Ho ten :" & HoTen) Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 10 Console.WriteLine("Toan :" & Toan) Console.WriteLine("Van:" & Van) Console.WriteLine("Diem Trung Binh:" & DiemTrungBinh) End Sub End Module 1.2.4 Hướng dẫn thực hành Bước 1: Bổ sung Project (Muc02) vào trong Solution Chuong01 đã tạo ở trong mục trước. Bước 2: Đặt tên Project. Ở đây Project có tên là Muc02 vả Project được thêm vào Solution cũng được tạo ra với mode Console Application. Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 11 Bước 3: Quan sát cửa số Solution Explorer ta nhận thấy Project Muc02 được tạo ra như sau: Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 12 Bước 4: Kích hoạt Project Muc02. Bằng cách nhấp phải chuột vào tên Project Muc02 và chọn lệnh Set As StartUp Project. - Chọn Project Muc02 - Nhấp phải chọn Set As StartUp Project. Lưu ý: ta có thể về cửa số Solution Explorer bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl+R. Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 2 Bước 5. Bổ sung lệnh vào tập tin Module1.vb. Bước 6: Chạy chương trình (Ctrl+F5) Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 3 1.3 HÀM VÀ BIẾN TOÀN CỤC 1.3.1 Cấu trúc chương trình Cấu trúc của một chương trình VB.NET đơn giản nhất là có duy nhất một mô đun và trong mô đun này sẽ chứa thủ tục main và các hàm, các thủ tục cần thiết khác. Để khai báo một biến toàn cục cho một đơn thể ta chỉ cần khai báo biến đó ở đầu đơn thể. Khi đó biến toàn cục của đơn thể sẽ được hiểu trong tất cả các hàm của đơn thể nếu không gặp phải vấn đề trùng tên với biến địa phương. 1.3.2 Chương trình minh họa Module Module1 Dim HoTen As String Dim Toan As Integer Dim Van As Integer Dim DiemTrungBinh As Double Public Sub Nhap() Console.Write("Nhap ho ten:") HoTen = Console.ReadLine() Console.Write("Nhap toan:") Toan = Console.ReadLine() Console.Write("Nhap van:") Van = Console.ReadLine() End Sub Public Sub XuLy() DiemTrungBinh = (Toan + Van) / 2 End Sub Public Sub Xuat() Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 4 Console.WriteLine("Ho ten :" & HoTen) Console.WriteLine("Toan :" & Toan) Console.WriteLine("Van:" & Van) Console.WriteLine("Diem Trung Binh:" & DiemTrungBinh) End Sub Sub Main() Nhap() XuLy() Xuat() End Sub End Module 1.3.3 Hướng dẫn thực hành Bước 1: Bổ sung Project (Muc03) vào trong Solution Chuong01 đã tạo ở trong mục 01. Bước 2: Đặt tên Project. Ở đây Project có tên là Muc03 vả Project được thêm vào Solution cũng được tạo ra với mode Console Application. Bước 3: Quan sát cửa số Solution Explorer để xem Project Muc03 được tạo hay chưa. Bước 4: Kích hoạt Project Muc03. Bằng cách nhấp phải chuột vào tên Project Muc03 và chọn lệnh Set As StartUp Project. Bước 5. Bổ sung lệnh vào tập tin Module1.vb của Project Muc03. Chương 01. Mở Đầu Giáo trình lập trình hướng đối tượng với VB.NET 5 Bước 6: Dịch chương trình (Build\Build Solution). Bước 7: Chạy chương trình (Ctrl+F5). 1.4 THAM SỐ VÀ HÀM, THỦ TỤC 1.4.1 Khái niệm Các thông số đầu vào của một hàm được gọi là tham số của hàm. Tham số (parameter) là các tên (định danh) được các thủ tục, hàm dùng để nhận thông tin đầu vào để thực hiện các xử lý. Khi một hàm, thủ tục được gọi thì nó sẽ đòi hỏi các đối số cụ thể tương ứng với các tham số và thông thường các đối số này phải được gán giá trị cụ thể trước khi hàm, thủ tục thực thi. 1.4.2 Phân loại tham số Có hai loại tham số. - Tham biến: thay đổi (về mặt giá trị sau lời gọi hàm). Tham số loại này trong VB.NET được khai báo với từ khóa ByRef. - Tham trị: Không đổi (về mặt giá trị sau lời gọi hàm). Tham số loại này trong VB.NET được khai báo với từ khóa ByVal. 1.4.3 Chương trình minh họa Module Module1 Public Sub Nhap(ByRef HoTen As String,