Góc nhìn của sinh viên giai đoạn Covid-19 về học tiếng Anh bằng hình thức trực tuyến và bằng hình thức trực tiếp

TNU Journal of Science and Technology 225(10): 54 - 60 54 Email: jst@tnu.edu.vn GÓC NHÌN CỦA SINH VIÊN GIAI ĐOẠN COVID-19 VỀ HỌC TIẾNG ANH BẰNG HÌNH THỨC TRỰC TUYẾN VÀ BẰNG HÌNH THỨC TRỰC TIẾP Phạm Thị Anh Đào*, Nguyễn Trịnh Tố Anh, Phạm Văn Chiến Trường Đại học Sài Gòn TÓM TẮT Qua hai tháng học trực tuyến, sinh viên trường Đại học Sài Gòn (SGU) đã có thể hiểu được những thuận lợi và khó khăn giữa hai hình thức học trực tuyến (online learning) và hình thức học trực tiếp tại lớp (face-to-face learning). Qua việc khảo sát hơn 180 sinh viên từ 6 lớp tiếng Anh không chuyên và tiến hành phương pháp nghiên cứu định tính, các tác giả bài báo này thấy rằng số lượng sinh viên tham gia khảo sát thích hình thức trực tuyến và số lượng thích hình thức trực tiếp tại lớp là bằng nhau. Qua đó bài báo cũng phân tích các lý giải của những người tham gia khảo sát. Các sinh viên chọn hình thức học trực tiếp là vì nó có nhiều tương tác thực tế, đa dạng các hoạt động học tập, ít gặp phải các yếu tố gây mất tập trung và môi trường thực hành các kỹ năng giao tiếp tốt hơn. Ngược lại, các sinh viên khác cho rằng việc học trực tuyến mang lại nhiều ưu điểm như sự linh động về địa điểm và thời gian học tập, việc tiếp cận dễ dàng với các tài liệu học tập trong quá trình học tập. Trong khi đó, có một số ít sinh viên lại bối rối và không quyết định được hình thức học nào phù hợp hơn với mình bởi vì cả hai hình thức này đều có những ưu điểm nổi bật riêng. Từ khoá: Học trực tiếp tại lớp; học trực tuyến; ưu điểm; khuyết điểm; trường Đại học Sài Gòn. Ngày nhận bài: 09/7/2020; Ngày hoàn thiện: 03/9/2020; Ngày đăng: 09/9/2020 STUDENTS’ PERSPECTIVES IN COVID-19 OUTBREAK’S TIME TO LEARNING ENGLISH IN ONLINE CLASS AND IN FACE-TO-FACE CLASS Pham Thi Anh Dao * , Nguyen Trinh To Anh, Pham Van Chien Sai Gon University ABSTRACT After two months of online learning, students of Sai Gon University (SGU) could gain recognition of benefits and drawbacks of online learning in comparison with face-to-face learning. Through a survey of 180 undergraduates from six general English classes and the qualitative research method, the authors explored the number of participants who chose face-to-face mode was the same as that of who preferred online learning. Moreover, the article analyzed the explanations by the participants. The students voted for face-to-face learning because it gave them the real interactions, less distraction factors, better environment for communication skill practice and more various learning activities. Oppositely, the others supposed that the online learning brought to them the flexibility of learning place and time, comfort and accessible online materials and lecture notes. A few participants could not decide their favorite mode of learning since both had their own outstanding benefits. Keywords: Face-to-face; online learning; benefits; drawbacks; Sai Gon University. Received: 09/7/2020; Revised: 03/9/2020; Published: 09/9/2020 * Corresponding author. Email: ptadao@sgu.edu.vn Phạm Thị Anh Đào và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 54 - 60 Email: jst@tnu.edu.vn 55 1. Giới thiệu Theo trường Đại học Purdue, tại bang Indiana, Hoa Kỳ, học trực tiếp tại lớp (face-to-face instruction) hay còn gọi là lớp học truyền thống (the traditional classroom) [1] là khi người hướng dẫn và sinh viên ở cùng một nơi hướng dẫn và việc dạy và học xảy ra cùng một lúc. Điều kiện bắt buộc là tất cả các tài liệu học tập phải được phê duyệt của Ban giám hiệu nhà trường và tất cả các hoạt động dạy học phải thực hiện trong lớp học hoặc một nơi tương tự có sự hướng dẫn của thầy cô. Theo Tiến sĩ Josue Stern thuộc trường Cao đẳng West Los Angeles, học trực tuyến (online learning) là giáo dục được thực hiện qua Internet [2]. Nó thường được cho là học điện tử (e-learning) để phân biệt với các thuật ngữ khác. Tuy nhiên, học trực tuyến chỉ là một loại của học từ xa (distance learning) – thuật ngữ chung cho bất kì loại học tập nào diễn ra ở khoảng cách xa và không phải xảy ra trong một lớp học truyền thống. Mặc dù nhiều nước khác trên thế giới và ở Việt Nam đã có nhiều nghiên cứu về các phương pháp học trực tuyến và học trực tiếp, nhưng chưa có nghiên cứu nào liên quan tới quan điểm, thái độ của sinh viên về các hình thức học tập này tại trường Đại học Sài Gòn (SGU), thành phố Hồ Chí Minh. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích thăm dò thái độ của sinh viên SGU về hai hình thức học tập tiếng Anh nêu trên. Tuy rằng các giảng viên SGU cũng đã và đang sử dụng các tài liệu và công cụ hỗ trợ trực tuyến cho việc giảng dạy nhưng việc ứng dụng hình thức học trực tuyến vẫn chưa đồng bộ ở tất cả các khoa của trường tính tới thời điểm tháng 1 năm 2020. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang lan rộng, việc thực hiện cách ly toàn xã hội để chống dịch là bắt buộc. Lúc này hình thức học trực tuyến phát huy ưu điểm của nó hơn bao giờ hết trong việc đảm bảo tiến độ chương trình học mà vẫn ngăn chặn sự lây lan bệnh. Sinh viên đã phải học tất cả các môn trực tuyến kể từ đầu tháng 3 cho tới cuối tháng 4 năm 2020. Qua trải nghiệm này, các sinh viên giờ đây có thể hiểu rõ và đưa ra so sánh cụ thể được những mặt lợi và bất lợi của hai hình thức học tập. Do đó, chúng tôi đã thực hiện nghiên cứu ý kiến của sinh viên về học trực tuyến và học trực tiếp tại SGU. Câu hỏi nghiên cứu chính là “Bạn thích học tiếng Anh theo hình thức học trực tuyến hay học trực tiếp tại lớp hơn? Tại sao?” Nếu sinh viên thích hình thức học trực tiếp trong các lớp học hơn thì chúng ta sẽ nhìn nhận những ưu điểm của hình thức này để bổ sung cho những khuyết điểm của việc dạy trực tuyến. Hơn nữa, những bất cập của hình thức học trực tuyến từ góc nhìn của sinh viên cũng được xem xét nhằm có những điều chỉnh phù hợp hơn với sinh viên. Mặt khác, nếu sinh viên thích hình thức học trực tuyến hơn thì ưu điểm của hình thức học này sẽ được nhìn nhận để giảng viên phát huy những lợi thế của nó thêm nữa. 2. Cơ sở lý thuyết Dựa theo kết quả được tổng hợp từ nhiều bài nghiên cứu khác nhau ở Việt Nam và trên thế giới về những so sánh, đối chiếu giữa hai mô hình trực tuyến và học trực tiếp tại lớp, nhóm nghiên cứu đã tìm hiểu hình thức học tập nào được ưa thích và những ưu điểm, cũng như nhược điểm của mỗi loại từ góc nhìn của sinh viên. Cụ thể như sau: Đầu tiên, bài “An Investigation of Vietnamese Students’ Learning Styles in Online Language Learning” (Quan sát các phong cách học tập của các sinh viên tham gia lớp học ngôn ngữ trực tuyến) do PGS.TS Nguyễn Ngọc Vũ (2016) [3] nghiên cứu các sinh viên của những lớp học ngôn ngữ trực tuyến và các khó khăn mà các sinh viên gặp phải khi chuyển sang hình thức học mới này. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng hầu hết các sinh viên đã rất hài lòng với mô hình học tập mới mặc dù vẫn còn nhiều sinh viên gặp khó khăn trong việc sử dụng máy tính và muốn Phạm Thị Anh Đào và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 54 - 60 Email: jst@tnu.edu.vn 56 được tương tác trực tiếp nhiều hơn. Do đó, giảng viên cần tổ chức các lớp học hướng dẫn sinh viên nhằm giúp họ tiếp cận các công cụ học tập trực tuyến dễ dàng và hiệu quả hơn. Thứ hai, bài “Face To Face or E-Learning in Turkish EFL Context” (Học trực tiếp và học trực tuyến trong các lớp dạy tiếng Anh như là ngôn ngữ nước ngoài ở Thổ Nhĩ Kỳ) được thực hiện bởi nhà nghiên cứu Ekrem Solak và Rêcp Cakir thuộc trường đại học Amasya ở Thổ Nhĩ Kỳ (2014) [4]. Bài nghiên cứu kết luận rằng mức độ hài lòng của học viên ở cả hai mô hình học trực tuyến và học trực tiếp là như nhau. Thêm vào đó, các tác giả cũng khẳng định rằng sự khác biệt trong cách học và giới tính đều không ảnh hưởng tới kết quả so sánh của hai hình thức học này. Đồng ý với các kết quả nghiên cứu trên, trong bài báo “Face-to-face or face-to-screen? Undergraduates’ opinions and test performance in classroom vs. online learning” (Mặt đối mặt hay mặt đối màn hình? Các ý kiến của sinh viên đại học và kết quả làm bài kiểm tra giữa học trong lớp học truyền thống và học trực tuyến), Nenagh Kemp và Rachel Grieve, khoa tâm lý học, trường Đại học Y Dược Tasmania, Hobart, TAS, Australia (2014) [5] cũng đồng quan điểm rằng sinh viên thích học trực tuyến vì sự linh động của nó và sinh viên cũng rất hào hứng với hình thức học trực tiếp tại lớp vì ở hình thức này sinh viên có thể thảo luận dễ dàng, thực tế hơn và tiếp nhận được nhận xét trực tiếp từ thầy cô và bạn học một cách sâu sắc hơn. Kết quả làm bài kiểm tra của các sinh viên trong hai lớp học trực tuyến và trực tiếp không chênh lệch nhiều. Việc hỗ trợ các sinh viên tận dụng những lợi thế của cả hai hình thức học tập này đều thuộc trách nhiệm của những nhà phát triển khoá học. Một câu hỏi được đặt ra trong bài nghiên cứu tiếp theo “Is Online Learning Suitable for All English Language Students?” của tác giả Settha Kuama, Usa Intharaksa, Đại học Prince of Songkla (2016) [6] ở lĩnh vực học tập này là “Liệu học trực tuyến có phù hợp với tất cả sinh viên học tiếng Anh hay không?”. Theo kết quả báo cáo cho cho biết không phải tất cả sinh viên học tiếng Anh đều thấy phù hợp với phương pháp học trực tuyến. Điều này có nghĩa là các học viên yếu, kém đều không giỏi các kĩ năng học trực tuyến và thiếu kinh nghiệm tự học. Do vậy, những học viên này đều không hứng thú với hình thức học tập ngoại ngữ này. Tiếp theo, bài nghiên cứu “Comparing Online English Language Learning and Face-to-Face English Language Learning at El Bosque University in Colombia” về sự so sánh giữa hình thức học tiếng Anh trực tuyến và học trực tiếp của tác giả Montiel-Chamorro năm 2018 [7] đã đánh giá kết quả học tập môn tiếng Anh học thuật của các sinh viên trường Đại học El Bosque, Colombia ở cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Từ đó bài nghiên cứu đã chỉ ra rằng hiệu quả của hình thức học trực tuyến và trực tiếp đều cho kết quả cuối học kỳ tương đương nhau dù phụ thuộc nhiều vào những trở ngại về mặt thời gian và phương pháp giảng dạy. Bài báo có tựa “Đánh giá của Du học sinh Việt về học online” đăng ngày 12 tháng 4 năm 2020 trên báo điện tử Vnexpress.net do tác giả Thoại Giang viết cũng rất quan tâm đến các ý kiến của những du học sinh người Việt Nam đối với hình thức học trực tuyến mà họ đang theo học tại nhiều quốc gia khác nhau trong giai đoạn đại dịch Covid-19 đang lây lan nhanh khắp thế giới [8]. Theo đó, bài báo trích dẫn hai luồng ý kiến trái chiều nhau của các em đối với việc học online. Thứ nhất, nhiều em không thích học online vì hiệu quả truyền đạt bài giảng của thầy cô giảm đi nhiều, mất nhiều ngày mới nhận được hồi âm giải đáp thắc mắc của thầy cô, khó quản lý giờ giấc tham gia học online của sinh viên, nhiều yếu tố gây xao nhãng việc học như mạng xã hội, đường truyền Internet không ổn định, nhiều thầy cô đứng tuổi không thành thạo công nghệ làm giảm chất lượng bài học, Phạm Thị Anh Đào và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 54 - 60 Email: jst@tnu.edu.vn 57 khó thực hiện với các giờ thực hành hay làm việc nhóm, nhiều sinh viên lười tương tác làm lớp học thiếu sôi nổi, mặc dù cũng có cái lợi là tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại. Luồng ý kiến thứ hai là rất yêu thích hình thức học này. Có rất nhiều lý do cho sự yêu thích này, chẳng hạn như nó thích hợp với những em hướng nội, lớp học online khá yên tĩnh nên dễ tập trung hơn, sinh viên có thể chat để đóng góp ý kiến mà không làm gián đoạn lớp học, thầy cô có thể vừa giảng vừa chia sẻ tài liệu ở ngay cửa sổ bên cạnh, chủ động về thời gian, tiết kiệm nhiều chi phí đi lại, mặc dù bất tiện cho các môn thực hành và sinh viên không học hỏi được nhiều từ các bạn học do thiếu tương tác giữa các sinh viên còn giảng viên thì chỉ độc thoại. Tóm lại, mức độ yêu thích giữa hai hình thức học trực tuyến và học trực tiếp tại lớp của sinh viên là bằng nhau và kết quả học tập của các sinh viên không phụ thuộc vào hình thức nào trong hai hình thức học tập này. Tương tự như vậy, sự khác biệt về giới tính cũng không là yếu tố ảnh hưởng đến sự ưa thích hình thức học tập nào của sinh viên. Tuy nhiên, mỗi hình thức học tập dù là học trực tuyến hay học trực tiếp đều có những thuận lợi nổi bật riêng. Ví dụ, học trực tiếp trên lớp thì có ưu thế hơn trong các hoạt động thảo luận, nhưng học trực tuyến lại linh động hơn về thời gian và địa điểm học. Việc thúc đẩy và phát huy những ưu điểm này ở hai hình thức học tập ngoại ngữ là trách nhiệm của giảng viên và nhà thiết kế và phát triển khoá học bởi vì sự thành thạo ngôn ngữ tiếng Anh đều có ảnh hưởng cụ thể lên các kỹ năng học trực tuyến của sinh viên và các khoá học hướng dẫn kỹ năng học trực tuyến cần được thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học. 3. Phương pháp nghiên cứu Đây là một tình huống nghiên cứu thực tiễn dùng phương pháp nghiên cứu định tính bởi vì mục đích chính của bài nghiên cứu này là để tìm ra ý kiến của sinh viên về hai hình thức học ngôn ngữ trực tuyến và học tập trung trên lớp. Có tổng cộng 6 lớp tiếng Anh không chuyên, gồm 180 sinh viên ở các cấp độ khác nhau từ năm thứ nhất tới năm thứ ba trong độ tuổi từ 19 tới 21 tham gia bài nghiên cứu này. Tất cả các sinh viên này đều đã trải nghiệm hình thức học trực tuyến trong 02 tháng, từ đầu tháng 3 đến cuối tháng 4 năm 2020 trong thời gian đại dịch Covid 19 bùng phát. Hiện nay, các sinh viên này cũng đang tham gia học trở lại ở các lớp học trực tiếp như thường lệ. Các lớp học trực tuyến đã được thiết lập qua Moodle và Google Meet và đương nhiên việc tiếp cận Internet là điều kiện bắt buộc có đối với cả giảng viên và sinh viên. Giảng viên phải thường xuyên đăng tải tài liệu, cập nhật thông báo và các thông tin quan trọng của môn học cho sinh viên lên Moodle. Để thực hiện được điều này, mỗi giảng viên và sinh viên đều được tạo một tài khoản trên Moodle để truy cập và đồng thời các hoạt động tương tác giảng dạy và học tập đều được thực hiện qua trang Google Meet. Qua các thiết bị như laptop hay smartphones, ứng dụng này cho phép giảng viên và sinh viên dạy và học, tương tác qua lại bằng video call. Tất cả sinh viên tham gia lớp và giảng viên đều có thể thấy nhau trong giờ học. Thời gian học trực tuyến được tính theo lịch học tập trung trên lớp như thường lệ. Ứng dụng này cũng cho phép trưởng các đơn vị truy cập vào lớp học để kiểm tra quá trình dạy và học xuyên suốt thời gian học trực tuyến. Về phương pháp nghiên cứu, nhóm tác giả sử dụng phương pháp định tính để phân tích dữ liệu thu được từ kết quả khảo sát. Để tiến hành thu thập dữ liệu, các tác giả đã phát phiếu khảo sát dưới dạng câu hỏi mở để sinh viên điền câu trả lời. Chi tiết câu hỏi như sau: Bạn thích học tiếng Anh theo hình thức học trực tuyến hơn hay hình thức học trực tiếp trên lớp hơn? Tại sao? Các phiếu trả lời được các tác giả phân loại thành 02 nhóm sau: nhóm thích học trực tuyến và nhóm thích học trực tiếp. Chuỗi các bước tiến hành như sau: Phạm Thị Anh Đào và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 54 - 60 Email: jst@tnu.edu.vn 58 Bước 1: phân loại câu trả lời theo quan điểm; Bước 2: đếm số câu trả lời của từng nhóm; Bước 3: phân loại các câu trả lời có cùng lý do mỗi nhóm; Bước 4: tóm tắt lại các lý do này. 4. Kết quả Kết quả cho thấy, số lượng sinh viên chọn hình thức học trực tiếp tại lớp khá tương đồng với số lượng sinh viên chọn hình thức học trực tuyến. Lý do chủ yếu để sinh viên chọn hình thức trực tiếp tại lớp là sự tương tác thực tế thường xuyên và liên tục, ít các yếu tố gây xao lãng, môi trường thực tập các kỹ năng giao tiếp tốt hơn, và sự đa dạng trong các hoạt động học tập khi trên lớp. Trong khi đó, người học chọn hình thức học trực tuyến vì sự linh động trong thời gian và địa điểm học tập, việc truy cập các nguồn tài liệu và bài giảng được dễ dàng. Tuy nhiên vẫn có một vài người học không thể xác định được họ yêu thích phương thức nào hơn khi cả hai đều có những lợi ích vượt trội. Do đó có một vài đóng góp đáng được xem xét là sự kết hợp của hai hình thức học trực tiếp trong lớp học và học trực tuyến. Theo như những ưu điểm đã nêu về phương thức học trực tiếp, phương thức này yêu cầu người học phải tham gia trên lớp trong mỗi buổi học của khóa học. Một nửa số người học ưa thích phương thức này vì có sự tương tác trực tiếp với giảng viên và các bạn cùng lớp. Khi họ không hiểu một vấn đề, họ có thể nêu vấn đề đó rõ ràng và giảng viên sẽ ở đó để giải thích cho họ hoặc hỗ trợ họ tức thời. Khi học trực tiếp trên lóp, họ cảm thấy tập trung hơn và điều đó khuyến khích họ học hơn. Gặp gỡ và trao đổi mặt đối mặt trên lớp giúp người học trau dồi và phát huy kỹ năng giao tiếp, đặc biệt nghe và nói. Đồng thời lỗi phát âm của họ cũng được sửa ngay lập tức. Được trình bày ý kiến trước lớp và tự nhiên trao đổi thông tin giữa các bạn học giúp người học có thêm tự tin trong việc sử dụng ngôn ngữ. Cũng trong những lớp học trực tiếp như vậy, người học có thể mở rộng mối quan hệ xã hội khi làm quen với các bạn học và chủ động hơn trong các hoạt động học tập cần sự tương tác. Một số người học cho rằng hình thức học này có thời gian biểu cố định và kỷ luật trong lớp học, điều này giúp họ tập trung tốt hơn cho việc học. Về nhược điểm của hình thức học trực tiếp tại lớp, kết quả phân loại và phân tích chỉ ra rằng người học vẫn nhận thấy một vài trở ngại khi tham gia các lớp học trực tiếp. Chẳng hạn như, thời lượng cho một buổi học chưa đủ để họ có thể rèn luyện thành thạo các kỹ năng giao tiếp. Bên cạnh đó, một vài người học cảm thấy không tự tin để trao đổi thông tin hay trình bày ý kiến cá nhân trước lớp bằng tiếng Anh vì khả năng phát âm của họ chưa tốt. Đối với hình thức trực tuyến, có khoảng một nửa người học tham gia bình chọn cho hình thức học này. Về ưu điểm, các sinh viên thích sự linh động trong thời gian học khi họ có thể học bất cứ lúc nào và kéo dài bao lâu theo ý muốn của họ. Đương nhiên, với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại, người học có thể chọn địa điểm thích hợp cho việc học của họ (ở nhà chẳng hạn), không cần phải đến địa điểm chỉ định, miễn là nơi đó có kết nối Internet. Đối với họ, hình thức học này giúp tiết kiệm chi phí, đặc biệt là chi phí di chuyển. Ngoài ra, một ưu điểm của hình thức học trực tuyến nữa là sự đa dạng về nội dung của các nguồn tài liệu cũng như việc truy cập và sử dụng chúng một cách dễ dàng và nhanh chóng. Khi đó, người học có thể chủ động chọn lựa những tài liệu họ yêu thích để tham khảo, ôn tập và trau dồi kiến thức bất cứ khi nào họ muốn. So với việc mang một cuốn sách giáo khoa dày và nặng đến lớp, người học có thể truy cập vào các tài liệu trực tuyến như e-book, trang web, tài liệu hình ảnh, âm thanh và bài giảng. Thêm vào đó, nhờ vào sự hỗ trợ của công nghệ, các buổi học trực tuyến có thể được ghi hình và lưu trữ trên hệ thống, khi đó học viên không Phạm Thị Anh Đào và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 54 - 60 Email: jst@tnu.edu.vn 59 cần lo lắng khi vắng một buổi học vì họ có thể xem lại buổi học đó bất cứ lúc nào, vì vậy họ vẫn có thể theo kịp tiến độ chương trình. Trong các buổi học trực tuyến, sinh viên có thể không cần thấy mặt giảng viên, vì vậy học viên cảm thấy thoải mái hơn khi không phải phụ thuộc vào tâm trạng của người dạy. Cũng có người học cho rằng họ có thể luyện tập phát âm, làm bài tập ngữ pháp, trau dồi kỹ năng nghe và học từ vựng dễ dàng trên nhiều trang web. Đối với những người rụt rè, họ thấy tự tin hơn và tiên phong hơn trong hình thức học này. Khi đ