Hệ thống dẫn đường hỗ trợ tránh bão: “Mắt thần” cho tàu thuyền trên biển

Hệ thống dẫn đường hỗ trợ tránh bão: “Mắt thần” cho tàu thuyền trên biển Nằm trong chương trình KH&CN trọng điểm cấp Nhà nước về “Nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ tự động hóa” KC.03/06-10, vừa qua, Hội đồng KHCN đánh giá nghiệm thu cấp Nhà nước đã tiến hành nghiệm thu đề tài mã số KC.03.04/06-10 “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo các thiết bị và hệ thống dẫn đường hỗ trợ tránh bão cho tàu thuyền trên biển” do ThS.Nguyễn Trung Kiên (Viện Tự động hóa kỹ thuật quân sự) làm chủ nhiệm và đề tài “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo các cấu kiện và hệ thống tự động hóa phục vụ giám sát, điều khiển, điều hành cho các tòa nhà cao tầng” mã số KC.03.12/06-10 do PGS.TS.Trần Quang Vinh (Trường ĐH Công nghệ) làm chủ nhiệm. Theo đánh giá của Hội đồng nghiệm thu, hai đề tài đã thực hiện đầy đủ các nội dung KHCN như đăng ký trong thuyết minh và hợp đồng và đạt các chỉ tiêu đặt ra. Nhóm nghiên cứu luôn bám sát mục tiêu ban đầu đề ra nên đề tài có giá trị thực tiễn cao. Cả hai đề tài được đánh giá loại khá. Tuy nhiên, theo Hội đồng nghiệm thu, để hai đề tài này được phát triển ứng dụng rộng rãi trong thực tế cần đề nghị Bộ KH&CN cho phép mở dự án sản xuất thử nghiệm. Đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ phát triển thử nghiệm đối với đề tài KC.03.04/06-10. Trong điều kiện thời tiết bình thường, biển đẹp thật hiền hòa. Ngược lại, biển thật hung dữ trong phong ba bão táp. Vì vậy, để có thể khai thác được các nguồn lợi từ biển đòi hỏi các tàu thuyền hoạt động trên biển phải được trang bị các thiết bị và hệ thống thông tin liên lạc, dẫn đường, cảnh báo - báo động khẩn cấp, bao gồm các hệ thống trên tàu thuyền, các hệ thống trên bờ và hệ thống vệ tinh. Ở các nước phát triển, hệ thống này rất được quan tâm. Đối với Việt Nam, hệ thống thông tin liên lạc, dẫn đường cho các tàu đánh bắt hải sản, khai thác biển và du lịch mang tính đặc thù riêng. Để trang bị đầy đủ các thiết bị thông tin liên lạc, dẫn đường đòi hỏi kinh phí rất cao và hệ thống này cũng chỉ thực hiện tốt chức năng thông tin liên lạc, còn đối với chức năng phòng tránh bão chưa đủ vì tàu thuyền này có đặc điểm: số lượng thuyền viên hạn chế và được phân công công việc chặt chẽ theo đặc điểm hoạt động của nghề biển; trình độ sử dụng các thiết bị điện tử hiện đại, trình độ ngoại ngữ của thuyền viên hạn chế nhất là đối với ngư dân các tàu cá. Do vậy việc nhận đủ và xử lý thông tin về bão gặp không ít khó khăn. Hơn nữa, tình trạng tàu thuyền đánh bắt thủy sản không trang bị hoặc trang bị không đầy đủ thiết bị thông tin hoặc ngư dân sử dụng trang thiết bị thông tin không hiệu quả, sai mục đích là một thực tế đáng quan tâm. Do vậy, rất cần có một phương tiện có tính đặc thù, dễ thao tác sử dụng để giúp ngư dân có thể nhanh chóng tiếp nhận được bản tin báo thời tiết khẩn cấp trong bất cứ điều kiện nào, đồng thời còn phải tính toán chỉ ra hướng thích hợp cho tàu thuyền vượt ra khỏi khu vực có bão theo đường nhanh nhất, kiểm soát cảnh báo nếu tàu thuyền di chuyển sai hướng đã chỉ dẫn với mục đích hỗ trợ tránh bão cho ngư dân. Đó là những lý do để đề tài KC.03.04/06-10 “Nghiên cứu thiết kế, chế tạo các thiết bị và hệ thống dẫn đường hỗ trợ tránh bão cho tàu thuyền trên biển” được triển khai. Thiết bị này có khả năng tự động hóa dẫn đường cho ngư dân, hỗ trợ cho tàu cá của ngư dân biết hướng bão và tránh bão trên cơ sở thông tin Duyên hải Việt Nam hiện có. Thiết bị có khả năng tự động thu thập thông tin dự báo bão, áp thấp nhiệt đới do hệ thống thông tin Duyên hải của Việt Nam phát ở cự ly cách bờ biển khoảng 400 hải lý, đó là các bản tin thời tiết biển và cảnh báo khí tượng được phát trên các tần số 518kHz và 490kHz từ các đài phát thanh từ Hải Phòng, Đà Nẵng, Tp.HCM, tự động cảnh báo cho các thủy thủ đoàn bằng âm thanh, ánh sáng khi tàu thuyền trong vùng biển không an toàn, vùng ảnh hưởng của bão, áp thấp nhiệt đới, vùng lãnh hải nước ngoài, hoặc vùng tranh chấp, chỉ huy cho tàu thuyền thoát khỏi vùng biển không an toàn. Ưu điểm là thiết bị có khả năng hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, đáp ứng yêu cầu điều kiện cho các tàu đánh bắt xa bờ. Thông tin hiển thị có cả phần giao diện bằng tiếng Việt nên rất phù hợp với các ngư dân và các thủy thủ không biết tiếng Anh. Ngoài ra còn tích hợp cả bản đồ điện tử khu vực Biển Đông, máy định vị GPS và la bàn điện tử trợ giúp cho ngư dân xác định được vị trí hiện tại đang hoạt động tránh các vấn đề vi phạm vùng lãnh hải của nước ngoài. Trong quá trình triển khai thử nghiệm thực tế, nhóm nghiên cứu đã tiến hành lắp đặt hệ thống trên tàu chờ hàng Tân Bình 05-VN2481.VT số hiệu 3WDN IMO 8114273 thuộc Công ty vân tải biển và thương mại Trường Tân. Qua thời gian thử nghiệm, các chức năng của hệ thống (thu bản tin NAVTEX, xác định hướng di chuyển, định vị tàu) so sánh trực tiếp với các thiết bị hàng hải được trang bị trên tàu theo chuẩn GMDSS được đánh giá là tương đương. Các tính năng cảnh báo, dẫn đường và hiển thị được đánh giá là phù hợp với thực tế hoạt động của tàu thuyền trên biển nhất là đối với các tàu thuyền đánh bắt xa bờ. Theo đánh giá của GS.TSKH. Cao Tiến Huỳnh - Chủ nhiệm Chương trình KC.03 “Tính mới của thiết bị này là Việt Nam chưa có đơn vị nào nghiên cứu và chế tạo được. Đề tài đã được Cục Sở hữu trí tuệ chấp nhận đơn đăng ký bản quyền sáng chế. Tuy nhiên, cần phải thực hiện tiếp một dự án sản xuất thử nghiệm để hoàn thiện công nghệ, đưa vào ứng dụng thực tế rộng rãi ” Đề tài đã tạo ra một hệ thống tự động hóa dẫn đường, hỗ trợ tránh bão cho tàu thuyền trên biển phục vụ cho đại đa số tàu thuyền đánh bắt xa bờ của bà con ngư dân Việt Nam. Hy vọng rằng với giá cả hợp lý, việc đưa kết quả nghiên cứu áp dụng vào thực tế sẽ được bà con ngư dân ủng hộ để trang bị rộng rãi cho các tàu thuyền đánh cá và khai thác biển.