Hoạt động chăm sóc học sinh bán trú các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Interdisciplinary Sci., 2014, Vol. 59, No. 1, pp. 172-178 HOẠT ĐỘNG CHĂM SÓC HỌC SINH BÁN TRÚ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC CÔNG LẬP QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Vũ Thị Anh Đào Trường Tiểu học Nam Trung Yên, Quận Cầu Giấy, Hà Nội Tóm tắt. Bài báo trình bày một số suy ngẫm từ thực trạng hoạt động chăm sóc bán trú, nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên và nhân viên hỗ trợ bán trú, những người trực tiếp làm công tác quản lí chăm sóc học sinh bán trú tại các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy thành phố Hà Nội. Trước những vấn đề đã làm tốt và những tồn tại của thực trạng đó, trách nhiệm của những nhà quản lí giáo dục và giáo viên cần có những suy nghĩ để nâng cao chất lượng của hoạt động dạy, học và chăm sóc, góp phần thực hiện tốt tinh thần đổi mới toàn diện của ngành từ mô hình trường bán trú công lập bậc tiểu học. Từ khóa: Hoạt động chăm sóc bán trú, cán bộ quản lí, trường tiểu học công lập. 1. Mở đầu Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy: "Vì lợi ích 10 năm phải trồng cây Vì lợi ích trăm năm phải trồng người" Chăm sóc, giáo dục trẻ em là trách nhiệm của toàn xã hội [1]. Trong các cấp học thì cấp tiểu học giữ vai trò là mắt xích trọng yếu nhất, là tiền đề, là điểm xuất phát của cả một chuỗi quá trình giáo dục đào tạo. Xuất phát điểm không tốt sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của cả quá trình giáo dục đào tạo. Chủ trương dạy học 2 buổi/ngày đối với các trường tiểu học của Bộ Giáo dục và Đào tạo là hoàn phù hợp với sự phát triển của xã hội. Chủ trương đó cần phải được thực thi nghiêm túc và có hiệu quả. Để thực hiện tốt phải có nhận thức đầy đủ và đúng đắn về tầm quan trọng, nội dung, cách thức tổ chức chăm sóc học sinh bán trú... đồng thời phải có trình độ năng lực triển khai hoạt động này. Thực tế hiện nay, các trường tiểu học công lập trên địa bàn quận Cầu Giấy - Hà Nội đã tổ chức hoạt động chăm sóc bán trú cho học sinh tương đối tốt. Tuy nhiên vẫn cần những giải pháp mang tính đồng bộ để nâng cao hơn nữa chất lượng chăm sóc học sinh bán trú cho các nhà trường đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Ngày nhận bài: 15/11/2013. Ngày nhận đăng: 15/1/2014. Liên hệ: Vũ Thị Anh Đào. Email: vuanhdao79@gmail.com 172 Hoạt động chăm sóc học sinh bán trú các trường tiểu học công lập... 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Thực trạng trình độ đội ngũ giáo viên, nhân viên hỗ trợ chăm sóc bán trú Đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên và nhân viên phục vụ bán trú của trường gồm các nhà giáo ưu tú, nhà giáo có kinh nghiệm qua nhiều năm công tác trong nghề, các giáo viên chủ nhiệm, các giáo viên dạy giỏi, giáo viên trẻ có tinh thần trách nhiệm cao, có năng lực chuyên môn tốt, yêu nghề được tuyển chọn vào trường, tham gia hoạt động chăm sóc, giáo dục học sinh. Bảng 1. Thống kê số lượng, trình độ giáo viên và nhân viên hỗ trợ bán trú TT Tên trường Số lượng GV Trình độ chuyên Số lượng NV hỗ trợ bán trú Trình độ chuyên môn môn của GV của NV hỗ trợ bán trú Chuẩn Trênchuẩn Chưa đạt Đạt Trên chuẩn 1 Dịch Vọng A 59 0 59 25 0 0 25 2 Dịch Vọng B 42 0 42 7 0 7 0 3 Yên Hòa 28 0 28 5 0 3 2 4 Trung Hòa 37 0 37 40 0 39 1 5 Nghĩa Đô 26 0 26 14 0 13 1 6 Nguyễn KhảTrạc 30 0 30 0 0 0 0 7 Mai Dịch 29 0 29 0 0 0 0 8 Nam TrungYên 53 0 53 13 0 10 3 9 Nghĩa Tân 60 0 60 10 0 10 0 10 Quan Hoa 28 0 28 6 0 4 2 Tổng cộng 392 0 392 120 0 86 34 Nguồn từ Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Cầu Giấy năm 2011 Giáo viên: Trình độ chuyên môn của giáo viên 100% đạt trên chuẩn, trong đó trên chuẩn đạt 96.6%.Trong các hoạt động chăm sóc học sinh bán trú ở trường hầu hết đều do các cô giáo và nhân viên hỗ trợ bán trú chăm sóc. Ngoài ra, các học sinh khuyết tật, tự kỉ đều có các cô giáo chăm sóc đặc biệt. Một số trường, học sinh trong một lớp quá đông nên ảnh hưởng phần nào đến việc chăm sóc học sinh bán trú. Nhân viên nuôi dưỡng: Là nhân viên của các công ty dịch vụ cung cấp thức ăn của học sinh: Công ty TNHH ăn uống Nguyên Đình, Công ti Hương Việt, công ty trách nhiệm hữu hạn dịch vụ thương mại Phan Nguyễn... Chuyên môn một số nhân viên phục vụ nhận thức hạn chế, lại lớn tuổi, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn chưa sâu, các cô chế biến thực phẩm theo kinh nghiệm, chưa biết 173 Vũ Thị Anh Đào cân đối khẩu phần, tính lượng các chất dinh dưỡng, vệ sinh bếp, vệ sinh an toàn thực phẩm. Tuy rất nhiệt tình nhưng do đời sống còn nhiều khó khăn, chế độ đãi ngộ chưa cao cũng đó là yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc học sinh bán trú. 2.2. Thực trạng về nhận thức của đội ngũ giáo viên, nhân viên hỗ trợ chăm sóc bán trú về hoạt động chăm sóc bán trú ở trường tiểu học Để hoạt động chăm sóc học sinh bán trú tại các trường tiểu học công lập bậc ngày càng có hiệu quả hơn thì vấn đề mang tính quyết định đó là nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên hỗ trợ. Kết quả khảo sát thực trạng về nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên hỗ trợ bán trú của các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy được trình bày ở Bảng 2. Bảng 2. Thực trạng nhận thức TT Các nội dung nhận thức Mức độ nhận thức Rất đầy đủ Khá đầy đủ Chưa đầy đủ SL % SL % SL % 1 Chủ trương của Đảng và nhà nướcvề hoạt động chăm sóc bán trú. 6 18.2 17 51.5 10 30.3 2 Hoạt động bán trú góp phần thựchiện xã hội hóa giáo dục. 7 21.2 18 54.5 8 24.3 3 Mô hình bán trú là hình thức nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong trường tiểu học 10 30.3 14 42.5 9 27.2 4 Mô hình bán trú giúp học sinh giảm bớt áp lực học tập, tránh quá tải kiến thức cho học sinh. 9 27.2 16 48.5 8 24.3 5 Mô hình bán trú là một nhu cầu phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội hiện nay 10 30.3 15 45.4 8 24.3 TBC 25.5 48.4 26.1 Phân tích bảng trên, ta thấy tỉ lệ giáo viên nhận thức rất đầy đủ chỉ chiếm 25,5%. Trong khi đó, giáo viên nhận thức chưa đầy đủ vẫn chiếm tỉ lệ tương đối cao là 26,1%. Việc giáo viên nhận thức chưa đầy đủ tầm quan trọng của hoạt động chăm sóc học sinh bán trú sẽ ảnh hưởng lớn đến chất lượng chăm sóc bán trú chung của nhà trường. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên và nhân viên chăm sóc bán trú về tầm quan trọng của hoạt động chăm sóc bán trú còn hạn chế, bất cập. Từ nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động chăm sóc học sinh bán trú trong các nhà trường Tiểu học đòi hỏi người quản lí, giáo viên, nhân viên hỗ trợ bán trú phải đưa ra giải pháp cụ thể, đồng bộ để nâng cao chất lượng chăm sóc học sinh bán trú đáp ứng nhu cầu ngày càng 174 Hoạt động chăm sóc học sinh bán trú các trường tiểu học công lập... cao của xã hội, của phụ huynh học sinh. 2.3. Thực trạng chăm sóc sức khỏe cho học sinh bán trú Qua khảo sát kết quả kiểm tra sức khỏe định kì của học sinh bán trú các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy, chúng tôi thu được kết quả thể hiện ở Bảng 3. Bảng 3. Kết quả chăm sóc sức khỏe học sinh bán trú Nội dung Mức độ Đạt Chưa đạt Tốt Khá TB Khám bệnh định kì cho học sinh bán trú 87.3 9.7 3.1 0 Học sinh tham gia bảo hiểm y tế, thân thể. 84.5 10.5 5.0 0 Chăm sóc học sinh bán trú theo khoa học. 72.8 12.5 10.7 4.0 Thường xuyên theo dõi cân nặng, sức khoẻ của học sinh. 95.0 4.2 0.8 0 Chăm sóc học sinh ốm, bệnh 75.0 15.6 5.4 4.0 Cho học sinh súc miệng nước Fluor hằng ngày. 80.2 12.8 5.0 2.0 Giáo dục học sinh nề nếp, thói quen tự phục vụ ăn uống, vệ sinh cá nhân. 70.4 18.6 6.4 4.6 VSMT, phũng chống dịch bệnh. 76.5 15.2 5.3 3.0 TBC 80.2 12.3 5.2 2.1 Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho học sinh là một nhiệm vụ rất quan trọng. Những năm gần đây, ngành y tế và ngành giáo dục đã phối hợp xây dựng mạng lưới y tế trường học nhờ đó mà hoạt động chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho học sinh có những bước cải thiện đáng kể và đạt được nhiều kết quả. Học sinh bán trú được chăm sóc sức khỏe tương đối tốt thể hiện ở tỉ lệ 80,2%. Việc chăm sóc sức khỏe học sinh bán trú ở các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy đã được nhà trường quan tâm. Mỗi trường có 1 phòng y tế được trang bị đầy đủ dụng cụ y tế, 1 nhân viên y tế chăm sóc sức khỏe cho học sinh. Bước đầu đã có sự đầu tư cho y tế học đường nhưng công tác y tế học đường cũng gặp nhiều khó khăn do nhân lực tại các trường học còn thiếu, cán bộ y tế chưa được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn y tế trường học do vậy mà việc triển khai thực hiện công tác y tế trường học chưa đạt được kết quả cao. Chúng tôi phỏng vấn cán bộ y tế trường Tiểu học Nam Trung Yên cho biết: “Năm học nào nhà trường cũng phối hợp với Trung tâm y tế quận tổ chức khám bệnh cho 100% học sinh trong toàn trường và có sổ theo dõi sức khỏe của từng học sinh. Kết quả kiểm tra cho thấy: học sinh thường hay mắc các bệnh học đường chủ yếu là tật khúc xạ, cận thị, sâu răng. Nhà trường thường xuyên trao đổi với phụ huynh học sinh về các hiện tượng bất thường, sức khỏe của học sinh để gia đình phối hợp với nhà trường 175 Vũ Thị Anh Đào trong việc chăm sóc sức khỏe cho học sinh. 2.4. Thực trạng quy trình chăm sóc học sinh bán trú Qua khảo sát một số trường tiểu học công lập trên địa bàn quận Cầu Giấy, chúng tôi nhận thấy hầu hết các trường đều thực hiện qui trình chăm sóc bán trú như sau: Học sinh ăn bữa ăn chính: từ 11 giờ đến 11 giờ 30 phút; Học sinh ngủ trưa từ 11giờ 45 phút đến 13 giờ 45 phút; Học buổi hai từ 14 giờ đến 16 giờ 30 phút. Nhìn vào quy trình trên chúng tôi thấy: Quy trình phù hợp với điều kiện thực tế của các nhà trường, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí và nhịp sinh học của học sinh tiểu học. Đối với học sinh, học bán trú là một hình thức giáo dục phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường hiện nay. Học sinh được học 7 tiết trong cả sáng lẫn chiều, có đủ thời gian để đảm bảo chất lượng học các môn theo quy định. Các em được nhà trường quản lí, chăm sóc việc học tập, ăn uống, nghỉ ngơi; có điều kiện được tham gia nhiều hoạt động ngoài giờ đa dạng, phong phú, thời lượng luyện tập, thực hành những tri thức trong chương trình giáo dục... Học sinh được giảm bớt áp lực học tập, không bị quá tải và có hứng thú tham gia các hoạt động giáo dục. Hoạt động bán trú còn tạo điều kiện để học sinh lựa chọn môn tự học phù hợp với năng lực và nhu cầu nhằm phát triển nhân cách toàn diện, kĩ năng sống. Học sinh được phát hiện, bồi dưỡng các năng khiếu, sở trường hoặc tham gia các hoạt động ngoại khoá nhưng không ảnh hưởng đến hoạt động chính khóa và việc phát triển toàn diện của các em. 2.5. Đánh giá của cha mẹ về dinh dưỡng và chất lượng chăm sóc vệ sinh cho học sinh Qua khảo sát cha mẹ học sinh về vấn đề dinh dưỡng và chất lượng chăm sóc bán trú, chúng tôi đã thu được kết quả thể hiện ở Bảng 4. Bảng 4. Đánh giá của cha mẹ học sinh Nội dung đánh giá Mức độTốt (%) Khá (%) TB (%) Nhu cầu DD của học sinh TH 87.5 11.5 1.0 Số bữa ăn của học sinh /ngày 80.6 17.0 2.4 Lương thực phẩm cần cho học sinh ăn/ngày/bữa 95.2 3.0 1.8 Các thực phẩm cần cho học sinh đủ 4 nhóm 70.1 22.4 7.5 Bữa ăn cân đối hợp lí 65.0 30.0 5.0 Kí hợp đồng thực phẩm sạch với hãng có uy tín 86.1 11.9 2.0 Các biện pháp đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm 80.2 16.8 3.0 Khám định định kì cho học sinh 62.5 35.2 2.3 Chăm sóc học sinh theo khoa học. 87.3 10.3 2.4 176 Hoạt động chăm sóc học sinh bán trú các trường tiểu học công lập... Thường xuyên theo dõi cân nặng và biểu đồ của học sinh 98.0 2.0 0 Tuyên truyền về chăm sóc học sinh 95.2 4.3 0.5 Giáo dục học sinh nề nếp, thói quen VS, tự phục vụ ăn uống 95.0 3.5 1.5 VSMT, phòng chống dịch bệnh học đường. 81.5 14.2 4.3 Bảng tài chính công khai, thức ăn lưu nghiệm 98.5 1.5 0 Thực đơn phong phú phù hợp với lứa tuổi của học sinh (thay đổi theo mùa) 91.0 5.5 3.5 Trung bình 84.9 12.6 2.5 Kết quả thu được ở bảng trên ta thấy sự đánh giá của phụ huynh cũng sát với tình hình thực tế chăm sóc hiện nay. Qua số liệu cho thấy họ đánh giá chất lượng nuôi dưỡng ở trường tiểu học hầu hết là tốt tuy nhiên cũng có mặt khá. Vì vậy qua số liệu đánh giá của phụ huynh về chất lượng nuôi dưỡng tại trường tiểu học. Muốn nâng cao chất lượng nuôi dưỡng thì cần có những biện pháp phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các ban ngành đoàn thể trong vịêc giáo dục chăm sóc học sinh bán trú. Có như vậy với nâng cao chất lượng giáo dục chăm sóc học sinh bán trú trong các nhà trường tiểu học. Thực hiện quan điểm xã hội hóa giáo dục để nâng cao chất lượng dạy học bán trú ở các trường tiểu học hiện nay. Vì vậy, gia đình học sinh có vai trò quan trọng và trách nhiệm lớn trong việc góp phần nâng cao chất lượng dạy học bán trú ở các trường tiểu học. Gia đình học sinh phải nâng cao nhận thức, đồng thuận với những chủ trương, biện pháp, nội dung, hình thức tổ chức dạy học bán trú ở các trường tiểu học. Các bậc phụ huynh được chúng tôi phỏng vấn đều rất yên tâm khi gửi con em mình học bán trú tại các trường tiểu học, đều mong muốn con em mình được hưởng một sự chăm sóc tốt nhất. Đó cũng chính là mong muốn không chỉ của các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội mà còn là của toàn xã hội đối với ngành giáo dục tiểu học trên troàn quốc nói chung. 2.6. Các biện pháp nâng cao hiệu quả của chăm sóc bán trú Trên cơ sở lí luận về quản lí trường tiểu học, những cơ sở thực tiễn của giáo dục tiểu học và kết quả khảo sát hoạt động chăm sóc học sinh bán trú tại các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy,chúng tôi đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động chăm sóc học sinh bán trú nhằm góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc học sinh bán trú ở các trường tiểu học công lập quận Cầu Giấy như sau: - Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên và nhân viên hỗ trợ bán trú - Chỉ đạo các lực lượng trong nhà trường nâng cao chất lượng chăm sóc học sinh bán trú. - Tăng cường đầu tư, quản lí sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị phục 177 Vũ Thị Anh Đào vụ bán trú. - Tuyên truyền phối hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh. - Thực hiện phối hợp liên ngành giữa chính quyền, nhà trường, y tế. - Tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác quản lí chăm sóc học sinh bán trú. 3. Kết luận Qua điều tra thực trạng hoạt động chăm sóc bán trú tại các trường tiểu học công lập trên địa bàn quận Cầu Giấy - Hà Nội trong thời gian qua, mặc dù chúng ta đã có nhiều cố gắng song hơn lúc nào hết trong chiến lược đổi mới toàn diện của ngành giáo dục hiện nay chúng ta cần nghiên cứu tìm ra những giải pháp tối ưu để làm tốt hơn nữa, khắc phục nhanh chóng những bất cập, tồn tại phát triển đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội, đáp ứng nội dung đổi mới toàn diện giáo dục theo tinh thần của Bộ giáo dục và Đào tạo. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Luật bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2004. [2] Hướng dẫn thực hiện một số văn bản quy phạm pháp luật giáo dục tiểu học. Nhà xuất bản Giáo dục việt Nam, 2011 ABSTRACT Thoughts of daycare assistants who work at public primary schools in Cau Giay District, Hanoi City This article is about how teachers and daycare assistants looked after primary school students and the degree to which the public primary school authorities in Cau Giay Dis- trict, Hanoi, are aware of this reality. While progress has been made in the areas of student teaching and the teaching of humam reproduction, much more needs to be done. Specific authorities should be required to improve the quality of student teaching and human re- production teaching, specifically at public boarding at the primary school level. 178