Kế toán kiểm toán - Chương 6: Hệ thống phương pháp kiểm toán

CHƯƠNG 6: HỆ THỐNG PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN Giới thiệu: • Khái quát về hệ thống phương pháp kiểm toán • Các phương pháp kiểm toán chứng từ • Các phương pháp kiểm toán ngoài chứng từ Khái quát về hệ thống phương pháp kiểm toán Trong quan hệ với phương pháp kiểm toán, các phạm trù và quy luật của mối quan hệ và sự quan tâm và sự vận động cần quan tâm , quán triệt đầy đủ các mối quan hệ và quy luật khách quan sau:  Mọi sự vật và hiện tượng cũng như giữa các mặt của sự vật hiện tượng đó có quan hệ chặt chẽ với nhau  Mọi sự vật và hiện tượng đều vận động, vận động là tuyệt đối, đứng im là tương đối  Nội tại mỗi sự vật hiện tượng đều có tính thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập: thống nhất là tương đối, mâu thuẫn là tuyệt đối và đấu tranh giưã các mặt đối lập sã phá vỡ sự thống nhất tạm thời để tạo ra sự thống nhất mới  Mỗi sự vật hiện tượng đều có bản chất riêng và được biểu hiện những hình thức cụ thể Cũng tương tự như vậy, các phương pháp xác minh và bày tỏ ý kiến của kiểm toán không thể tách rời những quy luật và mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng, giữa cái đơn nhất và cái phổ biến, giữa sự vận động và tính “ không mất đi’ của vật chất trong quá trình vận động Như vậy, hệ thống phương pháp kiểm toán bao gồm 2 phân hệ rõ rệt: các phương pháp kiểm toán chứng từ và các phương pháp kiểm toán ngoài chứng từ *Phân hệ phương pháp kiểm toán chứng từ bao gồm:  kiểm toán các cân đối kế toán:  đối chiếu trực tiếp  đối chiếu logic * Phân hệ phương pháp kiểm toán ngoài chứng từ bao gồm:  kiểm kê  thực nghiệm  điều tra CÁC PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN CHỨNG TỪ 1. Kiểm toán cân đối 2. Đối chiếu trực tiếp 3. Đối chiếu lôgic • Kiểm toán cân đối là phương pháp dựa trên các cân đối (phương trình) kế toán và các cân đối khác để kiểm toán các quan hệ nội tại của các yếu tố cấu thành quan hệ cân đối đó. • Ví dụ: Với bảng cân đối tài khoản • Tài sản = Vốn chủ sở hữu + Công nợ • Hoặc tổng số tài sản = Tổng số nguồn vốn Kiểm toán cân đối - Đặc điểm của đối tượng kiểm toán Phương pháp cân đối kế toán áp dụng với các đối tượng kiểm toán có chứa đựng các mối quan hệ cân đối. - Nội dung kiểm toán Kiểm toán các cân đối tổng quát - Các lỗi kiểm toán thường gặp - Quy mô phản ánh không đúng với thực tế - Phản ánh không phù hợp giữa nội dung kinh tế của nghiệp vụ với quan hệ nghiệp vụ thực tế phát sinh. Đối chiếu trực tiếp Khái niệm: Đối chiếu trực tiếp là so sánh (về mặt lượng) trị số của cùng một chỉ số hay cùng một chỉ tiêu trên các chứng từ kiểm toán. Cơ sở: Một chỉ tiêu hay một nội dung được biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, được thể hiện ở nhiều tài liệu khác nhau, bảo quản ở nhiều nơi khác nhau. Nội dung: - Đối chiếu một chỉ tiêu nào đó của kỳ này với chỉ tiêu đó nhưng ở kỳ trước - Đối chiếu giữa số dự toán, định mức, kế hoạch với số thực tế - Đối chiếu trị số của cùng một chỉ tiêu trong cùng một thời kỳ nhưng trên các chứng từ khác nhau. - Đối chiếu các con số của cùng một chứng từ nhưng được bảo quản, lưu trữ ở các địa điểm khác nhau. Ví dụ: Đối chiếu giữa hoá đơn GTGT mà đơn vị được kiểm toán giữ với hoá đơn GTGT tại cơ quan thuế giữ và hoá đơn GTGT của khách hàng giữ. - Đối chiếu trị số của các chỉ tiêu với trị số của các yếu tố cấu thành chỉ tiêu đó. Ví dụ: Đối chiếu các yếu tố số lượng, đơn giá với thành tiền trong các chứng từ gốc. Đối chiếu các khoản mục cấu thành các loại tài sản hoặc nguồn vốn trong bảng cân đối tài sản - Đối chiếu trị số của các chỉ tiêu của đơn vị được kiểm toán với trị số của các chỉ tiêu tương ứng bình quân trong nghành. Đối chiếu lôgic Khái niệm: Đối chiếu lôgic là việc xem xét mức biến động tương ứng về trị số của các chỉ tiêu có quan hệ kinh tế trực tiếp song có thể có mức biến động khác nhau và có thể theo hướng khác nhau. Một số đối chiếu lôgic có thể thực hiện trong quá trình kiểm toán như: - Hàng tồn kho giảm có thể dẫn đến tiền mặt, tiền gửi hoặc các các khoản phải thu tăng. - Tài sản cố định tăng có thể dẫn tới tiền vay, nợ dài hạn tăng hoặc chi phí xây lắp giảm - Vốn bằng tiền giảm có thể dẫn tới hàng hoá vật tư tăng hoặc các khoản phải trả giảm Phân biệt đối chiếu trực tiếp và đối chiếu lôgic Đối chiếu trực tiếp * Ưu điểm: Dễ làm nên là phương pháp được sử dụng rộng rãi. * Nhược điểm: Chỉ sử dụng được trong trường hợp: các chỉ tiêu được hạch toán theo cùng một chuẩn mực, cụ thể là cùng nội dung, cùng phương pháp tính, cùng đơn vị, cùng lãnh thổ, cùng quy mô và trong khoảng thời gian có điều kiện tương tự nhau. Đối chiếu lôgic * Ưu điểm: Sử dụng rất phổ biến trong việc xem xét khái quát tính hợp lý của các mối quan hệ kinh tế - tài chính thuộc đối tượng kiểm toán, định hướng kiểm toán các đối tượng cụ thể khi phát hiện những mâu thuẫn trong mức và xu hướng biến động của các chỉ tiêu có liên quan * Nhược điểm: Tư duy, suy lý cho nhiều mối liên hệ kể cả chưa được lượng hóa trong công tác kiểm toán PHƯƠNG PHÁP KIỂM TOÁN NGOÀI CHỨNG TỪ a. Kiểm kê b. Thực nghiệm a. Điều tra Kiểm kê * Khái niệm: Là phương pháp kiểm tra, kiểm kê lại chỗ các loại tài sản. * Cơ sở hình thành: Dựa vào phương pháp luận mối quan hệ giữa các sự vật hiện tượng. * Phương pháp kĩ thuật: Cân, đo, đong, đếm * Đặc điểm đối tượng: Phương pháp này áp dụng đối với tài sản vật chất. * Trình tự: Trong mọi trường hợp kiểm kê cần thực hiện theo quy trình chung với ba bước cơ bản: Chuẩn bị, thực hành và kết thúc kiểm kê. Thực nghiệm * Khái niệm :Thực nghiệm là phương pháp kiểm toán nhằm xác minh cho đối tượng kiểm toán bằng cách nghiên cứu, phân tích từng yếu tố cấu thành của một tài sản, một quá trình đã có, đã diễn ra và cần xác minh lại. * Cơ sở hình thành: Dựa vào mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng * Phương pháp kỹ thuật áp dụng: Phương pháp dự báo, dự đoán * Đối tượng kiểm toán: là thực trạng tài sản tài liệu Điều tra * Khái niệm: Điều tra là phương pháp xác định lại một tài liệu hoặc một thực trạng để đi đến những quyết định hay kết luận kiểm toán. * Mục đích: - Tìm hiểu khách thể kiểm toán - Tiếp cận với các bên có liên quan - Xác minh bằng văn bản - Chọn mẫu hoặc chọn điển hình các đối tượng kiểm toán * Các phương pháp: Quan sát, phỏng vấn, và xác nhận. Nhóm thực hiện: 1. Trần Văn Quy 2. Lê Xuân Của 3. Đàm Văn Đức 4. Phan Ngọc Bắc 5. Ngô Thanh Tùng 6. Nguyễn Thị Phương Diệu 7. Lò Phương Thảo 8. Lê Thị Khánh Hòa 9. Nguyễn Phương Thảo 10. Võ Thị Hà Trang