Kế toán ngoại tệ và chênh lệch tỷ giá

23/09/2011 1 1 Kế toán ngoại tệ và chênh lệch tỷ giá GV: Nguyễn Kim Nhất 2 Nội dung Một số khái niệm cơ bản Nguyên tắc Tài khoản sử dụng Phương pháp hạch toán 3 Một số khái niệm cơ bản Đơn vị tiền tệ kế toán: Là đơn vị tiền tệ được sử dụng chính thức trong việc ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính. Ngoại tệ: Là đơn vị tiền tệ khác với đơn vị tiền tệ kế toán của một doanh nghiệp. Tỷ giá hối đoái: Là tỷ giá trao đổi giữa hai đơn vị tiền tệ. Chênh lệch tỷ giá hối đoái: Là chênh lệch phát sinh từ việc trao đổi thực tế hoặc quy đổi của cùng một số lượng ngoại tệ sang đơn vị tiền tệ kế toán theo các tỷ giá hối đoái khác nhau. 23/09/2011 2 4 Một số khái niệm cơ bản Tỷ giá hối đoái cuối kỳ: Là tỷ giá hối đoái sử dụng tại ngày lập Bảng Cân đối kế toán. Các khoản mục tiền tệ: Là tiền và các khoản tương đương tiền hiện có, các khoản phải thu, hoặc nợ phải trả bằng một lượng tiền cố định hoặc có thể xác định được. Các khoản mục phi tiền tệ: Là các khoản mục không phải là các khoản mục tiền tệ. 5 Một giao dịch bằng ngoại tệ  Là giao dịch được xác định bằng ngoại tệ hoặc yêu cầu thanh toán bằng ngoại tệ, bao gồm các giao dịch phát sinh khi một doanh nghiệp:  Mua hoặc bán sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mà giá cả được xác định bằng ngoại tệ;  Vay hoặc cho vay các khoản tiền mà số phải trả hoặc phải thu được xác định bằng ngoại tệ;  Trở thành một đối tác (một bên) của một hợp đồng ngoại hối chưa được thực hiện;  Mua hoặc thanh lý các tài sản; phát sinh hoặc thanh toán các khoản nợ xác định bằng ngoại tệ;  Dùng một loại tiền tệ này để mua, bán hoặc đổi lấy một loại tiền tệ khác. 6 Nguyên tắc 1 Tieàn Vieät Nam: Vieäc ghi soå keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính theo moät ñôn vò tieàn teä thoáng nhaát laø ñoàng Vieät Nam hoaëc ñôn vò tieàn teä thoáng nhaát chính thöùc söû duïng trong keá toaùn (neáu ñöôïc chaáp thuaän) vì vaäy phaûi qui ñoåi ngoaïi teä ra ñoàng Vieät Nam hoaëc ñôn vò tieàn teä thoáng nhaát söû duïng trong keá toaùn 23/09/2011 3 7 Nguyên tắc 2  Caùc khoaûn muïc tieàn teä nhö tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, tieàn ñang chuyeån, caùc khoaûn phaûi thu, caùc khoaûn phaûi traû, nôï vay coù goác ngoaïi teä khi nhaäp (ghi taêng taøi khoaûn töông öùng) thì ghi theo tyû giaù giao dòch thöïc teá thôøi ñieåm nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh hoaëc theo tyû giaù bình quaân lieân ngaân haøng taïi thôøi ñieåm nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh, Khi xuaát ra (ghi giaûm taøi saûn töông öùng) aùp duïng moät trong caùc phöông phaùp xuaát nhö sau:  Tyû giaù nhaäp tröôùc xuaát tröôùc  Tyû giaù nhaäp sau xuaát tröôùc  Tyû giaù bình quaân  Tyû giaù thöïc teá ñích danh 8 Ví dụ  Ñôn vò toàn tieàn göûi ngaân haøng laø 1.000 USD, tyû giaù giao dòch (TGGD) 15.000ñ/USD, tyû giaù xuaát ngoaïi teä theo phöông phaùp nhaäp tröôùc xuaát tröôùc.  Ngaøy 1: Mua 1.000 USD chuyeån khoaûn, TGGD laø 15.550ñ/USD thì keá toaùn chuyeån sang tieàn ñoàng Vieät Nam laø 1.000USD x 15.550ñ/USD = 15.550.000ñ  Ngaøy 3: Baùn 1.500 USD chuyeån khoaûn, TGGD laø 15.400ñ/USD, thì keá toaùn haïch toaùn tieàn ñoàng laø: 1.000USD x 15.000ñ/USD + 500USD x 15.550ñ/USD = 22.775.000ñ. 9 Nguyên tắc 3 Caùc khoaûn muïc phi tieàn teä nhö haøng toàn kho, taøi saûn coá ñònh, doanh thu, chi phí coù goác ngoaïi teä phaûi qui ñoåi sang ñoàng Vieät Nam theo tyû giaù giao dòch thöïc teá taïi ngaøy giao dòch 23/09/2011 4 10 Ví dụ 2 Doanh nghieäp nhaäp khaåu haøng hoùa coù giaù nhaäp khaåu laø 1.000 USD, TGGD laø 15.550ñ/USD thì keá toaùn chuyeån sang ñoàng Vieät Nam ñeå ghi nhaän giaù trò cuûa haøng hoùa laø 1.000USD x 15.550ñ/USD = 15.550.000ñ 11 Cuoái naêm taøi chính keá toaùn phaûi thöïc hieän ñaùnh giaù laïi caùc khoaûn muïc tieàn teä coù goác ngoaïi teä nhö tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, tieàn ñang chuyeån, phaûi thu, phaûi traû theo tyû giaù giao dòch bình quaân lieân ngaân haøng do Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam coâng boá taïi ngaøy laäp baùo caùo taøi chính. 12 Ví dụ Ngaøy 31/12, soá dö taøi khoaûn 112-TGNH ngoaïi teä cuûa doanh nghieäp laø 15.500.000ñ, chi tieát 1.000USD, soá dö taøi khoaûn 331-PTNB laø 15.400.000, chi tieát 1.000USD, giaû söû tyû giaù bình quaân lieân ngaân haøng do ngaân haøng coâng boá ngaøy 31/12 laø 15.600ñ/USD.  Keá toaùn ñaùnh giaù laïi TK 112 taêng leân: 1.000USD x (15.600 – 15.500) = 100.000  Keá toaùn ñaùnh giaù laïi TK 331 taêng leân: 1.000USD x (15.600 – 15.400) = 200.000 23/09/2011 5 13 Xử lý chênh lệch tỷ giá DN trong giai ñoaïn ñaàu tö xaây döïng ñeå hình thaønh TSCÑ cuûa doanh nghieäp môùi thaønh laäp, cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi phaùt sinh khi thanh toaùn caùc khoaûn muïc coù goác ngoaïi teä vaø cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi phaùt sinh khi ñaùnh giaù laïi caùc khoaûn muïc tieàn teä coù goác ngoaïi teä cuoái naêm taøi chính ñöôïc phaûn aùnh luõy keá treân Baûng caân ñoái keá toaùn (Söû duïng TK 413 ñeå theo doõi cheânh leäch tyû giaù). Khi TSCÑ ñoù ñaõ hình thaønh sau quaù trình ñaàu tö vaø ñaõ ñöa vaøo söû duïng thì cheânh leäch tyû giaù trong quaù trình ñaàu tö seõ ñöôïc phaån boå vaøo chi phí taøi chính hay doanh thu hoaït ñoäng taøi chính trong thôøi gian toái ña laø 5 naêm. 14 Nguyên tắc 4 Trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi phaùt sinh khi thanh toaùn caùc khoaûn muïc coù goác ngoaïi teä vaø cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi phaùt sinh khi ñaùnh giaù laïi caùc khoaûn muïc tieàn teä coù goác ngoaïi teä cuoái naêm taøi chính ñöôïc phaûn aùnh ngay Chi phí taøi chính (cheânh leäch giaûm), Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính (cheânh leäch taêng) trong töøng kyø kinh doanh töông öùng. 15 Tài khoản sử dụng Tài khoản 413 – Chênh lệch tỷ giá  TK 4131 – Chênh lệch TGHĐ đánh giá lại cuối năm tài chính  TK 4132 – Chênh lệch TGHĐ trong giai đoạn đầu tư XDCB TK 635 – Chi phí tài chính TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính 23/09/2011 6 16 TK 413 - Cheânh leäch tyû giaù phaùt sinh do ñaùnh giaù laïi caùc khoaûn muïc tieàn teä coù goác ngoaïi teä cuoái naêm taøi chính cho nhöõng doanh nghieäp ñaõ ñi vaøo saûn xuaát kinh doanh. -Cheânh leäch tyû giaù phaùt sinh vaø cheânh leäch tyû giaù do ñaùnh giaù laïi caùc khoaûn muïc tieàn teä coù goác ngoaïi teä cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö XDCB, giai ñoaïn tröôùc hoaït ñoäng, chöa hoaøn thaønh hoaït ñoäng ñaàu tö - Cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn ñaõ ñöôïc xöû vaøo taøi khoaûn doanh thu taøi chính hoaëc chi phí hoaït ñoäng taøi chính. SD: Cheânh leäch tyû giaù loã khi doanh nghieäp ñang ñaàu tö giai ñoaïn tröôùc hoaït ñoäng SD: Cheânh leäch tyû giaù laõi khi doanh nghieäp ñang ñaàu tö giai ñoaïn tröôùc hoaït ñoäng Tài khoản 413 – Chênh lệch tỷ giá 17 TK 007 Soá löôïng ngoaïi teä phaùt sinh giaûm trong kyø (Tieàn maët ngoaïi teä, tieàn göûi ngaân haøng ngoaïi teä ) SD: Soá löôïng ngoaïi teä hieän toàn ñaàu kyø Soá löôïng ngoaïi teä phaùt sinh taêng trong kyø (Tieàn maët ngoaïi teä, tieàn göûi ngaân haøng ngoaïi teä ) SD:Soá löôïng ngoaïi teä hieän toàn cuoái kyø Tài khoản 007 – Ngoại tệ các loại 18 TK 1112,1122TK 1111,1121 TGGD Doanh nghieäp ruùt TGNH 15.660.000ñ mua 1.000USD nhaäp quyõ. Ghi Nôï TK 007: SL Nteä taêng leân Mua ngoại tệ 23/09/2011 7 19 TK 1111,1121TK 1112,1122 TGGDTGXNT TK 635TK 515 CL Laõi CL Loã Ghi COÙ TK 007: SL Nteä giaûm ñi Bán ngoại tệ Doanh nghieäp toàn quyõ tieàn maët 2.000USD, tyû giaù söû duïng ghi soå keá toaùn laø 15.500ñ/USD. Vaøi ngaøy sau doanh nghieäp baùn 1.000USD ñeå laáy tieàn maët göûi ngaân haøng. TGGD laø 15.550ñ/USD. 20 TK 1112,1122TK 511 TGGDTGGD TK 3331 VAT ra TGGD Ghi Nôï TK 007: SL Nteä taêng leân Bán hàng thu ngoại tệ  Baùn 2 maùy vi tính thu baèng tieàn maët ngoaïi teä, giaù voán 13.500.000ñ, giaù baùn chöa thueá laø 1.000USD, thueá suaát thueá GTGT laø 5%, TGGD laø 19.800ñ/USD. 21 TK 131TK 511 TGGDTGGD TK 3331 VAT ra TGGD TK 1112, 1122 TGGS TGGD TK 515 TK 635 Ghi Nôï TK 007: SL Nteä taêng leân Bán hàng chưa thu, thu nợ bằng ntệ 23/09/2011 8 22 Ví dụ  Loâ haøng xuaát khaåu ñaõ laøm thuû tuïc xong, giaù voán haøng hoùa 300.000.000ñ, giaù baùn theo hôïp ñoàng ngoaïi thöông laø 30.000USD, thueá suaát thueá xuaát khaåu 5%, thueá GTGT 0%. TGGD laø 19.600ñ/USD, tieàn haøng chöa thu. Moät tuaàn sau, nhaän ñöôïc giaáy baùo coù cuûa ngaân haøng, ngöôøi nhaäp khaåu ñaõ thanh toaùn tieàn toaøn boä loâ haøng treân. Tyû giaù thöïc teá luùc nhaän tieàn laø 19.580ñ/USD.  Soá dö ñaàu thaùng 1 chi tieát TK 131A laø 2.000USD x 19.800ñ/USD. Trong thaùng Cty A thanh toaùn toaøn boä nôï ñaàu thaùng cho doanh nghieäp baèng chuyeån khoaûn. TGGD laø 19.900ñ/USD. 23 TK 15*, 211…TK 1112, 1122 TGGDTXNT TK 515 CL laõi TK 635 Ghi Coù TK 007: SL Nteä giaûm ñi CL loã Mua hàng thanh toán bằng ngoại tệ  Ñaàu thaùng soá dö ngoaïi teä toàn quyõ laø 30.000USD, tyû giaù ghi soå laø 19.950 ñ/USD. Trong thaùng doanh nghieäp mua moät soá coâng cuï duïng cuï nhaäp kho thanh toaùn baèng tieàn maët ngoaïi teä 500USD. Tyû giaù giao dòch laø 19.920ñ/USD 24 TK 15*, 211…TK 331 TGGDTGGD TK 515 CL laõi TK 635 Ghi Coù TK 007: SL Nteä giaûm ñi CL loã TK 1112 1122 TGGSTXNT TK 133 TGGD (Neáu coù) Mua hàng chưa thanh toán, trả nợ 23/09/2011 9 25 Đánh giá các KM tiền tệ cuối kỳ TK 1112,1122, ….TK 413 TGCK>TGGS TK 311,331… TGCKTGGS TK 1112,1122, …. TK 311,331… TK 635 Cheânh leäch loãCheânh leäch laõi TK 515 TGCK<TGGS Đánh giá lại các khoản mục tiền tệ theo giá do NHNN VN Công bố vào cuối niên độ kế toán TGCK: tỷ giá cuối kỳ là tỷ giá giao dịch liên ngân hàng tại thời điểm cuối năm TC TGGS: tỷ giá ghi sổ của doanh nghiệp 26 Cheânh leäch tyû giaù trong giai ñoaïn ñaàu tö (chöa hoaït ñoäng)  Moät DN ñang trong giai ñoaïn ñaàu tö, chöa ñi vaøo hoaït ñoäng SXKD. Coù caùc giao dòch baèng ngoaïi teä: 1. Nhaäp thieát bò chöa thanh toaùn, ñöa thaúng vaøo coâng trình: 200.000USD, tyû giaù: 19.000ñ/USD. 2. Vay daøi haïn NH 400.000USD, nhaäp vaøo TK TGNH. Tyû giaù: 19.100ñ/USD. 3. Ruùt TGNH traû CP tö vaán thieát keá: 22.000USD, tỷ giaùghi soå khoaûn nôï naøy laø 19.000 ñ/USD (trong ñoù, VAT laø 2.000USD) tyû giaù giao dịch: 19.200ñ/USD; Tỷ giaù xuaát ngoaïi teä cuûa doanh nghiệp 19.000ñ/usd 4. Thanh toaùn cho ngöôøi baùn ôû NV1 150.000USD baèng TGNH, tyû giaù giao dòch 19.150ñ/USD; Tỷ giaù xuaát ngoaïi teä cuûa doanh nghiệp 19.000ñ/usd 27 Cheânh leäch tyû giaù trong giai ñoaïn ñaàu tö (chöa hoaït ñoäng) 5. Thueâ nhaø thaàu nöôùc ngoaøi tö vaán giaùm saùt: 1.500USD (bao goàm VAT 5%) Tyû giaù giao dòch: 19.280ñ/USD, chöa thanh toaùn. 6. Vay daøi haïn 200.000USD, tyû giaù19.300ñ/USD, nhaäp vaøo TGNH. 7. Ruùt TGNH thanh toaùn cho nhaø thaàu nöôùc ngoaøi: 1.500 USD, tyû giaù giao dòch19.350ñ/USD; Tỷ giaù xuaát ngoaïi teä cuûa doanh nghiệp 19.100ñ/usd 8. Laõi tieàn gôûi NH nhaän bằng TGNH baèng ngoaïi teä: 240USD, tyû giaùgiao dòch 19.250d/USD; 9. Cuoái kyø, ñaùnh giaù laïi soá dö caùc khoaûn muïc ngoaïi teä theo tyû giaù cuoái kyø: 19.300ñ/USD. Bieát soá dö TK 331 ñaàu kyø 22.000 USD; vaø TK 111,112 veà ngoaïi teä khoâng coù soá dö. 23/09/2011 10 28 Cheânh leäch tyû giaù trong SXKD  SD ñaàu kyø: 1112: 170.000.000 (10.000USD) 1122: 510.000.000 (30.000USD).  Caùc NVKT phaùt sinh trong kyø: 1. Nhaäp khaåu VL chöa thanh toaùn, giaù nhaäp khaåu: 50.000USD, thueá nhaäp khaåu phaûi noäp: 1%, VAT haøng nhaäp khaåu:10%. Tyû giaù:17.100ñ/USD. 2. Xuaát khaåu TP, giaù XK: 40.000USD, chöa thu tieàn.Thueá XK phaûi noäp: 1%. Tyû giaù 17.200ñ/USD. 29 Cheânh leäch tyû giaù trong SXKD 3. Chi 2.200USD tieàn maët traû phí kieåm toaùn (bao goàm VAT 10%), tyû giaù 17.300ñ/USD. 4. Khaùch haøng thanh toaùn tieàn mua haøng ôû NV2 baèng TGNH, tyû giaù 17.300. 5. Traû cho NB ½ tieàn mua VL ôû NV1 baèng chuyeån khoaûn, tyû giaù: 17.400ñ/USD 6. Baùn 30.000USD TGNH vaø thu baèng tieàn VN gôûi ngaân haøng, tyû giaù 17.500ñ/USD 7. Cuoái kyø, ñieàu chænh soá dö caùc TK voán baèng tieàn vaø coâng nôï ngoaïi teä theo tyû giaù cuoái kyø: 17.500ñ/USD.