Kinh tế nông hộ
Nền văn minh nông nghiệp ra đời sớm nhất và đã tồn tại hàng vạn năm trên Trái Đất, là một ngành không thể thay thế được, cho dù trong thế kỷ XXI và sau này nữa khi các trình độ kỹ thuật điện tử, hoá sinh phát triển cao độ. Nông nghiệp – nông dân – nông thôn đã trải qua nhiều thăng trầm của các phương thức sản xuất. Nhiều nước đi tìm con đường khác nhau để rút ngắn quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn. Họ đã thử nghiệm phương pháp bần cùng hoá nông dân, để trên cơ sở đó thiết lập các xí nghiệp nông nghiệp tư bản chủ nghĩa với lao động nông nghiệp làm thuê. Mãi cho đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX người ta vẫn lầm tưởng con đường phát triển nông nghiệp theo kiểu công nghiệp như vậy. Nhưng từ thực tế nông nghiệp diễn ra hoàn toàn trái ngược. Ơ các nước tư bản phát triển, các nước đang phát triển cũng như ở các nước xây dựng xã hội theo mô hình xã hội chủ nghĩa, thì cuối cùng nền nông nghiệp cũng hình thành các trang trại với những quy mô khác nhau, sử dụng lao động gia đình là chủ yếu. Trên cơ sở nhu cầu phát triển các nông hộ (trang trại gia đình) hợp tác với nhau sản xuất hàng hoá, dịch vụ với quy mô đa dạng và thuộc nhiều lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, cung cầu… Thực tiễn đó đã thúc đẩy nhiều nhà nghiên cứu khoa học, kinh tế, xã hội học… nghiên cứu nghiêm túc về hộ và kinh tế hộ trong nền kinh tế nông thôn.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Kinh tế nông hộ, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Neàn vaên minh noâng nghieäp ra ñôøi sôùm nhaát vaø ñaõ toàn taïi haøng vaïn naêm treân Traùi Ñaát, laø moät ngaønh khoâng theå thay theá ñöôïc, cho duø trong theá kyû XXI vaø sau naøy nöõa khi caùc trình ñoä kyõ thuaät ñieän töû, hoaù sinh phaùt trieån cao ñoä. Noâng nghieäp – noâng daân – noâng thoân ñaõ traûi qua nhieàu thaêng traàm cuûa caùc phöông thöùc saûn xuaát. Nhieàu nöôùc ñi tìm con ñöôøng khaùc nhau ñeå ruùt ngaén quaù trình phaùt trieån noâng nghieäp, noâng thoân. Hoï ñaõ thöû nghieäm phöông phaùp baàn cuøng hoaù noâng daân, ñeå treân cô sôû ñoù thieát laäp caùc xí nghieäp noâng nghieäp tö baûn chuû nghóa vôùi lao ñoäng noâng nghieäp laøm thueâ. Maõi cho ñeán cuoái theá kyû XIX, ñaàu theá kyû XX ngöôøi ta vaãn laàm töôûng con ñöôøng phaùt trieån noâng nghieäp theo kieåu coâng nghieäp nhö vaäy. Nhöng töø thöïc teá noâng nghieäp dieãn ra hoaøn toaøn traùi ngöôïc. Ôû caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån, caùc nöôùc ñang phaùt trieån cuõng nhö ôû caùc nöôùc xaây döïng xaõ hoäi theo moâ hình xaõ hoäi chuû nghóa, thì cuoái cuøng neàn noâng nghieäp cuõng hình thaønh caùc trang traïi vôùi nhöõng quy moâ khaùc nhau, söû duïng lao ñoäng gia ñình laø chuû yeáu. Treân cô sôû nhu caàu phaùt trieån caùc noâng hoä (trang traïi gia ñình) hôïp taùc vôùi nhau saûn xuaát haøng hoaù, dòch vuï vôùi quy moâ ña daïng vaø thuoäc nhieàu lónh vöïc saûn xuaát, dòch vuï, cung caàu… Thöïc tieãn ñoù ñaõ thuùc ñaåy nhieàu nhaø nghieân cöùu khoa hoïc, kinh teá, xaõ hoäi hoïc… nghieân cöùu nghieâm tuùc veà hoä vaø kinh teá hoä trong neàn kinh teá noâng thoân.
Töø moät nöôùc laïc haäu, saûn xuaát töï caáp töï tuùc, nay böôùc ñaàu chuyeån sang saûn xuaát haøng hoaù, ñoái vôùi nöôùc ta ñaây laø moät söï nghieäp môùi meû. Bôûi vaäy, vieäc nghieân cöùu cô sôû lyù luaän veà söï toàn taïi vaø phaùt trieån khaùch quan cuûa hình thöùc kinh teá noâng hoä trong saûn xuaát noâng nghieäp; nghieân cöùu xu höôùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa noù trong cô cheá môùi, ñeå töø ñoù coù nhöõng giaûi phaùp phuø hôïp taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy qua trình phaùt trieån kinh teá hoä noâng daân noùi rieâng, neàn noâng nghieäp vaø noâng thoân noùi chung theo höôùng phaùt trieån haøng hoaù, phuïc vuï cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc laø moät vaán ñeà coù yù nghóa quan troïng.
Xuaát phaùt töø söï caáp thieát cuûa vaán ñeà, töø yeâu caàu thöïc tieãn nhö ñaõ neâu ôû treân. Ñoàng thôøi vôùi muïc ñích khaúng ñònh vai troø, vò trí cuûa kinh teá hoä noâng daân treân con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, ñaëc bieät laø trong coâng cuoäc ñoåi môùi neàn kinh teá hieän nay cuûa nöôùc ta. Qua vieäc söu taàm taøi lieäu, xöû lyù nhöõng thoâng tin gaén vôùi thöïc tieãn, tieåu luaän ñaõ coù nhöõng nghieân cöùu sô boä veà kinh teá noâng hoä, goùp phaàn laøm roõ hôn veà cô sôû lyù luaän, veà ñaëc tröng, xu höôùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa kinh teá hoä noâng daân ôû Vieät Nam hieän nay. Trong quaù trình laøm tieåu luaän chaéc chaén khoâng traùnh khoûi sai soùt, raát mong baïn ñoïc vaø thaày nhaän xeùt, ñoùng goùp yù kieán ñeå tieåu luaän hoøan chænh hôn.
Xin chaân thaønh caûm ôn!
CHÖÔNG I: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA KINH TEÁ NOÂNG HOÄ
I - KINH TEÁ NOÂNG HOÄ VAØ SÖÏ TOÀN TAÏI KHAÙCH QUAN CUÛA NOÙ TRONG NOÂNG NGHIEÄP:
1. Veà khaùi nieäm kinh teá noâng hoä :
Kinh teá noâng hoä hay coøn goïi laø kinh teá hoä noâng daân ñaõ coù töø laâu. Tuy nhieân cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát thì caùc hình thöùc toå chöùc saûn xuaát vaø caùc quan heä saûn xuaát cuõng bieán ñoåi theo, baûn thaân khaùi nieäm veà kinh teá noâng hoä cuõng coù söï thay ñoåi vaø töông öùng vôùi trình ñoä cuûa neàn saûn xuaát.
Trong phöông thöùc saûn xuaát tröôùc Chuû nghóa tö baûn (CNTB), kinh teá noâng hoä ñoàng nghóa vôùi kinh teá noâng daân caù theå - phoå bieán laø tieåu noâng cuûa neàn noâng nghieäp saûn xuaát nhoû. Trong CNTB, kinh teá noâng hoä laø hình thöùc kinh teá phoå bieán cuûa nhöõng noâng hoä saûn xuaát haøng hoùa thöôøng ñöôïc goïi laø caùc noâng traïi gia ñình. Khi phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa (XHCN) ra ñôøi, kinh teá noâng hoä coù söï bieán ñoåi cô baûn veà hình thöùc vaø noäi dung cuûa noù.
Trong thôøi kì sau taäp theå hoaù saûn xuaát noâng nghieäp caùc nöôùc XHCN nhö Vieät Nam, Trung Quoác tieán haønh caûi caùch, ñoåi môùi theo höôùng phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc. Moâ hình noâng hoä xaõ hoäi vôùi caùc ñôn vò kinh teá khaùc treân cô sôû bình ñaúng cuøng coù lôïi. Kinh teá noâng hoä toàn taïi vôùi nhieàu hình thöùc sôû höõu (Nhaø nöôùc, taäp theå, caù theå) gaén lieàn vôùi thò tröôøng vaø saûn xuaát haøng hoaù, phaùt trieån theo höôùng noâng hoä saûn xuaát haøng hoaù ( hay noâng traïi gia ñình) vaø hôïp taùc, noù khaùc xa vôùi kinh teá hoä tieåu noâng caù theå tröôùc ñaây. Kinh teá noâng hoä laø kinh teá ñoäc laäp töï chuû nhöng noù toàn taïi vaø phaùt trieån gaén lieàn vôùi kinh teá taäp theå vaø caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc. Ngay caû moät boä phaän caùc hoä noâng daân caù theå tröôùc ñaây, nay cuõng ñang trong quaù trình bieán ñoåi, coù hoä trôû thaønh thaønh vieân cuûa caùc toå chöùc hôïp taùc, coù hoä trôû thaønh hoä tö nhaân saûn xuaát haøng hoaù lôùn nhöng khoâng theå toàn taïi bieät laäp vôùi kinh teá Nhaø nöôùc vaø caùc hình thöùc kinh teá khaùc.
Nhö vaäy, coù theå noùi kinh teá noâng hoä noùi chung khoâng phaûi laø moät thaønh phaàn kinh teá ñoäc laäp, nhöng noù coù vò trí quan troïng trong cô caáu kinh teá noâng nghieäp, noâng thoân.
Khi nghieân cöùu veà khaùi nieäm khaùi nieäm “hoä”, caùc toå chöùc quoác teá vaø caùc nhaø khoa hoïc ñaõ ñöa ra nhieàu ñònh nghóa veà hoä döôùi nhöõng giaùc ñoä khaùc nhau.
Hoä: - Laø gia ñình coi nhö moät ñôn vò chính quyeàn.
Laø ñôn vò nhöõng ngöôøi cuøng aên ôû vôùi nhau.
Laø taát caû nhöõng ngöôøi cuøng soáng trong moät maùi nhaø. Nhoùm ngöôøi ñoù bao goàm nhöõng ngöôøi cuøng chung huyeát toäc vaø nhöõng ngöôøi laøm coâng.
Theo Lieân Hieäp Quoác: hoä laø nhöõng ngöôøi cuøng soáng chung döôùi moät maùi nhaø, cuøng aên chung vaø coù chung moät ngaân quyõ.
Nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ coù nhieàu cuoäc thaûo luaän nghieân cöùu nghieâm tuùc veà khaùi nieäm hoä giöõa caùc nhaø nghieân cöùu cuõng nhö caùc nhaø chæ ñaïo thöïc tieãn. Taïi cuoäc hoäi thaûo Quoác teá laàn 2 veà quaûn lyù noâng traïi taïi Haø Lan naêm 1980, caùc nhaø ñaïi bieåu nhaát trí cho raèng: “Hoä laø moät ñôn vò cô baûn cuûa xaõ hoäi coù lieân quan ñeán saûn xuaát, taùi saûn xuaát, ñeán tieâu duøng vaø caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi khaùc”.
Nhö vaäy, hoä laø moät nhoùm ngöôøi cuøng huyeát toäc, soáng chung hay khoâng soáng chung vôùi nhöõng ngöôøi khaùc huyeát toäc trong cuøng moät maùi nhaø, aên chung vaø coù chung moät ngaân quyõ.
Qua caùc ñieåm khaùc nhau veà khaùi nieäm hoä treân ñaây, coù theå guùt laïi moät soá ñieåm caàn löu yù khi phaân ñònh “hoä”:
Hoä laø moät nhoùm ngöôøi cuøng huyeát toäc hay khoâng cuøng huyeát toäc.
Hoä cuøng soáng chung hay khoâng cuøng soáng chung moät maùi nhaø.
Coù chung moät nguoàn thu nhaäp vaø aên chung.
Cuøng tieán haønh saûn xuaát chung.
Neân löu yù raèng töø “aên chung” khoâng chæ coù yù nghóa aên thoâng thöôøng, noù coøn haøm nghóa phaân phoái chung nguoàn thu nhaäp maø caùc thaønh vieân cuûa hoä saùng taïo ra trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
* Veà hoä noâng daân:
Noâng hoä (hoä noâng daân): laø gia ñình soáng baèng ngheà noâng, ñöôïc keå laø moät ñôn vò veà maët chính quyeàn. Laø gia ñình soáng baèng ngheà noâng.
Hoä noâng daân laø ñôn vò saûn xuaát cô baûn. Theo Traianop, hoä noâng daân laø ñôn vò saûn xuaát “raát oån ñònh” vaø laø “phöông tieän tuyeät vôøi ñeå taêng tröôûng vaø phaùt trieån noâng nghieäp”.
Hoä noâng daân coù nhöõng ñaëc tröng rieâng bieät, noù coù moät cô cheá vaän haønh khaù ñaëc bieät, khoâng gioáng nhö nhöõng ñôn vò kinh teá khaùc, do ñoù coù theå thaáy raèng: noâng hoä laø moät ñôn vò kinh teá xaõ hoäi ñaëc bieät.
Theo taùc giaû Frankellis “noâng daân laø caùc hoä gia ñình laø noâng nghieäp coù quyeàn kieám keá sinh nhai treân maûnh ñaát ñai, söû duïng chuû yeáu söùc lao ñoäng cuûa gia ñình ñeå saûn xuaát thöôøng laø naèm trong moät heä thoáng kinh teá lôùn hôn, nhöng chuû yeáu ñaëc tröng bôûi söï tham gia cuïc boä vaøo caùc thò tröôøng coù xu höôùng hoaït ñoäng vôùi möùc ñoä khoâng hoaøn haûo cao”.
Vôùi ñònh nghóa naøy, taùc giaû Frankellis ñaõ bao quaùt caùc ñaëc tröng kinh teá cô baûn cuûa noâng hoä. Nhöng ñieåm haïn cheá cuûa ñònh nghóa naøy laø khoâng chæ ra ñöôïc khaû naêng cuûa hoä noâng daân hoaø nhaäp vaøo thò tröôøng hoaøn haûo cuûa neàn kinh teá hieän ñaïi, maø ôû ñoù baûn thaân ngöôøi laøm chuû caùc hoaït ñoäng kinh teá noâng nghòeâp voán laø nhöõng ngöôøi noâng daân thöïc thuï. Ñònh nghóa naøy chæ ñuùng vôùi noâng daân ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån.
2. Quan ñieåm cuûa caùc nhaø kinh ñieån cuûa Chuû nghóa coäng saûn khoa hoïc veà kinh teá noâng hoä:
2.1. Quan nieäm veà kinh teá tieåu noâng:
C.Mac vaø Ph.Angghen ñaõ ñeå laïi nhieàu di saûn lyù luaän quyù baùu veà kinh teá, trong ñoù coù lyù luaän veà tieåu noâng vaø kinh teá tieåu noâng. Sau caùch maïng voâ saûn, Ph.Angghen cho raèng tieåu noâng laø “ngöôøi chuû ruoäng ñaát hoaëc ngöôøi taù ñieàn – vaø nhaát laø ngöôøi chuû – moät maûnh ruoäng caàn thieát ñeå nuoâi gia ñình hoï. Cuõng nhö tieåu thuû coâng nghieäp, ngöôøi tieåu noâng laø moät ngöôøi lao ñoäng, anh ta khaùc vôùi ngöôøi voâ saûn hieän ñaïi ôû choã anh ta sôû höõu nhöõng tö lieäu lao ñoäng”.
Maùc ñaõ nhaän xeùt quaù trình saûn xuaát cuûa tieåu noâng: “Moãi gia ñình noâng daân rieâng leû, gaàn nhö töï tuùc hoaøn toaøn, töï mình tröïc tieáp saûn xuaát ra ñaïi boä phaän nhöõng caùi mình tieâu duøng. Do ñoù hoï kieám cho mình nhöõng tö lieäu sinh hoaït baèng caùch trao ñoåi vôùi thieân nhieân nhieàu hôn laø trao ñoåi vôùi xaõ hoäi”.
Nhö vaäy, theo nhö nhöõng nhaän ñònh treân ñaây thì ngöôøi tieåu noâng laø ngöôøi lao ñoäng, khoâng söû duïng laø lao ñoäng laøm thueâ, khoâng caàn nhieàu ruoäng ñaát, saûn xuaát cuûa hoï mang tính töï cung töï caáp. Moät neàn kinh teá nhö vaäy laø ñaëc tröng cuûa neàn saûn xuaát nhoû, caàn phaûi phaùt trieån leân saûn xuaát haøng hoaù, tröôùc heát baèng caùch caûi taïo kinh teá tieåu noâng.
2.2. Quan nieäm veà con ñöôøng vaän ñoäng cuûa kinh teá noâng hoä:
Luùc ñaàu khi nghieân cöùu con ñöôøng coâng nghieäp hoùa ñaëc thuø cuûa nöôùc Anh; Maùc ñaõ ñöa söï tieân ñoaùn raèng giai caáp noâng daân seõ bò thuû tieâu cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaïi coâng nghieäp. Trong noâng nghieäp cuõng seõ dieãn ra quaù trình taùch lao ñoäng ra khoûi tö lieäu saûn xuaát, tröôùc heát laø ruoäng ñaát, vaø keát hôïp chuùng laïi theo phöông thöùc laø sôû höõu tö baûn chuû nghóa, vaø lao ñoäng laøm thueâ. Sau naøy, chính ôû nöôùc Anh daãu raèng quaù trình coâng nghieäp hoaù dieãn ra nhanh choùng cuøng vôùi söï töôùc ñoaït vaø xoaù boû kinh teá noâng hoä moät caùch quyeát lieät, nhöng caùc noâng traïi gia ñình vaãn toàn taïi vaø toû roõ hieäu quaû cuûa noù so vôùi caùc xí nghieäp tö baûn chuû nghóa. Noâng traïi gia ñình ñaõ daàn daàn thay theá caùc xí nghieäp noâng nghieäp söû duïng lao ñoäng laøm thueâ. Vì vaäy, Maùc ñaõ nhaän thaáy döï ñoaùn ban ñaàu cuûa mình laø khoâng thích hôïp, khi vieát quyeån Tö baûn III, oâng ñaõ ruùt ra keát luaän “Ngay ôû nöôùc Anh sieâu coâng nghieäp… vôùi thôøi gian cho ñeán nay ñaõ khaúng ñònh hình thöùc laõi nhaát khoâng phaûi laø noâng traïi coâng nghieäp hoaù maø laø noâng traïi gia ñình thöïc teá khoâng duøng lao ñoäng laøm thueâ. Ôû nhöõng nöôùc coøn giöõ hình thöùc tö höõu, chia ñaát thaønh khoaûng nhoû, giaù luùa mì reû hôn ôû nhöõng nöôùc coù phöông thöùc saûn xuaát TBCN”. Nhö vaäy, roõ raøng lao ñoäng Maùc ñaõ thaáy roõ söï toàn taïi khaùch quan cuûa kinh teá khaùch quan cuûa kinh teá noâng hoä do tính hieäu quaû cuûa noù, vaø con ñöôøng phaùt trieån ñaëc thuø cuûa noâng nghieäp khoâng gioáng nhö trong coâng nghieäp.
Leânin ñaõ coù nhieàu coâng lao trong vieäc phaùt trieån nhöõng luaän ñieåm cuûa Mac-Angghen. Luùc ñaàu, Leânin cho raèng neàn kinh teá cuûa cheá ñoä môùi khoâng coøn laø kinh teá haøng hoaù. Giai caáp voâ saûn sau khi giaønh ñöôïc chính quyeàn seõ quaûn lyù tröïc tieáp toaøn boä quaù trình saûn xuaát vaø phaân phoái. Toaøn boä xaõ hoäi seõ nhö moät coâng xöôûng khoång loà. Nhöng sau noäi chieán, noâng daân Nga ñaõ phaûn öùng gay gaét ñoái vôùi chính saùch tröng mua löông thöïc. Noâng nghieäp vaø caû neàn kinh teá laâm vaøo tình traïng trì treä, kieät queä. Leânin ñaõ nhaän roõ sai laàm cuûa chính saùch coäng saûn thôøi chieán vaø thay ñoåi quan ñieåm cuûa mình veà kinh teá haøng hoùa, veà kinh teá tieåu noâng. Trong chính saùch kinh teá môùi, Leânin cho raèng phaûi lieân minh vôùi noâng daân, ñaëc bieät laø taàng lôùp trung noâng.
Leânin cuõng ñaõ neâu moät quan nieäm môùi veà cheá ñoä kinh teá hôïp taùc. Ngöôøi quan nieäm raèng hôïp taùc xaõ cuûa haøng trieäu ngöôøi tieåu noâng chính laø “böôùc quaù ñoä sang moät cheá ñoä môùi baèng con ñöôøng giaûn ñôn nhaát, deã tieáp thu nhaát ñoái vôùi noâng daân”. Nhaø nöôùc caàn khuyeán khích caùc hoä noâng daân ñeå hoï töï nguyeän lieân keát vôùi nhau trong nhöõng hôïp taùc xaõ nhö moät taát yeáu khaùch quan.
Nhö vaäy, theo caùc nhaø kinh ñieån thì neàn kinh teá tieåu noâng laø neàn saûn xuaát töï caáp töï tuùc, caàn phaûi caûi taïo vaø ñöa caùc hoä noâng daân leân trình ñoä saûn xuaát haøng hoaù. Nhöng caûi taïo tieåu noâng khoâng phaûi laø duøng meänh leänh hay baïo löïc töôùc ñoaït hoï maø laø phaûi toân troïng quyeàn töï chuû cuûa hoï, giuùp ñôõ hoï vöôn leân phaùt trieån, treân cô sôû ñoù khuyeán khích hoï lieân keát vôùi nhau moät caùch töï nguyeän, cuøng coù lôïi ñeå taïo ra ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï phaùt trieån cuûa chính hoï.
3. Ñaëc thuø cuûa saûn xuaát noâng nghieäp quy ñònh söï toàn taïi khaùch quan cuûa kinh teá noâng hoä.
3.1. Ñaëc thuø sinh hoïc:
Ñoái töôïng cuûa saûn xuaát noâng nghieäp laø nhöõng cô theå soáng, khaùc vôùi ñoái töôïng saûn xuaát cuûa coâng nghieäp laø nhöõng vaät voâ tri voâ giaùc, caùc caây troàng vaät nuoâi torng noâng nghieäp laø nhöõng sinh vaät, chuùng coù quaù trình phaùt sinh, phaùt trieån vaø suy thoaùi. Quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp laø quaù trình chuyeån hoùa vaät chaát naêng löôïng cho quaù trình sinh tröôûng cuûa caây troàng vaø do ñòa baøn saûn xuaát noâng nghieäp laïi boá trí treân phaïm vi khoâng gian roäng lôùn neân saûn xuaát noâng nghieäp phuï thuoäc raát nhieàu vaøo töï nhieân, noù chòu söï chi phoái cuûa caùc ñieàu kieän sinh soáng nhö moâi tröôøng cheá ñoä dinh döôõng, thôøi tieát, khí haäu… khoâng chæ trong quaù trình saûn xuaát sinh hoïc maø caû nhöõng coâng vieäc sau thu hoaïch nhö baûo quaûn, cheá bieán, tieâu thuï saûn phaåm cuõng mang tính sinh hoïc. Caùc noâng saûn khoù baûo quaûn vaø khoâng deã keùo daøi thôøi gian cheá bieán, tieâu thuï nhö saûn phaåm coâng nghieäp. Do vaäy saûn xuaát noâng nghieäp thöôøng mang tính khoâng oån ñònh , khoâng chaéc chaén. Ngoaøi ra yeáu toá kinh teá noù coøn mang tính sinh vaät thuaàn tuyù.
3.2. Ñaëc thuø cuûa lao ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp
Trong noâng nghieäp, thôøi gian lao ñoäng vaø thôøi gian saûn xuaát khoâng truøng khôùp. Thôøi gian saûn xuaát keùo daøi suoát thôøi kì sinh tröôûng cuûa caây troàng vaät nuoâi, coøn thôøi gian lao ñoäng laïi mang tính chaát thôøi vuï. Tuy lao ñoäng mang tính thôøi vuï, nhöng caây troàng laïi ñoøi hoûi phaûi ñöôïc quan taâm chaêm soùc trong suoát thôøi kì sinh tröôûng, töùc laø trong suoát caû thôøi gian saûn xuaát
Do thôøi gian keùo daøi phuï thuoäc nhieàu vaøo ñieàu kieän thieân nhieân, moïi coâng ñoaïn trong quaù trình saûn xuaát ñeàu phuï thuoäc vaøo keát quaû cuoái cuøng, chi phí cuûa töøng khaâu lao ñoäng khoâng quyeát ñònh tröïc tieáp keát quaû cuoái cuøng, do ñoù raát khoù kieåm tra ñaùnh giaù töøng khaâu coâng vieäc nhö trong coâng nghieäp. Vì theá, toå chöùc lao ñoäng kieåu laøm coâng, phaân phoái theo ngaøy coâng hay theo keát quaû töøng khaâu coâng vieäc laø khoâng thích hôïp vaø keùm hieäu quaû.
Do lao ñoäng mang tính thôøi vuï neân khi thôøi vuï thì caàn nhieàu lao ñoäng, luùc noâng nhaøn laïi caàn ít lao ñoäng. Hieän töôïng thöøa lao ñoäng luùc noâng nhaøn ôû noâng thoân laø raát phoå bieán. Chính vì theá, trong saûn xuaát noâng nghieäp khoù chuyeân moân hoaù, tieâu chuaån hoaù nhö trong coâng nghieäp. Trong noâng nghieäp caàn ñeán hình thöùc toå chöùc lao ñoäng goïn nheï, linh hoaït, hieäu quaû, bieát keát hôïp caùc loaïi lao ñoäng, bieát taän duïng moïi khaû naêng vaø thôøi gian ñeå taïo theâm vieäc laøm, taêng thu nhaäp.
3.3. Ñaëc thuø cuûa tö lieäu saûn xuaát ñaëc bieät ruoäng ñaát:
Ruoäng ñaát laø tö lieäu saûn xuaát ñaëc bieät, khoâng gì coù theå thay theá ñöôïc trong saûn xuaát noâng nghieäp. Ruoäng ñaát khoâng chæ laø ñòa baøn dieãn ra quaù trình saûn xuaát maø coøn laø vaø chuû yeáu laø nôi keát hôïp lao ñoäng vaø caùc yeáu toá töï nhieân ñeå nuoâi döôõng caây troàng. Treân moät khía caïnh naøo ñoù, coù theå noùi ñaát ñai cuõng mang tính sinh hoïc cuûa caây troàng. Neáu ñaát ñai ñöôïc chaêm soùc boài boå thöôøng xuyeân thì caây troàng môùi coù naêng suaát cao. Ngöôïc laïi, neáu khoâng ñöôïc chaêm soùc toát hoaëc canh taùc theo kieåu boùc loät seõ gaây thieät haïi laâu daøi cho saûn xuaát.
Qua lòch söû caùc cuoäc caùch maïng noâng nghieäp cho ñeán nay, ngöôøi ta ñeàu thöøa nhaän raèng muoán kinh doanh noâng nghieäp coù hieäu quaû thì ñaát ñai phaûi coù ngöôøi chuû cuï theå, vaø ngöôøi chuû aáy khoâng phaûi ai khaùc maø phaûi laø ngöôøi lao ñoäng tröïc canh treân töøng maûnh ñaát aáy.
Noùi toùm laïi, do ñaëc thuø cuûa saûn xuaát noâng nghieäp nhö ñaëc tính sinh hoïc cuûa ñoái töôïng saûn xuaát, ñaëc thuø cuûa lao ñoäng saûn xuaát, cuûa tö lieäu saûn xuaát trong noâng nghieäp; saûn xuaát noâng nghieäp ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng ñieàu kieän sau ñaây:
Caây troàng vaät nuoâi trong noâng nghieäp phaûi ñöôïc chaêm soùc tæ mæ, chu ñaùo.
Ruoäng ñaát phaûi coù chuû cuï theå, oån ñònh.
Toå chöùc lao ñoäng trong noâng nghieäp phaûi goïn nheï, linh hoaït ñeå ñaït hieäu quaû cao nhaát.
Ngöôøi lao ñoäng trong noâng nghieäp khoâng chæ phaûi coù tính caàn cuø, coù kó naêng vaø kinh nghieäm saûn xuaát maø coøn phaûi coù taám loøng cuûa moät ngöôøi chuû, coù tình yeâu ñoái vôùi caây con, vôùi ñaát ñai cuûa mình. Hoï khoâng chæ ñöôïc laøm chuû veà lao ñoäng, veà tö lieäu saûn xuaát (tröôùc heát laø ñaát ñai), laøm chuû quaù trình saûn xuaát maø coøn phaûi ñöôïc laøm chuû quaù trình phaân phoái saûn phaåm.
4. Nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa kinh teá noâng hoä:
Nhöõng ñoøi hoûi saûn xuaát noâng nghieäp treân ñaây xaùc ñònh vò trí cuûa kinh teá noâng hoä vaø tính hieäu quaû cuûa noù. Ñoàng thôøi chính ñaëc thuø cuûa saûn xuaát noâng nghieäp, kinh teá noâng daân ñaõ laøm cho kinh teá noâng hoä coù nhöõng ñaëc tröng sau ñaây:
Thöù nhaát: kinh teá noâng hoä laø hình thöùc toå chöùc saûn xuaát phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát noâng nghieäp maø ñoái töôïng saûn xuaát laø caùc sinh vaät. Ngöôøi noâng daân- ngöôøi chuû thöïc söï cuûa quaù trình saûn xuaát tröïc tieáp taùc ñoäng vaøo quaù trình sinh tröôûng cuûa caây troàng vaät nuoâi, khoâng qua khaâu trung gian, hoï laøm vieäc khoâng keå giôø giaác, baùm saùt ruoäng ñoàng neân ñaït hieäu quaû cao.
Thöù hai: kinh teá noâng hoä coù khaû naêng söû duïng hôïp lyù lao ñoäng vaø taïo vieäc laøm ôû noâng thoân. Kinh teá noâng hoä coù caáu truùc lao ñoäng ña daïng, phöùc taïp, trong moät hoä coù nhieàu loaïi lao ñoäng, vì vaäy hoä vöøa laø chuû theå tröïc tieáp ñieàu haønh quaûn lyù taát caû caùc khaâu vöøa tröïc tieáp ñieàu haønh quaûn lyù taát caû caùc khaâu, vöøa tröïc tieáp laøm nhieàu khaâu coâng vieäc cuûa quaù trình saûn xuaát. Do saûn xuaát noâng nghieäp mang tính thôøi vuï, neân thôøi gian noâng nhaøn ôû noâng thoân thöôøng thieáu vieäc laøm nghieâm troïng. Hieän nay ôû nöôùc ta, lao ñoäng trong noâng nghieäp chæ söû duïng khoaûng 40% quyõ thôøi gian.
Thöïc tieãn ôû caùc nöôùc treân theá giôùi vaø
