Kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam I. Tính khách quan và đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam 1- Tính khách quan của kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa a) Khái niệm kinh tế thị trường Kinh tế thị trường là mô hỡnh kinh tế mà ở đó các quan hệ kinh tế đều được thực hiện trên thị trường, thông qua quá trỡnh trao đổi. Về thực chất, kinh tế thị trường cũng chính là kinh tế hàng hoá; bởi đều gắn liền với các phạm trù: hàng hoá, tiền tệ, trao đổi, giá cả, giá trị; nó đều là kiểu tổ chức kinh tế trong đó từ sản xuất đến tiêu dùng phải thông qua khâu trung gian đó là thị trường. Kiểu tổ chức kinh tế này chỉ ra đời, tồn tại và phát triển khi hội đủ các điều kiện kinh tế - xó hội nhất định. Tuy nhiờn, cũng cần phải thấy rằng, kinh tế thị trường là giai đoạn phát triển cao của kinh tế hàng hoá, do đó nó có những đặc trưng mới. Lịch sử phát triển của xó hội loài người cho thấy, kinh tế hàng hoá xuất hiện rất sớm. Ngay từ cuối chế độ công xó nguyờn thuỷ, hàng hoỏ đó xuất hiện và sau đó phát triển ở trỡnh độ cao hơn trong xó hội phong kiến. Nhưng xét về trỡnh độ nó vẫn là nền kinh tế hàng hoá giản đơn mà thôi. Chỉ đến khi chủ nghĩa tư bản ra đời kinh tế thị trường mới xuất hiện và phát triển cùng với sự phát triển và thống trị của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Kinh tế thị trường phản ỏnh trỡnh độ phát triển cao hơn hẳn so với nền kinh tế hàng hoá giản đơn của các phương thức sản xuất trước đó. Bản thân kinh tế thị trường cũng phát triển qua các giai đoạn khác nhau gắn liền với sự phát triển của lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất dưới chủ nghĩa tư bản. Đến nay, người ta đều thống nhất cho rằng, kinh tế thị trường đó phỏt triển qua cỏc giai đoạn sau đây: - Giai đoạn kinh tế thị trường sơ khai. Đây là bước chuyển biến từ kinh tế hàng hoá giản đơn sang kinh tế thị trường. ở giai đoạn này kinh tế thị trường chưa phát triển theo đúng nghĩa của nó mà là quá trỡnh chuẩn bị và tạo tiền đề cần thiết cho kinh tế thị trường phát triển. Quỏ trỡnh này gắn liền với thời kỳ tớch luỹ nguyờn thuỷ tư bản chủ nghĩa nờn vai trũ của nhà nước là hết sức quan trọng, là bà đỡ cho kinh tế thị trường ra đời. - Giai đoạn kinh tế thị trường tự do: Đặc trưng cơ bản của giai đoạn này là mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của các chủ thể kinh tế đều diễn ra tự do, cạnh tranh hoàn hảo, nền kinh tế tự điều tiết bởi “bàn tay vô hỡnh”. Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào các hoạt động kinh tế. Giai đoạn này gắn liền với thời kỳ cách mạng công nghiệp đó tạo tiền đề, cơ sở để kinh tế thị trường phát triển lên một trỡnh độ mới. - Giai đoạn kinh tế thị trường hiện đại: Đặc trưng cơ bản của kinh tế thị trường hiện đại là nhà nước can thiệp trực tiếp vào nền kinh tế, nói cách khác là nền kinh tế được điều tiết bởi cả “bàn tay hữu hỡnh” và “bàn tay vụ hỡnh” của thị trường. Sự điều tiết của nhà nước đối với nền kinh tế không chỉ bằng các công cụ pháp luật, chính sách mà cũn bằng cả lực lượng vật chất, tài chính, tiền tệ. Giai đoạn này diễn ra từ đầu thế kỷ XX, gắn liền với quỏ trỡnh chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh chuyển sang chủ nghĩa tư bản độc quyền. Kinh tế thị trường hiện đại phát triển đặc biệt rừ nột từ nửa sau thế kỷ XX cựng với sự phỏt triển của cuộc cỏch mạng khoa học, cụng nghệ hiện đại, sự thống trị của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước và quá trỡnh toàn cầu hoỏ kinh tế diễn ra mạnh mẽ. Như vậy, kinh tế thị trường tồn tại và phát triển chủ yếu dưới chủ nghĩa tư bản, nó trở thành động lực thúc đẩy chủ nghĩa tư bản phát triển. Song kinh tế thị trường khụng phải là sản phẩm riờng của chủ nghĩa tư bản mà là kết quả của quỏ trỡnh phỏt triển lực lượng sản xuất, là sản phẩm của văn minh nhân loại. Tuy vậy, sự phát triển của kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trường chịu sự tác động của những quan hệ xó hội nhất định, nhất là chế độ kinh tế xó hội, do đó hỡnh thành nờn cỏc kiểu kinh tế thị trường khác nhau. Vỡ vậy, nhận thức đúng về kinh tế thị trường có ý nghĩa vụ cựng quan trọng trong việc xỏc định mô hỡnh kinh tế trong thời kỳ quỏ độ lên chủ nghĩa xó hội ở nước ta. b) Tính khách quan của kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam, trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội, phỏt triển kinh tế thị trường là một tất yếu khách quan vỡ những điều kiện chung của kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trường vẫn cũn tồn tại, đó là: - Phân công lao động xó hội với tư cách là cơ sở của sản xuất và trao đổi hàng hoá chẳng những không mất đi, mà trái lại nó ngày càng phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu. Phân công lao động trong từng khu vực, từng địa phương cũng như trên phạm vi cả nước ngày càng phát triển. Hơn nữa, chúng ta đang từng bước gắn phân công lao động trong nước với phân công lao động trong khu vực và trên thế giới. Sự phát triển các ngành nghề ở nước ta ngày càng đa dạng, phong phú, chuyên môn hoá ngày càng sâu, sản phẩm trao đổi trên thị trường ngày càng đa dạng, phong phú với chất lượng ngày càng cao. Mặt khác, phân công lao động xó hội là cơ sở, là động lực để nâng cao năng suất lao động xó hội, qua đó làm cho nền kinh tế ngày càng có nhiều sản phẩm để trao đổi, thị trường ngày càng mở rộng hơn. - Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội ở nước ta cũn tồn tại nhiều hỡnh thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế khỏc nhau tạo nờn sự tỏch biệt và độc lập tương đối giữa các chủ thể kinh tế là điều kiện tất yếu cho sự tồn tại và phát triển của kinh tế hàng hoá. Hiện nay, ở nước ta cũn tồn tại ba loại hỡnh sở hữu về tư liệu sản xuất, đó là sở hữu toàn dân, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân. Sự tồn tại nhiều hỡnh thức sở hữu khỏc nhau về tư liệu sản xuất và về sản phẩm lao động dẫn đến các chủ thể kinh tế hoàn toàn độc lập với nhau, có lợi ích riêng, nên quan hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện thông qua quan hệ hàng hoá - tiền tệ, tức là trao đổi trên thị trường. Mặt khác, đối với thành phần kinh tế nhà nước và tập thể, tuy cùng dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất, song các đơn vị kinh tế vẫn có sự khác biệt nhất định, có quyền tự chủ trong sản xuất kinh doanh, có lợi ích kinh tế riêng. Hơn nữa, các đơn vị kinh tế này cũn cú sự khỏc nhau về quy mụ, trỡnh độ kỹ thuật - công nghệ, về trỡnh độ tổ chức quản lý... nên chi phí sản xuất và hiệu quả sản xuất cũng khác nhau. Thêm nữa, trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và sự phân công lao động quốc tế ngày càng phát triển vỡ mỗi nước là một quốc gia riêng biệt, là chủ sở hữu về tài sản cũng như đối với các hàng hoá đưa ra trao đổi trên thị trường thế giới. Sự trao đổi này phải tuân theo đúng nguyên tắc ngang giá. Như vậy, trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội ở nước ta sự tồn tại của kinh tế thị trường là một tất yếu khách quan, là yêu cầu nội tại của nền kinh tế chứ không phải là sự vay mượn hay sự áp đặt. c) Vai trũ của kinh tế thị trường đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xó hội ở nước ta hiện nay Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội, phát triển kinh tế thị trường sẽ tạo ra những động lực và lợi ích to lớn trong quá trỡnh phỏt triển kinh tế - xó hội. Vai trũ to lớn đó được thể hiện ở những góc độ sau đây: - Phát triển kinh tế thị trường sẽ tạo ra động lực thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh. Trong nền kinh tế thị trường luôn diễn ra sự cạnh tranh giữa những người sản xuất hàng hoá, buộc mỗi chủ thể sản xuất phải cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ mới vào sản xuất để giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất lao động, hạ giá thành để giành ưu thế và đứng vững trong cuộc cạnh tranh gay gắt trên thị trường. Quá trỡnh đó đó thỳc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, nâng cao năng suất lao động xó hội. - Phát triển kinh tế thị trường sẽ tạo điều kiện thúc đẩy phân công lao động xó hội phỏt triển nhanh. Phân công lao động xó hội là điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá, đến lượt nó sự phát triển của kinh tế hàng hoá, kinh tế thị trường sẽ thúc đẩy nhanh sự phân công lao động xó hội và sự chuyờn mụn hoỏ sản xuất. Vỡ vậy, phỏt huy được tiềm năng, lợi thế của từng vùng, cũng như lợi thế của đất nước, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng nhanh, đồng thời tạo điều kiện để mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài. - Phát triển kinh tế thị trường sẽ từng bước phá vỡ tính tự cấp tự túc, nghèo nàn lạc hậu, đảm bảo cho nền kinh tế tăng trưởng nhanh và ngày càng hiệu quả. Kinh tế tự cấp, tự túc với bản chất vốn có của nó là chỉ duy trỡ tỏi sản xuất giản đơn, các quan hệ thị trường không được coi trọng vỡ thế khụng tạo động lực cho sản xuất phát triển. Trong nền kinh tế thị trường mỗi chủ thể sản xuất đều phải chịu sức ép rất lớn từ phía thị trường và người tiêu dùng; phải căn cứ vào nhu cầu của người tiêu dùng để quyết định sản xuất sản phẩm gỡ? số lượng bao nhiêu? chất lượng như thế nào? Do đó, phát triển kinh tế thị trường sẽ kích thích tính năng động, sáng tạo của các chủ thể kinh tế trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mó, tăng khối lượng hàng hoá và dịch vụ... qua đó làm cho nền kinh tế phát triển năng động. - Phỏt triển kinh tế thị trường sẽ thúc đẩy nhanh quá trỡnh tớch tụ và tập trung sản xuất, tạo điều kiện đưa nền sản xuất nước ta lên sản xuất lớn xó hội chủ nghĩa. Mặt khỏc, nú cũn tạo điều kiện để chọn lọc, bồi dưỡng, đào tạo những nhà quản lý kinh doanh giỏi và những người lao động có trỡnh độ cao, góp phần giải quyết việc làm cho người lao động. Như vậy, phát triển kinh tế thị trường là một tất yếu khách quan trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội ở nước ta; là yêu cầu cấp thiết để chuyển nền kinh tế từ nghèo nàn lạc hậu lên nền kinh tế hiện đại và từng bước hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Phát triển kinh tế thị trường cũn là con đường đúng đắn để khai thác có hiệu quả tiềm năng của đất nước, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển lực lượng sản xuất. Thực tiễn công cuộc đổi mới đất nước đó chứng minh rằng, nhờ phỏt triển kinh tế thị trường mà tiềm năng của đất nước được khai thác có hiệu quả hơn, giải phóng được năng lực sản xuất trong nước, thu hút được các nguồn lực về vốn, kỹ thuật, công nghệ của nước ngoài, tạo điều kiện cho nền kinh tế tăng trưởng liên tục với nhịp độ tăng GDP bỡnh quõn hàng năm từ 1992 đến 2004 là trên 7%, năm 2005 là 8,4%. Sản xuất nông nghiệp từ chỗ không đủ ăn đến chỗ trở thành nước có kim ngạch xuất khẩu gạo đứng thứ hai trên thế giới; sản xuất công nghiệp và kinh tế dịch vụ tăng trưởng hàng năm ở mức khá cao. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xó hội được tăng cường, đời sống của nhân dân từng bước được cải thiện, nâng cao khả năng tích luỹ từ nội bộ nền kinh tế, tạo tiền đề cho việc thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước trong những năm tới. Thực tiễn khẳng định rằng, phát triển kinh tế thị trường ở nước ta trong thời kỳ quá độ là hoàn toàn đúng đắn, cần tiếp tục được nghiên cứu, tổng kết và phỏt triển. 2- Đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở Việt Nam Kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở nước ta không giống nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, nhưng cũng chưa hoàn toàn là nền kinh tế thị trường hiện đại xó hội chủ nghĩa. Bởi, nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội, cũn cú sự đan xen giữa cái cũ và cái mới, chưa có đầy đủ những yếu tố của chủ nghĩa xó hội. Nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở nước ta có những đặc trưng sau đây: a) Mục đích của nền kinh tế thị trường là nhằm phát triển lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xó hội. Nước ta đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội. Do đó, mục tiêu hàng đầu của phát triển nền kinh tế thị trường ở nước ta là nhằm giải phóng sức sản xuất, động viên mọi nguồn lực trong và ngoài nước để phát triển lực lượng sản xuất, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xó hội, nõng cao hiệu quả kinh tế - xó hội, cải thiện đời sống của nhân dân. Đồng thời với việc phát triển lực lượng sản xuất phải từng bước xây dựng quan hệ sản xuất mới, tiên tiến nhằm xây dựng thành công chủ nghĩa xó hội ở Việt Nam, thực hiện cho được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xó hội cụng bằng, dõn chủ, văn minh. b) Cơ sở kinh tế- xó hội của nền kinh tế thị trường dựa trên nhiều hỡnh thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó, kinh tế nhà nước giữ vai trũ chủ đạo. Nền kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội ở nước ta cũn tồn tại ba loại hỡnh sở hữu cơ bản (toàn dân, tập thể, tư nhân). Từ ba loại hỡnh sở hữu cơ bản đó hỡnh thành nhiều thành phần kinh tế: kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân (cá thể, tiểu chủ, tư bản tư nhân), kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài. Các thành phần kinh tế tồn tại khách quan, hoạt động theo pháp luật đều là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa, bỡnh đẳng trước pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tỏc và cạnh tranh lành mạnh. Sự tồn tại của nhiều hỡnh thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế sẽ tạo ra động lực cạnh tranh để hỡnh thành một nền kinh tế thị trường năng động và phát triển. Tuy nhiên, mỗi thành phần kinh tế tham gia vào thị trường có bản chất kinh tế - xó hội riờng, do đó, mục đích và xu hướng vận động khác nhau. Các thành phần kinh tế dựa trên chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất sẽ hoạt động vỡ mục tiờu lợi nhuận đơn thuần và mang tính tự phát tư bản chủ nghĩa. Điều này dẫn tới mâu thuẫn và khiến cho nền kinh tế thị trường ở nước ta có khả năng chệch hướng. Vỡ vậy, cựng với việc khuyến khớch cỏc thành phần kinh tế kinh doanh hợp phỏp, làm giầu chớnh đáng, Nhà nước cần có nhiều biện pháp ngăn chặn và hạn chế khuynh hướng tự phát, những hiện tượng tiêu cực, hướng sự phát triển các thành phần kinh tế này theo quỹ đạo của chủ nghĩa xó hội. Đồng thời, Nhà nước phải thường xuyên quan tâm củng cố và phát huy có hiệu quả, xây dựng thành phần kinh tế nhà nước đủ mạnh thực sự giữ vai trũ chủ đạo của mỡnh đối với nền kinh tế. Vỡ vậy, phải nõng cao vai trũ và hiệu lực quản lý vĩ mụ của nhà nước, đảm bảo cho nền kinh tế phát triển theo đúng định hướng xó hội chủ nghĩa. c) Nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước xó hội chủ nghĩa. Tăng cường sự lónh đạo của Đảng, sự quản lý của nhà nước đối với nền kinh tế thị trường là vấn đề có tính nguyên tắc nhằm đảm bảo cho nền kinh tế phát triển đúng định hướng xó hội chủ nghĩa. Ngày nay, tất cả các nền kinh tế thị trường trên thế giới đều vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Sự quản lý của nhà nước là cần thiết nhằm sửa chữa ở một mức độ nào đó những thất bại của thị trường. Nhưng điều khác biệt trong cơ chế vận hành nền kinh tế thị trường ở nước ta là ở chỗ Nhà nước quản lý nền kinh tế đó là Nhà nước xó hội chủ nghĩa, Nhà nước của dân, do dân và vỡ dõn đặt dưới sự lónh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam. Tăng cường sự lónh đạo của Đảng, sự quản lý của nhà nước đối với nền kinh tế thị trường thực chất là tăng cường sự tác động của yếu tố chính trị xó hội chủ nghĩa đối với nền kinh tế, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những khuyết tật của thị trường đảm bảo cho nền kinh tế thị trường phát triển đúng định hướng xó hội chủ nghĩa. Vai trũ quản lý của nhà nước xó hội chủ nghĩa là cực kỳ quan trọng. Nó đảm bảo cho nền kinh tế tăng trưởng ổn định, đạt hiệu quả cao, đồng thời đảm bảo công bằng xó hội trong từng bước phát triển. Không ai ngoài nhà nước có thể giảm bớt được sự chênh lệch giữa giàu và nghèo, giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường. Nhà nước quản lý nền kinh tế bằng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách, pháp luật và bằng cả sức mạnh vật chất của lực lượng kinh tế nhà nước. Đồng thời, sử dụng cơ chế thị trường, áp dụng cỏc hỡnh thức kinh tế, phương pháp quản lý của kinh tế thị trường để kích thích sản xuất, giải phóng sức sản xuất; phát huy mặt tích cực, hạn chế và khắc phục mặt tiêu cực của cơ chế thị trường, bảo vệ lợi ích của nhân dân lao động và toàn xó hội. Như vậy, sự quản lý của nhà nước ta đối với nền kinh tế thị trường theo nguyên tắc kết hợp kế hoạch với thị trường, vừa đảm bảo cho nền kinh tế phát triển cân đối, vừa phát huy được tính năng động và nhạy cảm của thị trường, khắc phục dần sự cạnh tranh vô chính phủ hoặc độc quyền đó từng được xem như là thuộc tính vốn có của nền kinh tế thị trường. d) Chế độ phân phối trong nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở nước ta là thực hiện nhiều hỡnh thức phõn phối thu nhập, trong đó lấy phân phối theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế là chủ yếu. Mỗi chế độ kinh tế xó hội cú chế độ phân phối tương ứng với nó. Chế độ phân phối do quan hệ sản xuất mà trước hết là quan hệ sở hữu quyết định. Những quan hệ phân phối và hỡnh thức thu nhập chỉ là hỡnh thức biểu hiện về mặt kinh tế của quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất. Nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa dựa trờn cơ sở của nhiều hỡnh thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, tương ứng với nó sẽ tồn tại nhiều hỡnh thức phõn phối thu nhập như: phân phối theo lao động và hiệu quả kinh tế; phân phối theo vốn và tài sản đóng góp; phân phối theo giá trị sức lao động; phân phối thông qua các quỹ phúc lợi xó hội. Bờn cạnh cỏc hỡnh thức phõn phối do quan hệ sản xuất chi phối cũng tồn tại cỏc hỡnh thức phõn phối theo nguyờn tắc của thị trường. Trong các hỡnh thức phõn phối đó, phân phối theo lao động và hiệu quả kinh tế giữ vai trũ chủ đạo nhằm giữ vững định hướng xó hội chủ nghĩa. Đây chính là sự khác biệt cơ bản giữa nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở nước ta với kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa. Vỡ vậy, phỏt triển kinh tế thị trường là phương tiện để xây dựng thành công chủ nghĩa xó hội, thực hiện mục dõn giàu, nước mạnh, xó hội cụng bằng, dõn chủ, văn minh và đảm bảo cho con người được phát triển tự do và toàn diện. đ) Nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa là nền kinh tế mở của, hội nhập Nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa của chỳng ta đang xây dựng khác với nền kinh tế khép kín, kinh tế chỉ huy, tự cấp tự túc trước đây. Ngày nay, do tác động của cách mạng khoa học - công nghệ và xu hướng toàn cầu hoá kinh tế đó tạo nờn sự phụ thuộc về kinh tế giữa cỏc quốc gia trong quỏ trỡnh phỏt triển. Do đó, mở cửa, hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới vừa phù hợp với xu thế thời đại vừa là yêu cầu khách quan đối với nước ta. Chỉ có xây dựng nền kinh tế mở mới phát huy tối đa nội lực, tranh thủ ngoại lực để xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường hiện đại theo kiểu rút ngắn. Nền kinh tế thị trường ở nước ta phát triển theo hướng đa phương hoá, đa dạng hoá các hoạt động kinh tế đối ngoại, gắn thị trường trong nước với thị trường khu vực và thế giới, thực hiện những cam kết và thông lệ trong quan hệ quốc tế, đồng thời giữ được độc lập chủ quyền và bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc trong quan hệ kinh tế đối ngoại. Những đặc trưng trên cho thấy kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở nước ta khác về chất so với kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa. Do đó, cần phải kết hợp những mặt tích cực của cơ chế thị trường với bản chất ưu việt của chủ nghĩa xó hội để phát triển một nền kinh tế thị trường hiện đại, văn minh, xó hội chủ nghĩa. Văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX chỉ rừ: “Phỏt triển nền kinh tế hàng hoỏ nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xó hội chủ nghĩa; đó chính là nền kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa”1 . Đảng cộng sản Việt Nam. Văn kiện đại hội Đảng lần thứ IX, Nxb. Chớnh trị quốc gia, H, 2001, Tr 86. . II. Những giải pháp cơ bản để phát triển kinh tế thị trường định hướng xó hội chủ nghĩa ở nước ta 1. Thực hiện nhất quỏn chớnh sỏch kinh tế nhiều thành phần Thừa nhận trờn thực tế sự tồn tại của nhiều thành phần kinh tế trong thời kỳ quá độ là một trong những điều kiện để thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển, qua đó huy động sức mạnh tổng hợp của mọi thành phần kinh tế. Cần tiếp tục quán triệt sâu sắc và thực hiện nhất quán chính sách kinh tế nhiều thành phần, coi đó là chiến lược lâu dài trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xó hội ở