Làng cói Kim Sơn – nơi tình yêu dệt nên nghề

Làng cói Kim Sơn – nơi tình yêu dệt nên nghề Trên con đường nhỏ dẫn vào khu di tích lịch sử Nhà thờ đá Phát Diệm, Kim Sơn (Ninh Bình) bạn sẽ ngỡ ngàng khi nhìn thấy vô vàn túi xách, mũ, hộp, dép, xe thồ, lọ hoa, lẵng hoa tất cả toàn bằng cói, loại vật liệu mà không một người Việt nào không biết đến Khi nền kinh tế bước vào thời kỳ hội nhập thì những làng nghề thủ công truyền thống như nghề dệt, đan cói cũng ít nhiều bị mai một. Với đầu ra cho các sản phẩm ấy bị thu hẹp, thì rất nhiều nghệ nhân đã không thể tiếp tục duy trì nghề truyền thống của dòng tộc và họ chuyển sang nhiều ngành nghề khác để kiếm kế sinh nhai. Nhưng may thay, ở Kim Sơn vẫn còn giữ được làng nghề truyền thống đã có từ gần 2 thế kỷ nay. Người dân Kim Sơn có đặc thù sống trong cái nôi làng nghề cói từ cách đây hàng trăm năm nên có đầy đủ tổ chất của một người thợ thủ công chân chính, một bàn tay khéo léo, sự nhạy bén, tính linh hoạt cao, sự nhanh nhạy và đam mê nghề nghiệp. Những tố chất này giúp cho họ đáp ứng được những đòi hỏi dù là khắt khe của cơ chế thị trường. Chính điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội đó đã tạo dựng nên nghề trồng cói, chế biến cói ở huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình nổi tiếng xa gần và được người dân tiêu dùng trong và ngoài nước rất ưa chuộng. Hàng cói truyền thống ở đây nổi bật là chiếu cải, chiếu đậu, thảm, làn v.v không chỉ tiêu thụ nội địa mà còn được các thị trường Liên Xô, Đông Âu ưa chuộng. Đến thập kỷ 90 do sự biến động của thị trường Đông Âu, hàng cói đã có bước đột biến chuyển đổi sang hướng sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ bao gồm: khay, hộp, đĩa, tách, túi xách, đồ nội thất vvgồm nhiều chủng loại, kích thước, và hàng nghìn mẫu mã với kỹ thuật tinh xảo, đáp ứng được thị hiếu của thị trường Châu Âu, Châu Á, Châu Phi. Để có được một sản phẩm cói mỹ nghệ đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, kĩ thuật trồng và sản xuất cói của Kim Sơn cũng khá đặc biệt. Đó là cả một quy trình công phu, tỉ mỉ và chính xác ngay từ lúc trồng cói, thu hoạch cói, chọn cói, chẻ cói, phơi cói, nhuộm cóicho đến khâu cuối cùng là đan và hoàn thiện sản phẩm. Điển hình như kỹ thuật sử dụng keo polyascera phun phủ lên bề mặt sản phẩm cói, vừa giúp định hình ổn định kiểu dáng công nghiệp, vừa nâng cao khả năng chống mốc, ẩm cho sản phẩm, nhất là trong quá trình vận chuyển qua hàng nghìn cây số đường biển trong quá trình xuất hàng ra nước ngoài. Nhờ đó mà sản phẩm cói mỹ nghệ của Kim Sơn luôn đảm bảo chất lượng khi tới tay người tiêu dùng, góp phần rất lớn trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Cho đến nay, sản phẩm cói mỹ nghệ Kim Sơn đã được xuất khẩu đến hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ. Và sự thành công ấy có thể không chỉ dừng lại ở đây mà còn tiến xa hơn nữa. Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu sẽ còn nhiều khó khăn ảnh hưởng đến việc tiêu thụ các sản phẩm từ cói, đặc biệt là xuất khẩu. Bà con nông dân và các nghệ nhân làng cói có thể sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức đe dọa đến sự tồn tại và phát triển của nghề, nhưng với bản lĩnh và tình yêu vô cùng lớn đối với nghề qua thăng trầm hàng hàng trăm năm, bà con nơi đây vẫn son sắt một niềm tin sẽ tiếp tục đưa nghề truyền thống này ngày một phát triển lớn mạnh. Vui lắm, mừng lắm trước thực tế này, nhưng vẫn còn đó nỗi băn khoăn là liệu bà con làng cói Kim Sơn nói riêng và các làng nghề khác ở Việt Nam nói chung có mai một nghề truyền thống của mình trước cuộc bão táp công nghệ và sự khắc nghiệt của thị trường? Phải chăng đã đến lúc cần sự hỗ trợ của Nhà nước để chung sức cùng bà con giữ gìn và phát huy các làng nghề truyền thống, bởi đó cũng là một nét văn hóa dân tộc?