Liên minh S hỗ trợ các nhà nghiên cứu triển khai Kế hoạch S sẽ có hiệu lực từ 01/01/2021 và gợi ý cho Việt Nam

LIÊN MINH S HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI... KẾ HOẠCH S SẼ CÓ HIỆU LỰC TỪ 01/01/2021 VÀ GỢI Ý CHO VIỆT NAM Lê Trung Nghĩa1* Tóm tắt: Bài viết này tập trung vào một trong năm hoạt động chính của Liên minh S nhằm hướng tới việc triển khai Kế hoạch S vào thực tế, đó là việc hỗ trợ cho các nhà nghiên cứu để xuất bản các kết quả nghiên cứu vừa tuân thủ các nguyên tắc truy cập mở đầy đủ và tức thì tới các xuất bản phẩm và dữ liệu nghiên cứu của Kế hoạch S và vừa đảm bảo quyền tự do xuất bản của họ. Bài viết cũng đưa ra một số gợi ý cho Việt Nam. Từ khóa: Truy cập Mở; Đầy đủ và tức thì; Kim cương (mô hình); Xuất bản phẩm; Dữ liệu; Phần mềm; Nghiên cứu; Giữ lại bản quyền; Khung giám sát; Chuyển đổi quá độ; Công cụ kiểm tra tạp chí; Giấy phép Creative Commons (CC). 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Tháng 9/2018, một nhóm các nhà cấp vốn nghiên cứu quốc gia và châu Âu cùng một vài quỹ từ thiện chuyên cấp vốn cho nghiên cứu, gọi là Liên minh S (cOAlition S) đã đưa ra sáng kiến có tên gọi là Kế hoạch S (Plan S) nhằm tăng tốc chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở đầy đủ và tức thì tới các xuất bản phẩm khoa học, với yêu cầu như sau: “Từ năm 2021, các xuất bản phẩm khoa học là kết quả từ nghiên cứu được các chương trình trợ cấp nhà nước cấp vốn phải được xuất bản trên các tạp chí hoặc các nền tảng tuân thủ Truy cập Mở”[1]. * Tiến sĩ, Ban Tư vấn Phát triển Giáo dục Mở, Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam (AVU&C). 351 LIÊN MINH S HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI... Ở thời điểm viết bài này, chỉ còn 3-4 tháng nữa là tới thời điểm Kế hoạch S có hiệu lực. Câu hỏi được đặt ra là: Trong thời gian gần đây và cho tới bây giờ, Liên minh S cùng các đối tác của nó đã và đang làm gì để chuẩn bị triển khai Kế hoạch S vào thực tế cuộc sống? đặc biệt là việc hỗ trợ các nhà nghiên cứu để họ yên tâm nghiên cứu và xuất bản các kết quả nghiên cứu khoa học sao cho vừa tuân thủ với các nguyên tắc của Kế hoạch S, vừa đảm bảo quyền tự do xuất bản của họ trên bất kỳ tạp chí nào họ lựa chọn. 2. CÁC HOẠT ĐỘNG CHÍNH CỦA LIÊN MINH S ĐỂ TRIỂN KHAI KẾ HOẠCH S VÀO THỰC TẾ Trong đại dịch COVID-19, nhu cầu đối với các nhà nghiên cứu để có được sự truy cập không có các rào cản về tài chính, pháp lý và kỹ thuật tới các xuất bản phẩm và dữ liệu nghiên cứu một lần nữa đã được khẳng định. Nhiều nhà nghiên cứu đang tự hỏi liệu mô hình xuất bản truyền thống với việc dấu đi các tài liệu nghiên cứu đằng sau các bức tường thanh toán, có đang là vũ khí giết người hay không[2]? Liệu các thông tin quan trọng là kết quả của các nghiên cứu về y tế có nên bị việc xuất bản học thuật bắt làm con tin hay không? Và họ khẳng định “là không còn chấp nhận được rằng 75%[3] (ở thời điểm hết năm 2017) tư liệu nghiên cứu vẫn còn nằm đằng sau bức tường thanh toán” và dù đã được xuất bản, chúng chỉ sẵn sàng cho những thuê bao trả tiền? Liên minh S với Kế hoạch S xuất hiện chính là để lấp đi khoảng trống “không còn chấp nhận được” nữa này. Để Kế hoạch S đi vào được thực tế cuộc sống từ 01/01/2021, Liên minh S đã đề ra 5 hoạt động chính như sau: 1. Phát triển số lượng thành viên của cOAlition S. 2. Hỗ trợ các nhà nghiên cứu. 3. Hỗ trợ các xã hội học tập. 4. Làm việc với các nhà xuất bản. 5. Phát triển minh bạch giá thành. Bài viết này tập trung vào nội dung “Hỗ trợ các nhà nghiên cứu” của Liên minh S đã và đang được triển khai cho tới nay. 352 PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM 3. CÁC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU CỦA LIÊN MINH S Các hoạt động hỗ trợ các nhà nghiên cứu của Liên minh S là rất thiết thực, nó nhằm giải quyết các lo ngại thường thấy ở các nhà nghiên cứu, như việc có quyền tự do lựa chọn đăng bài báo lên các tạp chí họ chọn cũng như đảm bảo họ có được các quyền để tự do xuất bản tiếp bài báo ở bất cứ đâu, ngay cả sau khi bài báo đó được đăng trên một tạp chí bất kỳ nào đó. Dưới đây là các hoạt động hỗ trợ như vậy. 3.1. Chiến lược giữ lại các quyền Các nhà xuất bản thường yêu cầu các tác giả ký các thỏa thuận xuất bản hạn chế những gì các tác giả có thể làm với các phát hiện nghiên cứu của họ, bao gồm cả việc làm cho các bài báo thành Truy cập Mở phù hợp với những yêu cầu của các nhà cấp vốn của họ. Từ phía của nhà nghiên cứu, một khi bạn nhận tiền từ một tổ chức thành viên của Liên minh S để nghiên cứu, ngoài việc bạn có bổn phận phải tuân thủ các nguyên tắc truy cập mở đầy đủ và tức thì của Kế hoạch S, bạn vẫn có đủ các quyền tự do để xuất bản kết quả nghiên cứu của bạn trên một tạp chí bất kỳ nào bạn chọn dựa trên các thước đo có trách nhiệm như DORA [4], theo đó, khuyến cáo chung đầu tiên là: “Không sử dụng các thước đo dựa vào tạp chí, như yếu tố tác động của Tạp chí - JIF (Journal Impact Factor), như là một biện pháp thay thế chất lượng các bài báo nghiên cứu riêng rẽ, để đánh giá những đóng góp của cá nhân nhà nghiên cứu khoa học, hoặc trong các quyết định thuê làm, thăng tiến, hay cấp vốn”. Để giải quyết vấn đề này, Liên minh S đã phát triển “Chiến lược giữ lại các quyền” bằng cách đưa ra yêu cầu công khai cho tất cả các nhà nghiên cứu cũng như các nhà xuất bản rằng giấy phép Creative Commons Attribution (CC BY) được áp dụng cho tất cả các bản thảo được chấp nhận của tác giả – AAM (Author Accepted Manuscript) hoặc các phiên bản hồ sơ - VoR (Versions of Record) báo cáo của nghiên cứu gốc, được hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần từ việc cấp vốn của bất kỳ thành viên nào trong Liên minh S [5]. 353 LIÊN MINH S HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI... Được nhắc lại ở đây, giấy phép Creative Commons Attribution (CC BY [6]) là giấy phép dễ dãi nhất trong họ các giấy phép Creative Commons, nó trao cho bất kỳ ai - những người sử dụng - các quyền để sử dụng, sử dụng lại, pha trộn, sửa đổi, tùy biến, kể cả sử dụng cho các mục đích thương mại, tác phẩm của (các) tác giả, miễn là những người sử dụng thừa nhận ghi công tác phẩm đó cho (các) tác giả của tác phẩm. Trên thực tế, giấy phép CC BY giúp cho các nhà nghiên cứu giữ lại đủ các quyền sở hữu trí tuệ trong tác phẩm của họ để bản thảo được chấp nhận của tác giả (AAM) trở thành Truy cập Mở ở thời điểm xuất bản, cũng như giúp cho các nhà nghiên cứu có đầy đủ các quyền để xuất bản các phiên bản tiếp sau của tác phẩm đó ở bất cứ đâu họ muốn nhưng vẫn tuân thủ được các nguyên tắc xuất bản truy cập mở đầy đủ và tức thì của Kế hoạch S. 3.2. Công cụ trên trực tuyến để kiểm tra các tạp chí xuất bản phù hợp với Kế hoạch S Công cụ Kiểm tra Tạp chí sẽ giúp cho các nhà nghiên cứu nhận được vốn cấp từ các tổ chức của Liên minh S dễ dàng xác định các tạp chí hoặc các nền tảng xúc tác phù hợp với các yêu cầu của Kế hoạch S. Dựa vào nhà cấp vốn của các nhà nghiên cứu và cơ sở của họ, công cụ đó sẽ thông báo cho họ các con đường sẵn sàng tuân thủ với Kế hoạch S mà tạp chí họ lựa chọn đáp ứng. Công cụ đó được lên kế hoạch sẽ sẵn sàng để sử dụng vào cuối năm 2020, đúng thời điểm để bắt đầu triển khai Kế hoạch S vào ngày 01/01/2021 [7]. Đặc tả kỹ thuật của công cụ này được nêu rõ ràng, đặc biệt chú ý tới phần nêu về “Dữ liệu, Phần mềm và Mã [8]” để giúp cho các nhà nghiên cứu tuân thủ với các kết quả đầu ra nghiên cứu của mình khi nhận trợ cấp nghiên cứu từ các tổ chức thành viên của Liên minh S. 354 PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM Bảng 1. Các yêu cầu đối với dữ liệu, phần mềm và mã trong công cụ trên trực tuyến để kiểm tra các tạp chí xuất bản tuân thủ với Kế hoạch S Tóm tắt yêu cầu Mô tả Yêu cầu Công cụ nên sử dụng dữ liệu sẵn sàng công khai Xem phần các nguồn dữ liệu tiềm năng bên dưới. Câu trả lời của bạn nên bao gồm chỉ định các nguồn dữ liệu bạn đề xuất sử dụng, cộng tác hoặc phát triển. Ở những nơi các nhà cung cấp đang phát triển các nguồn dữ liệu của riêng họ, các kế hoạch duy trì chúng nên đưa vào. Các chi phí của các bên thứ 3 có liên quan với phát triển nguồn dữ liệu có thể được đưa vào trong đề xuất. Các thư hỗ trợ từ bên thứ 3 đó phải được cung cấp. Bắt buộc Công cụ phải cung cấp giao diện lập trình ứng dụng - API (Appli- cation Programming Interface) tự do không mất tiền và mở. Nó phải có API truy cập được tự do không mất tiền và mở để xúc tác cho các nguồn dữ liệu nằm bên dưới truy vấn được theo chương trình. Bắt buộc Các nguồn dữ liệu được phát triển theo dự án này (như, tạo ra đăng ký cho các trợ giảng) phải được cấp phép mở. Các nguồn dữ liệu được tạo ra theo dự án này phải được phát hành theo giấy phép CC0. Bắt buộc Mã được phát triển theo dự án này phải được cấp phép mở Phần mềm được tạo ra theo dự án này phải được cấp phép mở, sử dụng giấy phép MIT. Bắt buộc Công cụ này cho thấy tính mở tuyệt đối các dự án của Liên minh S, như được nêu dưới đây: • Không phải chỉ các bài báo được xuất bản theo giấy phép CC BY như được nêu ở phần trên, mà phần mềm để kiểm tra các tạp chí xuất bản tuân thủ Kế hoạch S cũng phải là phần mềm tự do nguồn mở, được cấp phép mở, cụ thể là giấy phép MIT [9] - đây là giấy phép thuộc họ giấy phép dễ dãi (Permissive) của thế giới phần mềm tự do nguồn mở, nó trao quyền, tự do không mất tiền, cho bất kỳ ai có được bản sao của phần mềm và các tệp tài liệu có liên quan (tới “Phần mềm”), để làm việc với Phần mềm đó mà không có hạn chế, bao gồm không có hạn chế các quyền để sử dụng, sao chép, sửa đổi, pha trộn, xuất bản, phân phối, cấp phép phụ, và/ hoặc bán các bản sao của Phần mềm đó, và cho phép những ai được cung cấp Phần mềm đó làm như thế, miễn là (các) tác giả của phần mềm (người nắm giữ bản quyền) được thừa nhận ghi công. 355 LIÊN MINH S HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI... • Các dữ liệu được tạo ra theo dự án này là mở hết cỡ luôn, khi chúng được yêu cầu bắt buộc phải sử dụng giấy phép CC0. Đây là giấy phép mà tác giả của dữ liệu khước từ tất cả các quyền để hiến tặng dữ liệu vào phạm vi công cộng. Vì vậy người sử dụng có khả năng thực hiện bất kỳ hành động nào với các dữ liệu đó theo ý mình, thậm chí, không nhất thiết phải thừa nhận ghi công cho (các) tác giả của các dữ liệu đó. • Ngay cả với các giao diện lập trình ứng dụng (API) theo các dự án của Kế hoạch S cũng có yêu cầu bắt buộc phải là tự do không mất tiền và mở để có thể được tích hợp vào trong các ứng dụng/phần mềm khai thác các dữ liệu nghiên cứu từ bất kỳ ai có quan tâm. 3.3. Nghiên cứu mô hình xuất bản phi thương mại hợp tác cho truy cập mở Tháng 3/2020, Liên minh S đã đưa ra lời kêu gọi về một vụ thầu nghiên cứu đầy đủ thông tin, bao gồm phân tích và tổng quan về mô hình xuất bản cộng tác phi thương mại, còn được gọi là mô hình kim cương (Diamond Model), nơi các tạp chí không lấy tiền từ các độc giả - thường thông qua thuê bao, và cũng không lấy tiền từ các tác giả - thường thông qua các khoản phí xử lý bài báo - APC (Article Processing Charges). Mục đích là để xác định các cách thức hỗ trợ cho các sáng kiến xuất bản được triển khai theo các mô hình kinh doanh Kim cương [10]. Ngoài ra, Liên minh S cũng đang khởi xướng nỗ lực nguồn đám đông để liệt kê các tạp chí kim cương còn chưa được đề cập tới trong các cơ sở dữ liệu chính như thư mục các tạp chí Truy cập Mở – DOAJ (Directory of Open Access Journals) [11]. Một khi các công việc nêu ở đây được tiến hành và/ hoặc hoàn thành sẽ giúp cho các nhà nghiên cứu dễ dàng hơn nhiều để xác định chính xác họ có thể xuất bản các kết quả đầu ra nghiên cứu của họ trên các tạp chí nào để tuân thủ các yêu cầu xuất bản của Kế hoạch S, dù họ vẫn có thể có khả năng xuất bản trên các tạp chí thuê bao, miễn là họ có bản sao của bài báo nghiên cứu của họ (hoặc bản thảo được chấp nhận, hoặc phiên bản được xuất bản) tự do không mất tiền không có cấm vận với một giấy phép mở (CC BY) như được nêu ở phần “Chiến lược giữ lại các quyền” ở bên trên [12]. 356 PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM 3.4. Khung giám sát tác động triển khai Kế hoạch S Triển khai các nguyên tắc của Kế hoạch S được kỳ vọng có tác động mạnh lên các thực hành xuất bản của các nhà nghiên cứu và cách thức ở đó nghiên cứu được tiến hành và đánh giá. Để khởi xướng đối thoại giữa các bên tham gia đóng góp về các tác động của Kế hoạch S, Liên minh S đã phát triển Khung giám sát theo đó các cơ quan cấp vốn nào là các bên ký kết Kế hoạch S có thể theo dõi hoặc giám sát các tác động quan trọng nhất đó, cả tích cực và tiêu cực. Liên minh S kỳ vọng dựa vào các dữ liệu thu thập được từ các đối thoại trong Khung giám sát để có những điều chỉnh phù hợp triển khai vào thực tế Kế hoạch S tốt hơn trong tương lai. Bảng 2. Khung giám sát [13] Chủ đề ưu tiên Tác động thích đáng lên Việc làm & đánh giá của nhà nghiên cứu, và sự lựa chọn tạp chí 1. Sự tiến bộ sự nghiệp của nhà nghiên cứu. 2. Sự di động về địa lý của nhà nghiên cứu. 3. Các thực hành xuất bản của nhà nghiên cứu. 4. Sự cộng tác giữa các nhà nghiên cứu (như hàn lâm và phi hàn lâm; các cộng tác quốc gia và quốc tế). 5. Các thay đổi tới hệ thống đánh giá học thuật. 6. Sự đa dạng của lực lượng nghiên cứu. Chủ đề nóng Chi phí & Tài nguyên 1. Giá thành liên quan tới xuất bản Truy cập Mở (OA), và sự minh bạch và công bằng đối với giá thành đó. 2. Gánh nặng hành chính lên các nhà nghiên cứu và các nhân viên hỗ trợ nghiên cứu. Phổ biến 1. Tính trực quan và tầm với của các xuất bản phẩm nghiên cứu. 2. Bản chất tự nhiên của các kho mở phù hợp với các yêu cầu kỹ thuật bắt buộc của Kế hoạch S. Các nhà cấp vốn 1. Khả năng các nhà cấp vốn thực hiện cấp vốn đúng cho nghiên cứu (như Chính phủ hoặc Ủy ban [châu Âu]). 2. Quan hệ đối tác giữa các nhà cấp vốn nghiên cứu. Hoạt động nghiên cứu 1. Bản chất tự nhiên, quyền sở hữu và việc chia sẻ sở hữu trí tuệ phát sinh từ nghiên cứu. 2. Nghiên cứu đa ngành và liên ngành. 357 LIÊN MINH S HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI... Xuất bản học thuật 1. Các thay đổi về tính bền vững của các xã hội học tập/ học thuật. 2. Các chính sách và thực hành của nhà xuất bản. 3. Đa dạng các lựa chọn xuất bản sẵn có cho các nhà nghiên cứu. 4. Xuất bản học thuật hướng tới các mô hình Truy cập Mở (OA). 5. Tỷ lệ các xuất bản phẩm phù hợp với Kế hoạch S. Dễ nhận thấy là khung giám sát này đề cập tới nhiều vấn đề và nhiều tác nhân là các bên tham gia đóng góp trong triển khai Kế hoạch S, nhưng chúng có liên quan mật thiết với nhau. Dù vậy, các nhà nghiên cứu sẽ thấy rõ một số phần trong khung giám sát là để hỗ trợ cho họ. 4. KẾT LUẬN TÓM TẮT VÀ MỘT SỐ GỢI Ý CHO VIỆT NAM Truy cập mở tới các kết quả đầu ra nghiên cứu như các xuất bản phẩm, dữ liệu và phần mềm nghiên cứu là công việc được Liên minh châu Âu triển khai qua một quãng đường dài [14], từ Chương trình Khung số 7 (FP7) các năm 2007-2013 cho tới Chương trình Horizon 2020 các năm 2014-2020 và sắp tới là Chương trình Horizon Europe cho các năm 2021-2027 - trùng khớp với thời điểm có hiệu lực của Kế hoạch S - từ ngày 01/01/2021. Ở thời điểm hiện tại, truy cập mở trên thế giới nói chung, ở châu Âu nói riêng, đã được nhóm hơn 20 tổ chức cấp vốn nghiên cứu quốc gia, châu Âu và các tổ chức quốc tế, các quỹ từ thiện - được gọi là Liên minh S (cOAlition S), cam kết làm cho Truy cập Mở đầy đủ và tức thì tới các xuất bản phẩm nghiên cứu trở thành hiện thực [15] thông qua việc triển khai Kế hoạch S, đã được Liên minh S đưa ra từ tháng 9/2018. Liên minh S xác định 5 hoạt động chính để hiện thực hóa Kế hoạch S, bao gồm các hoạt động hỗ trợ cho các nhà nghiên cứu với các công việc rất cụ thể như được nêu trong bài này, đặc biệt nhằm giải quyết những lo ngại của các nhà nghiên cứu xung quanh quyền tự do xuất bản của họ trên bất kỳ tạp chí nào họ chọn, đồng thời cũng giúp cho các nhà nghiên cứu tuân thủ với các nguyên tắc xuất bản truy cập mở đầy đủ và tức thì của Kế hoạch S. Bài viết này liệt kê các công việc trợ giúp các nhà nghiên cứu của Liên minh S và lưu ý tới các khía cạnh quan trọng của từng trong số các hoạt động trợ giúp đó. Từ các hoạt 358 PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM động cụ thể đó, có thể đưa ra vài gợi ý cho Việt Nam, đặc biệt cho các nhà nghiên cứu khoa học, như sau: 1. Giữ nguyên mức độ ưu tiên cao nhất cho các gợi ý đã được đưa ra trong bài viết[16] cho Hội thảo "Tối ưu hóa quản trị tri thức số: Chính phủ – Doanh nghiệp – Thư viện" do Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU – LIC) kết hợp với Liên Chi hội Thư viện Đại học Khu vực phía Bắc (NALA); Liên Chi hội Thư viện Đại học phía Nam (VILASAL) và Thư viện trường Đại học Nha Trang (NTU) tổ chức ở Nha Trang 25-26/7/2019, đó là: a) Có nghiên cứu để thay đổi hệ thống truyền thông học thuật của Việt Nam sang ưu tiên cho Truy cập Mở, ngụ ý chính phủ cần có chính sách về Truy cập Mở ở mức quốc gia, bao gồm việc thay đổi các cơ chế cấp vốn nghiên cứu từ tất cả các tổ chức cấp vốn nghiên cứu của Nhà nước để hỗ trợ cho Truy cập Mở tới các kết quả đầu ra nghiên cứu được Nhà nước cấp vốn, như các xuất bản phẩm, dữ liệu và mã nguồn phần mềm. b) Chuyển đổi số phải đi với cấp phép mở và mã nhận diện thường trực duy nhất cho tài nguyên số. c) Đưa nội dung truy cập mở, cả lý thuyết và thực hành, vào chương trình giảng dạy ở các Khoa Thông tin Thư viện. Nội dung này nên là bắt buộc, chứ không nên là khuyến cáo hay gợi ý. 2. Tất cả các công việc Liên minh S đã và đang triển khai được nêu trong bài này để hỗ trợ và vì lợi ích của các nhà nghiên cứu là phù hợp với xu thế phát triển của thế giới hướng tới Khoa học Mở, nhưng còn rất mới mẻ với Việt Nam. Các hoạt động chuẩn bị đó, cũng như các hoạt động trong quá trình triển khai Kế hoạch S trên thực tế kể từ ngày 01/01/2021 trở đi nhiều khả năng cũng sẽ là những công việc mà các nhà nghiên cứu khoa học ở Việt Nam sẽ gặp phải trong tương lai không xa. Là những nhà nghiên cứu khoa học, chúng ta chắc chắn có thể học hỏi và khai thác được nhiều điều từ tất cả những gì Liên minh S đã, đang và sẽ làm để hiện thực hóa Kế hoạch S và hy vọng chúng ta có khả năng tùy biến thích nghi những điều học được đó để góp một phần cải thiện môi trường nghiên cứu khoa học và hệ thống truyền thông học thuật ở Việt Nam cho phù hợp với xu thế phát triển khoa học thế giới. 359 LIÊN MINH S HỖ TRỢ CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRIỂN KHAI... TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. cOAlition S: Plan S. Making full and immediate Open Access a reality: https:// www.coalition-s.org/ 2. cOAlition S: Open Access and Plan S: 5 key activities: https://www.coalition-s. org/open-access-and-plan-s-5-key-activities/. Bản dịch của Lê Trung Nghĩa, 2020: Truy cập Mở và Kế hoạch S: 5 hoạt động chính: https://giaoducmo.avnuc. vn/truy-cap-mo/truy-cap-mo-va-ke-hoach-s-5-hoat-dong-chinh-160.html 3. cOAlition S: Open Access lessons during Covid-19: No lockdown for research results!: https://www.coalition-s.org/open-access-lessons-during-covid-19- no-lockdown-for-research-results/. Bản dịch của Lê Trung Nghĩa, 2020: Các bài học Truy cập Mở trong mùa dịch Covid-19: Không khóa trói đối với các kết quả nghiên cứu!: https://giaoducmo.avnuc.vn/truy-cap-mo/cac-bai- hoc-truy-cap-mo-trong-mua-dich-covid-19-khong-khoa-troi-doi-voi- cac-ket-qua-nghien-cuu-240.html 4. The American Society for Cell Biology (ASCB): San Francisco Declaration on Research Assessment: pdf. Bản dịch của Lê Trung Nghĩa, 2019: Tuyên bố San Francisco về Đánh giá Nghiên cứu: https://www.dropbox.com/s/t4nok8hxd0w4jnk/ SFDeclarationFINAL-Vi-15042019.pdf?dl=0 5. cOAlition S: cOAlition S develops “Rights Retention Strategy” to safeguard researchers’ intellectual ownership rights and suppress unreasonable embargo periods: https://www.coalition-s.org/coalition-s-develops-rights-retention -strategy/. Bản dịch của Lê Trung Nghĩa, 2020: Liên minh S phát triển “Chiến lược Giữ lại các Quyền” để bảo vệ các quyền sở hữu trí tuệ của các nh