Tín dụng là một hoạt động quan trọng trong bất cứ một NHTM hay một nền kinh
tế nào, một quốc gia muốn tận dụng tối ưu nguồn lực kinh tế của mình thì nhất thiết phải
cần đến hoạt động tín dụng. Còn đối với các NHTM thì tín dụng là một hoạt động cơ bản
không thể thay thế, tín dụng mang lại nguồn thu chủ yếu cho các ngân hàng và là hoạt
động mà thông qua đó ngân hàng thể hiện tốt chức năng trung gian tài chính của mình.
Mặc dù vậy tín dụng lại là hoạt động chứa đựng nhiều nguy cơ tiềm ẩn mà các nhà quản
lí, điều hành ngân hàng có kinh nghiệm nhất cũng không thể dự đoán được hết được.
Rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng, mặc dù, khi xảy ra có thể gây tổn thất
cho NHTM nhưng nó có thể coi là một đặc trưng không thể tách rời của hoạt động tín
dụng. Do vậy, hạn chế rủi ro tín dụng giảm thiểu tổn thất có thể gặp phải là một hoạt
động hết sức quan trọng quyết định tới sự sống còn của các NHTM hiện đại. Đặc biệt là
trong thời kỳ hội nhập toàn cầu hiện nay, chúng ta đã ra nhập WTO, khi mà hàng loạt các
quy định pháp luật về ngân hàng đều phải thay đổi cho phù hợp với thông lệ thế giới thì
các NHTM càng cần phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng và ứng dụng tốt các giải pháp
phòng ngừa rủi ro tín dụng để có thể tự bảo vệ mình trước những rủi ro tiềm ẩn.
Chính vì tầm quan trọng của vấn đề trong hoạt động của NHTM, và để có thể bồi
dưỡng và hoàn thiện kiến thức của mình trước khi tốt nghiệp em đã chọn đề tài: “Giải
pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi
nhánh Hà Tây” làm đề tài tốt nghiệp của mình.
Em cũng hy vọng, những đề xuất, kiến nghị trong đề tài của mình có thể đóng góp
phần nào đó giúp cho ngân hàng có thể đưa ra những giải pháp hữu hiệu phòng ngừa tốt
rủi ro tín dụng trong môi trường kinh doanh đầy sôi động hiện nay.
Kết cấu chuyên đề gồm 3 phần:
- Chương 1: Những vấn đề cơ bản về Rủi ro tín dụng NHTM
- Chương 2: Thực trạng rủi ro tín dụng tại NH ĐT&PT Việt Nam chi nhánh
Hà Tây
- Chương 3: Giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại NH ĐT&PT Việt Nam
chi nhánh Hà Tây
54 trang |
Chia sẻ: ttlbattu | Lượt xem: 2035 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Tây, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LUẬN VĂN:
Giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại
Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam
chi nhánh Hà Tây
LỜI MỞ ĐẦU
Tín dụng là một hoạt động quan trọng trong bất cứ một NHTM hay một nền kinh
tế nào, một quốc gia muốn tận dụng tối ưu nguồn lực kinh tế của mình thì nhất thiết phải
cần đến hoạt động tín dụng. Còn đối với các NHTM thì tín dụng là một hoạt động cơ bản
không thể thay thế, tín dụng mang lại nguồn thu chủ yếu cho các ngân hàng và là hoạt
động mà thông qua đó ngân hàng thể hiện tốt chức năng trung gian tài chính của mình.
Mặc dù vậy tín dụng lại là hoạt động chứa đựng nhiều nguy cơ tiềm ẩn mà các nhà quản
lí, điều hành ngân hàng có kinh nghiệm nhất cũng không thể dự đoán được hết được.
Rủi ro trong hoạt động tín dụng ngân hàng, mặc dù, khi xảy ra có thể gây tổn thất
cho NHTM nhưng nó có thể coi là một đặc trưng không thể tách rời của hoạt động tín
dụng. Do vậy, hạn chế rủi ro tín dụng giảm thiểu tổn thất có thể gặp phải là một hoạt
động hết sức quan trọng quyết định tới sự sống còn của các NHTM hiện đại. Đặc biệt là
trong thời kỳ hội nhập toàn cầu hiện nay, chúng ta đã ra nhập WTO, khi mà hàng loạt các
quy định pháp luật về ngân hàng đều phải thay đổi cho phù hợp với thông lệ thế giới thì
các NHTM càng cần phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng và ứng dụng tốt các giải pháp
phòng ngừa rủi ro tín dụng để có thể tự bảo vệ mình trước những rủi ro tiềm ẩn.
Chính vì tầm quan trọng của vấn đề trong hoạt động của NHTM, và để có thể bồi
dưỡng và hoàn thiện kiến thức của mình trước khi tốt nghiệp em đã chọn đề tài: “Giải
pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi
nhánh Hà Tây” làm đề tài tốt nghiệp của mình.
Em cũng hy vọng, những đề xuất, kiến nghị trong đề tài của mình có thể đóng góp
phần nào đó giúp cho ngân hàng có thể đưa ra những giải pháp hữu hiệu phòng ngừa tốt
rủi ro tín dụng trong môi trường kinh doanh đầy sôi động hiện nay.
Kết cấu chuyên đề gồm 3 phần:
- Chương 1: Những vấn đề cơ bản về Rủi ro tín dụng NHTM
- Chương 2: Thực trạng rủi ro tín dụng tại NH ĐT&PT Việt Nam chi nhánh
Hà Tây
- Chương 3: Giải pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại NH ĐT&PT Việt Nam
chi nhánh Hà Tây
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG NGÂN HÀNG
1.1. KHÁI NIỆM, CHỨC NĂNG VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG CƠ BẢN CỦA NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1. Khái niệm NHTM
Ngân hàng thương mại là các tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch
vụ tài chính đa dạng nhất - đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán - và thực
hiện chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế.
1.1.2.Chức năng của NHTM trong nền kinh tế thị trường
Chức năng của NHTM có thể khái quát lại bao gồm:
Trung gian tài chính: Chức năng này của ngân hàng xuất phát từ nhu cầu chuyển
từ tiết kiệm thành đầu tư của các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế. Bao gồm hai loại
cá nhân, tổ chức hoàn toàn độc lập với ngân hàng: các cá nhân và tổ chức tạm thời thâm
hụt trong chi tiêu (chi cho tiêu dùng và chi cho đầu tư vượt quá thu nhập) và các tổ chức,
cá nhân thặng dư trong chi tiêu (thu nhập hiện tại lớn hơn các khoản chi tiêu cho hàng
hoá, dịch vụ). Sự tồn tại của ngân hàng đã làm khắc phục được sự hạn chế trong quan hệ
tín dụng trực tiếp so sự không phù hợp về qui mô, thời gian, không gian…Do chuyên
môn hoá, trung gian tài chính có thể làm giảm chi phí giao dịch. Như vậy trung gian tài
chính đã làm tăng thu nhập cho người tiết kiệm, từ đó khuyến khích tiết kiệm, đồng thời
giảm phí tổn cho nhà đầu tư, từ đó khuyến khích đầu tư.
Tạo phương tiện thanh toán: Trước kia ngân hàng tạo ra phương tiện thanh toán
bằng cách phát hành giấy nhận nợ được chấp nhận rộng rãi. Phương tiện thanh toán này
dần thay thế tiền kim loại và nó trở thành tiền giấy. Từ khi các ngân hàng không còn
được phát hành tiền giấy riêng của mình, cùng với sự phát triển thanh toán qua ngân hàng
khách hàng có thể thực hiện thanh toán, chi trả hàng hóa dịch vụ theo yêu cầu. Theo quan
điểm hiện đại, tiền tệ được quan niệm bao gồm: tiền giấy trong lưu thông, số dư trên tài
khoản tiền gửi giao dịch của các khách hàng, tiền gửi trên các tài khoản tiết kiệm và tiền
gửi có kỳ hạn…Khi ngân hàng cho khách hàng vay số dư trên tài khoản thanh toán của
khách hàng tăng lên, khách hàng có thể dùng để mua hàng và dịch vụ. Do đó bằng việc
cho vay ngân hàng đã tạo ra phương tiện thanh toán.
Mặt khác, toàn bộ hệ thống ngân hàng cũng tạo ra phương tiện thanh toán khi các
khoản tiền gửi được mở rộng từ ngân hàng này qua ngân hàng khác trên cơ sở cho vay.
Trung gian thanh toán: Ngân hàng thay mặt khách thực hiện thanh toán giá trị
hàng hóa và dịch vụ với nhiều hình thức khác nhau như: thanh toán bằng séc, uỷ nhiệm
chi, nhờ thu, các loại thẻ,…Các ngân hàng còn thực hiện thanh toán bù trừ với nhau
thông qua ngân hàng Trung ương hoặc thông qua các trung tâm thanh toán.
1.1.3.Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại
1.1.3.1. Hoạt động huy động vốn
Huy động vốn là hoạt động tạo nguồn vốn cho ngân hàng thương mại, là hoạt động
đóng va trò quan trọng ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của ngân hàng. Nguồn vốn
của ngân hàng có thể phân loại thành vốn chủ sở hữu và vốn nợ.
1 Vốn chủ sở hữu: Là nguồn vốn ngân hàng có thể sử dụng lâu dài. Nguồn hình
thành và nghiệp vụ huy động loại vốn này rất đa dạng tuỳ theo tính chất sở hữu, năng lực
tài chính của chủ ngân hàng cũng như là yêu cầu và sự phát triển của thị trường. Bao
gồm:
- Nguồn vốn hình thành ban đầu
- Nguồn vốn bổ sung trong quá trình hoạt động
- Các Nguồn vay nợ có thể chuyển đổi thành cổ phần
2 Vốn nợ: Là nguồn vốn chiếm tỷ trọng lớn hơn trong tổng nguồn vốn. Vốn nợ
được huy động từ các nguồn cơ bản sau:
Tiền gửi: là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của ngân hàng thương mại. Nó
chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn tiền của ngân hàng. Tiền gửi có thể phân loại
thành: tiền gửi thanh toán, tiền gửi có kỳ hạn của của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội,
tiền gửi tiết kiệm của dân cư, tiền gửi của các ngân hàng khác,…
Tiền vay: Ngoài nguồn tiền gửi thì khi có nhu cầu ngân hàng vẫn phải vay mượn
thêm. Các nguồn ngân hàng có thể đi vay:
+ Vay NHNN (NHTW): Là khoản vay của các NHTM để đáp ứng những nhu cầu
cấp bách trong chi trả hay thiếu hụt dự trữ. Hình thức phổ biến được áp dụng khi được
NHNN cho vay là hình thức tái chiết khấu hoặc tái cấp vốn theo hạn mức tín dụng.
+ Vay các tổ chức tín dụng khác: Là hoạt động vay vốn thực hiện trên thị trường
liên ngân hàng. Việc vay vốn được thực hiện giữa các ngân hàng có mức dự trữ vượt yêu
cầu muốn kiếm lời với các ngân hàng đang thiếu hụt dự trữ có nhu cầu vay mượn để đảm
bảo khả năng thanh khoản.
+ Vay trên thị trường vốn: Các ngân hàng thực hiện vay trên thị trường vốn bằng
cách phát hành các giấy nợ như: kỳ phiếu, tín phiếu, trái phiếu. Nguồn vốn này được các
ngân hàng huy động để bổ sung nguồn vốn trung và dài hạn đáp ứng nhu cầu cho vay và
đầu tư trung và dài hạn.Thông thường đây là khoản vay không có đảm bảo. Khả năng huy
động của một NHTM sẽ phụ thuộc vào uy tín của chính ngân hàng hoạc mức lãi xuất mà
ngân hàng đưa ra, do đó việc huy động vốn theo hình thức này sẽ gặp nhiều khó khăn ở
các NHTM nhỏ. Đây là một nghiệp vụ huy động vốn tương đối phức tạp do đó các ngân
hàng cần cân nhắc kỹ trước khi ra quyết định huy động.
- Vốn nợ khác: Loại này bao gồm nguồn uỷ thác, nguồn trong thanh toán và các
nguồn khác.
1.1.3.2. Hoạt động cho vay
- Cho vay thương mại
Đây là hoạt động chiết khấu thương phiếu mà thực tế là người bán chuyển các
khoản phải thu cho ngân hàng, sau đó ngân hàng cho vay trực tiếp đối với người mua,
giúp cho người mua có vốn để mua hàng dự trữ nhằm mở rộng sản xuất kinh doanh.
- Cho vay tiêu dùng
Cho vay tiêu dùng là hoạt động ngân hàng cho các cá nhân và hộ gia đình vay để
đáp ứng nhu cầu tiêu dùng như mua nhà, mua ô tô hay tiêu dùng…Cho vay tiêu dùng
xuất hiện sau cho vay thương mại do rủi ro của các khoản vay này trước đây là tương đối
cao. Tuy nhiên các khoản vay này có tốc độ tăng trưởng ngày càng cao xuất phát từ sự
cạnh tranh cho vay giữa các NHTM.
- Tài trợ dự án
Là hoạt động cho trung và dài hạn như tài trợ xây dựng nhà máy, phát triển các
ngành công nghệ cao, cho vay đầu tư vào đất,…
1.1.3.3. Các hoạt động khác
- Mua, bán ngoại tệ
- Bảo quản hộ tài sản (vàng, giấy tờ có giá và các tài sản khác)
- Cung cấp các tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán
- Quản lý ngân quĩ: quản lí việc thu và chi cho một số doanh nghiệp và cá nhân
trong xã hội.
- Tài trợ các hoạt động của Chính phủ
- Bảo lãnh: Ngân hàng bằng uy tín của mình đảm bảo khả năng thanh toán cho
khách hàng của mình trong các hợp đồng mua mua sắm trang thiết bị, mua hàng hoá,
phát hành chứng khoán, vay vốn của các tổ chức tín dụng khác…
- Cho thuê thiết bị trung và dài hạn: Ngân hàng mua thiết bị và cho khách hàng
thuê với những điều kiện nhất định.
- Cung cấp dịch vụ uỷ thác và tư vấn: Các cá nhân và doanh nghiệp nhờ ngân hàng
quản lí tài sản, quản lí tài chính hộ thậm chí là uỷ thác vay hộ, uỷ thác cho vay hộ, uỷ
thác phát hành, uỷ thác đầu tư…Bên cạnh đó các ngân hàng còn được coi như những
chuyên gia tư vấn tài chính hỗ trợ các khách hàng trong việc ra các quyết định kinh tế.
- Cung cấp dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán: Ngân hàng có thể tổ chức ra
công ty chứng khoán độc lập hoặc tự mình bán các dịch vụ môi giới chứng khoán cho
khách hàng.
- Cung cấp dịch vụ bảo hiểm: ngân hàng có thể liên doanh với các công ty bảo
hiểm, tổ chức các công ty bảo hiểm con hoặc cung cấp các dịch vụ tiết kiệm gắn với bảo
hiểm tiết kiệm an sinh, tiết kiệm hưu trí…
- Cung cấp các dịch vụ đại lí: Nhiều ngân hàng cung cấp dịch vụ đại lí cho các
ngân hàng khác như thanh toán hộ, phát hành hộ các chứng chỉ tiền gửi, làm ngân hàng
đầu mối trong đồng tài trợ…
1.2. TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG
1.2.1. Khái niệm
- Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị từ người sở hữu
sang người sử dụng để sau một thời gian sẽ thu hồi về một lượng giá trị lớn hơn lượng
giá trị ban đầu.
- Rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất mà ngân hàng phải chịu do
khách hàng vay không trả đúng hạn, không trả, hoặc không trả đầy đủ vốn và lãi.
Trong nền kinh tế thị trường cung cấp tín dụng là chức năng kinh tế cơ bản của
ngân hàng. Tín dụng là hoạt động sinh lời lớn nhất song rủi ro cao nhất cho NHTM. Đối
với hầu hết các ngân hàng, dư nợ tín dụng thường chiếm tới hơn 1/2 tổng tài sản có và
thu nhập từ tín dụng chiếm khoảng từ 1/2 đến 2/3 tổng thu nhập của ngân hàng. Mặt
khác, rủi ro trong kinh doanh ngân hàng có xu hướng tập trung chủ yếu vào danh mục tín
dụng. Khi ngân hàng rơi vào trạng thái tài chính khó khăn nghiêm trọng, thì nguyên nhân
thường phát sinh từ hoạt động tín dụng của ngân hàng.
1.2.2. Đặc trưng của tín dụng ngân hàng và phân loại rủi ro tín dụng
Trong bất kì hình thái xã hội nào tín dụng luôn mang các đặc trưng cơ bản sau: tín
dụng là quan hệ vay mượn dựa trên cơ sở lòng tin, là quan hệ vay mượn có thời hạn và là
quan hệ vay mượn có hoàn trả.
Với những đặc trưng như vậy có rất nhiều cách phân loại rủi ro tín dụng:
- Phân loại theo cơ cấu các loại hình rủi ro: rủi ro theo khoản cho vay ngắn hạn,
trung hạn, dài hạn hay vay khoản tín dụng hợp vốn.
- Phân loại theo nguồn gốc hình thành có:
+ Rủi ro từ phía người cho vay (ngân hàng, các tổ chức tín dụng) gồm: Rủi ro ở
khâu chính sách, rủi ro ở khâu nghiên cứu, theo dõi, quản lý và xử lý rủi ro, rủi ro ở khâu
thông tin, rủi ro ở khâu cán bộ, rủi ro ở công tác kiểm tra, kiểm soát.
+ Rủi ro từ phía người vay gồm: Rủi ro về đạo đức (chủ quan); Rủi ro do khả năng
tài chính yếu kém của người vay; Rủi ro do biến động khả năng kinh doanh của người
vay; Rủi ro từ phía người điều hành doanh nghiệp, mối quan hệ của doanh nghiệp với các
doanh nghiệp khác; Rủi ro bất khả kháng.
- Phân loại khác: Rủi ro từ khâu quản lý, kiểm tra của NHNN; Rủi ro phát sinh từ
chế độ chính sách của Nhà nước; Rủi ro quốc gia; Rủi ro môi trường; Rủi ro khác như sự
đánh giá không khách quan, chính xác của cơ quan công chứng đối với tài sản thế chấp,
do việc cho vay bị áp đặt bởi cấp trên...
1.2.3. Dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng có thể xảy ra
Nhận diện rủi ro qua đó có những giải pháp tối ưu giúp ngân hàng ngăn ngừa và
xử lý các khoản tín dụng có vấn đề là khâu quan trọng trong quản lý rủi ro tín dụng. Sau
khi khoản vay phát sinh và được phân loại, cán bộ tín dụng luôn phải theo dõi, giám sát
khoản vay để nhận diện rủi ro thông qua các dấu hiệu cảnh báo sau:
1.2.3.1. Nhóm các dấu hiệu phát sinh rủi ro từ phía khách hàng
Nhóm các dấu hiệu liên quan đến mối quan hệ với ngân hàng
+ Có những dấu hiệu không muốn công khai tình hình tài chính cho ngân hàng
hoặc trì hoãn gửi các báo cáo tài chính mà không đưa ra được nguyên nhân thuyết phục.
Hoặc không thực hiện đầy đủ các qui định, vi phạm pháp luật trong quá trình quan hệ tín
dụng.
+ Thường xuyên phải xin ngân hàng gia hạn hoặc có dự giảm sút bất thường của
tài khoản tiền gửi mở tại Ngân hàng hoặc thường xuyên gia tăng mức độ vay, yêu cầu các
khoản vay quá nhu cầu dự kiến.
+ Chậm thanh toán các khoản trả lãi khi đến hạn; Thanh toán các nợ gốc không
đầy đủ, đúng hạn.
+ Đánh giá quá cao và không quản lí hợp lí tài sản thế chấp, hoặc không đánh giá
được giá trị thực của nó.
+ Có dấu hiệu cho thấy khách hàng trông chờ các nguồn thu nhập bất thường khác,
không phải từ hoạt động sản xuất kinh doanh chính..
+ Khách hàng có dấu hiệu vay tại nhiều tổ chức khác nhau để đáp ứng nhu cầu của
mình, đặc biệt từ các đối thủ cạnh tranh của ngân hàng.
+ Khách hàng chấp nhận vay với một lãi suất cao.
Nhóm các dấu hiệu liên quan đến phương pháp quan lý, tình hình tài chính và
hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng.
+ Có sự chênh lệch giữa doanh thu và lợi nhuận thực tế so với dự kiến mà không
có lí do hợp lí.. Những thay đổi bất lợi trong cơ cấu vốn, tỷ lệ thanh khoản hay mức độ
hoạt động của khách hàng.
+ Doanh nghiệp thay đổi thường xuyên ban điều hành, cơ cấu tổ chức.
+ Có dấu hiệu cho thấy việc sử dụng vốn không đúng mục đích. Hoặc phát hiện
việc sử dụng vốn không thực sự hiệu quả như khảo sát ban đầu hay có dấu hiệu doanh
nghiệp gặp khó khăn trong việc phát triển sản phẩm dịch vụ mới.
+ Những thay đổi trong chính sách của nhà nươc, của chính phủ tác động tới
chính sách thuế, xuất nhập khẩu.
+ Đối với khách hàng là tư nhân cá thể, có dấu hiệu người vay bị bệnh kéo dài
hoặc chết.
1.2.3.2. Nhóm các dấu hiệu xuất phát từ chính sách tín dụng của ngân hàng
Nhóm dấu hiệu này yêu cầu Ngân hàng phải thực hiện tốt công tác kiểm tra, kiểm
soát nội bộ, cụ thể bao gồm:
+ Trong quá trình đánh giá khách hàng, Ngân hàng đã đánh giá không đúng về
mức độ rủi ro, khả năng tài chính của khách hàng.
+ Cho vay mới với giá trị cao hơn nhưng không có thêm tài sản thế chấp.
+ Tốc độ tăng trưởng tín dụng quá nhanh, vượt quá khả năng và năng lực kiểm
soát cũng như nguồn vốn của Ngân hàng.
+ Cán bộ thực hiện khoản vay một cách không hợp lí, bỏ qua các bước cần thiết
trong quy trình tín dụng, dựa phần nhiều giữa quan hệ khách hàng với mình.
+ Chính sách tín dụng quá cứng nhắc hay lỏng lẻo để kẽ hở cho khách hàng lợi
dụng.
+ Hồ sơ tín dụng không đầy đủ, thiếu sự tuân thủ hay tuân thủ không đầy đủ các
quy định hiện hành về phê duyệt tín dụng.
+ Có khuynh hướng cạnh tranh thái quá: giảm thấp lãi suất cho vay, phí dịch vụ
hay thực hiện chiến lược “giữ chân” khách hàng bằng các khoản tín dụng mới để họ
không quan hệ với các TCTD khác mặc dù biết rõ các khoản tín dụng sẽ cấp tiềm ẩn rủi
ro cao.
1.2.4. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng
Đối với nền kinh tế
Hoạt động ngân hàng liên quan đến hoạt động doanh nghiệp, các ngành và các cá
nhân, vì vậy khi một ngân hàng gặp phải rủi ro tín dụng hay bị phá sản thì người gửi tiền
ở các ngân hàng khác hoang mang lo sợ và kéo nhau ồ ạt đến rút tiền ở các ngân hàng
khác nhau, làm cho toàn bộ hệ thống ngân hàng gặp khó khăn. Ngân hàng phá sản sẽ ảnh
hưởng đến tình hình sản suất kinh doanh của doanh nghiệp, không có tiền trả lương dẫn
đến đời sống công nhân gặp khó khăn. Hơn nữa, sự hoảng loạn của các ngân hàng ảnh
hưởng rất lớn đến toàn bộ nền kinh tế. Nó làm cho nền kinh tế bị suy thoái, giá cả tăng,
sức mua giảm, thất nghiệp tăng, xã hội mất ổn định.
Ngoài ra, rủi ro tín dụng cũng ảnh hưởng đến nền kinh tế thế giới vì ngày nay nền
kinh tế mỗi quốc gia đều phụ thuộc vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Kinh nghiệm cho
ta thấy cuộc khủng hoảng tài chính châu Á (1997) và mới đây là cuộc khủng hoảng tài
chính Nam Mỹ (2001-2002) đã làm rung chuyển toàn cầu ít nhiều liên quan đến rủi ro tín
dụng cùng dòng tiền đầu tư trực tiếp lẫn gián tiếp giữa các quốc gia. Mặt khác, mối liên
hệ về tiền tệ, đầu tư giữa các nước phát triển rất nhanh nên rủi ro tín dụng tại một nước
ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế các nước có liên quan.
Đối với ngân hàng
Khi gặp rủi ro tín dụng, ngân hàng không thu được vốn tín dụng đã cấp và lãi cho
vay, nhưng ngân hàng phải trả vốn và lãi cho khoản tiền huy động khi đến hạn, điều này
làm cho ngân hàng mất cân đối trong việc thu chi. Khi không thu được nợ thì vòng quay
vốn tín dụng giảm làm ngân hàng kinh doanh không có hiệu quả. Khi gặp phải rủi ro tín
dụng ngân hàng thường rơi vào tình trạng mất khả năng thanh khoản, làm mất lòng tin
người gửi tiền, ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng vì thế mà ảnh hưởng tới thu nhập và
lợi nhuận của ngân hàng, nghiệm trọng có thể đưa ngân hàng tới bờ vực phá sản.
Nói tóm lại, rủi ro tín dụng của một ngân hàng xảy ra ở mức độ khác nhau: nhẹ
nhất là ngân hàng bị giảm lợi nhuận khi không thu hồi được lãi cho vay, nặng nhất khi
ngân hàng không thu được vốn lãi, nợ thất thu với tỷ lệ cao dẫn đến ngân hàng bị lỗ và
mất vốn. Nếu tình trạng này kéo dài không khắc phục được, ngân hàng sẽ bị phá sản, gây
hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế nói chung và hệ thống ngân hàng nói riêng. Chính
vì vậy đòi hỏi các nhà quản lý ngân hàng phải hết sức thận trọng và có những biện pháp
thích hợp nhằm giảm thiểu rủi ro trong cho vay.
1.3. CÁC NGUYÊN NHÂN CỦA RỦI RO TÍN DỤNG
Tín dụng ngân hàng là hoạt động có ý nghĩa hết sức quan trọng trong nền kinh tế,
nó tham gia vào tất cả các giai đoạn của quá trình sản xuất, lưu thông hàng hoá, tham gia
vào mọi lĩnh vực và liên quan tới mọi thành phần kinh tế. Chính vì vậy rủi ro trong hoạt
động tín dụng chịu nhiều tác động của nhiều yếu tố khác nhau kể cả các yếu tố khách
quan và chủ quan của ngân hàng. Nhận biết các nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng là một
công việc hết sức quan trọng. Quá trình này đòi hỏi phải phân tích theo cả ba hướng:
- Các nguyên nhân khách quan từ phía môi trường
- Năng lực thanh toán nợ và thái độ sẵn sàng chi trả của khách hàng
- Sai sót trong quá trình cho vay của ngân hàng
1.3.1. Nguyên nhân khách quan
1.3.1.1. Sự biến động về chính trị - pháp luật
Ngành ngân hàng luôn có một vị trí quan trọng tại mỗi quốc gia nên các ngân hàng
luôn bị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lí chặt chẽ. Cũng chính vì vậy ngành
ngân hàng là một trong nhiều ngành chịu ảnh hưởng lớn trước mỗi sứ biến động của
chính trị. Sự biến động về chính trị - pháp luật ảnh hưởng trực tiếp đến ngân hàng hoặc
khách hàng của họ đều có nguy cơ gây ra rủi ro tín dụng. Ta có thể thấy sự tác động này
ở một số khía cạnh sau:
- Sự không đầy đủ, đồng bộ, chặt chẽ, hoàn thiện trong các quy định của Nhà nước
cũng có thể gây ra rủi ro cho hệ thống Ngân hàng.
- Tình hình chính trị biến động phức tạp trong nước và thế giới như: Chiến tranh,
khủng bố... hay sự thay đổi chính sách đối ngoại, chính sách xuất nhập khẩu, pháp luật...
- Những quyết định, điều chỉnh của Ngân hàng Nhà nước như: điều chỉnh về lãi
suất tái c