Luận văn Hoàn thiện hạch toán tiêu thụ thành phẩm và xácđịnh kết quả kinh doanh

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 1 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA TOÁN -------- Đề tài: Hoàn thiện hạch toán tiêu thụ thành phẩm và xácđịnh kết quả kinh doanh Đà Nẵng, 06/2008 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 2 Lời nói đầu Nền kinh tế thị trường hoạt động dưới sự điều khiển của “bàn tay vô hình“ cùng với sự chi phối của các quy luật kinh tế đặc trưng như quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh, quy luật cung cầu đ• tạo nên môi trường kinh doanh hấp dẫn, sôi động mà cũng đầy rẫy những rủi ro và không kém phần khốc liệt. Để tồn tại và phát triển, đòi hỏi doanh nghiệp phải biết cách kinh doanh và kinh doanh một cách có hiệu quả mà biểu hiện là chỉ tiêu lợi nhuận. Để chiến thắng trong cạnh tranh, các doanh nghiệp phải tìm mọi cách thu hút khách hàng, tăng doanh số tiêu thụ sản phẩm và đạt được nhiều lợi nhuận. Trên cơ sở đó doanh nghiệp mới thu hồi được vốn, trang trải được các khoản nợ, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước, ổn định tình hình tài chính và thực hiện tái đầu tư theo cả chiều rộng lẫn chiều sâu. Công ty Đầu tư công nghệ và thương mại Việt Nam (viết tắt là TECHCOM) là một doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong lĩnh vực khai thác và phân phối các chủng loại trang thiết bị, vật tư khoa học kỹ thuật thuộc công nghệ cao trên toàn cầu. Mặc dù là doanh nghiệp tư nhân nhưng TECHCOM đ• và đang cố gắng hoạt động có hiệu quả, phục vụ cho rất nhiều ngành trong nền kinh tế, đem lại lợi nhuận cho công ty, việc làm cho người lao động và góp phần vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Để hoà nhập với điều kiện chung của nền kinh tế hiện nay, Công ty đang không ngừng hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý cũng như tổ chức công tác kế toán nhằm đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động để dần dần khẳng định được vị trí của mình trên thị trường, sẵn sàng đương đầu trước các đối thủ cạnh tranh. Trong đó, kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ là những phần hành kế toán trọng yếu trong hệ thống hạch toán kế toán của Công ty, nhất là trong điều kiện “nền kinh tế mở” hiện nay. Trong quá trình thực tập tại Công ty Đầu tư công nghệ và thương mại Việt Nam, với sự hướng dẫn nhiệt tình của cán bộ nhân viên phòng kế toán, được tiếp cận công việc thực tế công tác kế toán tại công ty, đặc biệt là sự hướng dẫn tận tình Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 3 của thầy giáo Th.S Đinh Thế Hùng, em mạnh dạn chọn đề tài: “Hoàn thiện hạch toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả kinh doanh”. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi ®­îc tr×nh bµy thµnh 3 phÇn víi kÕt cÊu nh­ sau: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty §Çu t­ c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ hoµn thiÖn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Trong ph¹m vi ®Ò tµi nghiªn cøu, em sÏ tæng hîp mét c¸ch cã hÖ thèng lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm, tr×nh bµy ng¾n gän vÒ kÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô nµy ë C«ng ty C«ng ty §Çu t­ c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Tõ ®ã mong muèn ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tiªu thô, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô nãi riªng t¹i C«ng ty. Do nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt lý luËn còng nh­ qu¸ tr×nh th©m nhËp thùc tiÔn cßn Ýt nªn em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ñng hé, gãp ý, nhËn xÐt cña c¸c thÇy c«, b¹n bÌ còng nh­ cña anh chÞ em phßng tµi vô t¹i §Çu t­ c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®Ó b¶n chuyªn ®Ò cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n vÒ mÆt lý luËn vµ cã tÝnh thùc tiÔn cao. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 4 PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp 1.1. Lý luËn chung vÒ tiªu thô thµnh phÈm 1.1.1. Kh¸i niÖm tiªu thô thµnh phÈm vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm a. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm : Nãi ®Õn s¶n phÈm lµ nãi ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra còng kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ vÒ chÊt l­îng. Trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ bao gåm thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm vµ lao vô cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp trong ®ã cã thµnh phÈm lµ chñ yÕu, chiÕm tØ träng lín. Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc gia c«ng chÕ biÕn xong ë b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nã ®· ®­îc kiÓm nghiÖm ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt còng nh­ chÊt l­îng quy ®Þnh. Do vËy thµnh phÈm chØ ®­îc gäi lµ thµnh phÈm khi nã cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè sau: - §· ®­îc chÕ biÕn xong ë b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; - §· ®­îc kiÓm tra ®óng kü thuËt vµ x¸c ®Þnh phï hîp víi tiªu chuÈn quy ®Þnh; - §¶m b¶o ®óng môc ®Ých sö dông. Gi÷a s¶n phÈm vµ thµnh phÈm cã giíi h¹n kh¸c nhau, s¶n phÈm cã ph¹m vi réng h¬n thµnh phÈm. V× s¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp, cho nªn s¶n phÈm bao gåm c¶ thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm. Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp th× b¸n thµnh phÈm cßn ph¶i tiÕp tôc chÕ t¹o ®Õn hoµn chØnh, nh­ng trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, b¸n thµnh phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ b¸n ra ngoµi cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c sö dông. §iÒu ®ã cã nghÜa thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm chØ lµ kh¸i niÖm ®­îc xÐt trong tõng doanh Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 5 nghiÖp cô thÓ. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thµnh phÈm trong tõng doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa, bëi v× thµnh phÈm ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cho tõng doanh nghiÖp vÒ quy m« tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt. Thµnh phÈm cña doanh nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ: - HiÖn vËt ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ b»ng khèi l­îng hay phÈm cÊp, trong ®ã sè l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®¬n vÞ ®o l­êng nh­ khèi l­îng, lÝt, mÐt Cßn chÊt l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ tèt, xÊu, phÈm cÊp (lo¹i 1, lo¹i 2) - Gi¸ trÞ chÝnh lµ gi¸ thµnh cña thµnh phÈm s¶n xuÊt nhËp kho hay gi¸ vèn cña thµnh phÈm ®em b¸n. ViÖc qu¶n lý thµnh phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý sù tån t¹i cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt, tån kho trªn c¸c chØ tiªu sè l­îng, chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ. MÆt kh¸c thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, v× vËy cÇn ®¶m b¶o an toµn ®Õn tèi ®a, tr¸nh mäi sù rñi ro ¶nh h­ëng tíi tµi s¶n, tiÒn vèn vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp. b. Tiªu thô thµnh phÈm: Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸, lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp chuyÓn ho¸ vèn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i tiÒn vµ h×nh th¸i kÕt qu¶ tiªu thô, lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh trao ®æi cã thÓ chia ra thµnh hai giai ®o¹n: - Giai ®o¹n 1: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cho kh¸ch hµng, giai ®o¹n nµy bªn b¸n c¨n cø vµ hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt ®Ó giao hµng cho ng­êi mua. Giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh mét mÆt qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸ nh­ng ch­a ph¶n ¸nh ®­îc kÕt qu¶ qu¸ tr×nh tiªu thô v× ch­a cã c¬ së ®¶m b¶o qu¸ tr×nh tiªu thô ®· hoµn tÊt. - Giai ®o¹n 2: Kh¸ch hµng thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng. §©y lµ giai ®o¹n hoµn tÊt cña qu¸ tr×nh tiªu thô, lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u vÒ s¶n phÈm, dÞch vô Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 6 Doanh thu b¸n hµng ®­îc x¸c ®Þnh vµ doanh nghiÖp cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ ®· bá ra vµ h×nh thµnh nªn kÕt qu¶ tiªu thô. XÐt vÒ mÆt hµnh vi qu¸ tr×nh tiªu thô ph¶i cã sù tho¶ m·n trao ®æi gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, ng­êi b¸n ®ång ý b¸n, ng­êi mua ®ång ý mua vµ chÊp nhËn thanh to¸n. XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt kinh tÕ b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh cã sù thay ®æi vÒ quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng ng­êi b¸n thu ®­îc tiÒn nh­ng mÊt quyÒn së h÷u cßn ng­êi mua mÊt tiÒn ®Ó cã ®­îc quyÒn së h÷u hµng ho¸. Trong qu¸ tr×nh tiªu thô doanh nghiÖp xuÊt thµnh phÈm giao cho kh¸ch hµng vµ nhËn l¹i mét kho¶n tiÒn t­¬ng øng víi gi¸ b¸n cña sè hµng ®ã gäi lµ doanh thu b¸n hµng. Víi chøc n¨ng trªn, cã thÓ thÊy tiªu thô cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1.1.2. TÇm quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm Tiªu thô s¶n phÈm cã t¸c dông nhiÒu mÆt ®èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, tiªu thô lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Trong tiªu dïng, qu¸ tr×nh tiªu thô cung cÊp hµng ho¸, ®¸p øng mäi nhu cÇu cña x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chøc n¨ng cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt hµnh ho¸ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, bao gåm c¸c kh©u cung øng, s¶n xuÊt, tiªu thô. V× vËy c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng cã nhiÖm vô s¶n xuÊt ra thµnh phÈm mµ cßn ph¶i tæ chøc tiªu thô ®­îc s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng míi thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh l­u chuyÓn vèn, tiªu thô lµ kh©u gi÷ vÞ trÝ quan trong trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c kh©u cung øng vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Òu phô thuéc vµo viÖc s¶n phÈm cã thÓ tiªu thô ®­îc hay kh«ng. V× vËy cã thÓ nãi tiªu thô lµ c¬ së ®Ó b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh doanh, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, tiªu thô s¶n phÈm lµ mét nghiÖp vô rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th× b¸n hµng lµ mét nghÖ thuËt, l­îng s¶n phÈm tiªu thô lµ nh©n tè trùc tiÕp lµm thay ®æi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, thÓ hiÖn søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 7 doanh cña doanh nghiÖp. Doanh thu tiªu thô lµ mét chØ tiªu tæng hîp ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nh­ c¬ cÊu tiªu thô, møc tiªu thô, sè vßng quay cña vèn MÆt kh¸c nã còng gi¸n tiÕp ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc cña c¸c kh©u cung øng s¶n xuÊt còng nh­ c«ng t¸c dù tr÷ b¶o qu¶n thµnh phÈm trong doanh nghiÖp. 1.1.2. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña tiªu thô thµnh phÈm 1.1.2.1. Môc ®Ých §èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp s¶n xuÊt, cã b¸n ®­îc thµnh phÈm th× míi cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ, h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Thùc hiÖn tèt kh©u tiªu thô, hoµn thµnh kÕ ho¹ch b¸n hµng th× doanh nghiÖp míi thu håi vèn, cã ®iÒu kiÖn quay vßng vèn, tiÕp tôc s¶n xuÊt kinh doanh. Ng­îc l¹i nÕu s¶n phÈm kh«ng tiªu thô ®­îc sÏ dÉn tíi ø ®äng, Õ thõa s¶n phÈm, vèn kinh doanh kh«ng thu håi ®­îc, thu nhËp kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ, Doanh nghiÖp bÞ lµm ¨n thua lç. §èi víi ng­êi tiªu dïng, trong qu¸ tr×nh tiªu thô sÏ cung cÊp hµng ho¸ cÇn thiÕt mét c¸ch kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ ®ång bé vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng. Th«ng qua tiªu thô, th× tÝnh h÷u Ých cña s¶n phÈm míi ®­îc thùc hiÖn, ph¶n ¸nh sù phï hîp cña s¶n phÈm víi ng­êi tiªu dïng. 1.1.2.2. ý nghÜa cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm XÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, tiªu thô lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi bao gåm c¸c kh©u: s¶n xuÊt - ph©n phèi - trao ®æi - tiªu dïng, gi÷a c¸c kh©u nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, nÕu thiÕu mét trong c¸c kh©u ®ã th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt sÏ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Trong ®ã tiªu thô (trao ®æi) lµ cÇu nèi gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi ng­êi tiªu dïng, ph¶n ¸nh cung vµ cÇu gÆp nhau vÒ hµng ho¸, qua ®ã ®Þnh h­íng vÒ s¶n xuÊt. Th«ng qua thÞ tr­êng tiªu thô gãp phÇn ®iÒu hoµ gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng; gi÷a hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ; gi÷a nhu cÇu tiªu dïng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n §ång thêi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi trong tõng ngµnh, tõng vïng còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy ®­îc tiªu thô thµnh phÈm cïng víi viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cã ý nghÜa quan träng thóc ®Èy sö dông nguån lùc vµ ph©n Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 8 bæ nguån lùc cã hiÖu qu¶ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua khèi l­îng hµng ho¸ ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn vµ lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®­îc. 1.2. C¸c ph­¬ng thøc tiªu thô vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n HiÖn nay ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu ph­¬ng thøc b¸n hµng phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, mÆt hµng tiªu thô cña m×nh. C«ng t¸c tiªu thô phÈm trong doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh theo c¸c ph­¬ng thøc sau: 1.2.1. C¸c ph­¬ng thøc tiªu thô 1.2.1.1. Ph­¬ng thøc b¸n bu«n Theo ph­¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp b¸n trùc tiÕp cho ng­êi mua, do bªn mua trùc tiÕp ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp b¸n hoÆc t¹i ®Þa ®iÓm mµ doanh nghiÖp ®· quy ®Þnh. Thêi ®iÓm b¸n hµng lµ thêi ®iÓm ng­êi mua ®· ký nhËn hµng, cßn thêi ®iÓm thanh to¸n tiÒn b¸n hµng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña hîp ®ång. Cô thÓ b¸n bu«n cã hai h×nh thøc: + B¸n bu«n qua kho gåm b¸n trùc tiÕp vµ b¸n chuyÓn hµng + B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng gåm thanh to¸n lu«n vµ nî l¹i. 1.2.1.2. Ph­¬ng thøc b¸n lÎ Kh¸ch hµng mua hµng t¹i c«ng ty, cöa hµng giao dÞch cña c«ng ty vµ thanh to¸n ngay cho nªn s¶n phÈm hµng ho¸ ®­îc ghi nhËn doanh thu cña ®¬n vÞ mét c¸ch trùc tiÕp. 1.2.1.3. Ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp: Lµ ph­¬ng thøc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn vµ ng­êi mua th­êng ph¶i chÞu mét phÇn l·i suÊt trªn sè tr¶ chËm . Vµ thùc chÊt, quyÒn së h÷u chØ chuyÓn giao cho ng­êi mua khi hä thanh to¸n hÕt tiÒn, nh­ng vÒ mÆt h¹ch to¸n, khi hµng chuyÓn giao cho ng­êi mua th× ®­îc coi lµ tiªu thô. Sè l·i ph¶i thu cña bªn mua ®­îc ghi vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, cßn doanh thu b¸n hµng vÉn tÝnh theo gi¸ b×nh th­êng. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 9 1.2.1.4. Ph­¬ng thøc b¸n hµng th«ng qua ®¹i lý: Lµ ph­¬ng thøc bªn chñ hµng xuÊt hµng giao cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi ®Ó b¸n vµ thanh to¸n thï lao b¸n hµng d­íi hµnh thøc hoa hång ®¹i lý. Bªn ®¹i lý sÏ ghi nhËn hoa hång ®­îc h­ëng vµo doanh thu tiªu thô. Hoa hång ®¹i lý cã thÓ ®­îc tÝnh trªn tæng gi¸ thanh to¸n hay gi¸ b¸n (kh«ng cã VAT) cña l­îng hµng tiªu thô. Khi bªn mua th«ng b¸o ®· b¸n ®­îc sè hµng ®ã th× t¹i thêi ®iÓm ®ã kÕ to¸n x¸c ®Þnh lµ thêi ®iÓm b¸n hµng. 1.2.1.5. Ph­¬ng thøc b¸n hµng theo hîp ®ång th­¬ng m¹i: Theo ph­¬ng thøc nµy bªn b¸n chuyÓn hµng ®i ®Ó giao cho bªn mua theo ®Þa chØ ghi trong hîp ®ång. Hµng chuyÓn ®i vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn b¸n, chØ khi nµo ng­êi mua chÊp nhËn (mét phÇn hay toµn bé) míi ®­îc coi lµ tiªu thô, bªn b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ toµn bé sè hµng nµy. 1.2.1.6. Ph­¬ng thøc b¸n hµng theo h×nh thøc hµng ®æi hµng: §Ó thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi gi¶i quyÕt l­îng hµng tån kho, nhiÒu doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn viÖc trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh ®Ó nhËn c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. S¶n phÈm khi bµn giao cho kh¸ch hµng ®­îc chÝnh thøc coi lµ tiªu thô vµ ®¬n vÞ x¸c ®Þnh doanh thu. Trong tr­êng hîp nµy doanh nghiÖp võa lµ ng­êi b¸n hµng l¹i võa lµ ng­êi mua hµng. Khi doanh nghiÖp xuÊt hµng ®i trao ®æi vµ nhËn hµng míi vÒ, trÞ gi¸ cña s¶n phÈm nhËn vÒ do trao ®æi sÏ trë thµnh hµng ho¸ cña ®¬n vÞ. 1.2.1.7. Ph­¬ng thøc tiªu thô néi bé: Lµ viÖc mua hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô g..i÷a ®¬n vÞ chÝnh víi ®¬n vÞ phô thuéc hay gi÷a c¸c ®¬n vÞ thùc thuéc víi nhau hay trong cïng mét tËp ®oµn, tæng c«ng ty, liªn hiÖp Ngoµi ra tiªu thô néi bé cßn bao gåm gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô xuÊt tr¶ l­¬ng, biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2.2. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n 1.2.2.1. Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt: Lµ h×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn ngay, nghÜa lµ khi giao hµng cho ng­êi mua th× ng­êi mua nép tiÒn ngay cho thñ quü. Theo ph­¬ng thøc nµy kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc h­ëng chiÕt khÊu theo hãa ®¬n. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 10 1.2.2.2. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: - ChuyÓn kho¶n qua ng©n hµng - SÐc - Ng©n phiÕu Chøng tõ sö dông trong h×nh thøc thanh to¸n nµy lµ ho¸ ®¬n GTGT 1.3. KÕ to¸n chi tiÕt tiªu thô thµnh phÈm 1.3.1. Chøng tõ sö dông: - Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng: chØ ¸p dông cho doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, khi lËp ho¸ ®¬n doanh nghiÖp ph¶i ghi ®ñ c¸c yÕu tè: Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã), thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, tæng gi¸ thanh to¸n. - Ho¸ ®¬n b¸n hµng: dïng cho doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Khi lËp ho¸ ®¬n, doanh nghiÖp ph¶i ghi ®ñ c¸c yÕu tè: gi¸ b¸n (gåm c¶ thuÕ), c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n. - Ho¸ ®¬n tù in hoÆc c¸c chøng tõ ®Æc thï: víi c¸c chøng tõ tù in th× ph¶i ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp, ®èi víi chøng tõ ®Æc thï gi¸ ghi trªn chøng tõ lµ gi¸ ®· cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô: ®­îc sö dông khi doanh nghiÖp trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng kh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng. - Ngoµi ra cßn cã c¸c chøng tõ tr¶ tiÒn, tr¶ hµng. 1.3.2. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: - Sæ chi tiÕt GVHB: lµ viÖc më thÎ chi tiÕt GVHB cho tõng lo¹i thµnh phÈm (hµng ho¸), môc ®Ých nh»m theo dâi viÖc xuÊt, göi b¸n thµnh phÈm (hµng ho¸) vµ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. - Sæ chi tiÕt chi phÝ BH, chÝ phÝ QLDN: nh»m ph¶n ¸nh chi phÝ BH, chi phÝ QLDN theo néi dung chi phÝ. Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 11 - Sæ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng: ®­îc lËp ®Ó theo dâi c¸c chØ tiªu vÒ DT, c¸c kho¶n gi¶m trõ DT, DTT, L·i gép cña tõng lo¹i thµnh phÈm ®· tiªu thô. Sæ ®­îc ghi chi tiÕt cho tõng hãa ®¬n b¸n hµng, tõng lÇn vµ theo tµi kho¶n ®èi øng. - Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi kh¸ch hµng: trong tr­êng hîp doanh nghiÖp b¸n chÞu hµng cho kh¸ch ph¶i tiÕn hµnh më sæ chi tiÕt thanh to¸n víi tõng ng­êi mua chÞu. Trong ®ã nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn ph¶i ph¶n ¸nh riªng mét sæ; cßn nh÷ng kh¸ch hµng kh«ng th­êng xuyªn cã thÓ tËp hîp theo dâi chung trªn mét sæ. 1.4. KÕ to¸n tæng hîp tiªu thô thµnh phÈm  Ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp: S¬ ®å 1.1 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p tiªu thô trùc tiÕp TK154 TK 155 TK 632 TK 531, 532 TK 511 TK 111,112,131 (1) (2) (6) (4) TK911 TK333.1 (3) (8) (7) (5) Ghi chó: (1)- NhËp kho TP (2)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n ph¶n ¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ TP giao cho kh¸ch hµng (3)- XuÊt TP b¸n trùc tiÕp kh«ng qua kho (4)- Doanh thu b¸n hµng ch­a cã thuÕ GTGT (5)- ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép (6)- KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng (7)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (8)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n  Ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng: Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Bïi ThÞ Hång Thuý 12 S¬ ®å 1.2 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh PhÈm theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng TK 155,156 TK 632 TK 911 TK 511 TK 131 TK131,153,211 (1) (5) (4) (3a) (3b) TK 333.1 TK 133.1 (2a) Ghi chó: (1)- XuÊt kho thµnh phÈm giao cho kh¸ch (2a)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi ®­a thµnh phÈm ®i ®æi kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ thuÕ GTGT. (2b)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi nhËn l¹i thµnh phÈm trao ®æi kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp kho vµ thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ ë ®Çu vµo. (3)- Tr­êng hîp b¸n hµng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng thøc khÊu trõ ®æi lÊy thµnh phÈm ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thµnh phÈm chÞu thuÕ GTGT hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× thuÕ GTGT ®Çu vµo cña thµnh phÈm ®æi vÒ sÏ kh«ng ®­îc tÝnh khÊu trõ