ỞViệt Nam hiện nay, vấn đềvốn đang là đòi hỏi cấp bách trong sự
nghiệp công nghiệp hoávàhiện đại hoácủa nước ta. Nó đóng vai tròquyết
định đến sựtăng trưởng vàphát triển kinh tế đất nước. Để đáp ứng nhu cầu
vốn cho nền kinh tế, nước ta cần phải cócác biện pháp, chính sách nhằm huy
động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế. Ởnước ta thị trường chứng
khoán chưa phát triển do vậy lượng vốn huy động được bằng con đường tài
chính trực tiếp thông qua phát hành cổphiếu, trái phiếu vàcác giấy tờcógiá
khác còn rất nhỏso với nhu cầu vốn của nền kinh tế. Do vậy quátrình nhận
vàtruyền vốn trên thị trường chủyếu được thực hiện thông qua các ngân hàng
thương mại vàthị trường tín dụng. Cóthểnói ởViệt Nam hơn 80% lượng
vốn trong nền kinh tếlàdo hệthống ngân hàng cung cấp. Do đóvai tròcủa
Ngân hàng trong hoạt động huy động vốn cho nền kinh tếlàcực kỳquan
trọng.
Nhưvậy công tác huy động vốn của ngân hàng đóng vai tròquan trọng
trong nền kinh tếnói chung vàtrong hoạt độngcủa ngân hàng nói riêng.
Trong thời gian học tập tại trường vàthời gian thực tập chi nhánh Ngân hàng
Công Thương Bến Thuỷ -Thành PhốVinh -Tỉnh NghệAn tôi đãcốgắng
nghiên cứu vàt ìm hiểu kỹvềcông tác huy động vốn vàchọn đềtài chuyên đề
tốt nghiệp: “Giải pháp tăng cường huy đ ộ ng vốn tại chi nhánh Ngân hàng
Công Thương Bến Thuỷ -Thành PhốVinh -Tỉnh NghệAn”
73 trang |
Chia sẻ: nhungnt | Lượt xem: 2108 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Thực trạng và giải pháp tăng cường huy động vốn tại chi nhánh ngân hàng công thương Bến Thủy - TP.VinhTỉnh Nghệ An, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Luận văn
Thực trạng và giải pháp tăng
cường huy động vốn tại chi
nhánh ngân hàng công
thương Bến Thủy - TP.Vinh-
Tỉnh Nghệ An
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
LỜI NÓI ĐẦU
Ở Việt Nam hiện nay, vấn đề vốn đang là đòi hỏi cấp bách trong sự
nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá của nước ta. Nó đóng vai trò quyết
định đến sự tăng trưởng và phát triển kinh tế đất nước. Để đáp ứng nhu cầu
vốn cho nền kinh tế, nước ta cần phải có các biện pháp, chính sách nhằm huy
động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế. Ở nước ta thị trường chứng
khoán chưa phát triển do vậy lượng vốn huy động được bằng con đường tài
chính trực tiếp thông qua phát hành cổ phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá
khác còn rất nhỏ so với nhu cầu vốn của nền kinh tế. Do vậy quá trình nhận
và truyền vốn trên thị trường chủ yếu được thực hiện thông qua các ngân hàng
thương mại và thị trường tín dụng. Có thể nói ở Việt Nam hơn 80% lượng
vốn trong nền kinh tế là do hệ thống ngân hàng cung cấp. Do đó vai trò của
Ngân hàng trong hoạt động huy động vốn cho nền kinh tế là cực kỳ quan
trọng.
Như vậy công tác huy động vốn của ngân hàng đóng vai trò quan trọng
trong nền kinh tế nói chung và trong hoạt động của ngân hàng nói riêng.
Trong thời gian học tập tại trường và thời gian thực tập chi nhánh Ngân hàng
Công Thương Bến Thuỷ - Thành Phố Vinh - Tỉnh Nghệ An tôi đã cố gắng
nghiên cứu và tìm hiểu kỹ về công tác huy động vốn và chọn đề tài chuyên đề
tốt nghiệp: “Giải pháp tăng cường huy động vốn tại chi nhánh Ngân hàng
Công Thương Bến Thuỷ - Thành Phố Vinh - Tỉnh Nghệ An”
Chuyên đề tập trung vào nghiên cứu các phương thức huy động vốn của ngân
hàng thương mại, các nhân tố ảnh hưởng đến các phương thức đó. Thực
trạng về công tác huy động vốn của ngân hàng công thương Bến Thuỷ (các
phương thức huy động vốn mà ngân hàng áp dụng, các nhân tố ảnh hưởng tới
nó), từ đó đưa ra các giải pháp và kiến nghị.
Chuyên đề ngoài phần mở đầu và kết luận được hình thành gồm có 3
chương.
Chương I. Vai trò của vốn và hoạt động huy động vốn của Ngân
hàng Thương mại.
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
Chương II. Thực trạng huy động vốn của chi nhánh Ngân hàng
Công Thương Bến Thuỷ.
Chương III. Giải pháp tăng cường huy động vốn của chi nhánh
Ngân hàng Công Thương Bến Thuỷ.
Do thời gian nghiên cứu lý luận và thực tập còn ngắn với trình độ hiểu
biết còn hạn chế do vậy chuyên đề này còn có nhiều thiếu sót. Rất mong nhận
được sự đóng góp và chỉ bảo của các thầy cô và các bạn đọc. Em xin chân
thành cảm ơn thầy GS.TS. Lê Đức Lữ đã tận tình chỉ bảo và các cô chú, anh
chị công tác ở phòng kinh doanh, phòng nguồn vốn, phòng kế toán và các cán
bộ nhân viên khác trong ngân hàng đã giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề tốt
nghiệp này. Rất chân thành cảm ơn.
Vinh tháng 5 năm 2003
Sinh viên thực hiện
Lê Anh Tú
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
CHƯƠNG I
VAI TRÒ CỦA VỐN VÀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN
CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
I. NHỮNG NGHIỆP VỤ CƠ BẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.
1. Định nghĩa Ngân hàng Thương mại.
Lịch sử đã ghi nhận sự phát sinh, phát triển của ngành Ngân hàng được
quyết định bởi quá trình phát triển của các quan hệ hàng hoá- tiền tệ. Đồng
thời cũng còn những yếu tố khác có ảnh hưởng quyết định đến cấu trúc và sự
phát triển của hệ thống ngân hàng; như chế độ pháp quyền, điều kiện chiến
tranh và tình trạng khủng hoảng kinh tế, tài chính...
Từ thời cổ đại, ở những nước có nền thương mại phát triển sớm đã xuất hiện
những nhóm thương nhân chuyên nghề kinh doanh các dịch vụ tiền tệ nhưng
chưa có một cơ cấu tổ chức nào được coi như một ngân hàng theo đúng chức
danh của nó. Trong nhiều thế kỷ của thời trung cổ, nghề kinh doanh này đã
phải trải qua bao nỗi thăng trầm bởi chiến tranh tàn khốc, không thể phát triển
được. Phải chờ cho đến đầu thế kỷ thứ 12, khi chiến tranh đã dịu bớt, kinh tế
hàng hoá đã có bước phát triển, nhất là khu vực Tây âu. Khi đó, một tổ chức
được mệnh danh là ngân hàng được thành lập ở Venise nước Ý vào năm
1171, tuy về thực chất chỉ là một tổ chức tài chính được thiết lập để thực hiện
sự tài trợ cho chiến tranh, nhưng nội dung hoạt động của nó đã bao hàm cả
nghiệp vụ ngân hàng.
Cho đến đầu thế kỷ 15, một số tổ chức kinh doanh tiền tệ được thành lập,
được xem như những ngân hàng thực thụ như: Ngân hàng Barcelone, Ngân
hàng Valenee của Tây Ban Nha, những tổ chức này đã thực hiện các nghiệp
vụ nhận tiền ký thác, cấp tín dụng, chuyển ngân và làm các nghiệp vụ thu- chi
tiền cho khách hàng với ý nghĩa là những nghiệp vụ kinh doanh cơ bản.
Sự phát triển của Ngân hàng Thương mại phải kể từ thời kỳ phục hưng, và
đặc biệt là từ khoảng thế kỷ 17 cho đến nay. Thời kỳ kinh tế hàng hoá phát
triển nhanh chóng, mạnh mẽ, nền thương mại không ngừng mở rộng, các
quan hệ hàng hoá- tiền tệ phát triển bao trùm đời sống kinh tế- xã hội đã tạo
ra những tiền đề kinh tế phát sinh và phát triển nghề Ngân hàng.
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
Ở Việt nam, trong bước chuyển đổi sang cơ chế thị trường có sự quản lý của
Nhà nước, thực hiện nhất quán chính sách kinh tế nhiều thành phần theo định
hướng xã hội chủ nghĩa. Mọi người được tự do kinh doanh theo pháp luật,
được bảo hộ quyền sở hữu và thu nhập hợp pháp, các hình thức sở hữu có thể
hỗn hợp đan kết với nhau hình thành các tổ chức kinh doanh đa dạng. Các
doanh nghiệp không phân biệt quan hệ sở hữu đều tự chủ kinh doanh, hợp tác
và cạnh tranh với nhau, bình đẳng trước pháp luật. Theo hướng đó, nền kinh
tế hàng hoá phát triển tất yếu sẽ tạo ra những tiền đề cần thiết và đòi hỏi sự ra
đời của nhiều loại hình ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Từ năm 1986, hoà
vào công cuộc đổi mới cơ chế quản lý kinh tế của đất nước theo sự chỉ đạo
của Đảng và Nhà nước, hệ thống ngân hàng được tổ chức lại theo Nghị định
53/HĐBT được tách ra làm hai cấp: Ngân hàng Nhà nuớc đảm nhận công tác
phát hành tiền và điều tiết lưu thông tiền tệ, còn chức năng kinh doanh được
thực hiện bởi các Ngân hàng Thương mại.
Năm 1991, sự ra đời của các Ngân hàng Thương mại cổ phần cùng các
Ngân hàng Thương mại quốc doanh đã góp phần rất lớn vào công cuộc phát
triển đất nước. Luật “Tổ chức tín dụng” của Việt nam ban hành vào ngày
12/12/1997 đã định nghĩa Ngân hàng Thương mại như sau:
“Ngân hàng Thương mại là một tổ chức tín dụng thực hiện toàn bộ hoạt
động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan. Hoạt động
ngân hàng là một hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội
dung chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín
dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán”.
2. Những nghiệp vụ cơ bản của Ngân hàng Thương mại.
Ngân hàng Thương mại là một tổ chức tài chính trung gian, hoạt động kinh
doanh trên lĩnh vực tiền tệ. Hoạt động kinh doanh của ngân hàng cũng giống
như một doanh nghiệp thương mại, đều hướng đến mục đích cuối cùng là tối
đa hoá lợi nhuận. Ngân hàng Thương mại tìm kiếm lợi nhuận bằng cách đi
vay và cho vay lại. So với các doanh nghiệp thương mại dịch vụ khác thì hàng
hoá của Ngân hàng Thương mại là một loại hàng hoá đặc biệt, đó là tiền vốn.
Giá cả của loại hàng hoá này biểu hiện ra bên ngoài là các mức lãi suất huy
động hoặc lãi suất cho vay, nó chịu tác động bởi quan hệ cung - cầu vốn trên
thị trường và trên cơ sở khoản lợi nhuận đạt được khi đưa vốn vay vào sản
xuất kinh doanh. Vì vậy lợi nhuận chủ yếu của hoạt động ngân hàng sẽ là
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
khoản chênh lệch giữa chi phí trả lãi huy động với thu nhập từ lãi cho vay.
Để có hàng hoá kinh doanh, ngân hàng phải đưa ra một giá mua hợp lý cũng
như đa dạng các hình thức huy động.
Đồng thời ngân hàng cũng đa dạng hoá các hình thức cho vay nhằm phân
tán giảm thiểu rủi ro. Với vị thế kinh doanh Ngân hàng Thương mại thực hiện
các dịch vụ trung gian hưởng hoa hồng. Ngày nay, hệ thống Ngân hàng
Thương mại phát triển mạnh mẽ, tham gia sâu rộng vào tất cả các lĩnh vực
kinh tế xã hội. Sự đa dạng và phong phú các nghiệp vụ kinh doanh đã làm cho
Ngân hàng Thương mại trở thành một tổ chức kinh doanh không thể thiếu
trong tiến trình phát triển kinh tế.
2.1. Nghiệp vụ nhận tiền gửi:
Đây là một hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại. Ngân hàng nhận
được các khoản tiền gửi của khách hàng dưới các hình thức tiền gửi không kỳ
hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các hình thức khác. Ngân hàng
nhận tiền gửi của cá nhân, của tổ chức và các doanh nghiệp. Ngân hàng phải
hoàn trả gốc và lãi cho khách hàng khi đến hạn hoặc khi khách hàng có nhu
cầu sử dụng đến rút tiền ở ngân hàng.
2.2. Nghiệp vụ tín dụng của ngân hàng:
Nguồn vốn huy động sau khi đã thực hiện nghiệp vụ ngân quỹ (nghiệp vụ
liên quan đến việc điều hành ngân quỹ của ngân hàng nhằm duy trì năng lực
thanh toán bình thường), sẽ được sử dụng để cho vay. Nghiệp vụ cho vay là
nghiệp vụ đặc trưng nhất của Ngân hàng Thương mại. Nó tạo ra hình thức tín
dụng ngân hàng và ngân hàng sẽ tiến hành phân phối có trọng điểm nguồn
vốn đã hình thành trong nghiệp vụ huy động, điều tiết vốn từ nơi thừa đến nơi
thiếu, bổ sung vốn cho sản xuất kinh doanh. Đối với ngân hàng, đây là nghiệp
vụ quan trọng nhất, sử dụng phần lớn nguồn vốn và tạo ra thu nhập chủ yếu.
Dựa vào tính chất và hình thức cho vay nghiệp vụ tín dụng được phân
thành:
2.2.1. Căn cứ vào mục đích:
- Cho vay bất động sản: là loại cho vay liên quan đến việc mua sắm và xây
dựng bất động sản nhà ở, đất đai.
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
- Cho vay công nghiệp và thương mại: là loại cho vay ngắn hạn để bổ sung
vốn lưu động cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại
và dịch vụ.
- Cho vay nông nghiệp.
- Thuê mua và các loại khác.
2.2.2. Căn cứ vào thời hạn cho vay.
- Cho vay ngắn hạn: Loại cho vay này có thời hạn dưới 12 tháng, chủ yếu
được sử dụng để bù đắp thiếu hụt vốn lưu động và các nhu cầu chi tiêu ngắn
hạn của các doanh nghiệp.
- Cho vay trung hạn: Theo quy định hiện nay của Ngân hàng Nhà nước Việt
năm thì loại cho vay này có thời hạn từ 1 đến 3 năm.
Tín dụng trung hạn thường sử dụng để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải
tiến hoặc đổi mới thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất, xây dụng các dự án
mới có quy mô nhỏ với thời hạn thu hồi vốn nhanh.
- Cho vay dài hạn: Cho vay dài hạn là loại cho vay có thời hạn trên 3 năm
(Việt nam).
Loại tín dụng này thường để đáp ứng các nhu cầu dài hạn như: xây dựng
nhà ở, các thiết bị, phương tiện vận tải có quy mô lớn, xây dựng các xí nghiệp
mới.
2.2.3. Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng.
- Cho vay không bảo đảm: là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố
hoặc sự bảo lãnh của bên thứ ba mà việc cho vay chỉ dựa vào sự uy tín của
bản thân khách hàng.
- Cho vay có bảo đảm: là loại cho vay được ngân hàng cung ứng nhưng phải
có tài sản thế chấp, cầm cố, hoặc phải có sự bảo lãnh của bên thứ ba.
2.2.4. Căn cứ vào hình thái giá trị của tín dụng.
- Cho vay bằng tiền: là loại cho vay mà hình thái giá trị của tín dụng được
cung cấp bằng tiền. Đây là loại cho vay chủ yếu của các ngân hàng và được
thực hiện bằng các kỹ thuật như tín dụng ứng trước, thấu chi, tín dụng thời
vụ,...
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
- Cho vay bằng tài sản: là hình thức cho vay bằng tài sản rất phổ biến và đa
dạng, ví dụ như tài trợ thuê mua.
2.2.5. Căn cứ vào phương pháp hoàn trả.
- Cho vay trả góp: là loại cho vay mà khách hàng phải hoàn trả vốn gốc và
lãi theo định kỳ.
- Cho vay hoàn trả theo yêu cầu.
2.2.6. Ngoài các loại cho vay trên, ngân hàng còn thực hiện các nghiệp vụ
bảo lãnh cho khách hàng bằng uy tín của mình. Đối với loại nghiệp vụ này,
ngân hàng không phải cung cấp tiền, nhưng khi người được bảo lãnh không
thực hiện được nghĩa vụ theo hợp đồng thì ngân hàng phải thay thế để thực
hiện nghĩa vụ thanh toán. Vì thế, nghiệp vụ này còn được gọi là tín dụng bằng
chữ ký. Tín dụng bằng chữ ký bao gồm: tín dụng chấp nhận, tín dụng chứng
từ, bảo lãnh của ngân hàng.
2.3. Nghiệp vụ đầu tư :
Ngân hàng tham gia vào đầu tư, mua bán chứng khoán trên thị trường
chứng khoán nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận từ lợi tức chứng khoán và từ
chêch lệch thị giá chứng khoán mua bán trên thị trường.
Ngoài ra, ngân hàng còn thực hiện hùn vốn, liên doanh qua đó trực tiếp góp
vốn vào các doanh nghiệp để thành lập công ty, xí nghiệp mới.
2.4. Nghiệp vụ kinh doanh đối ngoại.
Các ngân hàng có thể tham gia mua bán ngoại tệ, huy động vốn ngoại tệ
nhằm đáp ứng nhu cầu của đầu tư cho vay cũng như kiếm lời. Việc kinh
doanh ngoại tệ còn góp phần thúc đẩy trong công tác thanh toán quốc tế, tài
trợ cho xuất nhập khẩu,...
2.5. Các hoạt động dịch vụ khác của ngân hàng:
- Dịch vụ chuyển tiền: Ngân hàng theo sự uỷ nhiệm của khách hàng sẽ
chuyển tiền để đáp ứng nhu cầu chi dùng của họ. Có hai phương thức chuyển
tiền là chuyển tiền bằng điện và chuyển tiền bằng thư.
- Thu chi hộ tiền hàng: Theo những lệnh uỷ nhiệm thu hoặc uỷ nhiệm chi,
ngân hàng sẽ tiến hành trích tiền trên tài khoản tiền gửi của khách hàng
chuyển trả tiền hàng hoá, dịch vụ đã nhận hoặc thực hiện thu hộ tiền hàng khi
nhận được chứng từ khách hàng nhờ thu hộ...
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
- Nghiệp vụ uỷ thác: Là nghiệp vụ mà ngân hàng thực hiện theo sự uỷ thác
của khách hàng trong việc quản lý tài sản, chuyển giao tài sản thừa kế, bảo
quản chứng khoán, vàng bạc, giấy tờ có giá... để hưởng hoa hồng.
- Mua bán hộ: Theo sự uỷ nhiệm của khách hàng ngân hàng thực hiện
nghiệp vụ phát hành hộ trái phiếu hoặc chứng khoán cho các công ty, hoặc
phát hành trái khoán Chính phủ. Thực hiện nghiệp vụ này, ngân hàng có được
một khoản thu nhập dưới hình thức hoà hồng phát hành. Ngân hàng có thể
tham gia mua bán chứng khoán trên thị trường theo lệnh của khách hàng với
tư cách là một trung gian môi giới trên thị trường tiền tệ và thị trường chứng
khoán.
II. VAI TRÒ CỦA VỐN ĐỐI VỚI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.
1. Vốn của Ngân hàng thương mại.
1.1. Khái niệm về vốn.
Vốn của các ngân hàng thương mại phần lớn là các khoản tiền tệ tạm thời
nhàn rỗi trong sản xuất kinh doanh được gửi vào ngân hàng với những mục
đích khác nhau. Ngân hàng đóng vai trò tập trung nguồn vốn nhàn rỗi trong
nền kinh tế để chuyển đến các nhà đầu tư có nhu cầu về vốn, thúc đẩy nền
kinh tế phát triển. Vốn và các hoạt động về huy động vốn quyết định trực tiếp
đến sự tồn tại và phát triển hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương
mại. Vốn đóng vai trò chi phối và quyết định đối với việc thực hiện các chức
năng của ngân hàng thương mại.
1.2. Cơ cấu vốn của ngân hàng thương mại bao gồm:
1.2.1. Vốn chủ sở hữu :
Vốn chủ sở hữu là vốn tự có của ngân hàng, nó là vốn điều lệ khi ngân hàng
mới đi vào hoạt động và được bổ sung thường xuyên. Vốn điều lệ phải lớn
hơn hoặc bằng vốn pháp định do ngân hàng nhà nước trung ương quy định.
Vốn điều lệ quy định cho một ngân hàng sẽ tuỳ thuộc vào quy mô và hoạt
động của nó. Tuỳ theo loại hình ngân hàng mà vốn điều lệ được hình thành có
thể khác nhau. Vốn điều lệ của ngân hàng có nguồn gốc hình thành do ngân
sách nhà nước cấp phát ban đầu nếu là ngân hàng thương mại quốc doanh,
còn nếu là ngân hàng thương mại cổ phần thì sẽ do các cổ đông đóng góp.
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
Các quỹ dự trữ của ngân hàng: Được coi là nguồn vốn tự có và được bổ
sung hằng năm từ lợi nhuận ròng của ngân hàng. Theo khoản 1 điều 87 luật
các tổ chức tín dụng thông qua ngày 12 tháng 12 năm 1997 quy định về việc
trích lập các quỹ từ lợi nhuận, các ngân hàng thương mại phải tiến hành trích
lập các quỹ:
- Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ: Được trích lập hằng năm theo tỷ lệ 5%
trên tổng lợi nhuận sau thuế hằng năm tới mức tối đa do ngân hàng nhà nước
quy định.
- Quỹ dự phòng bù đắp rủi ro : Để dự phòng và bù đắp thiệt hại có nguy cơ
ăn mòn vốn do những rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng, các ngân
hàng được trích từ lợi nhuận ròng hằng năm theo tỷ lệ 10% cho tới khi bằng
100% vốn điều lệ.
Hai quỹ này bắt buộc phải trích lập tại các tổ chức tín dụng, không được
dùng các quỹ này để trả lợi tức cổ phần hoặc chuyển ra nước ngoài.
Mặt khác, với tư cách là một đơn vị kinh doanh, ngân hàng còn tiến hành
trích lập các quỹ từ lợi nhuận thu được:
- Quỹ phát triển kỹ thuật nghiệp vụ ngân hàng.
- Quỹ phúc lợi, khen thưởng.
Các quỹ này tỷ lệ trích lập theo quyết định của đại hội cổ đông hoặc theo
chỉ đạo của nhà nước.
Vốn riêng của ngân hàng được dùng để mua sắm tài sản cố định, các
phương tiện cần thiết cho hoạt động kinh doanh ngân hàng, nhưng không quá
50% vốn tự có, để tài trợ phát triển kỹ thuật nghiệp vụ ngân hàng và được sử
dụng để hùn vốn liên doanh, mua cổ phần...
Vốn tự có và các quỹ so với tổng số vốn hoạt động của ngân hàng chỉ chiếm
một phần nhỏ.
1.2.2. Vốn huy động:
Các khoản tiền gửi loại này không thuộc sở hữu của ngân hàng nhưng ngân
hàng được quyền sử dụng đối với những khoản tiền tạm thời nhàn rỗi này.
Đây là khoản vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn vốn. Các hoạt
động sử dụng vốn tồn tại và phát triển được là nhờ nguồn vốn huy động này.
1.2.2.1. Vốn tiền gửi của khách hàng:
Chuyên đÒ tốt nghiệp & Trường đại học kinh tÕ
quốc dân
Lê Anh Tú - Lớp Tài chÝnh công 41A
Đây là khoản vốn hoạt động quan trọng nhất của ngân hàng, chiếm tỷ trọng
cao nhất trong nguồn vốn. Tuy nhiên, một bộ phận đáng kể trong vốn tiền
gửi này luôn luôn biến động, do vậy khi sử dụng ngân hàng luôn phải dự trữ
để đảm bảo khả năng thanh toán, chi trả. Dựa vào yếu tố thời gian và tính
chất của những khoản tiền gửi, tiền gửi của khách hàng có hai loại: Tiền gửi
kỳ hạn và tiền gửi không kỳ hạn.
- Tiền gửi không kỳ hạn.
Là loại tiền gửi có thể rút ra theo yêu cầu của người gửi tiền mà không tôn
trọng một kỳ hạn ký thác nào. Đây là khoản tiền gửi thường xuyên biến động
ngân hàng không thể định ra kế hoạch sử dụng trước được mà chỉ dựa vào
kinh nghiệm quản lý, ngân hàng có thể tận dụng ở một mức độ cho phép.
Mục đích của người gửi tiền là sử dụng những dịch vụ trung gian thanh toán
của ngân hàng thương mại như giữ hộ, thu chi hộ,... Ngân hàng không phải
trả lãi hoặc có trả lãi nhưng với một mức lãi suất rất thấp chỉ mang tính chất
tượng trưng. Kinh nghiệm trong quản lý ngân hàng cho thấy mặc dù tài
khoản tiền gửi không kỳ hạn của từng khách hàng có biến động do khách
hàng thường xuyên có những khoản thu và những khoản chi, nhưng trên tài
khoản tổng hợp luôn có số “dư có” bình quân tương đối ổn định. Vì vậy ngân
hàng có thể động viên những khoản vốn tạm thời nhàn rỗi trên các tài khoản
không kỳ hạn làm nguồn vốn kinh doanh.
- Tiền gửi có kỳ hạn: Tiền gửi có kỳ hạn là loại tiền gửi mà người gửi tiền
chỉ được rút ra khi đến thời hạn quy định. Đây là bộ phận tiền huy động
mang tính chất ổn định và chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tiền huy động từ
khách hàng. Ngân hàng sử dụng chủ yếu để cho vay có kỳ hạn. Chính điểm
thuận lợi này mà ngân hàng phải trả lãi cao vì mục đích của người gửi tiền là
lợi nhuận.
1.2.2.2. Vốn vay.
Ngoài việc huy động tiền gửi theo các hình thức truyền thống, ngân hàng
thương mại có thể bổ sung vốn hoạt động của mình bằng cách đi vay từ các tổ
chức và các tầng lớp dân cư thông qua phát hành trái phiếu hoặc kỳ phiếu
ngân hà