Luật học - Qui phạm pháp luật

1QUI PHẠM PHÁP LUẬT toanvs@gmail.com 2I. KHÁI NIỆM: • Qui tắc hành vi mang tính bắt buộc chung được cơ quan nhà nước ban hành (hoặc thừa nhận) và được đảm bảo thực hiện bởi nhà nước toanvs@gmail.com 3Đặc điểm Qui phạm pháp luật Qui taéc haønh vi Baét buoäc chung Nhaø nöôùc Xaùc ñònh Cöôõng cheá Noäi dung Hình thöùcBaét buoäc Phoå bieán toanvs@gmail.com 4Đặc điểm QPPL • Qui tắc hành vi có tính bắt buộc chung • Do cơ quan nhà nước ban hành • Xác định cụ thể về nội dung và hình thức: nội dung phải rõ ràng, phù hợp với tình trạng phát triển chung của xã hội. • Đảm bảo thực hiện bằng sức mạnh của nhà nước toanvs@gmail.com 5II. CẤU TRÚC QPPL GIAÛ ÑÒNH QUI ÑÒNH CHEÁ TAØI toanvs@gmail.com 61. GIẢ ĐỊNH • Phần nêu lên đối tượng (Chủ thể) được điều chỉnh và hoàn cảnh điều chỉnh có thể xảy ra trong thực tế. • Điều kiện để áp dụng QPPL: nếu như ở thực tế xảy ra như qui định trong phần này, thì qui phạm có thể được áp dụng. toanvs@gmail.com 7Giaû ñònh Ñôn giaûn Phöùc taïp toanvs@gmail.com 82. QUI ĐỊNH Nêu lên cách xử sự hợp lý mà nhà nước mong muốn chủ thể thực hiện - Chính là phần thể hiện ý chí của nhà nước trong cách hành xử của chủ thể - Là phần nội dung chủ yếu của QPPL – cách xử sự theo chuẩn mực chung của xã hội toanvs@gmail.com 9Qui ñònh Baét buoäc Tuøy nghi toanvs@gmail.com 10 Qui định bắt buộc Trường hợp QPPL nêu ra cách xử sự mà chủ thể phải thực hiện khi ở trong hoàn cảnh nhất định Trong trường hợp này, chủ thể cần phải xử sự theo đúng theo mong muốn của nhà nước, không theo ý chủ quan của mình toanvs@gmail.com 11 Qui định tùy nghi Trường hợp QP nêu lên cách xử sự mà chủ thể có thể chọn lựa sao cho phù hợp với ý chí của mình nhất. toanvs@gmail.com 12 3. CHẾ TÀI • Nêu lên những hậu quả pháp lý bất lợi có thể sẽ áp dụng đối với những chủ thể không thực hiện theo mong muốn của nhà nước. • Là sự răn đe của nhà nước để ngăn ngừa những hành vi trái qui định của pháp luật. toanvs@gmail.com 13 Cheá taøi Phuû ñònh Khoâi phuïc Hình phaït toanvs@gmail.com 14 3.1 Chế tài phủ định Trường hợp nhà nước không công nhận kết quả pháp lý của một quan hệ khi các bên không tuân thủ qui định của pháp luật. Vd: Giao dÞch d©n sù v« hiƯu kh«ng lµm ph¸t sinh quyỊn, nghÜa vơ d©n sù cđa c¸c bªn tõ thêi ®iĨm x¸c lËp. (§iỊu 146 BLDS) toanvs@gmail.com 15 3.2 Chế tài khôi phục pháp luật Là loại chế tài buộc người có hành vi vi phạm phải khôi phục lại giá trị pháp lý (tình trạng hợp pháp) ban đầu của quan hệ. Vd: Khi giao dịch dân sự vô hiệu, thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật, thì phải hoàn trả bằng tiền. Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường. toanvs@gmail.com 16 3.3 Chế tài hình phạt Là hình thức tước bỏ những lợi ích của người vi phạt bao gồm những hình phạt cụ thể (phạt tiền, phạt tù, phạt vi phạm hợp đồng) có tính chất nghiêm khắc hơn, có giá trị răn đe tốt hơn Vd: “Tuỳ từng trường hợp, xét theo tính chất của giao dịch vô hiệu, tài sản giao dịch và hoa lợi, lợi tức thu được có thể bị tịch thu theo quy định của pháp luật.” toanvs@gmail.com 17 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Vd 1: “1. Người nào đối xử tàn ác với người lệ thuộc mình thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. 2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ một năm đến ba năm: a) Đối với người già, trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người tàn tật; b) Đối với nhiều người.” Điều 110 BLHS tội hành hạ người khác.. toanvs@gmail.com 18 * Giả định: Chủ thể – Người nào Hoàn cảnh- khi có người đối xử tàn ác với người lệ thuộc mình * Qui Định: Không được đối xử tàn ác với người lệ thuộc mình (bắt buộc)- qui định ẩn * Chế Tài: phạt cảnh cáo, cải tạo (hình phạt) toanvs@gmail.com 19 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL VD2 : “Bên bán phải đảm bảo giá trị sử dụng của vật mua bán; Nếu sau khi mua mà bên mua phát hiện khuyết tật làm mất giá trị hoặc giảm sút giá trị sử dụng của vật đã mua thì có quyền yêu cầu bên bán sửa chữa, đổi vật có khuyết tật, giảm giá, bồi thường thiệt hại.” Điều 437 BLDS ngày 28/10/1995. toanvs@gmail.com 20 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Vd3: “Một bên có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng và không phải bồi thường thiệt hại khi bên kia vi phạm hợp đồng là điều kiện đình chỉ mà các bên đã thỏa thuận hoặc pháp luật có qui định.” Điều 420 BLDS. toanvs@gmail.com 21 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Vd4: “Xử phạt người điều khiển mô tô, xe gắn máy và các loại xe có kết cấu tương tự vi phạm qui định về điều kiện của phương tiện khi tham gia vào giao thông Phạt tiền 20.000 đến 50.000 đồng đối với một trong các hành vi sau: 1. Không có còi, đèn chiếu sáng gần, xa; đèn soi biển số; đèn báo hãm; đèn tín hiệu, kính chiếu hậu hoặc có những thứ đó nhưng không có tác dụng; toanvs@gmail.com 22 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL 2. Không gắn biển số; gắn biển số không đúng qui định; biển số mờ, biển số bị bẻ cong, biển số bị che lấp, biển số bị hỏng. Khoản 1 điều 21 NĐ 15/2003/NĐ-CP 19/2/2003 “Qui định về xử phạt vi phạm hành chính về giao thông đường bộ.” toanvs@gmail.com 23 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Vd5: “Người nào phạm một trong các tội qui định ở các điều 129 đến 132, điều 134 đến 135, nếu là tái phạm nguy hiểm thì bị phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 1 đến 5 năm.” Khoản 2 điều 142 BLHS cũ. toanvs@gmail.com 24 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL VD6: “Khi một bên thực hiện hợp đồng kinh tế chậm so với thời hạn ghi trong hợp đồng thì bên bị vi phạm có quyền không nhận sản phẩm, hàng hóa dù đã hoàn thành, có quyền đòi phạt vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại”. Khoản 1 điều 33 pháp lệnh hợp đồng kinh tế 1989. toanvs@gmail.com 25 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Vd 7: Khi quyền nhân thân của một cá nhân bị xâm phạm, thì người đó có quyền: 1- Yêu cầu người vi phạm hoặc yêu cầu Toà án buộc người vi phạm chấm dứt hành vi vi phạm, xin lỗi, cải chính công khai; 2- Tự mình cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng; 3- Yêu cầu người vi phạm hoặc yêu cầu Toà án buộc người vi phạm phải bồi thường thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần. toanvs@gmail.com 26 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL VD8: Giao dịch dân sự là hành vi pháp lý đơn phương hoặc hợp đồng của cá nhân, pháp nhân và của các chủ thể khác nhằm làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. (Điều 130. Giao dịch dân sự) toanvs@gmail.com 27 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL 1- Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn mười năm đối với động sản, ba mươi năm đối với bất động sản, thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này. toanvs@gmail.com 28 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Điều 540: (phần hd vận chuyển tài sản) Trong tr- êng hỵp bªn thuª vËn chuyĨn giao tµi s¶n kh«ng ®ĩng thêi h¹n, ®Þa ®iĨm ®· tho¶ thuËn, th× ph¶i thanh to¸n chi phÝ chê ®ỵi vµ tiỊn vËn chuyĨn tµi s¶n ®Õn ®Þa ®iĨm ®· tho¶ thuËn trong hỵp ®ång cho bªn vËn chuyĨn hoỈc ph¶i nép ph¹t vi ph¹m theo tho¶ thuËn; nÕu bªn vËn chuyĨn chËm nhËn tµi s¶n t¹i ®Þa ®iĨm vËn chuyĨn, th× ph¶i chÞu chi phÝ ph¸t sinh do viƯc chËm tiÕp nhËn. toanvs@gmail.com 29 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Điều 8. Khái niệm tội phạm 1. Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa. toanvs@gmail.com 30 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Điều 12. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự 1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm. 2. Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. toanvs@gmail.com 31 PHÂN TÍCH CẤU TRÚC QPPL Xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu 1. Người chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn mười năm đối với động sản, ba mươi năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó, kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu (đ. 247 BLDS 2005) toanvs@gmail.com 32 III. PHÂN LOẠI QPPL 1. Căn cứ vào đối tượng và phương pháp điều chỉnh: QPPL Hình söï Daân söï Haønh chính Lao ñoäng Hieán phaùp toanvs@gmail.com 33 2. Căn cứ trên nội dung của QPPL QPPL Ñieàu chænh Ñònh nghóa toanvs@gmail.com 34 • QPPL điều chỉnh: là qui phạm trực tiếp điều chỉnh hành vi của chủ thể • QPPL định nghĩa: là QP chỉ nêu lên khái niệm, giải thích, định nghĩa nhằm mục đích làm nền tảng cho các qppl điều chỉnh khác, làm nền tảng trong việc tạo ra các QPPL điều chỉnh (thường gặp trong hiến pháp, phần giải thích của các VBPL) toanvs@gmail.com 35 3. Căn cứ trên phương thức điều chỉnh QPPL Cho pheùp Baét buoäc Caám ñoaùn toanvs@gmail.com 36 4. Căn cứ trên phạm trù nội dung và hình thức: QPPL Vaät chaát (noäi dung) Thuû tuïc (hình thöùc) toanvs@gmail.com 37 • QPPL nội dung: qui định nội dung quyền và nghĩa vụ của các bên • QPPL thủ tục: qui định trình tự mà các bên phải tuân theo trong khi thực hiện quyền và nghĩa vụ toanvs@gmail.com 38 IV. HÌNH THỨC THỂ HIỆN Nội dung: mặt bên trong của qui phạm, tuy nhiên nếu QPPL không được thể hiện thì chúng ta không thể nhận thức ra được. Hình thức: sự thể hiện ra bên ngoài của QPPL. Các QPPL được thể hiện cụ thể ở Văn Bản QPPL. toanvs@gmail.com 39 QPPL Tröïc tieáp Taäp trung Vieän daãn toanvs@gmail.com 40 • Trực tiếp: khi tất cả các bộ phận của QPPL được thể hiện đầy đủ trên một điều luật. • Tập trung: khi có nhiều QPPL được thể hiện trong một điều luật • Viện dẫn: các bộ phận của QPPL nằm ở nhiều điều luật khác nhau, có thể ở các VBPL khác nhau. toanvs@gmail.com