Luật tố tụng hình sự - Chương XI: Các tình tiết loại trừ tính chất phạm tội của hành vi

CHƯƠNG XI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI Bài học gồm các phần: I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. Tình thế cấp thiết IV. Các trường hợp khác CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I - KHÁI NIỆM CHUNG 1.1. Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ tính chất PT của hành vi 1.2. Liệt kê các tình tiết loại trừ tính chất PT của hành vi 1.3. Ý nghĩa CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI Khái niệm tội phạm là: hành vi nguy hiểm cho XH, có lỗi, trái PLHS và phải chịu hình phạt CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung 1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ Bốn đặc điểm của tội phạm Tính nguy hiểm cho XH Tính có lỗi Tính trái PLHS Tính chịu HP Những tình tiết có ý nghĩa làm mất đi một trong các tính chất nêu trên là tình tiết loại trừ tính chất phạm tội của hành vi CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung 1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ 1.2. NÊU CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI Các tình tiết loại trừ tính nguy hiểm cho XH của hành vi:  Phòng vệ chính đáng  Tình thế cấp thiết  Bắt người phạm pháp  Các tình tiết khác CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung 1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ 1.2 Nêu các tình tiết loại trừ tính chất pt của hành vi Các tình tiết loại trừ tính có lỗi của hành vi:  Sự kiện bất ngờ  Tình trạng không có năng lực TNHS  Chưa đạt tuổi chịu TNHS CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung 1.1 Cơ sở lý luận về các tình tiết loại trừ 1.2 Nêu các tình tiết loại trừ tính chất pt của hành vi 1.3. Ý NGHĨA CỦA QUY ĐỊNH VỀ CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI  Cơ sở pháp lý để phân định giữa TP với các hành vi không phải là TP  Bảo đảm pháp lý cho người dân tích cực tham gia vào việc tự bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình cũng như lợi ích của XH CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung II. PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG 1.1. Định nghĩa 1.2. Các điều kiện 1.3. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng 1.4. Phòng vệ tưởng tượng CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng 2.1 ĐỊNH NGHĨA Điều 15 BLHS quy định: “Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà Nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi vi phạm các lợi ích nói trên”. CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng 2.1. CÁC ĐIỀU KIỆN CỦA PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG 2.1.1. Các điều kiện về cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ 2.1.2. Các điều kiện về nội dung và phạm vi quyền phòng vệ CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI II. Phòng vệ chính đáng 2.1. Định nghĩa 2.2. Các điều kiện 2.2.1. Các điều kiện về cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ 1. Sự tấn công nguy hiểm đáng kể và trái PL 2. Sự tấn công xâm phạm lợi ích của NN, XH hoặc lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác 3. Sự tấn công đang hiện hữu: đang xảy ra hoặc đe doạ xảy ra ngay tức khắc CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI II. Phòng vệ chính đáng 2.1. Định nghĩa 2.2. Các điều kiện 2.2.1. Các điều kiện về cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ (tt) Phòng vệ quá sớm: Chưa có những biểu hiện đe dọa sự tấn công sẽ xảy ra ngay tức khắc mà đã có hành vi phòng vệ Phòng vệ quá muộn: Sự tấn công đã thực sự chấm dứt mới có hành vi phòng vệ. Trong các trường hợp này quyền phòng vệ không khởi phát CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI II. Phòng vệ chính đáng 2.1. Định nghĩa 2.2. Các điều kiện 2.2.2. CÁC ĐIỀU KIỆN VỀ NỘI DUNG VÀ PHẠM VI QUYỀN PHÒNG VỆ 1. Mục đích của sự phòng vệ nhằm gạt bỏ sự tấn công 2. Sự phòng vệ phải trong giới hạn cần thiết để ngăn chặn sự tấn công CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI II. Phòng vệ chính đáng 2.1. Định nghĩa 2.2. Các điều kiện ĐÁNH GIÁ GIỚI HẠN CẦN THIẾT CỦA SỰ PHÒNG VỆ Cần dựa vào các căn cứ sau:  Tính chất của quan hệ XH bị đe doạ xâm hại  Mức độ thiệt hạn bị đe doạ gây ra  Sức mạnh và sức mãnh liệt của hành vi tấn công  Tính chất và mức độ của phương pháp, phương tiện hay công cụ mà kẻ tấn công đã sử dụng  Sức mạnh và khả năng phòng vệ CHƯƠNG XVI CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT PHẠM TỘI CỦA HÀNH VI II. Phòng vệ chính đáng 2.1. Định nghĩa 2.2. Các điều kiện 2.3. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng Khoản 2 Điều 15 quy định: “Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại”. CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) II. Phòng vệ chính đáng 2.1. Định nghĩa 2.2. Các điều kiện 2.3. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng 2.4. Phòng vệ tưởng tượng  Phòng vệ tưởng tượng là trường hợp do lầm tưởng có sự tấn công của người khác nên đã gây thiệt hại cho họ. CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. TÌNH THẾ CẤP THIẾT 3.1. Định nghĩa 3.2. Các điều kiện của tình thế cấp thiết 3.3. Vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. Tình thế cấp thiết 3.1. Định nghĩa Điều 16 BLHS quy định “ Tình thế cấp thiết là tình thế của người vì muốn trốn tránh một nguy cơ đang thực tế đe doạ lợi ích của NN, của tố chức, quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác mà không còn cách nào khác là phải gây thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn ngừa”. CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. Tình thế cấp thiết 3.2. Các điều kiện của tình thế cấp thiết 3.2.1. Điều kiện về tính chất của sự nguy hiểm  Có sự nguy hiểm đáng kể do các nguồn nguy hiểm khác nhau  Sự nguy hiểm đe doạ đến lợi ích của NN, XH hoặc lợi ích chính đáng của mình hay của người khác  Sự nguy hiểm đang hiện hữu CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. Tình thế cấp thiết 3.2. Các điều kiện của tình thế cấp thiết (tt) 3.2.2. Điều kiện về tính chất của hành vi khắc phục  Việc gây thiệt hạn là biện pháp cuối cùng và duy nhất  Lợi ích bị hy sinh phải nhỏ hơn lợi ích cần bảo vệ CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. Tình thế cấp thiết 3.3. Vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết Khoản 2 Điều 16 BLHS quy định: “Trong trường hợp thiệt hại gây ra rõ ràng là vượt quá với yêu cầu của tình thế cấp thiết, thì người gây thiệt hại đó phải chịu TNHS CHƯƠNG XVI: CÁC TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ (tt) I. Khái niệm chung II. Phòng vệ chính đáng III. Tình thế cấp thiết IV. Các trường hợp khác IV - CÁC TRƯỜNG HỢP KHÁC  Bắt người phạm pháp  Thi hành mệnh lệnh cấp trên  Thực hiện các chức năng nghề nghiệp  Rủi ro trong sản xuất, nghiên cứu khoa học