Luật tố tụng hình sự - Mối quan hệ của luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng

Mối quan hệ của luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng Do yêu cầu hoạt động nghề nghiệp, giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng trong thực tế đã hình thành mối quan hệ thường xuyên và mật thiết. Việc xác định bản chất mối quan hệ này là một yêu cầu cần thiết trong nhận thức pháp luật. Đồng thời việc quan tâm xây dựng, xác lập mối quan hệ giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng chính là giúp thúc đẩy mối quan hệ tốt đẹp hơn, lành mạnh hơn, chủ động tích cực hơn và trên hết nhằm đem đến những lợi ích cho công tác pháp luật nói chung, hiệu quả hoạt động của luật sư nói riêng. Hoạt động của luật sư là hoạt động nghề nghiệp, tự thân nó đã mang tính độc lập tương đối. Hoạt động của luật sư là hoạt động bổ trợ tư pháp, nên tất yếu liên quan đến hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng ở tất cả các giai đoạn tố tụng. Hoạt động của luật sư không chỉ được quy định trong Luật Luật sư, các Nghị định quy định chi tiết và Thông tư hướng dẫn thi hành Luật Luật sư mà gần như liên quan đến tất cả các văn bản pháp luật tố tụng, trên tất cả các lĩnh vực tố tụng. Luật sư không chỉ xuất hiện trong định chế Người bào chữa qua các vụ án hình sự mà còn là Người bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho đương sự hay Người đại diện cho đương sự trong các vụ án dân sự, hành chính, kinh tế, lao động Luật sư không chỉ tham gia hoạt động tố tụng ở Tòa án mà còn tham gia tố tụng trọng tài trong các vụ tranh chấp thương mại giải quyết theo thủ tục Trọng tài. Khái quát lại, hoạt động của luật sư hiện diện trong tất cả mối quan hệ pháp luật, tham gia bảo trợ pháp lý cho các tổ chức và công dân ở nhiều tư cách tố tụng khác nhau. Theo quan điểm chúng tôi, bản chất mối quan hệ giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng, mang các thuộc tính sau đây: Quan hệ giữa luật sư với các công chức ở các cơ quan tiến hành tố tụng là quan hệ giữa những đồng nghiệp trong công tác pháp luật. Luật sư, thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên về thực chất là những đồng nghiệp của nhau, họ là những luật gia, người làm công tác pháp luật, người thực thi pháp luật. Tuy cương vị và tư cách tố tụng mỗi người mỗi lúc có khác nhau nhưng trên hết họ là những đồng nghiệp của nhau trong hệ thống các cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan tư pháp và bổ trợ tư pháp. Phẩm chất của những người được xem là đồng nghiệp này có ảnh hưởng đến thanh danh, uy tín của các cơ quan tiến hành tố tụng, của hệ thống các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung. Dưới mắt công chúng và cũng là sự tồn tại khách quan, họ là những người “cùng hội, cùng thuyền”. Chưa kể theo truyền thống một số nước, những người này thường có sự chuyển hóa nghề nghiệp cho nhau, chẳng hạn một người trước khi được xem xét bổ nhiệm chức danh thẩm phán, nhất thiết phải trải qua cương vị luật sư với một số thâm niên nhất định. Ở Việt Nam ta, theo Luật Luật sư, thì những người là thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên đến tuổi hưu hoặc chuyển ngành, có thể gia nhập đoàn luật sư để trở thành luật sư. Trong thực tế, mối quan hệ giữa luật sư và công chức ở các cơ quan tiến hành tố tụng là mối quan hệ đan xen, bổ sung lẫn nhau. Quan hệ giữa luật sư với công chức các cơ quan tiến hành tố tụng là quan hệ bình đẳng, tôn trọng vì công lý. Sự bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau giữa những người làm công tác pháp luật vốn là một truyền thống xuất phát từ quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của mỗi chủ thể. Thái độ tôn trọng lẫn nhau giữa những đồng nghiệp giúp cho mỗi người ý thức trách nhiệm hơn trước công việc và nâng cao lòng tự trọng. Sự tôn trọng lẫn nhau giữa những người hoạt động pháp luật làm cho tính tôn nghiêm ở chốn pháp đình càng được đề cao, tạo nên vẻ đẹp cho“văn hóa pháp đình”, làm mẫu mực cho công chúng noi theo, làm tấm gương trong việc tuyên truyền pháp luật! Trong hoạt động nghề nghiệp, giữa các cơ quan và các cá nhân không tránh khỏi có những lúc có ý kiến bất đồng, đối lập nhau Đó là điều tất nhiên trong việc tìm ra chân lý, tuy nhiên đó cũng chỉ là sự bất đồng về quan điểm pháp lý, chứ không nên và không thể là sự bất đồng, mâu thuẫn đối kháng giữa những cá nhân và tổ chức cơ quan. Không thể đem những bất đồng về quan điểm pháp lý vào cuộc sống đời thường, vào những quan hệ thường nhật của những đồng nghiệp. Pháp đình phải là “ngôi nhà chung” của những người làm công tác pháp luật!! Quan hệ giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng còn là quan hệ phụ thuộc và hỗ tương nhau. Khi xác định hoạt động luật sư là hoạt động bổ trợ tư pháp thì cũng đã hàm ý hoạt động này phải có sự liên kết, phải mang yếu tố phụ thuộc, phải được sự hỗ trợ từ nhiều phía. Ngược lại, các cơ quan tiến hành tố tụng cũng không thể thiếu sự bổ trợ tư pháp từ luật sư. Luật sư không phải là những người tiến hành tố tụng nhưng hoạt động tố tụng không thể thiếu vắng luật sư! Sự có mặt của luật sư không chỉ do yêu cầu của đương sự mà trong nhiều trường hợp là do sự trưng cầu của Tòa án hoặc Viện kiểm sát hoặc do cơ quan điều tra Trong nhiều trường hợp, sự hiện diện của luật sư là bắt buộc, không thể thiếu. Nếu thiếu vắng luật sư thì hoạt động tố tụng sẽ bị đình trệ, gián đoạn, không tiến hành được. Xuất phát từ đặc điểm và thuộc tính này, sự hỗ trợ, phối hợp, giúp đỡ lẫn nhau để hoàn thành nhiệm vụ là điều không thể thiếu giữa những người hoạt động tố tụng. Tuy nhiên, trong thực tế hoạt động, bản chất công việc của luật sư, mối quan hệ giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng chưa được nhận thức đầy đủ, dẫn đến các quy định của pháp luật tố tụng chưa được thực hiện nghiêm chỉnh và mối quan hệ làm việc có những trở ngại đáng tiếc. Nguyên nhân của mặt yếu kém này có thể khẳng định xuất phát từ nhiều phía: Đối với cơ quan Công an, phần đông cán bộ công an có tâm lý dè dặt đối với luật sư vì thường có suy nghĩ là có luật sư tham gia tố tụng sẽ trở ngại cho công tác điều tra, dễ bị thông cung Đây là nhận thức pháp luật chưa đúng và là thành kiến cố hữu ở một bộ phận cán bộ công an Đối với Viện kiểm sát, tình hình có được cải thiện hơn, quan hệ giữa cán bộ kiểm sát với luật sư thường thì cởi mở, tuy nhiên vẫn còn có tâm lý dè dặt, bất hợp tác; ở một bộ phận nhỏ có tâm lý rằng luật sư là kẻ phá bĩnh, đối kháng với Viện kiểm sát Đối với Toà án, do tham gia tố tụng tại tòa thường xuyên, nên quan hệ giữa luật sư với cán bộ tòa án khá cởi mở Tuy nhiên do đặc điểm trong thực tế án thường được duyệt trước, nên thẩm phán có tâm lý ngại có luật sư sẽ mất nhiều thời gian, nhất là trong tình trạng án quá tải như hiện nay Do đó, không phải lúc nào, vụ án nào, khi tham gia tố tụng, luật sư cũng được tạo điều kiện thuận lợi, không phải mọi ý kiến phát biểu của luật sư được thẩm phán lắng nghe, các đề xuất của luật sư được Tòa án xem xét giải quyết Cá biệt, có những trường hợp thẩm phán trong lúc xét xử đã thiếu kiềm chế, xúc phạm đến luật sư, khiến người dự toà bất bình Công bằng mà nói, trong quá trình hành nghề, luật sư thường tìm được sự giúp đỡ có hiệu quả của những người đứng đầu cơ quan tiến hành tố tụng, nhất là khi gặp vướng mắc từ những công chức thừa hành. Về phía luật sư,do có không ít luật sư còn bị hạn chế về kiến thức, kỹ năng và phong cách ứng xử nên chưa có được quan điểm pháp lý tốt, các luận cứ chưa đủ sức thuyết phục trước tòa, trước các cơ quan tiến hành tố tụng, chưa tạo được hiệu quả hoạt động nghề nghiệp. Nhiều luật sư ngại va chạm, chỉ lo an phận thủ thường, nên ít khi lên tiếng đấu tranh, góp ý xây dựng, không quan tâm góp phần xác lập, cải thiện, củng cố mối quan hệ với các cơ quan tiến hành tố tụng trên tinh thần tôn trọng và bình đẳng. Lại có một số ít luật sư có quan điểm lệch lạc, thái độ cực đoan, chỉ biết chạy theo việc tranh thủ riêng với một số công chức ở cơ quan tiến hành tố tụng để được việc cho mình mà bỏ qua nguyên tắc tố tụng, đánh mất quan điểm pháp lý cần thiết của nghề nghiệp, qua đó đã vi phạm pháp luật và đạo đức nghề nghiệp luật sư, làm xoáy mòn lòng tin của công chúng vào cơ quan pháp luật và vị thế luật sư. Để cải thiện mối quan hệ trên, theo chúng tôi cần thiết xác lập và củng cố cho được các yêu cầu sau đây: Đối với cơ quan tiến hành tố tụng: - Cần có cái nhìn tích cực hơn về hoạt động luật sư, xem luật sư là thành tố không thể thiếu trong hoạt động tố tụng; sự hiện diện của luật sư phải được xem là sự mang tới hiệu quả tích cực cho hoạt động pháp luật. - Thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật tố tụng, trong đó có quy định trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc đảm bảo cho luật sư được hoạt động nghề nghiệp một cách bình thường và thuận lợi. - Cần có thái độ tôn trọng khi luật sư tham gia tố tụng, ghi nhận đầy đủ những đóng góp của luật sư trong việc giải quyết các vụ án, vụ kiện Đối với Luật sư: - Phải không ngừng phấn đấu nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, nêu cao tinh thần tôn trọng sự thật khách quan, trung thực, dũng cảm đấu tranh bảo vệ lẽ phải và công lý. - Phải có thái độ tôn trọng và thiện chí đối với các cơ quan tiến hành tố tụng và các công chức trong các cơ quan tiến hành tố tụng, tạo được không khí quan hệ hợp tác, cởi mở, chân tình giữa những người cùng hoạt động luật pháp. - Phải phấn đấu để có được bản lãnh nghề nghiệp và phong cách riêng ở mỗi luật sư. Tóm lại, bản chất mối quan hệ giữa luật sư với công chức ở các cơ quan tiến hành tố tụng là mối quan hệ giữa những đồng nghiệp, bình đẳng, tôn trọng và hỗ trợ nhau. Xác lập được mối quan hệ đúng đắn, tích cực giữa luật sư với các cơ quan tiến hành tố tụng là cách cải thiện môi trường pháp lý lành mạnh, giúp thúc đẩy hoạt động luật sư đi lên, tạo ra không khí làm việc thuận lợi, hài hòa ở các cơ quan tiến hành tố tụng, góp phần thúc đẩy đời sống pháp lý ngày càng phát triển, nâng cao./. Nguồn: (MKLAW FIRM: Bài viết được đăng tải nhằm mục đích nghiên cứu, giáo dục, phổ biến, tuyên truyền pháp luật và chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước không nhằm mục đích thương mại. Thông tin nêu trên chỉ có giá trị tham khảo và có thể một số thông tin pháp lý đã hết hiệu lực tại thời điểm hiện tại vì vậy Quý khách khi đọc thông tin này cần tham khảo ý kiến luật sư, chuyên gia tư vấn trước khi áp dụng vào thực tế.)