Nét vàng son trên sứ

Nét vàng son trên sứ Với quan niệm “vàng là kim loại của thần linh và các bậc đế vương” và kinh nghiệm lâu năm trong việc nghiên cứu sưu tầm đồ cổ, nghệ nhân Bùi Xuân Hải, người có biệt danh là Hải "đồ cổ" đã nghiên cứu, ứng dụng thành công kỹ thuật vẽ vàng trên sứ vô cùng độc đáo và tinh xảo. Với quãng thời gian 22 năm làm thí nghiệm và 10 năm sản xuất thành công những sản phẩm sứ mỹ nghệ được vẽ tinh xảo hoàn toàn bằng tay và bằng chất liệu vàng nguyên chất, nghệ nhân Bùi Xuân Hải cho rằng, để có được một tác phẩm hoàn chỉnh phải trải qua nhiều công đoạn cùng sự kì công của người thợ. Mỗi sản phẩm đều phải trải qua các chu trình đổ khuôn cốt bằng tay như những sản phẩm gốm sứ thông thường. Gốm sau khi nhúng men, được vẽ chàm và nung ở nhiệt độ 13000C để thành sứ, sau đó tiếp tục được vẽ trang trí bằng vàng rồi nung tiếp ở nhiệt độ trên 8000C.... Một sản phẩm đồ sứ được tạo hình bằng khuôn đúc sẵn. Việc gia công bằng máy sẽ tạo cho sản phẩm có độc chính xác cao về mặt hình khối. Người nghệ nhân sử dụng những dụng cụ chuyên dụng để chỉnh sửa độ sắc nét của các hoa văn, họa tiết trên sản phẩm. Vẽ một lớp hoa văn bằng màu men để làm nền cho sản phẩm. Việc vẽ các họa tiết trang trí bằng vàng được thực hiện trên sản phẩm sứ trắng đã được nung ở nhiệt độ 13000C, sau khi vẽ xong nó sẽ tiếp tục được đem nung ở nhiệt độ trên 8000C. Vẽ vàng trên sứ trắng là một kỹ thuật rất tinh xảo và phức tạp. Vì vậy, có những sản phẩm phải cần tới 2 - 3 nghệ nhân vẽ trong vòng nửa năm mới hoàn thành. Loại sản phẩm này được vẽ tinh xảo hoàn toàn bằng tay và bằng vàng nguyên chất. Sự khác biệt thể hiện giá trị và tính nghệ thuật cao trong mỗi sản phẩm sứ mỹ nghệ của nghệ nhân Hải "đồ cổ” so với các loại sản phẩm sứ khác chính là việc sử dụng nguyên liệu vàng nguyên chất để vẽ. Theo lời giới thiệu của nghệ nhân Bùi Xuân Hải, vàng được sử dụng để vẽ là loại vàng hóa lỏng có màu cánh gián, khi đem nung ở nhiệt độ trên 8000C sẽ trở nên rất bóng và có độ bám rất cao, vì vậy nét vẽ không bị bào mòn và phai màu theo thời gian. Kỹ thuật vẽ vàng trên sứ cũng rất đặc biệt, đường nét mảnh như tơ, có lúc hàng trăm nét vẽ lồng ghép vào nhau nhằng nhịt rất phức tạp nên đòi hỏi người thực hiện phải vừa có kỹ thuật điêu luyện lại vừa rất công phu, tỉ mỉ, căn chỉnh tính toán từng nét bút một để người xem có thể nhận biết được từng đường nét tinh xảo thể hiện trên sản phẩm. Ngoài ra, để vẽ được những đường nét mảnh người ta phải dùng loại bút đặc biệt làm bằng lông mèo, thậm chí có lúc phải vẽ bằng một sợi tóc. Tham quan gian trưng bày sản phẩm của nghệ nhân Bùi Xuân Hải ở số 27 phố Bát Đàn (Hà Nội), chúng tôi không khỏi choáng ngợp trước vẻ đẹp lộng lẫy, sang trọng và vô cùng độc đáo của những món đồ sứ được vẽ bằng vàng ròng. Sản phẩm rất phong phú về mặt chủng loại và kích cỡ, từ các loại con giống cho đến ấm chén, độc bình, tượng Phật... Do được vẽ bằng vàng và được làm thủ công nên giá trị của loại sản phẩm này cũng rất cao, có cái lên tới cả trăm triệu đồng. Đưa cho chúng tôi xem một chiếc chén uống nước vẽ vàng, nghệ nhân Bùi Xuân Hải cho biết, ông đã dùng nó suốt 9 năm qua, ngày nào cũng cọ rửa nhưng nét vẽ vẫn còn nguyên như mới. Như để chứng minh thêm cho điều mình nói, ông Hải cười bảo rằng: “Nếu không tin, cô nhà báo thử dùng nắp bút cạo vào chén xem, sẽ không có một vết xước nào đâu!”. Một số sản phẩm vẽ vàng trên sứ của nghệ nhân Bùi Xuân Hải: Ngày nay, khi đời sống kinh tế phát triển, nhu cầu thưởng thức và sử dụng các sản phẩm mỹ nghệ có giá trị cao ngày càng nhiều. Vì vậy, những sản phẩm sứ mỹ nghệ vẽ vàng độc đáo của nghệ nhân Hải “đồ cổ” sẽ càng trở nên có giá trị, bởi nó không chỉ là một sản phẩm có giá trị về mặt vật chất mà còn là những tác phẩm nghệ thuật đích thực./.