Nông - Lâm - Ngư nghiệp - Bài 6: Ứng dụng nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp

BÀI 6ỨNG DỤNG NUễI CẤY Mễ TẾ BÀO TRONG NHÂN GiỐNG CÂY TRỒNG NễNG, LÂM NGHIỆP Nuụi cấy mụ dứa Nuụi cấy mụ chuốiNuụi cấy mụ thanh longNuụi cấy mụ trinh nữ hoàng cungI. KHÁI NIỆM NUễI CẤY Mễ TẾ BÀO Nuôi cấy mô tế bào là phương pháp tách rời tế bào, mô nuôi cấy trong môi trường thích hợp và điều kiện vô trùng để chúng tiếp tục phân bào rồi biệt hoá thành mô, cơ quan và phát triển thành cây mới. Cụng nghệ nuụi cấy gỗ nghiếnTheo em mụi trường dinh dưỡng thớch hợp là mụi trường như thế nào?Mụi trường dinh dưỡngNguyờn tố đa lượngN, K, P, Ca...Vitamin và axit aminaxit nicotinic, glycine, lysine...Nguyờn tố vi lượngCu, Zn, B...Điều kiện như thế nào gọi là vụ trựng?II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP NUễI CẤY Mễ TẾ BÀO- Tớnh toàn năng của tế bào thực vật- Sự phõn húa và phản phõn húa của tế bào thực vật Tế bào thực vật1. Thế nào là tớnh toàn năng của TBTV?- Bất cứ TB nào hoặc mụ nào thuộc cơ quan như rễ, thõn, lỏ đều chứa hệ gen quy định kiểu gen của loài đú- Cú khả năng sinh sản vụ tớnh để tạo thành cõy hoàn chỉnhLấy vớ dụ ứng dụng về tớnh toàn năng của TBTV?2. Sự phõn húa và phản phõn húa của TBTVQuan sỏt sơ đồ và cho biết thế nào là sự phõn húa, phản phõn húa?Phõn húa TBPhản phõn húa TBTB phụi sinhTB chuyờn húa- Phân hoá TB :là sự chuyển cỏc TB phụi sinh thành cỏc TB chuyờn húa, đảm nhận cỏc chức năng khỏc nhauVD: Mụ dậu làm nhiệm vụ quang hợp mụ bỡ làm nhiệm vụ bảo vệ...Phản phân hoá TB : Là quá trình chuyển cỏc TB chuyên hoá trở về dạng TB phôi sinh và phân chia mạnh mẽ.VD: Khi nuụi cấy mụ thuốc lỏ, cỏc TB đó phõn húa của lỏ gặp đk thớch hợp của MT sẽ phản phõn húa liờn tục phõn chia thành cỏc mụ sẹo. Chuyển tb mụ sẹo sang MT khỏc thớch hợp thỡ tb mụ sẹo cú thể phõn húa thành chồi, rễ hay nờn cõy hoàn chỉnhIII. QUY TRèNH CễNG NGHỆ NHÂN GIỐNG BẰNG NUễI CẤY Mễ TẾ BÀO1. í nghĩa - Cú thể nhõn giống cõy trồng ở quy mụ cụng nghiệpHệ số nhõn giống caoVD: Cỏ Vetiver trong 1 năm cú thể nhõn ra 58 triệu chồi từ 1 chồi ban đầu- Cho ra cỏc sản phẩm đồng nhất về mặt di truyền (kiểu gen, kiểu hỡnh như nhau)- Nguyờn liệu nuụi cấy sạch bệnh thỡ sản phẩm nhõn giống sẽ hoàn toàn sạch bệnh2. Quy trỡnhCHỌN VẬT LIỆU NUễI CẤYKhử trựngTạo chồiTạo rễCấy cõy vào mụi trường thớch ứngTRỒNG CÂY TRONG VƯỜN ƯƠMHỡnh 1Hỡnh 2Hỡnh 3Hỡnh 4Hỡnh 5Hỡnh 6Em hóy sắp xếp cỏc hỡnh vẽ theo quy trỡnh cỏc bước cụng nghệ nhõn giống bằng nuụi cấy mụ tbQuy trỡnh cụng nghệ nuụi cấy mụ TBBước 1Bước 2Bước 3Bước 4Bước 5Bước 6Bước 1. Chọn vật liệu nuụi cấy- Tế bào của mụ phõn sinh đỉnh (mụ chưa phõn húa trong cỏc đỉnh sinh trưởng của rễ, thõn, lỏ)- Vật liệu nuụi cấy phải sạch bệnh (virus, vi khuẩn, nấm)- Trồng trong buồng cỏch lyVỡ sao vật liệu nuụi cấy thường là đỉnh sinh trưởng chồi, rễ?Bước 2. Khử trựng- Phõn cắt đỉnh sinh trưởng của vật liệu nuụi cấy thành cỏc phần tử nhỏ- Tẩy rửa bằng nước sạch và khử trựng- Vật liệu khử trựng: cồn, nước cất vụ trựng, dd HgCl..-Tiến hành trong tủ cấyKhụng cần khử trựng vật liệu nuụi cấy cú được khụng?Buồng khử trựngBước 3. Tạo chồi trong MT nhõn tạo- Mẫu được nuụi cấy trong mụi trường dinh dưỡng để tạo chồi- Mụi trường dd nhõn tạo thường là mụi trường MS (MT cú cỏc thành phần dd thớch hợp cho việc tỏi tạo cõy). Ngoài ra cũn cú mụi trường W, WP, SH, B5...- MT này cần đưa thờm cỏc chất điều hũa sinh trưởng như: xytokinin, gibberelin...Tạo chồiBước 4. Tạo rễ- Khi chồi đó đạt tiờu chuẩn về kớch thước thỡ tỏch chồi và cấy chuyển sang mụi trường tạo rễ- MT tạo rễ bổ sung chất kớch thớch sinh trưởng (α NAA, IBA...)Bước 5. Cấy cõy vào mụi trường thớch ứng Chuyển cõy vào mụi trường thớch ứng gần giống MT tự nhiờn để cõy thớch nghi với điều kiện tự nhiờnTrồng cõy ra MT tự nhiờn luụn cú được khụng?Bước 6. Trồng cõy trong vườn ươmKhi cõy phỏt triển bỡnh thường và đạt tiờu chuẩn cõy giống về chiều cao thõn, số lỏ... thỡ chuyển cõy ra vườn ươmNuụi cấy mụ hoa lanNuụi cấy tế bào sõmEm hóy kể tờn một số loài cõy được nhõn giống bằng phương phỏp nuụi cấy mụ tế bào