Ôn Thi Môn Quản lý Sản Xuất Trong Chăn Nuôi

Môn: QUẢN LÍ SẢN XUẤT TRONG CHĂNG NUÔI CHƯƠNG II: BẢN CHẤT CỦA QUẢN LÝ I. KHÁI NIỆM VỀ QUẢN LÝ: * Quản lý là gì? Quản lý là dung lao động của mình để điều khiển lao động của người khác. II. ĐỐI TƯỢNG, CÔNG CỤ VÀ SẢN PHẨM CỦA LAO ĐỘNG QUẢN LÝ. Đối tượng của lao động quản lý Đối tượng của lao động quản lý là con người. Người lao động, bản thân họ là một chủ thể độc lập, có ý thức, có trí tuệ, tâm linh, tình cảm và thiên hướng riêng. Con người có khả năng tự quản lý mình, điều khiển chính bản thân mình. + Tác động quản lý lên con người là phải khai thác tiềm năng của chính họ, phải biết khơi dậy và làm tăng thêm tính chủ động sáng tạo của từng người, của tập thể bằng một tổ chức và một cơ chế thích hợp có hiệu quả cao. + QL con người là nghệ thuật. Cần tôn trọng, quan tâm đến hoàn cảnh, nguyện vọng lợi ích của người LĐ; động viên, khuyến khích, bv họ, hướng họ vào mục tiêu chung của tập thể và XH. Đối tượng của LĐ quản lý là thông tin. Người quản lý phải có pp tốt cho việc thu nhận, xử lý, lưu trữ, vận dụng thông tin để ra các q'định quản lý đúng đắn, có hiệu quả Công cụ của lao động quản lý: Công cụ của người quản lý là: - Tư duy và phong cách tư duy của họ - Khoa học quản lý: sử dụng 4 chức năng, 8 nguyên tắc, 3 phương pháp quản lý. - Các văn bản có tính pháp qui. - Các công cụ hỗ trợ khác: các chuyên gia, phương tiện kĩ thuật. Sản phẩm của lao động quản lý - Sản phẩm của lao động quản lý là quyết định. Lao động của người quản lý phải dẫn tới một quyết định dưới dạng chủ trương, mệnh lệnh, chỉ thị nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của hệ quản lý tới mục tiêu. - Quyết định quản lý là quá trình xác định vấn đề và chọn phương án hành động tối ưu để giải quyết vấn đề - Để có quyết định chính xác cần phải thực hiện tam lý( hành xử theo pháp lý, suy nghĩ, giải quyết theo đạo lý và ứng xử theo tâm lý) và lục tri ( kỹ, bỉ, trì, túc, thời và ứng) III. Các kĩ năng của người quản lí - Kĩ năng kĩ thuật: Là khả năng thực hiện một qui trình công việc nào đó - Kĩ năng giao tiếp: Là khả năng có thể làm việc được với mọi người. Đó là năng lực hợp tác, khả năng tham gia vào công việc của tập thể, khả năng tạo ra môi trường trong đó mọi ngườu thấy an toàn và dễ dàng thực hiện ý kiến của mình. - KN nhận thức: Là khả năng nhận ra những nhân tố chính trong mọi hoàn cảnh; nhận thức được những mqh giữa các phần tử, hiểu được mqh giữa tổ chức của mình với bện ngoài. IV. Lãnh đạo và quản lí: Theo Yves Enrgle, lãnh đạo là làm cho người khác làm việc, là hiểu biết về công việc để giao cho người khác làm Làm thế nào để lãnh đạo nhân viên dưới quyền? + Tạo mối quan hệ thông suốt giữa quản lí với nhân viên, để nhân viên sẵn sàng làm theo yêu cầu + Phải có sự hiểu biết về lãnh đạo và các phong cách lãnh đạo để áp dụng hữu hiệu nhất torng công việc a/ Phong cách lãnh đạo: được hình thánh trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa yếu tố tâm lí chủ quan của người lãnh đạo với yếu tố môi trường b/ Ba phong cách lãnh đạo chủ yếu: Dân chủ, độc đoán và tự do - Phong cách lãnh đạo dân chủ: Công klhai bày tỏ ý kiến của mình với động cơ trong sáng. Vì lợi ích tập thể, lắng nghe ý kiến, bàn bạc trao đổi với tập thể trước khi đưa ra quyết định quan trọng. Biết chia sẽ vui buồn, đồng cảm với mọi người, biết đặt ra yêu cầu hợp lý cho cấp dưới - Phong cách người lãnh đạo độc đoán: người lãnh đạo đòi hỏi người cấp dưới phải phục tùng tuyệt đối mọi mệnh lệnh của mình, giao việc bằng mệnh lệnh, uy quyền và đe dọa trừng phạt, không tranh luận hay bàn bạc với tập thể, quyền hành tập trung tuyệt đối vào tay của mình. - Phong cách lãnh đạo tự do: người lãnh đạo đóng vai trò định hướng các nhiệm vụ cho tổ chức và cá nhân cấp dưới. Họ có thể là những người tốt bụng nhưng do dự, mềm yếu, hoặc là thiếu tinh thần trách nhiệm, không thiết tha cương vị lãnh đạo, quản lý( miễn cưỡng). CHÖÔNG III: TOÅ CHÖÙC BOÄ MAÙY QUAÛN LYÙ TRONG CAÙC LOAÏI HÌNH TOÅ CHÖÙC KINH DOANH NOÂNG NGHIEÄP I. Khaùi nieäm nguyên tắc - Toå chöùc laø moät trong nhöõng chöùc naêng cuûa quaûn lyù. Toå chöùc boä maùy quaûn lyù laø xaây döïng cô caáu caùc boä phaän, caùc ñôn vò cuûa boä maùy, qui ñònh nhöõng nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa chuùng, thieát laäp caùc moái quan heä coâng taùc, boá trí caùn boä nhaân vieân trong boä maùy nhaèm laøm cho boä maùy hoaït ñoäng hieäu quaû - Toå chöùc vöõng chaéc seõ goùp phaàn raát lôùn cho söï thaønh coâng cuûa ñôn vò - Toå chöùc loûng leûo gaây ra tình traïng laøm vieäc quùa söùc cuûa laõnh ñaïo, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán naêng söùc cuûa ñôn vò II. Các mô hình cấu trúc trực tuyến: 1. Cấu trúc trực tuyến tham mưu Trong bộ máy quản trị có bộ phận chuyên môn làm tham mưu cho cấp quản trị (nhưng không có quyền chỉ đạo các đơn vị trực tuyến) 2. Cấu trúc trực tuyến chức năng Ngoài các đơn vị trực tuyến, xí nghiệp còn tổ chức các đơn vị chức năng, ở cấp trung ương có nhiệm vụ thực hiện các hoạt động chức năng cho các đơn vị trực tuyến. 3. cấu trúc trực tuyến tham mưu chức năng III. CÔ CAÁU BOÄ MAÙY QUAÛN LYÙ TRONG CAÙC LOAÏI HÌNH TOÅ CHÖÙC KINH DOANH NOÂNG NGHIEÄP. 1. Caáu truùc ñôn giaûn: Khoâng coù boä maùy quaûn lyù, ít tính chính thöùc, quyeàn haønh taäp trung vaøo moät caù nhaân duy nhaát vöøa laø chuû sôû höõu doanh nghieäp vöøa laø nhaø quaûn lyù: Hoä caù the,å caùc doanh nghieäp nhoû. Ñaëc tröng cuûa caáu truùc naøy laø taát caû caùc quyeát ñònh quan troïng ñeàu do moät ngöôøi laøm, vì theá ngöôøi naøy coù taàm cai quaûn raát roäng * Öu ñieåm cuûa moâ hình naøy : nhanh choùng, linh hoaït, ít toán keùm * Nhöôïc ñieåm : chæ aùp duïng cho doanh nghieäp nhoû, ruûi ro cao 2. Cô caáu tröïc tuyeán Moïi coâng vieäc ñöôïc giao cho töøng ñôn vò, caùc ñôn vò ñöôïc toå chöùc theo saûn phaåm, theo laõnh thoå hay theo khaùch haøng. Ñôn vò caáp döôùi chòu döï laõnh ñaïo cuûa caáp treân tröïc tieáp. Öu Ñieåm  Nhöôïc Ñieåm   Quyeàn haïn vaø traùch nhieäm ñöôïc phaân ñònh roõ raøng Duy trì söï laõnh ñaïo, chæ ñaïo taäp trung Hoaït ñoäng nhanh choùng ( khoâng qua khu trung gian)  Moãi nhaø quaûn lyù phaûi ñaûm ñöông nhieàu coâng vieäc khaùc nhau ( taøi vuï, toå chöùc) neân khoâng ñi vaøo chuyeân moân Nhaø quaûn lyù deã bò quaù taûi   Cô caáu naøy phuø hôïp vôùi nhöõng loaïi hình toå chöùc saûn xuaát kinh doanh qui moâ nhoû, coâng vieäc khoâng phöùc taïp. 3. Caáu truùc chöùc naêng Nhaân vieân trong ñôn vò ñöôïc taäp trung thaønh nhöõng boä phaän caên cöù theo töông ñoàng veà coâng nghieäp, kyõ naêng hoaït ñoäng : Haønh chính, taøi vuï, kyõ thuaät,…Caùc boä phaän chöùc naêng naøy coù quyeàn chæ ñaïo caùc ñôn vò tröïc tuyeán. * Öu ñieåm - Söû duïng taøi nguyeân hieäu quaû hôn - Phaùt huy ñöôïc taøi naêng chuyeân moân cuûa nhaân vieân Caáp quaûn lyù khoâng phaûi giaûi quyeát söï vieäc söï vuï neân coù ñieàu kieän taäp trung cho nhöõng vaán ñeà lôùn coù tính chieán löôïc * Nhöôïc ñieåm - Taêng theâm döï phaân chia giöõa caùc ñôn vò chöùc naêng, vieäc phoâí hôïp kieåm tra seõ khoù hôn - Moãi ñôn vò chöùc naêng chæ lo theo ñuoåi muïc tieâu cuûa mình maø boû queân muïc tieâu chung cuûa toå chöùc Thöôøng xuyeân xaûy ra caùc maâu thuaån giöõa caùc ñôn vò chöùc naêng CHƯƠNG IV KẾ HOẠCH SẢN XUẤT KINH DOANH NÔNG NGHIỆP I. Ý NGHĨA: - Kế hoạch là một chức năng và công cụ quan trọng của công tác quản lý. Kế hoạch là quá trình xác định những mục tiêu và quyết định những biện pháp tốt nhất để thực hiện những mục tiêu đó. - Kế hoạch sản xuất kinh doanh trong cơ sở nông nghiệp bao gồm: + Xác định mục tiêu của cơ sở, từng bộ phận. Mục tiêu là những mong đợi mà nhà quản lý muốn đạt tới trong tương lai của tổ chức mình. Mục tiêu trả lời câu hỏi đơn vị tồn tại để làm gì? Mục tiêu thường là những mốc cụ thể, linh hoạt và phát triển từng bước đến mục đích lâu dài của tổ chức. + Xác định biện pháp để đạt được mục tiêu một cách hiệu quả nhất. - Kế hoạch giúp người quản lý chỉ đạo sản xuất một cách khoa học, tập trung khai thác mội tiềm năng để nâng cao năng lực sản xuất và hiệu quả kinh doanh. - Giúp người quản lý tránh rủi ro, chủ động ứng phó. - Giúp người quản lý nhận ra mặt mạnh và mặt yếu, tìm ra các giải pháp thích hợp. II. NGUYÊN TẮC XÂY DỰNG KẾ HOẠCH: 1. Đặc điểm của ngành chăn nuôi: - Phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên: khí hậu, mùa vụ, dịch bệnh. - Kết hợp chặt chẽ giữa tái sản xuất tự nhiên và tái sx kinh tế. - Thời gian lao động và thời gian sản xuất không thống nhất. → Do đó, kế hoạch sản xuất chăn nuôi mang tính dự đoán nhiều hơn những ngành khác, trong quá trình thực hiện phải luôn điều chỉnh cho phù hợp. 2. Nguyên tắc lập kế hoạch: Kế hoạch xây dựng phải: - Phù hợp với nhu cầu thị trường: tính thống nhất giữa các ngành. - Đảm bảo tính khoa học: Nội dung kế hoạch phản ánh đúng yêu cầu của qui luật kinh tế, biết vận dụng qui luật tự nhiên và qui luật xã hội trong kế hoạch, phải có tính thống nhất với các ngành khác ( trồng trọt, thuỷ sản …). Ngoài ra còn vạch ra được phương án tối ưu. - Đảm bảo tính linh hoạt: Có thể thay đổi hướng sản xuất kinh doanh, thêm bớt chi tiêu, bổ sung biện pháp .. - Đảm bảo tính pháp lý. III. CÁC BƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG KẾ HOẠCH: - Xây dựng kế hoạch là hoạt động có tính định hướng nhằm xác định chính xác mục tiêu và làm thế nào để đạt được mục tiêu đó. - Quá trình xây dựng kế hoạch có thể bắt đầu từ trên xuống hoặc từ dưới lên. Trong quá trình này, công việc của nhà quản lý là đưa ra những nhận định về tình hình chung, xác định mục đích và triết lý kinh doanh của đơn vị, thiết lập các chế độ ưu tiên và đề ra các chính sách. Trên cơ sở các yếu tố đình hướng này, các nhà quản lý vạch ra các mục tiêu và chương trình hành động. Như vậy trong đơn vị thường có 2 loại kế hoạch: 1. Các nhà quản lý cấp cao đảm nhiệm vai trò vạch ra kế hoạch chiến lược. 2. Các nhà quản lý cấp dưới vạch ra kế hoạch tác nghiệp.  → Giữa các loại kế hoạch khác nhau ở thời hạn, khuôn khổ và nêu ra những mục tiêu. Các kh tác nghiệp thời hạn có thể là hàng ngày, hàng tuần hay hàng tháng. Các kh chiến lược thường vài năm trở lên, bao quát các lĩnh vực rộng hơn và có ít những chi tiết xác định hơn. * Thí dụ: Bước 1. Xác định sứ mạng và mục tiêu của đơn vị: Giải quyết được các câu hỏi: 1. Chúng ta là ai? 2. Đơn vị chúng ta muốn trở thành như thế nào? 3. Các mục tiêu định hướng chúng ta là gì? 4. Các mục tiêu này tạo ra những phương hướng rộng lớn cho việc ra quyết định và không thay đổi trong nhiều năm. Quá trình này được hình thành và phát triển suốt trong bước 2. Bước 2. Phân tích SWOT Để xây dựng KH được chính xác, thực tiển và khoa học ta lập ma trận SWOT. Đây là công cụ kết hợp quan trọng có thể giúp nhà quản lý phát triển 4 loại chiến lược sau: 1. Những chiến lược SO: Sử dụng những điểm mạnh bên trong đơn vị để tận dụng những cơ hội bên ngoài do thời cơ mang lại. 2. Những chiến lược WO: Cải thiện những điểm yếu bên trong bằng cách tận dụng những cơ hội bên ngoài. Đôi khi những cơ hội lớn bên ngoài đang tồn tại nhưng đơn vị có những điểm yếu bên trong ngăn cản nó khai thác những cơ hội này. 3. Những chiến lược ST: Sử dụng những điểm mạnh của đơn vị để tránh khỏi hay làm giảm đi ảnh hưởng của những mối đe doạ bên ngoài. 4. Những chiến lược WT: Là những chiến lược phòng thủ nhằm làm giảm những điểm yếu bên trong và tránh khỏi những đe doạ bên ngoài. Bước 3. Xây dựng các chiến lược để lựa chọn: Trên cơ sở đánh giá SWOT, những người tham gia vạch kế hoạch cần vạch ra các chiến lược dự thảo để sau đó chọn 1 chiến lược thích hợp nhất cho đơn vị trong hoàn cảnh hiện tại. Thông thường là các chiến lược sau: 1. Chiến lược thâm nhập thị trường 2. Chiến lược mở rộng thị trường 3. Chiến lược phát triển sản phẩm 4. Chiến lược đa dạng hoá sản phẩm Bước 4. Triển khai chiến lược: Sau khi chọn được chiến lược thích hợp, cần phải triển khai chiến lược này. Trong chiến lược này cần nêu rõ những hoạt động nào sẽ được tiến hành để đạt được các mục tiêu đề ra phải dự kiến cơ cấu tổ chức đơn vị, các loại công nghệ, các biện pháp Marketing, nguồn tài chính, các loại thiết bị, nhân lực sẽ được sử dụng, các hoạt động nghiên cứu phát triển… Bước 5. Xây dựng các kế hoạch tác nghiệp Mục đích các kế hoạch tác nghiệp là để thực hiện các chiến lược. Các nhà quản lý cấp trung gian và cơ sở thường triển khai các kế hoạch tác nghiệp của họ xuất phát từ các chiến lược của toàn đơn vị. Bước 6. Kiểm tra và đánh giá kết quả. Các hoạt động kiểm tra phải được tiến hành đồng thời với quá trình hoạch định chiến lược và hoạch định tác nghiệp để đảm bảo sự thực hiện các kế hoạch một cách đúng hướng. Nếu việc thực hiện các kế hoạch không đem lại kết quả mong muốn thì nhà quản lý cần xem xét lại những nguyên nhân, từ đó có thể xem xét, thay đổi, điều chỉnh nhiệm vụ, mục tiêu, các chiến lược hay các biện pháp kiểm tra đã vạch ra Bước 7. Lập lại tiến trình xây dựng kế hoạch. Sau thời hạn kết thúc 1 kế hoạch, trước khi đi vào chu kì sản xuất kinh doanh mới, cần phải xây dựng lại kế hoạch mới vì trong quá trình hoạt động, các yếu tố ảnh hưởng đến doanh nghiệp không ngừng thay đổi và tạo ra những doanh nghiệp, những yêu cầu mới với những mặt mạnh, mặt yếu, cơ hội và thách thức mới. Trong quá trình xây dựng kế hoạch, ta trả lời các câu hỏi: Chúng ta đang ở đâu? Chúng ta muốn đến đâu? Chúng ta đến đơ bằng cách nào? Chúng ta đánh giá như thế nào? Cho ví dụ: Nuôi giống Gà Tam Hoàng số lượng con giống: 7500 con gà Thời gian xuất chuồng 45 ngày Những chiến lược WT: + Năng cao tay nghề, tránh dịch bệnh + Năng cao chất lượng sản phẩm Những chiến lược ST: + Tránh nguy cơ dịch bệnh + Tránh nguuy cơ tổn thát về vốn Chiến lược WO: + Tham gia buổi hội thảo chăn nuôi để năng cao trình độ + Nguồn nhân công dồi dào nên giá cả thuê nhân công thấp Những chiến lược SO + Mở rộng diện tích + Mở rộng thị trường Môn : Bảo Quản Và Chế Biến Nông Sản 2. Sự chín của nông sản a. Các mức độ chín - Độ chín sinh lý: Là thời điểm ns thuần thục hoàn toàn về phương diện sinh lý. Lúc này, quá trình sinh trưởng và tích lũy ngừng lại, nông sản chuyển sang giai đoạn chín và già hóa. - Độ chín thu hoạch: Là độ chín mà nông sản được thu hoạch theo nhu cầu của thị trường, ở thời điểm thu hoạch nông sản có thể chưa đạt được độ thuần thục sinh lý. - Độ chín CB: Là độ chín của NS thích hợp cho một quy trình CB. Tùy theo yêu cầu sản phẩm CB với các quá trình công nghệ khác nhau mà có thể có yêu cầu khác nhau về độ chín khác nhau với từng loại NS. 3. Sự ngủ nghỉ của nông sản 3.1. Khái niệm: Ngủ nghỉ là trạng thái mà nông sản vẫn còn sức sống nhưng các hoạt động trao đổi chất hầu như không hoặc diễn ra một cách rất hạn chế. - Sự ngủ nghỉ có thể xảy ra với một hoặc nhiều bộ phận của cây lưu niên như lá, chồi, hạt, phần lớn là do ảnh hưởng của nhiệt độ thấp hay hiệu ứng ánh sáng ngày ngắn. - Sự ngủ nghỉ của nông sản sau khi thu hoạch được chia làm 2 loại như sau: + Nghỉ tự phát: hiện tượng chỉ xảy ra trên đối tượng hạt và củ. Bản thân hạt, củ chưa hoàn thành giai đoạn chín sinh lí nên ở trong điều kiện ngoại cảnh thích hợp cho nảy mầm vẫn không nảy mầm được. + Nghỉ cưỡng bức: hiện tượng ngủ nghỉ do nguyên nhân bên ngoài không thuận lợi (nhiệt độ, ẩm độ, khí quyển bản quản) làm hạn chế các hoạt động sinh lí sinh hóa. 3.2. Nguyên nhân của sự ngủ nghỉ a. Nguyên nhân nội tại - Phôi hạt chưa hoàn thiện: Hạt tuy đã rời khỏi cây nhưng tổ chức phôi chưa phân hóa đầy đủ, hoặc đã đầy đủ nhưng chưa thành thục về phương diện sinh lí. Ở một số loại hạt, phôi chỉ phân hóa sau khi hạt đã được gieo xuống đất. Sau khi hạt hút nước, phôi tiếp tục phát triển đạt đến kích thước lớn hơn so với trước khi thu hoạch, rồi mới nảy mầm. - Ảnh hưởng của trạng thái, cấu trúc lớp vỏ hạt: + Tính không thấm nước của vỏ hạt là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự nghỉ của hạt. Ở một số loại hạt, thành tế bào của lớp vỏ ngoài có cấu trúc rất dày và có một lớp sáp hoặc cutin bao phủ bên ngoài ngăn cản sự hút nước của vỏ như: đậu đỗ, bông, hành tỏi, cà + Một số loại hạt cũng rơi vào trạng thái ngủ khi sự thấm khí oxi bị đình trệ. Vỏ quả khoai tây mỏng mảnh tạo thành một hàng rào tự nhiên ngăn cản sự thấm khí oxi vào hạt. Sự loại bỏ hoặc phá vỡ lớp vỏ ngoài của hạt, hay tăng nồng độ oxi trong không khí dẫn đến sự tăng cường độ hô hấp của phôi, và sau đó hạt có thể nảy mầm. + Cấu trúc cứng & bền vững của 1 số loại vỏ hạt cũng là 1 dạng ức chế cơ học làm cho phôi ko thể phát triển. Sự hóa gỗ thường xảy ra với lớp vỏ trong, nhưng đôi khi cũng xảy ra ở lớp giữa. Các hạt này muốn nảy mầm cần được làm mỏng hay phá vỡ trạng thái bền vững kể trên. - Các chất ức chế nảy mầm: Đó là những hợp chất được tạo ra hoặc vận chuyển đến hạt và củ, ức chế sự phát triển của phôi. Các hợp chất này thường được phát hiện ở phôi, nội nhũ hay vỏ hạt. Axit abscisic (ABA) được xác định là một hormon thực vật điều chỉnh sự nghỉ của hạt. b. Nguyên nhân ngoại cảnh: Các điều kiện môi trường bên ngoài (nhiệt độ, ẩm độ, thành phần không khí, ánh sáng,…) không thích hợp khiến cho hạt đã hoàn thiện, sẵn sàng nảy mầm mà vẫn trong trạng thái ngủ nghỉ. - Phản ứng as: Nhiều loại hạt rất mẫm cảm với as. Cơ chế điều chỉnh sự nghỉ của hạt bởi as tương tự như các bộ phận khác của cây trồng. Tuy nhiên, các hạt mẫn cảm với as chỉ phản ứng với ánh sáng khi đã hút ẩm, đồng thời chịu ảnh hưởng kết hợp của cả tác nhân nhiệt độ. - Phản ứng nhiệt độ: Ngay sau khi tách ra khỏi vỏ hạt, phôi của một số hạt như loài Betula có thể phát triển ngay và nảy mầm trong khi phôi hạt của loài Malus và Prunus spp vẫn ở trong trạng thái nghỉ hoặc phát triển rất yếu, sau đó thể hiện trạng thái “còi cọc sinh lí”, lóng thân không kéo dài, lá vàng và bị nhăn. Những triệu chứng này sẽ mất đi nếu hạt thoát ra khỏi trạng thái nghỉ, trong đó có biện pháp xử lí nhiệt độ thấp. 3.3. Điều khiển sự ngủ nghỉ của hạt Việc tạo ra, duy trì và phá vỡ sự ngủ nghỉ của nông sản tùy thuộc vào mục đích sử dụng của chúng. Việc điều khiển ngủ nghỉ tùy thuộc vào loài, giống cây trồng và yêu cầu của sản xuất nông nghiệp. Có thể điều khiển sự ngủ nghỉ của hạt, củ bằng các biện pháp sau: a. Xử lí cơ học: Đối với những loại hạt, củ thường nảy mầm trong thời gian bảo quản, có thể dùng hóa chất ức chế nảy mầm. Ví dụ: Dùng Malein hydrazit (MH) kìm hãm sự nảy mầm, duy trì sự ngủ nghỉ của củ khoai tây. b. Xử lí cơ giới: Dùng tác động cơ học làm tổn thương, cọ xát làm vỏ mỏng ra hay tách vỏ hạt để kích thích nảy mầm. Cắt miếng hoặc gây tổn thương vỏ củ, mắt củ cũng làm khoai tây dễ nảy mầm. c. Xử lí phóng xạ: Dùng một số tia phóng xạ làm thay đổi trạng thái sinh lí, hóa sinh, kích hoạt hệ enzym, hay làm thay đổi trạng thái của lớp vỏ hạt làm cho hạt nhanh chóng vượt qua giai đoạn ngủ nghỉ. d. Thay đổi các yếu tố vật lí môi trường (nhiệt độ, ẩm độ, KK, ánh sáng): Các công nghệ BQ lạnh, điều chỉnh ẩm độ, điều chỉnh khí quyển, áp suất thấp,… phù hợp có thể duy trì sự ngủ nghỉ của NS trong thời gian BQ, đồng thời tạo điều kiện cho hạt, củ giống phát triển hoàn thiện. Khi cần xúc tiến nảy mầm thì xử lí ánh sáng, nhiệt độ thấp, tăng ẩm độ, KK để cho hạt, củ nhanh chống thoát khỏi trạng thái nghỉ. Chương 3: CÁC LOẠI VSV GÂY HẠI NÔNG SẢN III. Điều kiện phát triển và tác hại của vsv đối với nông sản phẩm 1. Điều kiện phát triển của vi sinh vật Các loại vi sinh vật khác nhau yêu cầu những loại nông sản phẩm khác nhau và lập nên một mối quan hệ ở mức độ khác nhau với chúng. Cũng như tất cả các vi sinh vật khác, hoạt động sống của vi sinh vật có quan hệ mật thiết với môi trường ngoại cảnh. Những điều kiện của môi trường có ảnh hưởng trực tiếp và quyết định đối với chúng: Có những môi trường làm cho vi sinh vật phát triển nhanh, nhưng cũng có môi trường hạn chế sự phát triển của chúng, cho nên vi sinh vật phát triển mạnh hay bị tiêu diệt là do nhiều yếu tố trong quá trình bảo quản chế biến quyết định. Người ta chia môi trường bên ngoài của vi sinh vật làm 3 loại: + Môi trường thích hợp: là môi trường vi sinh vật trưởng thành và sinh trưởng mạnh mẽ, số lượng tăng rất