Phần VIII Nền kinh tế mở

1CÁN CÂN THANH TOÁN • Là bảng kết toán tổng hợp ghi chép có hệ thống tất cả các giao dịch của một nước với các nước khác trong một khoảng thời gian nhất định. • Kết cấu – Tài khoản vãng lai – Tài khoản vốn – Tài trợ chính thức – Sai số thống kê 2TÀI KHỎAN VÃNG LAI – Xuất khẩu ròng hàng hoá và dịch vụ – Thu nhập từ yếu tố xuất khẩu rò ng: thu nhập nhân tố chuyển vào trừ thu nhập nhân tố chuyển ra hoặc thu nhập từ yếu tố xuất khẩu trừ thu nhập từ yếu tố nhập khẩu – Chuyển nhượng ròng (chuyển giao ròng) là các khỏan giao dịch đơn phương, thường bao gồm các khoản quà tặng, chuyển tiền tư nhân, các khỏan đóng góp của tổ chức kinh tế, các khỏan viện trợ, xóa nợ. – Số dư tài khoản vãng lai 3TK VỐN – THANH TÓAN CHÍNH THỨC • Tài khoản vốn – Đầu tư ròng: đầu tư trực tiếp, danh mục đầu tư – Giao dịch tài chính ròng: trái phiếu, vay mượn – Số dư tài khoản vốn • Tài khoản thanh toán chính thức hay tài trợ chính thức: – Biến động dự trữ ngoại tệ chính thức 4CHI TIẾT TÀI KHỎAN VỐN (tnc) - Ñaàu tö tröïc tieáp bao goàm phần vốn góp, lôïi nhuaän taùi ñaàu tö vaø voán khaùc. - Ñaàu tö giaùn tieáp, chöùng khoaùn, caùc coâng cu ïnôï treân thò tröôøng tieàn teä, coâng cuï phaùi sinh coù theå trao ñoåi goàm hoaùn ñoåi tieàn teä vaø laõi suaát. - Vay nợ: bao gồm các khoản vay ngắn, trung và dài hạn của chính phủ và tư nhân 5CHI TIẾT TÀI KHOẢN DỰ TRỮ (tnc) • Taøi saûn döï tröõ bao goàm: Ngoaïi hoái (tieàn maët, tieàn gôûi, vaø chöùng khoaùn), vaøng döï tröõ quy thaønh tieàn, SDR vaø döï tröõ quoác gia taïi IMF. • Taøi saûn döï tröõ chòu söï kieåm soaùt cuûa Ngaân Haøng Trung Öông vaø coù theå söû duïng tröïc tieáp (taøi trôï cho thaâm huït thanh toaùn) hay giaùn tieáp (ñeå ñieàu chænh söï thaâm huït baèng caùch can thieäp treân thò tröôøng ngoaïi hoái nhaèm duy trì söï oån ñònh tyû giaù. 6LOÃI VAØ SAI SOÙT THOÁNG KEÂ • Loãi vaø sai soùt thoáng keâ: Loãi vaø sai soùt thoáng keâ phaûn aùnh nhöõng sai soùt trong tính toaùn vaø trong caùc giao dòch vì trong thöïc teá caùc taøi khoaûn thöôøng khoâng caân baèng do caùc döõ lieäu laáy töø caùc nguoàn khaùc nhau hay moät soá caùc haïng muïc haïch toaùn khoâng ñaày ñuû. 7HÀM CA & KA • Để đơn giản giả sử cán cân vãng lai chỉ gồm xuất khẩu ròng: CA = X-M. • Cán cân vốn: KA = Kao + Kam.r. Trong đó: KA là tài khỏan vốn Kao là cán cân thanh toán tự định; Kam là độ nhạy cảm của cán cân thanh tóan đối với lãi suất. – KA>o: cán cân vốn thặng dư – KA<0: cán cân vốn thâm hụt – KA=0: cán cân vốn cân bằng 8Ñöôøng BP • Ñöôøng bieåu dóeân taäp hôïp caùc phoái hôïp giöõa laõi suaát vaø saûn löôïng maø ôû ñoù caùn caân thanh toaùn caân baèng. • BP: CA + KA =0 X-M +KA = 0X + KA = M • Ví dụ: cho X =100 • M = 30 + 0,2Y • KA = 10 +3r • 400 +15r = Y 9Hình thành đường BP M KA +X Y YKA + X r r1 r2 r2 M2 M1 r1 Y1 Y2 Y1 Y2 M = f(Y) Đường 45o KA + X = f(r) BP 1 2 A BK H 10 HÌNH THÀNH BP • Tương ứng với lãi suất r1 có số lượng ngọai tệ vào ròng (KA +X)1; cán cân thanh toán cân bằng cho ta KA + X = M1; muốn đạt được mức nhập khẩu M1 phải đạt sản lượng Y1. Kết hợp r1 và Y1 cho điểm A trên BP. • Tương ứng với lãi suất r2 có số lượng ngọai tệ vào ròng (KA +X)2; cán cân thanh toán cân bằng cho ta KA + X = M2; muốn đạt được mức nhập khẩu M2 phải đạt sản lượng Y1 Y2. Kết hợp r2 và Y2 cho điểm B trên BP. 11 MÔ TẢ BP • Từ cách hình thành đường BP cho thấy khi lãi suất tăng -> sản lượng tăng • Những điểm nằm phía trên BP như điểm K có cán cân thanh toán thặng dư (luồng vốn vào nhiều hơn vốn ra). • Những điểm nằm phía dưới BP như điểm H có cán cân thanh toán thâm hụt (luồng vốn vào ít hơn vốn ra). 12 SỰ DỊCH CHUYỂN ĐƯỜNG BP • Cán cân thanh toán thặng dư: ngoại tệ ra giảm; ngoại tệ vào tăng -> BP dịch sang phải • Cán cân thanh toán thâm hụt: ngoại tệ ra tăng; ngọai tệ vào giảm -> BP dịch sang trái. 13 TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI • Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá của đồng tiền một nước tính bằng tiền tệ một nước khác. • Tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc xaùc ñònh treân thò tröôøng ngoaïi hoái: thò tröôøng mua baùn ngoaïi teä/ thò tröôøng maø ôû ñoù ñoàng tieàn cuûa quoác gia naøy coù theå ñoåi laáy ñoàng tieàn quoác gia khaùc. 14 CÁCH YẾT GIÁ Yết giá gián tiếp • e: Giá của một đơn vị nội tệ tính theo ngoại tệ • 1VND =0,0000667USD • Tỷ giá hối đoái tăng: 1VND = 0,0001USD Nội tệ tăng giá Ngoại tệ giảm giá Yết giá trực tiếp • E: Giá của một đơn vị ngoại tệ tính theo nội tệ • 1USD = 15.000VND • Tỷ giá hối đoái tăng: 1USD = 20.000VND Nội tệ giảm giá Ngoại tệ tăng giá Để tránh nhầm lẫn người ta thường để cập đến giá trị nội tệ tăng hoặc giảm thay vì tỷ giá hối đoái giảm hay tăng 15 THAY ĐỔI TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI • Sự tăng giá (Appreciation): Tăng giá nội tệ là là sự tăng giá của nội tệ tính theo một loại ngoại tệ. • Sự giảm giá (Depreciation): sự giảm giá nội tệ là sự giảm giá của nội tệ tính theo một loại ngoại tệ. • Nâng giá (Revaluation): chính sách tỷ giá làm tăng giá trị nội tệ • Phá giá (Devaluation):chính sách tỷ giá làm giảm giá trị nội tệ 16 QUY LUẬT CUNG CẦU • Khi tyû giaù (E- VND/USD) taêng löôïng cung ngoaïi teä taêng vaølượng caàu ngoaïi teä giaûm, vì: • => giaù trò noäi teä giaûm- > giaù haøng xuaát reû hôn-> haøng xuaát ñöôïc nhieàu hôn -> löôïng cung ngoaïi teä taêng leân • =>giaù trò ngoaïi teä taêng -> giaù haøng nhaäp maéc hôn-> caàu haøng nhaäp giaûm xuoáng=> löôïng caàu ngoaïi teä giaûm xuoáng. Lượng ngọai t S: Cung ngoaị tệ D: Cầu ngoaị tệ Tỷ giá hối đoái (VND/USD) E 17 NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG -> CUNG NGOẠI TỆ TaêngKieàu hoái TaêngLöôïng vieän trôï nhaän veà GiaûmLöôïng voán cho vay TaêngThu nhaäp töø xuaát khaåu haøng hoaù TaêngThu nhaäp töø yeáu toá xuaát khaåu Höôùng thay ñoåiNhaân toá thay ñoåi (taêng) 18 DỊCH CHUYỂN CUNG NGỌAI TỆ • Taêng thu nhaäp nhaân toá töø nöôùc ngoaøi -> Ñöôøng cung ngoaïi teä dòch sang phaûi- > tyû giaù hoái ñoaùi (E) giảm-> ñoàng Việt Nam bò taêng giaù Lượng ngọai tệ (USD) S2 Cầu ngoaị tệ S1 E E1 E2 19 E : 1USD = xVND • Xuaát khaåu cuûa Việt Nam sang Myõ taêng nhanh hôn nhaäp khaåu: NX-> Cung ñoàng ñoâ la taêng-> Ñöôøng cung ñoâ la dòch sang phaûi. Tyû giaù hoái ñoùai giaûm -> giaù trò noäi teä taêng. 20 NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG -> CẨU NGỌAI TỆ TăngLöôïng ngoaïi teä caàn ñeå cho nöôùc ngoaøi vay, döï tröõ, ñaàu cô, vieän trôï TăngLöôïng ngoaïi teä caàn ñeå traû tieàn vay TăngLöôïng ngoaïi teä caàn ñeå nhaäp khaåu haøng hoaù taêngLöôïng ngoaïi teä caàn traû laõi vay nöôùc ngoaøi Höôùng thay ñoåiNhaân toá thay ñoåi (taêng) 21 DỊCH CHUYỂN CẦU NGOẠI TỆ • Caàu ngoaïi teä taêng-> Ñöôøng caàu dòch sang phaûi-> tyû giaù hoái ñoaùi tăng-> giá trị nội tệ giảmD2 S1 E E1 E2 D1 22 LẠM PHÁT VÀ TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI • Lạm phát tương đối: nếu lạm phát ở nội địa cao hơn lạm phát ở nước ngoài, cùng một lượng nội tệ như cũ, lượng ngoại tệ tương ứng sẽ ít đi cung ngọai tệ dịch sang trái. • Tỷ giá hối đóai tăng -> đồng nội tệ giảm giá S1 S2 E E2 E1 D1 23 TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI & LÃI SUẤT • Khi voán töï do di chuyeån (löu thoâng voán hoaøn haûo), voán seõ chaïy töø nôi coù lôïi töùc thaáp sang nôi coù lôïi töùc cao. • Lôïi töùc cuûa voán phuï thuoäc vaøo laõi suaát trung bình vaø tyû giaù hoái ñoaùi. Moái quan heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø laõi suaát ñöôïc moâ taû baèng coâng thöùc: t tt fd E EEii  1 24 TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI VÀ CÁN CÂN THANH TOÁN • Trong cơ chế tỷ giá thả nổi, thặng dư hay thâm hụt cán cân thanh tóan sẽ làm thay đổi tỷ giá hối đóai. Ngược lại, thay đổi tỷ giá hối đóai sẽ đưa cán cân thanh tóan trở về trạng thái cân bằng. – Tăng luồng ngoại tệ vào -> (i) thặng dư BP-> (i) cung ngoại tệ tăng -> đồng nội tệ lên giá -> tăng nhập khẩu, giảm xuất khẩu -> cán cân thanh tóan cân bằng. • Trong cơ chế tỷ giá hối đóai cố định, khi cán cân thanh tóan thặng dư hay thâm hụt, ngân hàng trung ương thay đổi tài trợ chính thức để giữ cho tỷ giá hối đoái không đổi. – BP thặng dư -> cung ngoại tệ tăng -> NHNN mua ngoại tệ -> tài trợ chính thức tăng. 25 TỶ GÍA HỐI ĐOÁI THỰC-SONG PHƯƠNG • Tỷ giá hối đoái thực là giá tương đối giữa hàng ngoại so với hàng nội tính theo cùng một đồng tiền chung. Nếu chọn nội tệ để tính: • Er tăng giá của hàng ngoại tính theo hàng nội tăng giá của hàng nội tính theo hàng ngoại giảm giảm giá thực. • Tỷ giá hối đoái thực tăng  sức cạnh tranh hàng nội tăng sức cạnh tranh hàng ngoại giảm n d f d nf r EP P P EP E *   En tỷ giá hối đóai danh nghĩa Pf chỉ số giá nước ngoài Pd chỉ số giá trong nước 26 TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI THỰC - SONG PHƯƠNG • Một ví dụ đơn giản: giá xe hơi ở Mỹ là 20.000USD/chiếc; giá xe hơi ở Việt nam là 200triệu đồng. Tỷ giá hối đoái 1USD = 15.000VND. Tính tỷ giá thực. • Giá của xe hơi Mỹ tính bằng VND: 20000*15000=300triệu; tỷ giá hối đoái thực:300/200=1,5. 27 TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOAÙI DANH NGHÓA – TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOÙAI THÖÏC • Tyû giaù danh nghóa so saùnh giaù trò cuûa caùc ñoàng tieàn • Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc so saùnh giaù cuûa moät roã haøng hoùa giöõa thò tröôøng trong nöôùc vaø thò tröôøng quoác teáù. • Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc laø chæ tieâu quan troïng ñeå phaân tích khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc nhaø xuaát khaåu. • Giaù trò thöïc của nội tệ giaûm coù nghóa laø khaû naêng caïnh tranh cuûa quoác gia ñoù taêng leân vaø ngöôïc laïi. 28 CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ • Hieäu löïc cuûa chính saùch kinh teá vó moâ tuøy thuoäc vaøo daïng neàn kinh teá vaø cô cheá tyû giaù hoái ñoaùi. • Caùc phaân tích sau ñaây döïa treân giaû ñònh neàn kinh teá nhoû, môû cöûa. Vôùi giaû ñònh naøy voán ñöôïc luaân chuyeån töï do vaø laõi suaát cuûa neàn kinh teá nhoû naøy khoâng aûnh höôûng ñeán laõi suaát theá giôùi. • Ban ñaàu laõi suaât caân baèng cuûa noäi ñòa baèng laõi suùaât theá giôùi. 29 HAØNH ÑOÄNG CUÛA NHTW – TYÛ GIAÙ HOÁI ÑOÙAI COÁ ÑÒNH • Tyû giaù hoái ñoaùi thaû noåi: OB • Muốn tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh taïi OA, cao hôn tyû giaù hoái ñoaùi thò tröôøng, NHTW mua ngọai tệ -> cầu ngọai tệ dịch chuyển sang phải. • Muốn tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh taïi mức thấp hơn tỷ giaù hoái ñoaùi thò tröôøng, NHTW bán ngoại tệ -> cung ngoại tệ dịch sang phải. E B D Q S A H E F o 30 CHÍNH SÁCH TÀI CHÍNH - TỶ GIÁ THẢ NỔI • Trong chế đổ tỷ giá hối đoái thả nổi, ngân hàng trung ương không quan tâm đến điều hoà lượng cung và cầu ngoại tệ trên thị trường ngoại hối. • G IS • E1E2 • Do chênh lệch lãi suất nên vốn từ bên ngoài tràn vào giá trị nội tệ tăngX , M  NX  IS • Trong chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi, chính sách tài chính không có tác dụng. r rf IS1 Y IS2 LM1 rd E2 E1 31 CHÍNH SÁCH TÀI CHÍNH - TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI CỐ ĐỊNH • G IS • E1E2 • Do chênh lệch lãi suất nên vốn từ bên ngoài tràn vào áp lực làm thay đổi tỷ giá hối đoái. • Ngân hàng Trung ương mua ngoại tệ dự trữ làm SM LM  • E2E3 • Trong chế độ tỷ giá hối đoái cố định, ngân hàng trung ương can thiệp để duy trì trong thời gian dài giá trị đồng tiền mình ở một mức không đổi. r rf IS1 Y IS2 LM1 rd E2 E1 LM2 E3 Chính saùch taøi chính coù taùc ñoäng maïnh 32 CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ - TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI CỐ ĐỊNH • SM LM • E1E2 • Do chênh lệch lãi suất nên vốn từ trong nước chảy ra bên ngoài  áp lực làm thay đổi tỷ giá hối đoái. • Ngân hàng Trung ương bán ngoại tệ dự trữ là SM LM  • E2E1 • Chính sách tiền tệ không có tác dụng r rd IS1 Y LM1 rf E1 LM2 E2 Chính saùch tieàn teä khoâng coù taùc duïng 33 CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ - TỶ GIÁ HỐI ĐÓAI THẢ NỔI • SM LM • E1E2 • Do chênh lệch lãi suất nên vốn từ trong nước chảy ra bên ngoài áp lực làm tỷ giá hối đoái tăng. • Sức cạnh tranh của hàng nội địa tăng -> X ; M=> NX  => IS dịch sang phải. Cân bằng tại E3. r rd IS1 Y LM1 rf E1 LM2 E2 Chính sách tiền tệ có tác dụng mạnh IS2 E3 34 CHÍNH SÁCH PHÁ GIÁ • Biện pháp thực hiện: NHTW đưa nội tệ ra mua ngoại tệ vào.Có hai tác động: • (i) Phá giá đồng tiền E  X, M  NX  IS • E1E2 • Ngân hàng Trung ương mua ngoại tệ làm SM LM  • E2E3 • Chính sách phá giá có tác động giống như chính sách tài chính r rf IS1 Y IS2 LM1 rd E2 E1 LM2 E3 Chính saùch phaù giaù coù taùc ñoäng gioáng nhö chính saùch taøi chính