Pháp luật hợp đồng

1 PHÁP LUẬT HỢP ĐỒNG Thạc sĩ Dương Tuấn Lộc 2 I. NGHĨA VỤ DÂN SỰ II. KHÁI QUÁT HỢP ĐỒNG DÂN SỰ III. CÁC HỢP ĐỒNG DÂN SỰ THÔNG DỤNG NỘI DUNG CHÍNH 3 NGHĨA VỤ DÂN SỰ Khái niệm, đặc điểm Căn cứ phát sinh nghĩa vụ Thành phần quan hệ nghĩa vụ Phân loại Chuyển giao quyền yêu cầu, nv Thực hiện nghĩa vụ Chấm dứt nghĩa vụ 4 KHÁI NIỆM NGHĨA VỤ NVDS là việc mà theo đó, một hoặc nhiều chủ thể (bên có NV) phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện công việc khác hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (bên có quyền) 5 ĐẶC ĐIỂM Nghĩa vụ là một sự ràng buộc pháp lý, phát sinh trên cơ sở thỏa thuận hoặc luật định. Là quan hệ pháp luật dân sự tương đối. Quan hệ nghĩa vụ là quan hệ trái quyền. Có chế tài dân sự cụ thể kèm theo để đảm bảo việc thực hiện nghĩa vụ. 6 CĂN CỨ PHÁT SINH NGHĨA VỤ 1. Hợp đồng dân sự; 2. Hành vi pháp lý đơn phương; 3. Thực hiện công việc không có uỷ quyền; 4. Chiếm hữu, sử dụng tài sản hoặc được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật; 5. Gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật; 7 ĐỐI TƢỢNG CỦA NGHĨA VỤ - ĐIỀU KIỆN Là tài sản, công việc phải thực hiện hoặc không được thực hiện. Phải được xác định cụ thể. Phải được phép giao dịch, được phép thực hiện. 8 NV RIÊNG RẼ - LIÊN ĐỚI NVDS riêng rẽ là NV có nhiều người tham gia, trong đó các chủ thể cùng thực hiện quyền hoặc cùng thực hiện NV, nhưng phần quyền hoặc NV của mỗi chủ thể là độc lập và riêng biệt với nhau. NVDS liên đới là NV có nhiều tham gia, trong đó mỗi người có quyền đều được yêu cầu người có NV phải thực hiện toàn bộ NV; hoặc mỗi người có NV đều có thể bị yêu cầu phải thực hiện toàn bộ NV. 9 NGHĨA VỤ BỔ SUNG Nghĩa vụ bổ sung là nghĩa vụ tồn tại bên cạnh nghĩa vụ chính, có chức năng thay thế hoặc đảm bảo cho nghĩa vụ chính khi nghĩa vụ chính không được thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ. 10 NGHĨA VỤ HOÀN LẠI Nghĩa vụ hoàn lại là một nghĩa vụ phái sinh được hình thành từ các nghĩa vụ khác, trong đó bên có nghĩa vụ phải hoàn trả những lợi ích mà bên có quyền đã thực hiện thay mình trước người thứ ba hoặc những lợi ích mà mình đã nhận thay cho bên có quyền từ việc thực hiện nghĩa vụ của người thứ ba. 11 CHUYỀN GIAO QUYỀN YÊU CẦU - KHÁI NIỆM Nhường quyền yêu cầu là sự thỏa thuận giữa chủ thể có quyền trong quan hệ nghĩa vụ với người thứ ba nhằm chuyển giao quyền yêu cầu của mình cho người thứ ba đó, người thứ ba gọi là người thế quyền trở thành chủ thể có quyền trong quan hệ nghĩa vụ dân sự. 12 CHUYỀN GIAO QUYỀN YÊU CẦU - ĐIỀU KIỆN  Người chuyển giao quyền yêu cầu phải báo cho bên có nghĩa vụ biết bằng văn bản.  Việc chuyển giao quyền yêu cầu không cần có sự đồng ý của bên có nghĩa vụ.  Không được chuyển giao quyền có yếu tố nhân thân hoặc khi các bên có thỏa thuận. 13 CHUYỀN GIAO QUYỀN YÊU CẦU HẬU QUẢ PHÁP LÝ  Chấm dứt hoàn toàn quan hệ giữa bên chuyển quyền và bên có nghĩa vụ.  Người chuyển giao quyền yêu cầu không phải chịu trách nhiệm về khả năng thực hiện nghĩa vụ của bên có nghĩa vụ.  Trong trường hợp quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ dân sự có biện pháp bảo đảm thì việc chuyển giao quyền yêu cầu bao gồm cả biện pháp bảo đảm đó. 14 CHUYỀN GIAO NGHĨA VỤ - KHÁI NIỆM Là sự thỏa thuận giữa người có nghiã vụ trong quan hệ nghĩa vụ với người thứ ba trên cơ sở có sự đồng ý của người có quyền, nhằm chuyển giao nghĩa vụ cho người thứ ba thực hiện, theo đó người thứ ba gọi là người thế nghĩa vụ. 15 CHUYỀN GIAO NGHĨA VỤ - ĐIỀU KIỆN Việc chuyển giao quyền yêu cầu phải có sự đồng ý của bên có quyền. Không được chuyển giao quyền có yếu tố nhân thân hoặc khi các bên có thỏa thuận. 16 CHUYỀN GIAO NGHĨA VỤ HẬU QUẢ PHÁP LÝ  Chấm dứt hoàn toàn quan hệ giữa bên chuyển giao nghĩa vụ quyền và bên có quyền.  Người chuyển giao nghĩa vụ không phải chịu trách nhiệm về khả năng thực hiện nghĩa vụ của bên thế nghĩa vụ.  Trong trường hợp nghĩa vụ dân sự có biện pháp bảo đảm được chuyển giao thì biện pháp bảo đảm đó chấm dứt. 17 THỰC HIỆN NVDS KHÁI NIỆM – NỘI DUNG Là việc chủ thể có nghĩa vụ thực hiện những hành vi như đã cam kết hoặc như luật định để đáp ứng yêu cầu, lợi ích của người có quyền. Thực hiện đúng đối tượng Thực hiện đúng thời hạn Thực hiện đúng địa điểm Thực hiện đúng phương thức 18 NGUYÊN TẮC THỰC HIỆN NVDS  Các bên phải thực hiện NVDS một cách trung thực.  Phải thực hiện NVDS theo tinh thần hợp tác.  Phải thực hiện NVDS đúng cam kết.  Việc thực hiện NVDS không được trái pháp luật, đạo đức. 19 THỰC HIỆN ĐÚNG ĐỐI TƢỢNG – VẬT  Phải bảo quản, giữ gìn vật cho đến khi giao.  Vật đặc định: đúng vật và tình trạng như cam kết.  Vật cùng loại: đúng số lượng/chất lượng/quy cách  Vật đồng bộ: phải giao đồng bộ.  Chịu mọi chi phí về việc giao vật. 20 THỰC HIỆN ĐÚNG ĐỐI TƢỢNG – TIỀN Phải được thực hiện đầy đủ, Đúng thời hạn, đúng địa điểm và phương thức đã thoả thuận. Bao gồm cả nghĩa vụ trả lãi trừ khi có thỏa thuận khác. 21 THỰC HIỆN ĐÚNG THỜI HẠN  Phải bảo quản, giữ gìn vật cho đến khi giao.  Vật đặc định: đúng vật và tình trạng như cam kết.  Vật cùng loại: đúng số lượng, chất lượng và quy cách  Vật đồng bộ: phải giao đồng bộ.  Chịu mọi chi phí về việc giao vật. 22 I. TỔNG QUAN VỀ HỢP ĐỒNG 1. Khái niệm và bản chất của hợp đồng 2. Lịch sử phát triển 3. Pháp luật Việt Nam về hợp đồng 23 KHAÙI NIEÄM & BẢN CHẤT CỦA HỢP ĐỒNG  hợp đồng là sự thoả thuận của các bên nhằm làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền,và nghĩa vụ dân sự  Có sự biểu lộ ý chí và thống nhất ý chí của ít nhất hai bên chủ thể  Nhằm làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ  Phải đƣợc thể hiện dƣới một hình thức phù hợp với quy định của pháp luật 24 LỊCH SỬ  Quan niệm của phương Tây – Tự do hợp đồng  Mức độ can thiệp của nhà nước vào quá trình hình thành hợp đồng  Chủ nghĩa trọng thức  Tăng cường các quy định nhằm bảo vệ người tiêu dùng 25  Pháp lệnh Hợp đồng Dân sự  Pháp lệnh Hợp đồng Kinh tế  BLDS 1995  BLDS 2005  Luật Thương mại 2005 PHÁP LUẬT HỢP ĐỒNG Ở VN 26 Phân loại hợp đồng và xác định luật áp dụng Dân sự Thƣơng mại Xác lập giữa các chủ thể bất kỳ Ít nhất một bên là thương nhân Nhằm mục tiêu chủ yếu là sinh hoạt tiêu dùng Nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận – sinh lợi Có thể vì mục tiêu sinh lợi nhưng không mang tính thường xuyên Là hình thức thể hiện của hoạt động kinh doanh chuyên nghiệp 27 II. HIỆU LỰC CỦA HỢP ĐỒNG 1. Các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng 2. Hợp đồng vô hiệu và hậu quả pháp lý 28 ĐIỀU KIỆN CÓ HIỆU LỰC CỦA HỢP ĐỒNG 1. Chủ thể tham gia hợp đồng có năng lực chủ thể phù hợp; 2. Mục đích và nội dung của hợp đồng không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội; 3. Người tham gia hợp đồng hoàn toàn tự nguyện. 4. Hình thức hợp đồng là điều kiện có hiệu lực của giao dịch trong trường hợp pháp luật có quy định. 29 NỘI DUNG CỦA HỢP ĐỒNG 1. Đối tượng của hợp đồng là tài sản phải giao, công việc phải làm hoặc không được làm; 2. Số lượng, chất lượng; 3. Giá, phương thức thanh toán; 4. Thời hạn, địa điểm, phương thức thực hiện hợp đồng; 5. Quyền, nghĩa vụ của các bên; 6. Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng; 7. Phạt vi phạm hợp đồng; 30 TÍNH TỰ NGUYỆN – CÁC TRƢỜNG HỢP VI PHẠM  Lừa dối  Đe dọa  Nhầm lẫn  Không nhận thức về hành vi  Giả tạo 31 HÌNH THỨC CỦA HỢP ĐỒNG  Các hình thức theo luật định  Hình thức và vấn đề hiệu lực của hợp đồng  Sự liên kết của văn bản hợp đồng và các tài liệu đàm phán (The Manor) 32  Hợp đồng dân sự có thể được giao kết bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể, khi pháp luật không quy định loại hợp đồng đó phải được giao kết bằng một hình thức nhất định.  Trong trường hợp pháp luật có quy định hợp đồng phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực, phải đăng ký hoặc xin phép thì phải tuân theo các quy định đó. HÌNH THỨC CỦA HỢP ĐỒNG 33 HỢP ĐỒNG BẰNG VĂN BẢN  Các loại văn bản: văn bản viết, thông điệp điện tử, fax.  Công chứng, chứng thực hợp đồng  Công chứng Nhà nước  Công chứng tư  UBND có thẩm quyền 34  Hợp đồng không bị vô hiệu trong trường hợp có vi phạm về hình thức, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác  Toà án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác quyết định buộc các bên thực hiện quy định về hình thức của giao dịch trong một thời hạn; quá thời hạn đó mà không thực hiện thì giao dịch vô hiệu. HỢP ĐỒNG VÔ HiỆU VỀ HÌNH THỨC 35 HỢP ĐỒNG VÔ HIỆU  Vô hiệu khi vi phạm một trong các điều kiện có hiệu lực.  Việc tuyên bố hợp đồng vô hiệu thuộc thẩm quyền của Tòa án  Tùy từng trường hợp mà hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu hoặc không.  Hợp đồng có thể vô hiệu tuyệt đối/tương đối, toàn bộ/từng phần 36 HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA HỢP ĐỒNG VÔ HỆU  Hợp đồng vô hiệu không có giá trị pháp lý, không ràng buộc các bên từ thời điểm giao kết.  Khi hợp đồng bị vô hiệu thì các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu  Bên có lỗi làm hợp đồng vô hiệu mà gây ra thiệt hại cho bên kia phải bồi thường thiệt hại.  Việc hợp đồng chính vô hiệu không đương nhiên làm hợp đồng phụ vô hiệu 37 III. GIAO KẾT HỢP ĐỒNG 1. Trình tự và hiệu lực của việc giao kết hợp đồng 2. Thời điểm có hiệu lực của hợp đồng 38 TRÌNH TỰ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG Đề nghị giao kết: là việc thể hiện rõ ý định giao kết hợp đồng và chịu sự ràng buộc về đề nghị này của bên đề nghị đối với bên đã được xác định cụ thể. 39 ĐỀ NGHỊ - YÊU CẦU PHÁP LÝ  Đầy đủ các nội dung cơ bản của hợp đồng và phải rõ ràng;  Chủ thể đề nghị là người có tư cách pháp lý để đưa ra lời đề nghị;  Việc đề nghị phải được Thể hiện dưới hình thức xác định;  Lời đề nghị phải được chuyển đến cho một người hoặc một số người xác định. 40 HiỆU LỰC CỦA LỜI ĐỀ NGHỊ  Thời điểm có hiệu lực của lời đề nghị. Nếu lời đề nghị có xác định rõ thời hạn trả lời thì trong thời hạn chờ đợi bên kia trả lời, người đưa ra lời đề nghị không được đưa ra cùng lời đề nghị đó cho người thứ ba. Phải giao kết hợp đồng, nếu người được đề nghị trả lời chấp nhận mà sự trả lời đó là hợp lệ.  Thay đổi, rút lại và huỷ bỏ đề nghị giao kết hợp đồng 41 CHẤP NHẬN ĐỀ NGHỊ  Chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng là sự trả lời của bên được đề nghị đối với bên đề nghị về việc chấp nhận toàn bộ nội dung của đề nghị.  Việc chấp nhận phải được thực hiện trong thời hạn do bên đề nghị ấn định  Nếu bên được được đề nghị thay đổi một trong các nội dung của lời đề nghị thì xem như đã đưa ra lời đề nghị mới 42 THỜI ĐIỂM GIAO KẾT HỢP ĐỒNG  Trong trường hợp giao kết với người vắng mặt: khi bên đề nghị nhận được trả lời chấp nhận giao kết.  Khi các bên giao kết có thoả thuận im lặng là đồng ý: hợp đồng được giao kết, nếu hết thời hạn mà bên được đề nghị vẫn im lặng.  Khi hợp đồng giao kết bằng lời nói: các bên thoả thuận xong nội dung của hợp đồng.  Khi hình thức hợp đồng phải bằng văn bản: khi bên sau cùng ký vào văn bản. 43 THỜI ĐIỂM CÓ HIỆU LỰC CỦA HỢP ĐỒNG  Hợp đồng có hiệu lực kể từ thời điểm giao kết, trừ trường hợp pháp luật có qui định khác hoặc các bên có thoả thuận khác.  Trường hợp pháp luật có qui định cụ thể thì theo qui định đó: hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất, hợp đồng tặng cho bất động sản có đăng ký quyền sở hữu 44 IV. SỬA ĐỔI, HỦY BỎ VÀ CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG  Căn cứ và hiệu lực của việc sửa đổi hợp đồng  Điều kiện và hậu qua của việc đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng  Điều kiện và hậu quả của việc hủy bỏ hợp đồng 45 SỬA ĐỔI HỢP ĐỒNG  Tiến hành khi có thỏa thuận của các bên hay khi các bên có dự liệu trước.  Phải thực hiện theo hình thức của hợp đồng chính.  Chỉ các điều khoản bị sửa đổi mất hiệu lực  Có thể xác lập bằng hình thức phụ lục 46 ĐƠN PHƢƠNG CHẤM HỦY BỎ HỢP ĐỒNG Căn cứ Điều kiện mà các bên đã thoả thuận hoặc pháp luật có quy định Thủ tục Bên chủ động phải thông báo ngay cho bên kia, nếu không thông báo mà gây thiệt hại thì phải bồi thường Hiệu lực Từ thời điểm bên kia nhận được thông báo Hậu quả Xử lý như hợp đồng vô hiệu Những phần đã thực hiện vẫn có giá trị BIỆN PHÁP BẢO ĐẢM 47  Tiến hành khi có thỏa thuận của các bên hay khi các bên có dự liệu trước.  Phải thực hiện theo hình thức của hợp đồng chính.  Chỉ các điều khoản bị sửa đổi mất hiệu lực  Có thể xác lập bằng hình thức phụ lục 48 SỬA ĐỔI HỢP ĐỒNG  Tiến hành khi có thỏa thuận của các bên hay khi các bên có dự liệu trước.  Phải thực hiện theo hình thức của hợp đồng chính.  Chỉ các điều khoản bị sửa đổi mất hiệu lực  Có thể xác lập bằng hình thức phụ lục