Phương pháp luận nghiên cứu khoa học (Science research methodo)

PGS.TS. Phạm Văn Hiền pvhien@hcmuaf.edu.vn pvhien61@gmail.com Phương pháp luận nghiên cứu khoa học (Science research methodology) ĐỀ CƯƠNG • Mô tả môn học: – Giới thiệu các khái niệm và bản chất logic của NCKH – Phương pháp xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, thu thập xử lý thông tin, trình tự thực hiện đề tài – Hướng dẫn trình bày luận văn thạc sĩ • MƯỜI CHƯƠNG Chương 1 KHOA HỌC VÀ PHÂN LOẠI KHOA HỌC 1. Khái niệm 2. Phân loại khoa học 3. Qui luật hình thành và phát triển khoa học Chương 2 ĐẠI CƯƠNG VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 1. Khái niệm nghiên cứu khoa học 2. Các đặc điểm của nghiên cứu khoa học 3. Phân loại nghiên cứu khoa học 4. Một số sản phẩm đặc trưng của nghiên cứu khoa học 5. Cấu trúc logic của một khảo luận khoa học 6. Trình tự logic của nghiên cứu khoa học Chương 3 VẤN ĐỀ KHOA HỌC 1. Khái niệm “vấn đề khoa học” 2. Phân loại vấn đề khoa học 3. Hình thức ngôn ngữ của vấn đề khoa học 4. Ba tình huống của vấn đề khoa học 5. Phương pháp phát hiện vấn đề khoa học Chương 4 GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 1. Khái niệm “giả thuyết khoa học” 2. Vai trò của giả thuyết trong nghiên cứu khoa học 3. Tiêu chí xem xét một giả thuyết khoa học 4. Thuộc tính cơ bản của giả thuyết khoa học 5. Bản chất logic của giả thuyết khoa học 6. Liên hệ giữa giả thuyết với phân loại nghiên cứu 7. Liên hệ giữa giả thuyết với vấn đề khao học 8. Thao tác logic để đưa ra một giả thuyết khoa học 9. Kiểm chứng giả thuyết khoa học Chương 5 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1. Khái niệm “cơ sở lý luận của đề tài” 2. Nội dung cơ sở lý luận của đề tài 3. Phương pháp xây dựng luận cứ lý thuyết Chương 6 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP THÔNG TIN 1. Bản chất thông tin của quá trình nghiên cứu 2. Thông tin và vật mang thông tin 3. Phương pháp tiếp cận thu thập thông tin 4. Phương pháp nghiên cứu tài liệu 5. Phương pháp phi thực nghiệm 6. Phương pháp trắc nghiệm 7. Phương pháp thực nghiệm 8. Phạm vi áp dụng các phương pháp thu thập thông tin Chương 7 PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Khái niệm 2. Xử lý số liệu 3. Xử lý logic đối với các sự kiện 4. Sai lệch quan sát và sai số phép đo 5. Viết kết quả nghiên cứu 6. Mô tả tài liệu được trích dẫn trong nghiên cứu Chương 8 CÁC HÌNH THỨC CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Ý nghĩa của việc công bố 2. Các hình thức công bố 3. Viết báo cáo kết quả nghiên cứu Chương 9 TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 1. Khái niệm về tổ chức thực hiện đề tài 2. Đề tài nghiên cứu khoa học 3. Triển khai thực hiện đề tài 4. Hội thảo khoa học 5. Đánh giá kết quả nghiên cứu khoa học 6. Đảm bảo pháp lý cho các công trình khoa học 7. Trích dẫn khoa học (Tài liệu ĐHNL) Chương 10 LUẬN VĂN KHOA HỌC 1. Dẫn nhập 2. Phân loại luận văn khoa học 3. Trình tự chuẩn bị luận văn 4. Viết luận văn (Tài liệu ĐHNL) PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ KHÓA 2008 • Quá trình học tại lớp 10% • Phân tích bài báo khoa học 15% • Seminar nhóm 15% • Khoá luận 60% 1. Khái niệm - Phương pháp luận (Methodology) (Tự điển VN, 2000) * Phương pháp: Cách thức nhận thức, nghiên cứu hiện tượng của tự nhiên và đời sống xã hội * Phương pháp luận: Học thuyết về phương pháp nhận thức khoa học và cải tạo thế giới * Methodos và Logos: Lý thuyết về phương pháp - Khoa học • là “hệ thống trí thức về mọi quy luật của vật chất và sự vận động của vật chất, những quy luật của tự nhiện, xã hội, tư duy” (Pierre Auger, 1961) • là sản phẩm trí tuệ của người nghiên cứu. a. Tri thức kinh nghiệm (Indigenous Knowledge-IK) • tác động của thế giới khách quan phải xử lý những tình huống xuất hiện trong tự nhiên, lao động và ứng xử. • Hiểu biết được tích luỹ ngẫu nhiên trong đời sống b. Tri thức khoa học (Academic-AK) là những hiểu biết được tích luỹ một cách hệ thống, dựa trên một hệ thống phương pháp khoa học - Tri thức khoa học khác tri thức kinh nghiệm? • tổng kết số liệu và sự kiện ngẫu nhiên, rời rạc để khái quát hoá thành cơ sở lý thuyết. • kết luận về quy luật tất yếu đã được khảo nghiệm • Lưu giữ/lưu truyền • EX: Trời sắp mưa, người thấy oi bức • Vấn đề IK – AK @ 2. Khái niệm nghiên cứu khoa học • Tìm kiếm những điều khoa học chưa biết: – Phát hiện bản chất sự vật – Sáng tạo phương pháp/phương tiện mới Tìm kiếm, vậy biết trước chưa? ƒ Giả thuyết NC/KH: phán đoán đúng/sai? ƒ Khẳng định luận điểm KH or bác bỏ giả thuyết ƒ Trình bày luận điểm (b/c, thuyết trình) NCKH = tìm kiếm các luận cứ để chứng minh giả thuyết nghiên cứu/luận điểm khoa học Các bước nghiên cứu khoa học • Bước 1: Lựa chọn “vấn đề” • Bước 2: Xây dựng luận điểm khoa học • Bước 3: Chứng minh luận điểm khoa học • Bước 4: Trình bày luận điểm khoa học 3. Phân loại nghiên cứu khoa học • Theo chức năng – Ng/cứu mô tả: nhận dạng sự vật; định tính/định lượng – Ng/cứu giải thích: nguyên nhân dẫn đến sự hình thành sự vật; cấu trúc/nguồn gốc/tương tác (VAC) – Ng/cứu giải pháp: làm ra sự vật mới; phương pháp/phương tiện – Ng/cứu dự báo: nhận dạng trạng thái sự vật trong tương lai • Theo giai đoạn của nghiên cứu – Ng/cứu cơ bản – Ng/cứu ứng dụng – Ng/cứu triển khai • Phát hiện, phát minh, sáng chế • Phát minh nghề in, phát hiện thuốc nổ • Sáng chế ra máy hơi nước • Mua bán phát minh, cấp bằng phát minh • Học thuyết di truyền • Công nghệ di truyền • Cá hồi đẻ nhân tạo • Chọn lọc giống sắn có nguồn gốc từ Thailand • Máy cắt mía 4. Sản phẩm của nghiên cứu khoa học • Phát minh – Phát hiện ra quy luật, tính chất, hiện tượng của giới tự nhiên. Ex: Archimede, Newton – Không cấp patent, không bảo hộ • Phát hiện – Nhận ra quy luật XH, vật thể đang tồn tại khách quan. Ex: Marx, Colomb, Kock – Không cấp patent, không bảo hộ • Sáng chế – Giải pháp kỹ thuật mang tính mới về nguyên lý, sáng tạo và áp dụng được. Ex: Nobel, JameWatt – Cấp patent, mua bán licence, bảo hộ quyền sở hữu 5. Sự phát triển của lý thuyết khoa học Phương hướng khoa học Ý tưởng khoa học Trường phái khoa học Bộ môn khoa học Ngành khoa học Phương hướng khoa học (Scientific orientation) • là một tập hợp những nội dung nghiên cứu thuộc một/một số lĩnh vực khoa học, định hướng theo mục tiêu và có mục đích ứng dụng. Ex: • Tiêu chí xem xét phương hướng khoa học là đối tượng nghiên cứu Trường phái khoa học (scientific school) • là một phương hướng KH được phát triển cao hơn dẫn đến một góc nhìn mới về đối tượng nghiên cứu. • Phương hướng KH đơn bộ môn có thể dẫn đến trường phái khoa học mới trong nội bộ một bộ môn. • EX: Dân tộc học dẫn đến Chăm học, Choro học • Hệ thống canh tác - trường phái kỹ thuật/kinh tế/xã hội • Phương hướng khoa học đa bộ môn (Multi- disciplinary), hội tụ nhiều bộ môn khoa học dẫn đến xuất hiện một trường phái khoa học mới liên bộ môn (Inter-disciplinary). • EX: HTNN, LNXH, • Trường phái khoa học thường dẫn đến sự xung đột về quan điểm khoa học – trường phái mới ra đời Bộ môn khoa học (Scientific discipline) • là hệ thống lý thuyết về một đối tượng nghiên cứu • Bộ môn khoa học là nấc thang cao nhất trong tiến trình phát triển từ PHKH, TPKH đến BMKH Ngành khoa học (Speciality) • là một lĩnh vực đào tạo hoặc một lĩnh vực hoạt động khoa học. EX: Ngành BVTV, Trồng trọt 6. Quy luật hình thành một bộ môn khoa học • Tiền nghiệm • Hậu nghiệm • Phân lập • Tích hợp a, Tiền nghiệm là con đường hình thành một bộ môn khoa học dựa trên những tiền đề hoặc hệ tiền đề • Tiền đề là một loại tri thức khoa học được mặc nhiên thừa nhận không phải chứng minh. • Từ một tiền đề hoặc hệ tiền đề một hệ thống tri thức được phát triển thành một bộ môn khoa học mà không cần quan sát hay thực nghiệm. • EX: Euclide, điểm ngoài đường thẳng/mặt phẳng. Bộ môn hình học ra đời. b, Hậu nghiệm • là con đường hình thành một bộ môn khoa học dựa trên sự khái quát hoá những kết quả quan sát hoặc thực nghiệm, tìm ra những mối liên hệ tất yếu, bản chất của sự vật. • EX: Phương pháp luận (Methodology), HTCT c, Phân lập khoa học • là sự tách một trường phái khoa học ra khỏi một bộ môn khoa học để hình thành một bộ môn khoa học mới. • EX: Toán học tách ra Số học, Hình học; NH tách ra BVTV, TT, Di truyền-giống. d, Tích hợp • là sự hợp nhất về lý thuyết và phương pháp luận của một số bộ môn khoa học riêng thành bộ môn mới. EX: Kinh tế học + Chính trị = Kinh tế học chính trị - Lâm nghiệp xã hội học - Xã hội học nông thôn - Địa lý sinh thái- nhân văn 7. Năm tiêu chí nhận biết một bộ môn khoa học • Tiêu chí 1: có một đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là bản chất sự vật hoặc hiện tượng đặt trong phạm vi quan tâm của một bộ môn khoa học. • Tiêu chí 2: có một hệ thống lý thuyết Các khái niệm, phạm trù, quy luật. Hệ thống lý thuyết gồm một bộ phận đặc trưng của bộ môn và một bộ phận kế thừa từ các bộ môn khoa học khác. • Tiêu chí 3: có một hệ thống phương pháp luận - PP luận hiểu theo 2 nghĩa: Lý thuyết về phương pháp và hệ thống các phương pháp. - PP luận của một bộ môn bao gồm riêng và kế thừa từ các bộ môn khác • Tiêu chí 4: có mục đích ứng dụng (tiêu chí mềm) Khoảng các giữa khoa học và thực tiễn cần rút ngắn, nghiên cứu ứng dụng. • Tiêu chí 5: có một lịch sử nghiên cứu Bộ môn khoa học thường có thể bắt nguồn từ một bộ môn khoa học khác, song một số bộ môn mới độc lập, bắt đầu lịch sử riêng của bộ môn. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC 1. Vấn đề khoa học 1.1 Vấn đề khoa học (VĐKH) 1.2 Phân loại vấn đề khoa học 1.3 Các tình huống của vấn đề khoa học 1.4 Phương pháp phát hiện vấn đề khoa học 2. Giả thuyết khoa học 2.1 Khái niệm “Giả thuyết khoa học” 2.2 Tiêu chí xem xét một giả thuyết 2.3 Phân loại giả thuyết 2.4 Bản chất logic của giả thuyết khoa học 1.1 Vấn đề khoa học • VĐKH (scientific/research problem) là câu hỏi trước mâu thuẫn giữa hạn chế của tri thức khoa học hiện có với yêu cầu phát triển tri thức đó ở trình độ cao hơn. • EX: Newton thấy quả táo rụng từ cây – định luật Newton Cà phê rụng - Hiện tượng sinh lý/bệnh? NS4/8 t/ha 1.2 Phân loại vấn đề khoa học • Vđề về bản chất sự vật cần tìm kiếm • Vđề về PP nghiên cứu để làm sáng tỏ về lý thuyết và thực tiễn vấn đề bản chất sự vật EX: - phát hiện ra đồ gốm Hoàng thành Thăng Long, câu hỏi “thuộc niên đại nào?” (bản chất sự vật) - Làm cách nào xác định tiêu chí, phương pháp xác định (PPNC) 1.3 Các tình huống của vấn đề khoa học • Có vấn đề Có nghiên cứu • Không có vấn đề Không có NC Không vấn đề Không NC • Giả vấn đề Có vấn đề khác NC theo hướng khác 1.4 Phương pháp phát hiện vấn đề khoa học • Phát hiện mặt mạnh, yếu trong n/cC của đồng nghiệp • Nhận dạng những bắt đầu trong tranh luận khoa học • Nghĩ ngược lại quan niệm thông thường • Nhận dạng những vướng mắc trong hoạt động thực tế • Lắng nghe lời phàn nàn của những người không am hiểu • Câu hỏi bất chợt xuất hiện không phụ thuộc lý do nào 2.1 Khái niệm “Giả thuyết khoa học” 2.2 Tiêu chí xem xét một giả thuyết 2.3 Phân loại giả thuyết 2.4 Bản chất logic của giả thuyết khoa học 2. Giả thuyết khoa học 2.1 Khái niệm “Giả thuyết khoa học” • Giả thuyết khoa học (scientific/research hypothesis) là một nhận định sơ bộ, kết luận giả định về bản chất sự vật do người nghiên cứu đưa ra để chứng minh hoặc bác bỏ. • Giả thuyết là khởi điểm của mọi nghiên cứu khoa học 2.2 Tiêu chí xem xét một giả thuyết * Một giả thuyết cần đơn giản, cụ thể và rõ ràng về khái niệm EX: NS giống mới lớn hơn 15% Bả hình như có gì đấy, tôi thấy có vẻ thờ ơ Tuổi trung bình của nam/nữ • Giả thuyết dựa trên cơ sở quan sát • Giả thuyết không trái với lý thuyết • Giả thuyết phải có thể kiểm chứng 2.3 Phân loại giả thuyết 2.3.1 Phân loại theo tính phổ biến của giả thuyết • Giả thuyết phổ biến EX: trời nóng, oi bức sẽ có mưa, có cung sẽ có cầu • Giả thuyết thống kê EX: Mưa 200mm/tháng sẽ phát sinh tuyến trùng/café đi làm về muộn n lần • Giả thuyết đặc thù EX: Phụ nữ trên 50 tuổi dễ bị ung thư vú, nam – tiền liệt tuyến • + Giả thuyết mô tả EX: ĐL sức nâng của nước • + Giả thuyết giải thích EX: Lở mồm long móng là do chuồng trại bị bẩn • + Giả thuyết dự báo EX: Đến 2020 do băng tan, TP. HCM ngập sâu 1 m 2.3 Phân loại giả thuyết 2.3.2 Phân loại theo chức năng nghiên cứu 2.3.3 Phân loại theo mục đích của nghiên cứu + GT quy luật, là giả thuyết trong NC cơ bản • EX: 15/tháng triều cường nước ngập, độ phì tăng + GT giải pháp, là giả thuyết trong NC ứng dụng • EX: Pasteur giả thuyết về giải pháp tạo ra sự miễn dịch bằng cách tiêm vi khuẩn yếu + GT hình mẫu, là giả thuyết trong triển khai • EX: Xây dựng mô hình trình diễn có hiệu quả hơn huấn luyện lý thuyết. 2.4 Bản chất logic của giả thuyết khoa học 2.4.1 Giả thuyết là một phán đoán a. Khái niệm: là một hình thức tư duy nhằm chỉ rõ thuộc tính bản chất vốn có của sự vật. • Khái niệm được biểu đạt bởi định nghĩa, bao gồm nội hàm và ngoại diên ? EX: Nông dân Trung bộ # Nam bộ? Vợ: trắng, đẹp, ghen b. Phán đoán: là một hình thức tư duy nhằm nối liền các khái niệm lại với nhau để khẳng định khái niệm này là hoặc không là khái niệm kia. EX: Cà phê là cây có hàm lượng cafein cao trong hạt, bột này có hàm lượng cafein cao có thể là từ hạt cà phê. Phán đoán theo chất Phán đoán khẳng định S là P Phán đoán phủ định S không là P Phán đoán xác suất S có lẽ là P Phán đoán hiện thực S đang là P Phán đoán tất nhiên S chắc chắn là P Phán đoán theo lượng Phán đoán chung Mọi S là P Phán đoán riêng Một số S là P Phán đoán đơn nhất Duy có S là P Phán đoán phức hợp Phán đoán liên kết (phép hội) S vừa là P1 vừa là P2 Phán đoán lựa chọn S hoặc là P1 hoặc là P2 Phán đoán có điều kiện Nếu S thì P Phán đoán tương đương S khi và chỉ khi P c. Suy luận: là một hình thức tư duy, từ một hay một số phán đoán đã biết (tiền đề) đưa ra một phán đoán mới (kết đề). • Phán đoán mới chính là giả thuyết • Có ba hình thức suy luận: suy luận diễn dịch, suy luận quy nạp và loại suy c.1 Suy luận diễn dịch là hình thức suy luận đi từ cái chung đến cái riêng. Có hai loại suy luận diễn dịch: Trực tiếp & gián tiếp Diễn dịch trực tiếp gồm một tiền đề và một kết đề EX: -1 tiền đề: mọi con vật nhiễm khuẩn yếu đều được miễn dịch với thứ bệnh do chính loại khuẩn đó gây ra (quan sát) -1 kết đề: khi cho nhiễm khuẩn yếu, con vật sẽ có khả năng miễn dịch đối với căn bệnh do loại khuẩn đó gây ra (giả thuyết) Diễn dịch gián tiếp gồm một số tiền đề và một kết đề EX : - Tiền đề 1: mọi sinh vật đều theo qui luật sinh, lão, bệnh, tử - Tiền đề 2: sinh vật A đã qua giai đoạn lão - Tiền đề 3: sinh vật A đang bệnh Ö Kết đề : sinh vật A sẽ chết • Tam đoạn luận là trường hợp đặc biệt của diễn dịch gián tiếp, gồm hai tiền đề và một kết đề (tiền đề không đủ) - Tiền đề 1: bệnh AIDS gây giảm cân nhanh và chắc chắn dẫn tới tử vong - Tiền đề 2 : Anh A đang giảm cân • Kết đề : Anh A chắc chắn chết - TĐ 1 : Con Anh A chuyên ăn cắp xe đạp/mọi người đều chết - TĐ 2 : Nhà Anh B mất xe đạp/con chó Cún vừa chết • KĐ : Con anh A ăn cắp xe của B/Vậy con chú Cún là người c.2 Suy luận quy nạp là hình thức suy luận đi từ cái riêng đến cái chung • Qui nạp hoàn toàn đi từ tất cả cái riêng đến cái chung EX: Pierre và Marie Curie – nguyên tố mới đồng vị phóng xạ • Qui nạp không hoàn toàn đi từ một số cái riêng đến cái chung EX: Pasteur – quan sát đàn cừu nhiễm khuẩn yếu – thí nghiệm và kết đề kháng bệnh và nghiên cứu ra vacxin c.3 Loại suy suy luận đi từ cái riêng đến cái riêng • EX: Thử thuốc mới/chuột/khỉ – người Pilot - extension 3. Kiểm chứng giả thuyết khoa học 3.1 Khái niệm: Kiểm chứng giả thuyết khoa học chính là chứng minh hoặc bác bỏ giả thuyết • chứng minh: sử dụng những phương pháp và quy tắc logic (luận chứng), dựa vào phán đoán đã được công nhận (luận cứ), để khẳng định tính chính xác của phán đoán cần chứng minh (luận đề). Ex: NS lúa lai 10 t/ha • bác bỏ: là chứng minh khẳng định tính không chính xác của phán đoán. Ex: NS lúa 5 t/ha, chứng minh nó 10 t/ha 3.2 Phương pháp chứng minh giả thuyết 3.2.1 Nguyên tắc chứng minh - Thứ nhất, luận đề phải rõ ràng và nhất quán - Thứ hai, luận cứ chính xác và có liên hệ trực tiếp với luận đề - Thứ ba, luận chứng không vi phạm các nguyên tắc suy luận 3.2.2 Phương pháp chứng minh Trực tiếp và gián tiếp EX: Giống cao su GT1 có hiệu quả kinh tế cao nhất tại Việt Nam. - Thống kê ghi nhận năng suất giống GT1 bình quân 10 năm là 2t/ha, các giống khác đạt 1,5 t/ha (LC lý thuyết) - Thị trường cao su trên thế giới luôn cầu vượt quá cung và mủ cao su GT1 luôn được mua với giá cao hơn giống khác 15 USD/T (LC thực tiễn) • Chứng minh trực tiếp là phép CM tính đúng của giả thuyết rút ra từ sự đúng của luận cứ * Phát triển cần tài nguyên dồi dào - Trước quan niệm: PT kinh tế quốc gia phụ thuộc tài nguyên - Nước phát triển, nghèo tài nguyên (Japan, Singapore) - Nước giàu tài nguyên, nước nghèo chậm PT (Châu Phi) * Muốn tăng năng suất cây lúa cần áp dụng ‘’3 giảm 3 tăng’’ - KQ nc năng suất giảm 200 kg/ha đối với chân ruộng sạ dày, bón nhiều phân và phun nhiều thuốc trừ sâu (3 tăng) - Tại Philippin nông dân sử dụng PP truyền thống, không biết 3 giảm 3 tăng năng suất chỉ đạt 3 T/ha - NC của Viện lúa Ô môn khi sạ thưa, bón ít N và phun ít thuốc trừ sâu đã nâng NS lên 30%. • Chứng minh gián tiếp là phép CM tính đúng của luận đề được CM bằng tính không đúng của phản luận đề 3.2.3 Phương pháp bác bỏ giả thuyết • Là CM chỉ rõ tính không đúng của một phán đoán • Chứng minh bác bỏ một trong 3 yếu tố: hoặc luận đề sai, hoặc luận cứ sai hoặc luận chứng sai EX: • Say rượu không tai nạn • Áp dụng 3 giảm 3 tăng làm giảm năng suất 4. Caùc hình thöùc coâng boá coâng trình NCKH * Khảo luận khoa học là một coâng trình KH vieát ñeå moâ taû, phaân tích 1 söï vaät/hieän töôïng hoaëc ñề xuaát 1 giaûi phaùp * Bài báo KH vieát ñeå coâng boá treân taïp chí, hoäi nghò KH, tham gia tranh luaän * Tổng luận KH laø baûn moâ taû khaùi quaùt toaøn boä thaønh töïu vaø nhönõg vấn ñeà toàn taïi liên quan ñeán 1 coâng trình NC * Tác phẩm KH laø toång keát 1 caùch heä thoáng toaøn bộ phương hướng NC (tính môùi, tính heä thoáng, tính hoaøn thieän). EX: Luaän vaên toát nghieäp ? CAÁU TRUÙC LOGIC CUÛA KHAÛO LUAÄN KH goàm 3 boä phaàn hôpï thaønh 1. Luaän ñeà laø moät phaùn ñoaùn caàn ñöôïc chöùng minh Traû lôøi caâu hoûi “caàn chöùng minh ñieàu gì ‘’? Con hư! 2. Luaän cöù laø baèng chöùng (ñoïc taøi lieäu, quan saùt/thöïc nghieäm) ñöôïc ñöa ra ñeå chöùng minh luaän ñeà Traû lôøi caâu hoûi “chöùng minh baèng caùi gì ? “ Coù 2 loaïi luaän cöù: * Luaän cöù lyù thuyeát laø caùc cô sôû lyù thuyeát KH, luaän ñieåm KH, caùc tieân ñeà, ñònh lyù, ñònh luaät, qui luaät. Coøn goïi laø cơ sở lý luận. * Luaän cöù thöïc tieãn laø caùc phaùn ñoaùn ñaõ ñöôïc xaùc nhaän, ñöôïc hình thaønh bôûi caùc soá lieäu, söï kieän thu thaäp töø quan sát thöïc nghieäm. ư 3. Luaän chöùng laø caùch thöùc, phöông phaùp toå chöùc moät pheùp chứng minh, nhaèm vaïch roõ mối liên hệ giữa luaän cöù vaø giöõa toaøn boä luaän cöù với luaän ñeà. Traû lôøi caâu hoûi “Chứng minh baèng caùch naøo?“ Caùc loaïi CM: * Luaän chöùng logic bao goàm chuoãi caùc pheùp suy luaän ñöôïc lieân keát theo moät traät töï xaùc ñònh. • * Luaän chöùng ngoaøi logic goàm pp tieáp caän & pp thu thaäp thoâng tin Lieäu phaùp môùi chöõa beänh AIDS Hieän nay caùc nhaø NC ôû Myõ vaø UÙc hy voïng raèng lieäu phaùp interleukin 2 seõ ngaên chaën ñöôïc söï phaùt trieån vaø bieán chöùng phöùc taïp ôû beänh nhaân HIV döông tính (Luaän ñeà). Lieäu phaùp naøy chuû yeáu kích thích heä mieãn dòch ñeå laøm taêng SLTB voán ñaõ bò nhieãm HIV laøm caïn kieät. Do vaäy, ñaây laø PP chöõa trò hoaøn toaøn khaùc tröôùc (Luaän cöù lyù thuyeát). Lieäu phaùp naøy ñaõ ñöôïc thöû nghieäm trong nhieàu naêm qua ôû caùc BV taïi Sydney, Melboure vaø thu ñöôïc nhieàu KQ toát (Luaän cöù thöïc tieãn) CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CSLL laø luaän cöù lyù thuyeát ñöôïc CM bôûi caùc NC tröôùc. Trích daãn phaûi ñuùng choã, ñuùng luùc Lyù thuyeát laø moät heä thoáng tri thöùc KH, cung caáp moät quan