Quy luật Lượng- Chất vạch ra cách thức vận động và phát triển của sự
vật, hiện tượng.//
Khái niệm :
Học thuyết Mác-Lê nin đã chỉ ra rằng : mọi SV, HT đều là thể thống nhất
của 2 mặt đối lập Lượng - Chất . Vậy trước hết chúng ta cần hiểu rõ khái
niệm Lượng và Chất .
Chất là gì ?
Chất của SV, HT là thuộc tính khách quan vốn có của SV, HT , nói lên nó
là cái gì ? để phân biệt nó với cái khác .
Tuy vậy, mỗi SV, HT lại có những thuộc tính riêng; có thể chất của SV
này là thuộc tính của SV kia và ngược lại ; cho nên sự phân biệt các
thuộc tính chỉ là tương đối .
Lượng là gì ?
Lượng là thuộc tính của SV, HT biểu thị bằng các con số của các yếu tố,
các thuộc tính cấu thành nó; lượng là cái vốn có, khách quan của SV, HT ./
Đó là các biểu thị về mức độ ( to, nhỏ ; lớn, bé ) ; tốc độ ( nhanh,
chậm) ; trọng lượng ( nặng, nhẹ ).
Tuy nhiên, có những trường hợp Lượng không thể xác định được bằng các
con số mà bằng sự trừu tượng hóa, như mức độ tình cảm ( yêu, ghét, buồn,
vui, giận, hờn.hoặc Cách mạng lớn mạnh, đất nước đang đổi mới, phát
triển-.).
Vì vậy, trong thực tế việc xác định Lượng, Chất chỉ là tương đối, bởi vì
trong mối quan hệ này nó là chất, nhưng ở mối quan hệ khác nó lại là
lượng .Cho nên phải phân biệt một cách rõ ràng .
Mối quan hệ biện chứng :Lượng - Chất .
- Triết học Mác- Lê nin khẳng định : Không có SV, HT nào lại không có cả
2 mặt Chất và Lượng; chất và lượng luôn thống nhất : lượng nào chất ấy,
chất nào lượng ấy; không có SV, HT nào tách riêng 2 mặt chất và lượng .
- Sự thống nhất giữ Lượng và Chất được thể hiện trong một giới hạn nhất
định gọi là "Độ"
- Vậy "Độ" là giới han trong đó có sự thống nhất giữa Lượng và Chất- Nghĩa là "Độ" là giới hạn mà ở đó đã có sự thay đổi về Lượng nhưng chưa có sự thay đổi về Chất (Sự vật vẫn là nó, nó chưa là cái khác ).
- Sự vật biến đổi chính là Chất biến đổi, nhưng Chất là mặt tương đối ổn
định, Lượng là mặt biến động hơn .
Lượng biến đổi trong giới hạn "Độ" thì sự vật chưa biến đổi.
- Khi sự biến đổi về Lượng vượt "Độ" thì sẽ gây nên sự biến đổi về
chất - Còn gọi đó là sự "Nhảy vọt”
"Nhảy vọt" là bước ngoặt của sự thay đổi về Lượng đã dẫn đến sự thay
đổi về Chất . Sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời. "Nhảy vọt" xảy ra
tại " Điểm nút"- Điểm nút là tột đỉnh của giới hạn mà tại đó xảy ra sự
"Nhảy vọt"
Lượng chuyển thành chất phải có điều kiện - nghĩa là không thể cứ tăng thêm hoặc giảm đi bất kỳ điều kiện nào cũng đưa đến sự thay đổi về
- Chất mới ra đời đòi hỏi phải có Lượng mới tương ứng với nó - Chính đây
là chiều ngược lại của qui luật. Thật vậy, sau khi Chất mới ra đời do sự
biến đổi dần của Lượng gây ra thì Chất mới lại qui định sự biến đổi về
Lượng: đó là làm cho qui mô, tốc độ, nhịp điệu, giới hạn phát triển về
Lượng thay đổi .
Nền kinh tế nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường , định hướng
XHCN, thì nhịp điệu vận động của XH nhanh hơn nhiều so với thời bao cấp cũ .
- Tóm lại qui luật "Lượng - Chất " là qui luật thể hiện mối quan hệ
biện chứng giữa hai mặt Chất và Lượng trong cùng một sự vật, hiện tượng
. Chất là mặt tương đối ổn định, Lượng là mặt thay đổi thường xuyên.
Lượng biến đổi >< với khuôn khổ chất cũ, phá vỡ chất cũ, chất mới ra đời
với lượng mới - Nhưng lượng mới lại tiếp tục biến đổi phá vỡ chất mới ra
đời đã cũ đi, đang kìm hãm Chất mới lại ra đời.Cứ như vậy, quá trình
tác động giữa hai mặt Chất và Lượng tạo nên cách thức vận động, phát
triển của sự vật - Cách thức đó thể hiện sự thống nhất giữa tính liên
tục và tính đứt đoạn trong quá trình vận động đi lên của nó .
4 trang |
Chia sẻ: haohao89 | Lượt xem: 3387 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem nội dung tài liệu Quy luật chuyển hóa từ sự thay đổi về lượng dẫn tới sự thay đổi về chất và ngược lại, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Câu 3: Quy luật chuyển hóa từ sự thay đổi về lượng dẫn tới sự thay đổi
về chất và ngược lại (Lượng - Chất)
Quy luật Lượng- Chất vạch ra cách thức vận động và phát triển của sự
vật, hiện tượng.//
Khái niệm :
Học thuyết Mác-Lê nin đã chỉ ra rằng : mọi SV, HT đều là thể thống nhất
của 2 mặt đối lập Lượng - Chất . Vậy trước hết chúng ta cần hiểu rõ khái
niệm Lượng và Chất .
Chất là gì ?
Chất của SV, HT là thuộc tính khách quan vốn có của SV, HT , nói lên nó
là cái gì ? để phân biệt nó với cái khác .
Tuy vậy, mỗi SV, HT lại có những thuộc tính riêng; có thể chất của SV
này là thuộc tính của SV kia và ngược lại ; cho nên sự phân biệt các
thuộc tính chỉ là tương đối .
Lượng là gì ?
Lượng là thuộc tính của SV, HT biểu thị bằng các con số của các yếu tố,
các thuộc tính cấu thành nó; lượng là cái vốn có, khách quan của SV, HT ./
Đó là các biểu thị về mức độ ( to, nhỏ ; lớn, bé ) ; tốc độ ( nhanh,
chậm) ; trọng lượng ( nặng, nhẹ )....
Tuy nhiên, có những trường hợp Lượng không thể xác định được bằng các
con số mà bằng sự trừu tượng hóa, như mức độ tình cảm ( yêu, ghét, buồn,
vui, giận, hờn...hoặc Cách mạng lớn mạnh, đất nước đang đổi mới, phát
triển-.).
Vì vậy, trong thực tế việc xác định Lượng, Chất chỉ là tương đối, bởi vì
trong mối quan hệ này nó là chất, nhưng ở mối quan hệ khác nó lại là
lượng .Cho nên phải phân biệt một cách rõ ràng .
Mối quan hệ biện chứng :Lượng - Chất .
- Triết học Mác- Lê nin khẳng định : Không có SV, HT nào lại không có cả
2 mặt Chất và Lượng; chất và lượng luôn thống nhất : lượng nào chất ấy,
chất nào lượng ấy; không có SV, HT nào tách riêng 2 mặt chất và lượng .
- Sự thống nhất giữ Lượng và Chất được thể hiện trong một giới hạn nhất
định gọi là "Độ"
- Vậy "Độ" là giới han trong đó có sự thống nhất giữa Lượng và Chất- Nghĩa là "Độ" là giới hạn mà ở đó đã có sự thay đổi về Lượng nhưng chưa có sự thay đổi về Chất (Sự vật vẫn là nó, nó chưa là cái khác ).
- Sự vật biến đổi chính là Chất biến đổi, nhưng Chất là mặt tương đối ổn
định, Lượng là mặt biến động hơn .
Lượng biến đổi trong giới hạn "Độ" thì sự vật chưa biến đổi.
- Khi sự biến đổi về Lượng vượt "Độ" thì sẽ gây nên sự biến đổi về
chất - Còn gọi đó là sự "Nhảy vọt”
"Nhảy vọt" là bước ngoặt của sự thay đổi về Lượng đã dẫn đến sự thay
đổi về Chất . Sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời. "Nhảy vọt" xảy ra
tại " Điểm nút"- Điểm nút là tột đỉnh của giới hạn mà tại đó xảy ra sự
"Nhảy vọt"
Lượng chuyển thành chất phải có điều kiện - nghĩa là không thể cứ tăng thêm hoặc giảm đi bất kỳ điều kiện nào cũng đưa đến sự thay đổi về
- Chất mới ra đời đòi hỏi phải có Lượng mới tương ứng với nó - Chính đây
là chiều ngược lại của qui luật. Thật vậy, sau khi Chất mới ra đời do sự
biến đổi dần của Lượng gây ra thì Chất mới lại qui định sự biến đổi về
Lượng: đó là làm cho qui mô, tốc độ, nhịp điệu, giới hạn phát triển về
Lượng thay đổi .
Nền kinh tế nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường , định hướng
XHCN, thì nhịp điệu vận động của XH nhanh hơn nhiều so với thời bao cấp cũ .
- Tóm lại qui luật "Lượng - Chất " là qui luật thể hiện mối quan hệ
biện chứng giữa hai mặt Chất và Lượng trong cùng một sự vật, hiện tượng
. Chất là mặt tương đối ổn định, Lượng là mặt thay đổi thường xuyên.
Lượng biến đổi >< với khuôn khổ chất cũ, phá vỡ chất cũ, chất mới ra đời
với lượng mới - Nhưng lượng mới lại tiếp tục biến đổi phá vỡ chất mới ra
đời đã cũ đi, đang kìm hãm Chất mới lại ra đời..Cứ như vậy, quá trình
tác động giữa hai mặt Chất và Lượng tạo nên cách thức vận động, phát
triển của sự vật - Cách thức đó thể hiện sự thống nhất giữa tính liên
tục và tính đứt đoạn trong quá trình vận động đi lên của nó .
c) Các hình thức cơ bản của bước nhảy
- Bước nhảy để chuyển hóa về chất của sự vật hết sức đa dạng và phong
phú với những hình thức rất khác nhau, dựa trên nhịp điệu bước nhảy của
bản thân sự vật có thể phân chia thành bước nhảy đột biến và bước nhảy
dần dần :
+ Bước nhảy đột biến là bước nhảy được thực hiện trong một thời gian
rất ngắn làm thay đổi chất của toàn bộ kết cấu cử cơ bản của sự vật .
+ Bước nhảy dần dần là bước nhảy là bước nhảy được thực hiện từ từ,
bằng cách tích lũy dần dần những nhân tố của chất mới và những nhân tố
của chất cũ dần dần mất đi.
Qúa trình cách mạng đưa nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu đi lên
CNXH là một thời kỳ lâu dài, qua nhiều bước nhảy dần dần : cả tuần tự,
lẫn nhảy vọt.
- Cần phân biệt rõ : Bước nhảy dần dần khác với sự tích lũy ( thay đổi) dần dần về lượng của sự vật đến độ - vượt độ sẽ thay đổi về chất . Còn
bước nhảy dần dần là sự chuyển hóa từ chất này sang chất khác.
- Căn cứ vào quy mô thực hiện bước nhảy của sự vật có bước nhảy toàn
bộ và bước nhảy cục bộ : Bước nhảy toàn bộ là bước nhảy làm thay đổi
chất của tòan bộ các mặt, các yếu tố cấu thành sự vật ; còn bước nhảy
cục bộ là bước nhảy làm thay đổi chất của những mặt, những yếu tố riêng
lẻ của sự vật.
Lưu ý:
Trong thực tiễn đấu tranh cách mạng, chỉ có sự thay đổi căn bản về về
chất mang tính tiến bộ mới là cách mạng. Nếu sự thay đổi cơ bản về chất
làm cho XH thụt lùi là phản cách mạng .
d) Vị trí, ý nghĩa, phương pháp luận của quy luật:
- Vị trí: Qui luật Lương - Chất là một trong 3 qui luật cơ bản của
phép BCDV, có vị trí vạch ra cách thức vận động của SV - /nghĩa là SV
vận động và phát triển bao giờ cũng diễn ra theo cách thức từ những thay
đổi dần dần về lượng dẫn tới sự thay đổi về chất và ngược lại./
- Ý nghĩa phương pháp luận:
+ Trong hoạt động thực tiễn cần khắc phục cả 2 khuynh hướng:
Tả khuynh đó là tư tưởng nôn nóng, vội vàng, không chú ý tích lũy về
lượng để có những bước nhảy thay đổi về chất. Trong hoạt động thực tiễn
dễ chủ quan, duy ý chí, cho rằng phát triển chỉ gồm những bước nhảy liên
tục, phủ nhận sự tích lũy về lượng .
Còn hữu khuynh thì lại ngại khó, sợ sệt, không dám thực hiện những
bước nhảy, không dám làm cách mạng khi có điều kiện. Họ còn cho rằng sự
phát triển chỉ đơn thuần về lượng. Trong hoạt động thực tiễn thì người
hữu khuynh thường bảo thủ, trì trệ đI đến cảI lương, dung hòa, thỏa hiệp.
+ Lưu ý: khi thực hiện những bước nhảy trong xã hội phải chú ý cả
nhân tố chủ quan và khách quan, chống máy móc, giáo điều. Khi có thời cơ
cần kiên quyết tổ chức thực hiện bước nhảy để giành thắng lợi .