Quy trình nhuộm vải

QUY TRÌNH NHUỘM VẢI NGUYÊN LIÊ ÄÄU SẢÛN XUẤÁT NGUYÊN LIÊ ÄÄU NHUỘÄM Nguyênâ liệäu củûa quáù trình nhuộäm trong nhàø máùy tùøy thuộäc vàøo loạïi mặët hàøng màø kháùch hàøng yêuâ cầàu nhuộäm, chủû yếáu: hàøng jean vàø hàøng vảûi, cảû hai đềàu cóù chung đặëc điểåm cấáu tạïo làø sợïi coton. Tính chấát sợïi coton: Ưu: sợïi cotton cóù tính húùt ẩåm cao, thoáùng máùt. Nhượïc: bềà mặët dễã bị nhàøu, dễã ốá vàøng khi tiếáp xúùc vớùi nhiệät độä cao, bềàn vớùi thờøi gian kéùm, dễã mụïc khi tiếáp xúùc hóùa chấát tẩåy rửûa cóù nồàng độä cao. THUỐÁC NHUỘÄM: Thuốác nhuộäm hoạït tính Thuốác nhuộäm hoạït tính làø thuốác nhuộäm tan trong nướùc, trong phânâ tửû chứùa mộät hoặëc vàøi nguyênâ tửû hoạït tính cóù thểå thựïc hiệän mốái liênâ kếát hóùa trị vớùi vậät liệäu nóùi chung vàø xơ sợïi trong quáù trình nhuộäm, độä bềàn giặët vàø độä bềàn áùnh sáùng kéùm. phanquangthoai@yahoo - upload Thuốác nhuộäm trựïc tiếáp Làø loạïi thuốác nhuộäm hòøa tan trong nướùc cóù khảû năngê tựï nhuộäm, tựï nằèm trênâ vậät liệäu màø khôngâ cầàn bấát cứù sựï chuyểån hóùa nàøo xảûy ra, chỉ cóù liênâ kếát hydro vàø vandervan. Thuốác nhuộäm trựïc tiếáp dùøng đểå nhuộäm cáùc phếá phẩåm dệät từø xơ bôngâ , viscose, tơ tằèm, mộät sốá đượïc dùøng đểå nhuộäm xơ polyamid. Thuốác nhuộäm trựïc tiếáp cóù đủû gam màøu, độä bềàn màøu vàø áùnh màøu, nhiềàu thuốác nhuộäm trựïc tiếáp sẽõ thay đổåi khi nhuộäm cáùc vậät liệäu kháùc nhau. Nhiệät độä nhuộäm tốái ưu củûa thuốác nhuộäm trựïc tiếáp khoảûng 75-95oC, tùøy vàøo mỗiã màøu vàø loạïi vậät liêuâ nhuộäm. CÁÙC HÓÙA CHẤÁT SỬÏÛÏ DỤÏNG TRONG QUÁÙ TRÌNH NHUỘÄM: Cáùc hóùa chấát cơ bảûn: NaOH : + Làøm nhiệäm vụï pháù hủûy cáùc tạïp chấát thiênâ nhiênâ củûa cellulose biếán chúùng thàønh nhữngõ chấát dễã tan. + Dướùi táùc dụïng củûa NaOH, xàø phòøng mớùi đượïc tạïo thàønh sẽõ góùp phầàn nhũõ hóùa cáùc chấát sáùp trong vảûi. + NaOH phânâ hủûy cáùc peptit thàønh rượïu vàø cáùc galactic làø nhữngõ dễã tan trong môiâ trườøng kiềàm. phanquangthoai@yahoo - upload NaSiO3 :Côngâ dụïng chính làø đểå ổån định H2O2 – làø chấát oxy hóùa cựïc mạïnh. Ngoàøi ra còøn cóù táùc dụïng kháùc như: + Ngănê ngừøa sựï tạïo thàønh gỉ sắét. + Hấáp thụï chấát bẩån. Acid: Nhằèm mụïc đích tạïo môiâ trườøng acid cho cáùc quáù trình nhuộäm, giũõ hồà… thườøng dùøng làø acid acetic ( dướùi dạïng dấám). H2O2 (hydrogen peroxy): Làø táùc nhânâ tẩåy trắéng cho vảûi, tùøy theo màøu củûa vảûi màø ngườøi ta sửû dụïng nồàng độä thích hợïp. Javel (NaClO): Làø chấát tẩåy thườøng dùøng đểå khửû bớùt màøu khi nhuộäm bị đậäm màøu. Muốái: Thườøng dùøng vớùi vai tròø chấát điệän ly, tạïo môiâ trườøng kiềàm… trong quáù trình nhuộäm. Cáùc muốái thườøng gặëp làø: Na 2O4 hay NaCl, Na2CO3. Chấát đềàu màøu: Giúùp thuốác nhuộäm hấáp thụï đềàu trênâ xơ sợïi, ởû đâyâ chấát đềàu màøu đượïc sửû dụïng làø Asotol AD. Chấát cầàm màøu: Cho vàøo sau quáù trình nhuộäm nhằèm giữõ màøu lạïi trênâ vảûi, chấát cầàm màøu đượïc sửû dụïng tạïi nhàø máùy làø Novafix CR 200. Thuốác tím ( KMnO4) , cáùt : dùøng đểå tạïo thờøi trang cho quầàn jean. Hồà mềàm: Vảûi sau quáù trình xửû lýù trởû nênâ thôâ cứùng, khóù phụïc hồài biếán dạïng. Hồà mềàm nhằèm đưa vàøo vảûi chấát làøm mềàm đểå khôiâ phụïc độä mềàm mạïi củûa sảûn phẩåm, tăngê khảû năngê phụïc hồài biếán dạïng. Hồà mềàm thườøng đượïc sửû dụïng làø Alcamine CWS củûa hãngõ Ciba- Thụïy Sỹõ. phanquangthoai@yahoo - upload Nướùc sửû dụïng trong quáù trình nhuộäm.
Cáùc quáù trình nấáu tẩåy nhuộäm đềàu thựïc hiệän trong môiâ trườøng nướùc, do đóù chấát lượïng nướùc ảûnh hưởûng đếán chấát lượïng sảûn phẩåm. Vì vậäy, yêuâ cầàu củûa nướùc làø phảûi trong, khôngâ màøu, khôngâ mùøi vàø cóù độä cứùng cho phéùp.
Aûûnh hưởûng củûa nướùc cứùng: Làøm mộät sốá chấát tẩåy rửûa bị kếát tủûa sẽõ làøm giảûm hiệäu lựïc. Mặëc kháùc kếát tủûa nàøy dính trênâ vảûi sẽõ gâyâ nhờøn mặët vảûi, ngănê khôngâ cho thuốác nhuộäm thấám sâuâ vàøo vảûi, gâyâ khôngâ đềàu màøu, kéùm bềàn, loang màøu trênâ vảûi.
Xửû lýù làøm mềàm nướùc: Làøm giảûm nồàng độä cáùc ion Ca, Mg bằèng cáùch chuyểån chúùng sang dạïng hợïp chấát khôngâ tan hoặëc thay thếá bằèng cáùc ion kháùc. phanquangthoai@yahoo - upload QUY TRÌNH CÔNG NGHÊ ÄÄ SẢÛN XUẤÁT Nguyên liệu Xử lý nguyên liệu Nhuộm Xử lý hoàn tất Xử lý hoàn tất phanquangthoai@yahoo - upload III.1.2 Thuyếát minh sơ đồà Nguyênâ liệäu: Nguyênâ liệäu trướùc khi nhuộäm còøn chứùa nhiềàu tạïp chấát thiênâ nhiênâ vàø cáùc tạïp chấát mang vàøo vảûi khi gia côngâ kéùo sợïi, dệät nênâ thôâ cứùng, khóù thấám nướùc, khóù thấám dung dịch hóùa chấát thuốác nhuộäm, dẫnã đếán khóù nhuộäm màøu, chưa đáùp ứùng đượïc nhu cầàu sửû dụïng như chưa cóù độä trắéng cầàn thiếát, chưa mềàm vảûi, bềà mặët còøn xấáu… Xửû lýù nguyênâ liệäu: - Mụïc đích: làøm sạïch cáùc tạïp chấát trướùc khi thựïc hiệän quáù trình nhuộäm. Nhằèm làøm thay đổåi cấáu trúùc củûa vậät liệäu, vậät liệäu trởû nênâ xốáp hơn, dễã húùt nướùc vàø cáùc hợïp chấát hóùa họïc kháùc. - Tiếán hàønh: Chuẩån bị vảûi mộäc cầàn nhuộäm sắép xếáp may hai đầàu câyâ vảûi nhằèm mụïc đích khôngâ bị rốái trong quáù trình nhuộäm Cho vảûi vàøo máùy lấáy nướùc vàøo máùy nhuộäm sao cho tương đồàng vớùi tỷû lệä vàø dung tích máùy nhuộäm, thườøng làø tỷû lệä 1:10 ( 1 kg vảûi: 10 lít nướùc). Gia nhiệät đếán 60oC cho vảûi trương nởû vàø thẩåm thấáu nướùc vàøo từøng sợïi vảûi. Cho hóùa chấát tẩåy hồà vàøo máùy vàø gia nhiệät đếán 600C vàø khởûi độäng trong 30 phúùt ( côngâ đoạïn nàøy nhằèm rũõ bỏû tạïp chấát vàø dầàu máùy trong quáù trình dệät nhằèm đảûm bảûo tính chấát ănê màøu củûa từøng sợïi vảûi trênâ bềà mặët). Khi hếát thờøi gian rủû hồà vàø tẩåy dầàu ta xảû bỏû nướùc ởû côngâ đoạïn nàøy vàø cho nướùc mớùi vàøo giặët xảû trong thờøi gian 60 phúùt ởû nhiệät độä 80oC ( giặët lạïi 2 lầàn) vàø xảû bỏû nhằèm làøm sạïch hóùa chấát tẩåy rửûa. Sau khi xảû bỏû ta tiếáp tụïc cấáp nướùc vàøo theo tỷû lệä ban đầàu 1:10 vàø tiếán hàønh trung hòøa nướùc trướùc khi nhuộäm sao cho tương đồàng vớùi pH ănê màøu củûa phẩåm nhuộäm. Cho máùy chạïy nguộäi ởû nhiệät độä thườøng 20 phúùt sau đóù tiếán hàønh cho chấát đềàu màøu vàøo nhằèm tăngê khảû năngê phânâ táùn phẩåm nhuộäm giảûm thiểåu khảû năngê loang màøu củûa mặët vảûi. Thuyếát minh sơ đồà phanquangthoai@yahoo - upload Nhuộäm: - Mụïc đích: nhằèm thựïc hiệän quáù trình gắén màøu lênâ vậät liệäu. - Tiếán hàønh: Gia nhiệät chậäm ( khoảûng 1,5oC/phúùt) cho đếán 40oC trong khoảûng 15 phúùt sau đóù tiếán hàønh cấáp màøu vàøo máùy (Phảûi hòøa phẩåm nhuộäm thậät kỹõ trướùc khi cấáp vàøo máùy tráùnh tình trạïng vóùn cụïc sẽõ xảûy ra bị đốám màøu trênâ mặët vảûi). Côngâ đoạïn nàøy vôâ cùøng quan trọïng vì quyếát định tính trạïng củûa vảûi sau khi nhuộäm cầàn thao táùc thậät kỷû.Sau khi đãõ cấáp phẩåm hoàøn toàøn vàøo máùy ta bắét đầàu gia nhiệät ( 1oC/ 1 phúùt ) cho tớùi nhiệät độä nhuộäm đạït 60oC. Sau khi giữõ nhiệät độä 60oC trong khoảûng 30-40 phúùt ta tiếán hàønh cấáp Na2SO4 vàøo ( tùøy theo nồàng độä màøu sắéc cầàn nhuộäm thườøng theo tỷû lệä 20g/l cho màøu nhạït vàø màøu đậäm khoảûng 60-80 g/l) tiếáp tụïc cho máùy hoạït độäng, sau 15 phúùt ta tiếáp tụïc cấáp CaCO3 vàøo ( theo tỷû lệä 10g/ l cho màøu nhạït vàø 20-30g/l cho màøu đậäm). Thuyếát minh sơ đồà phanquangthoai@yahoo - upload phanquangthoai@yahoo - upload Xửû lýù hoàøn tấát: Sau khi giữõ 40 phúùt tiếán hàønh cắét mẫuã xem đãõ đạït hay chưa, nếáu đạït ởû mứùc độä yêuâ cầàu tiếán hàønh xảû bỏû nướùc nhuộäm. Sau khi xảû bỏû tiếáp tụïc cho ûûnướùc vàøo theo tỷû lệä ban đầàu vàø tiếán hàønh côngâ đoạïn cầàm màøu nhằèm đảûm bảûo giữõ đượïc màøu sau khi giặët, giữõ ởû nhiệät độä 300C thờøi gian 20 phúùt vàø tiếán hàønh xảû bỏû. Lấáy nướùc mớùi vàøo tiếán hàønh giặët xảû nhằèm rủû bỏû nhữngõ màøu sắéc dư thừøa trênâ mặët vảûi, xảû cho đếán khi nướùc sau giặët trong vắét. Hoàøn tấát: Sau khi kiểåm tra khôngâ còøn màøu đọïng trênâ vảûi ta tiếán hàønh xảû bỏû vàø lấáy sảûn phẩåm vảûi nhuộäm ra ngoàøi. Tùøy theo yêuâ cầàu đơn đặët hàøng màø tiếán hàønh xửû lýù kháùc nhau, gồàm cáùc côngâ đoạïn như:vắét, sấáy, căngê kim, ủûi… •Thuyếát minh sơ đồà phanquangthoai@yahoo - upload
Tiêuâ chuẩån đáùnh giáù:
Bềà mặët vảûi mịn, nhẵün.
Màøu đềàu, khôngâ bị loang màøu.
Độä ănê màøu đềàu, khôngâ đốám thuốác.
Khôngâ ráùch, khôngâ gãỹ mặët vảûi.
Cuốái cùøng, sảûn phẩåm qua bộä phậän kiểåm tra, phânâ loạïi vàø đóùng góùi giao kháùch hàøng theo yêuâ cầàu. Thuyếát minh sơ đồà phanquangthoai@yahoo - upload THUYẾÁT MINH NHUỘÄM:
Độäng họïc củûa quáù trình nhuộäm.
Quáù trình nhuộäm xảûy ra rấát nhanh gầàn như đồàng thờøi nênâ rấát khóù đểå phânâ chia ra thàønh cáùc giai đoạïn. Tuy nhiênâ đểå phụïc vụï cho việäc nghiênâ cứùu ngườøi ta chia quáù trình nhuộäm thàønh bốán giai đoạïn:
Giai đoạïn khuếách táùn: cáùc hạït thuốác nhuộäm khuếách táùn từø dung dịch đếán bềà mặët ngoàøi xơ.
Giai đoạïn báùm: cáùc hạït thuốác nhuộäm hấáp phụï lênâ bềà mặët củûa xơ.
Giai đoạïn thấám: cáùc hạït thuốác nhuộäm từø ngoàøi vàøo sâuâ bênâ trong lõiõ xơ.
Giai đoạïn liênâ kếát: thuốác nhuộäm thựïc hiệän cáùc liênâ kếát vớùi xơ.
Trong bốán giai đoạïn trênâ thì giai đoạïn quyếát định tốác độä nhuộäm làø giai đoạïn thấám. phanquangthoai@yahoo - upload CÁÙC NGUYÊN NHÂN CHUÂ Â ÛÛ QUAN ẢÛNH HƯỞÛNG TỚÙI QUÁÙ TRÌNH NHUỘÄM VÀØ BIỆÄN PHÁÙP KHẮÉC PHỤÏC Cáùc nguyênâ nhânâ ảûnh hưởûng tớùi quáù trình nhuộäm: Thiếát bị chưa rửûa sạïch sẽõ khi giao ca vàø bắét đầàu thựïc hiệän mẻû nhuộäm tiếáp theo, nhấát làø khi tiếán hàønh nhuộäm hàøng vảûi. Ngườøi thựïc hiệän khôngâ kiểåm tra hàøng, khôngâ kiểåm tra đơn côngâ nghệä khi chạïy máùy, lấáy hóùa chấát chưa chính xáùc ( dư- thiếáu hóùa chấát, thuốác nhuộäm), khôngâ kiểåm tra hóùa chấát trướùc khi nhuộäm… sẽõ làøm loang màøu, kháùc màøu, bị hai màøu. Ngườøi vậän chuyểån cáùc xe đẩåy hàøng khôngâ cẩån thậän đểå dính bẩån, văngê hóùa chấát gâyâ dính màøu từø cáùc máùy đang hoạït độäng xung quanh lênâ hàøng. Trong quáù trình thựïc hiệän chưa đảûm bảûo đúùng vềà nhiệät độä, thờøi gian độä PH củûa dung dịch… nênâ sảûn phẩåm chưa đạït yêuâ cầàu. Cáùc thao táùc thựïc hiệän chưa đúùng như ngườøi đổå hóùa chấát thựïc hiệän chính xáùc ảûnh hưởûng đếán hiệäu quảû củûa quáù trình. Máùy móùc thiếát bị hư hỏûng. phanquangthoai@yahoo - upload III.4.2 Biệän pháùp khắéc phụïc Bàøn giao vàø nhậän bàøn giao ca đúùng giờø, rõõ ràøng. Máùy móùc phảûi đượïc vệä sinh trướùc khi giao ca, khi bắét đầàu nhuộäm mẻû hàøng mớùi. Khi nhuộäm hàøng vảûi phảûi tiếán hàønh rửûa nóùng thiếát bị, nhuộäm quầàn jean thì chỉ cầàn rửûa nguộäi làø đượïc. Kiểåm tra máùy móùc thiếát bị, hóùa chấát sửû dụïng trướùc khi nhuộäm đểå thựïc hiệän đúùng quy trình, cáùc thao táùc đúùng kỹõ thuậät, hóùa chấát lấáy chính xáùc. Theo dõiõ , kiểåm tra cáùc thôngâ sốá kỹõ thuậät thườøng xuyênâ như nhiệät độä, thờøi gian, độä PH củûa dung dịch… đểå điềàu chỉnh thích hợïp. Nếáu hàøng kháùc màøu, loang màøu, hay bị văngê hóùa chấát dính màøu thì giặët lạïi vàø nhuộäm lạïi. Báùm máùy đểå xửû lýù kịp thờøi cáùc sựï cốá xảûy ra khi quáù trình đang thựïc hiệän. CÁÙC NGUYÊN NHÂN CHUÂ Â ÛÛ QUAN ẢÛNH HƯỞÛNG TỚÙI QUÁÙ TRÌNH NHUỘÄM VÀØ BIỆÄN PHÁÙP KHẮÉC PHỤÏC phanquangthoai@yahoo - upload