Rèn luyện năng lực quan sát đánh giá hành vi học sinh cho sinh viên sư phạm

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Science in Mathematics, 2014, Vol. 59, No. 2A, pp. 29-35 This paper is available online at RÈN LUYỆN NĂNG LỰC QUAN SÁT ĐÁNH GIÁ HÀNH VI HỌC SINH CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM Chu Cẩm Thơ Khoa Toán - Tin, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Trong lĩnh vực giáo dục, đánh giá là một khâu quan trọng không thể tách rời của quá trình giáo dục và đào tạo nói chung, quá trình dạy học nói riêng. Đánh giá thông qua quan sát trong giờ học là một hình thức đánh giá rất quan trọng, nó giúp cho người dạy có cái nhìn tổng quan về thái độ, hành vi, sự tiến bộ của các kĩ năng học tập của người học suốt cả quá trình dạy học, để từ đó có thể điều chỉnh cho người học có thái độ học tập và tăng cường các kĩ năng tốt hơn. Việc rèn luyện năng lực quan sát, đánh giá hành vi học sinh cho sinh viên sư phạm được tiến hành trên cơ sở trang bị kiến thức về tâm lí học, đánh giá hành vi; kĩ năng quan sát, đánh giá trong khi học Phương pháp dạy học, kiến tập, thực tập. Từ khóa: Đánh giá, giáo dục, quan sát hành vi, nghiên cứu bài học, sinh viên sư phạm. 1. Mở đầu Trong lĩnh vực giáo dục, đánh giá là một khâu quan trọng không thể tách rời của quá trình giáo dục và đào tạo nói chung, quá trình dạy học nói riêng. Đó là quá trình thu thập, xử lí thông tin về trình độ, khả năng mà người học thực hiện mục tiêu dạy học, nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm đúng đắn của giáo viên, của các nhà quản lí, của chính bản thân học sinh để giúp họ học tập tiến bộ hơn (Lâm Quang Thiệp (2011) - Đo lường và đánh giá kết quả học tập trong nhà trường). Hiện tại, giáo viên thường đánh giá học sinh thông qua kết quả các bài kiểm tra mà ít dựa vào những thái độ, hành vi học tập trên lớp, do quan sát được trong giờ học. Theo Peter W. Airasian (1996- Classroom assessment: a Concise Approach - Mc.Graw-Hill edition), đánh giá thông qua quan sát trong giờ học là một hình thức đánh giá rất quan trọng, nó giúp cho người dạy có cái nhìn tổng quan về thái độ, hành vi, sự tiến bộ của các kĩ năng học tập của người học suốt cả quá trình dạy học, để từ đó có thể điều chỉnh cho người học có thái độ học tập và tăng cường các kĩ năng tốt hơn. Đánh giá thông qua quan sát có thể sử dụng công cụ là bảng quan sát hoặc không sử dụng bảng quan sát mà chỉ quan sát tự do và ghi chép lại như nhật kí dạy học. Giáo viên cần có các quan sát học sinh như: Quan sát thái độ trong giờ học; Quan sát tinh thần xây dựng bài; Quan sát thái độ trong hoạt động nhóm; Quan sát kĩ năng trình diễn của học sinh; Quan sát học sinh thực hiện các dự án trong lớp học, quan sát một sản phẩm thực hiện trong giờ học. Thực tế cho thấy, có nhiều cản trở để giáo viên thực hiện đánh giá lớp học, trong đó phải kể đến năng lực sư phạm của họ. Quá trình đào tạo hiện nay chưa thực sự rèn luyện cho họ năng lực quan sát, đánh giá học sinh trong lớp và sự điều chỉnh hợp lí việc dạy dựa trên kết quả quan sát [1]. Liên hệ: Chu Cẩm Thơ, e-mail: camtho@hnue.edu.vn. 29 Chu Cẩm Thơ Đánh giá thông qua quan sát trong giờ học là một hình thức đánh giá quan trọng, giúp người dạy có cái nhìn tổng quan về thái độ, hành vi, sự tiến bộ về các kĩ năng học tập của người học suốt cả quá trình dạy học. Từ đó, có thể điều chỉnh cho người học có thái độ học tập và tăng cường các kĩ năng tốt hơn. Tuy nhiên, quá trình đào tạo hiện nay chưa thực sự rèn luyện cho đội ngũ giáo viên năng lực quan sát, đánh giá học sinh để có sự điều chỉnh hợp lí. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Trung học cơ sở, Trung học phổ thông được ban hành kèm theo Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT, ngày 22/10/2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo có quy định một số tiêu chí liên quan đến năng lực đánh giá quá trình học tập của học sinh (Tiêu chí 3, Tiêu chí 6, Tiêu chí 15). Những tiêu chí này phản ánh, một trong những yêu cầu của chuẩn giáo viên đó là năng lực đánh giá quá trình trong đó năng lực quan sát, đánh giá hành vi học tập của học sinh là một thành phần. Bài báo này trình bày kết quả nghiên cứu rèn luyện năng lực quan sát, đánh giá hành vi học sinh trong giờ học cho sinh viên Sư phạm Toán. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Cơ sở lí luận về vai trò của đánh giá hành vi học tập của học sinh Thuyết hành vi (đại biểu Pavlov (1928), Thorndike (1931), Skinner (1978) và Watson (1968) cho rằng những tác động đầu vào (kích thích) qua xử lí của bộ não sẽ được biểu hiện ở đầu ra là những hành vi bên ngoài. Hình 1. Mô tả quá trình tâm lí hành vi Theo Campbell (1961), “Để chuyển hóa nhận thức thành hành vi tương ứng thì con người luôn phải vượt qua các ngưỡng tình huống do bối cảnh tạo ra”. Vì vậy, phân tích các hành vi của học sinh trong lớp học có vai trò quan trọng trong việc xác định nhận thức của học sinh đó. Nắm vững cơ sở khoa học các biểu hiện hành vi của học sinh giúp giáo viên nhận biết chính xác mức độ nhận thức của học sinh trên lớp. Thông qua hành vi liên quan đến nhận thức của học sinh, giáo viên áp dụng các phương pháp và hình thức dạy học hiệu quả đối với các đối tượng học sinh khác nhau. Quan trọng nhất, quan sát hành vi của học sinh giúp giáo viên có những điều chỉnh việc dạy học ngay trên lớp [6]. Như vậy, đánh giá hành vi là một kênh thông tin cho đánh giá cả quá trình học tập của học sinh, đồng thời có tác dụng điều chỉnh hành vi của giáo viên trong giờ dạy. Cấu trúc năng lực quan sát, đánh giá hành vi học tập của học sinh bao gồm những kiến thức về tâm lí học hành vi, tâm lí học lứa tuổi, kĩ năng quan sát, đánh giá. Đây là một năng lực quan trọng trong thực hiện chức năng giáo dục của người giáo viên. 2.2. Những biện pháp đề xuất 2.2.1. Tăng cường cho sinh viên các kiến thức về tâm lí học và đánh giá hành vi Biện pháp này nhằm mục tiêu cung cấp cho sinh viên những kiến thức về tâm lí học hành vi, tâm lí học lứa tuổi và đánh giá; làm dày thêm thành phần kiến thức trong cấu thành năng lực quan sát, đánh giá hành vi. Hành vi của học sinh cần được quan sát bao gồm: nét mặt, cử chỉ, lời 30 Rèn luyện năng lực quan sát đánh giá hành vi học sinh cho sinh viên sư phạm nói, điệu bộ, hành động cư xử,... Hiện nay, chương trình đào tạo sinh viên Sư phạm Toán còn thiếu những nội dung liên quan đến tâm lí học hành vi học sinh. Các chương trình giáo dục kĩ năng sống cần chú trọng các kiến thức về tâm lí học hành vi lứa tuổi, từ đó bồi dưỡng kĩ năng quan sát cho sinh viên. Những kiến thức sinh viên cần tăng cường là những cơ sở luận về đánh giá hành vi; những tổng kết về các hành vi phổ biến của học sinh trong lớp học, nguyên nhân, hệ quả của những hành vi đó (về mặt tâm lí và xã hội học, giáo dục học); những kết quả nghiên cứu, những kĩ thuật quan sát, đánh giá hành vi, sử dụng đánh giá trong điều chỉnh việc dạy của thầy, việc học của trò. Theo [1], cũng đã lồng ghép những nội dung về quan sát, đánh giá hành vi học sinh trong lớp học vào bồi dưỡng và đào tạo giáo viên (khuôn khổ tập huấn về Nghiên cứu bài học). Chúng tôi cũng tổng hợp và áp dụng những nội dung này trong đào tạo giáo viên tại khoa Toán Tin. Kết quả cho thấy, sinh viên có những tiến bộ nhất định khi kiến tập, thực tập và thực hành giảng dạy khi ra trường. Nội dung quan sát hành vi học của học sinh - Thái độ của học sinh khi tham gia học thể hiện qua nét mặt (ánh mắt, miệng), hành vi (thích thú, tích cực, chán nản, uể oải...) - Khả năng thực hiện các nhiệm vụ học tập (có vừa sức không, có hiểu lời hướng dẫn không...) - Hoạt động nào học sinh thích thú, hay không hứng thú? Vì sao? - Hoạt động nào thu hút được tất cả học sinh tham gia? Vì sao? - Giáo viên làm thế nào để cuốn hút học sinh tham gia? - Những học sinh nào chưa/không tham gia vào hoạt động? - Chú ý đến những học sinh rất tích cực và những học sinh chưa tích cực. - Quan sát khi học sinh làm việc cá nhân/hoạt động nhóm. Khi học sinh làm việc trong nhóm: Thời gian có đủ để học sinh thực hiện nhiệm vụ được giao hoặc nắm được nội dung bài học không? Có bao nhiêu học sinh tham gia vào việc thực hiện nhiệm vụ? Có học sinh nào không tham gia? Vì sao? Trong trường hợp đó, chúng ta có thể làm gì để tất cả học sinh đều tham gia một cách có ý nghĩa? - Có học sinh nào không làm việc khi giáo viên giao nhiệm vụ cho cá nhân? Vì sao? - Giáo viên có biết khai thác kinh nghiệm/ kiến thức của học sinh không? - Những kiến thức/ những kĩ năng mới nào mà học sinh học được thông qua hoạt động/ giờ học? 2.2.2. Rèn luyện kĩ năng quan sát, đánh giá hành vi học sinh cho sinh viên trong quá trình học phương pháp dạy học Ở khoa Toán Tin trường Đại học Sư phạm Hà Nội, sinh viên được đào tạo các kiến thức về phương pháp giảng dạy chủ yếu thông qua hai học phần: Lí luận dạy học và Phương pháp dạy học những nội dung cụ thể. Hiện tại, nội dung của hai học phần này chủ yếu tập trung vào các lí thuyết giảng dạy, rèn luyện kĩ năng quan sát hành vi học sinh chưa được quan tâm. Từ năm 2007, đề tài Mã số: SPHN - 07 - 86, nghiên cứu những tình huống dạy học điển trong môn Toán đã xây dựng những video clip về những tình huống điển hình đã tạo ra kho tư liệu để giúp sinh viên và giáo viên tăng cường tương tác với lớp học “thật”. Có thể cài đặt nội dung “rèn kĩ năng quan sát, đánh giá hành vi thông qua những nội dung: Những chức năng điều hành của phương pháp dạy học; Đánh giá; Nghiệp vụ sư phạm thường xuyên. Kĩ năng quan sát lớp học 31 Chu Cẩm Thơ Theo tài liệu Dự án Việt Bỉ (Bộ Giáo dục và Đào tạo), thực hiện kĩ năng quan sát bao gồm các bước sau: Bước 1: Xác định mục tiêu, đối tượng, nội dung, phạm vi cần quan sát Bước 2: Đưa ra các tiêu chí/chỉ báo khi quan sát cho từng nội dung quan sát Bước 3: Thiết lập bảng kiểm, phiếu quan sát Bước 4: Ghi chú những thông tin chính vào phiếu quan sát/bảng kiểm Theo Phạm Thanh Hội trong Hội thảo đổi mới kiểm tra đánh giá do Bộ giáo dục và đào tạo tổ chức, 2012. Nâng cao kĩ năng đánh giá lớp học cho giáo viên phổ thông, thì nên có thêm bước 5: Công bố bảng kiểm cho HS được biết sau khi ghi chú, thông qua bước này HS sẽ rút kinh nghiệm cho các giờ học sau để học tốt hơn. Việc quan sát HS có thể là quan sát cá nhân thông qua trình diễn, báo cáo, thái độ học tập... Để đạt được mục đích quan sát, giáo viên cần chọn các bài học, câu hỏi trong bài học có độ khó tương đối, có hướng mở, đòi hỏi có nhiều thời gian và nhiều người tham gia thảo luận, phải có tranh cãi mới giải quyết được vấn đề. Sau đó quan sát lớp học đang diễn ra; quan sát về sự tương tác giữa mọi người với nhau và ghi chép những gì nhìn thấy vào phiếu quan sát. Về các cấp độ thực hiện Qua thực nghiệm cho thấy, khi rèn kĩ năng quan sát nên tiến hành theo hai cấp độ: Cấp độ 1: Sinh viên quan sát ảnh, giảng viên bình luận trên ảnh, hướng dẫn học sinh phân tích qua ảnh (Ví dụ, hình 2, ảnh một lớp học trong khi thầy say sưa giảng bài). Hình 2. Giáo viên giảng bài - học trò lắng nghe Nên chọn những bức hình sống động, có nhiều kiểu hành vi khác nhau, nhiều tình huống khác nhau (thầy giảng bài - học trò lắng nghe; thầy vừa giảng vừa ghi bài trên bảng - học sinh nghe, chép; hoạt động nhóm,. . . ). Giảng viên cần lưu phân tích biểu hiện của hành vi và phân tích nguồn gốc (chú ý đến tính cách của học sinh có thể có), hệ quả. Chẳng hạn, cùng có hành vi tập trung lắng nghe, nhưng học sinh cho tay vào miệng (trong hình 2) lại hàm chứa tính cách hiếu động, thích học qua thao tác, thực hành, những em này cũng dễ mất tập trung; còn những em vừa nghe vừa liếc nhìn sách là những em chưa chắc chắn với điều lắng nghe từ thầy. Cấp độ 2, thay vì xem ảnh, sinh viên sẽ xem những clip ngắn ghi lại hoạt động của lớp học, mỗi sinh viên quan sát từ 3 - 4 học sinh và ghi lại diễn biến hành vi của học sinh trong lớp (mẫu phiếu dưới). Phiếu quan sát 1 Hoạt động:............ Thời gian:............ Nhóm quan sát:............... Học sinh 1 Học sinh 2 Học sinh 3 Học sinh 4 Ghi chú Cấp độ 3, sinh viên xem băng hình, ghi chép hành vi (của cả học sinh và giáo viên), đưa ra phán đoán, đánh giá, giải pháp tác động vào việc dạy trong tình huống đó. Để đảm bảo việc quan sát, đánh giá có hiệu quả, giảng viên cần mô tả kĩ về mục tiêu của tình huống, đặc điểm lớp học, và những yêu cầu quan sát. 32 Rèn luyện năng lực quan sát đánh giá hành vi học sinh cho sinh viên sư phạm Phiếu quan sát 2 Hoạt động:............ Thời gian:............ Nhóm quan sát:............... Nội dung Học sinh 1 Học sinh 2 Học sinh 3 Học sinh 4 Hành vi Nguyên nhân Điều chỉnh Giảng viên cần định hướng cho sinh viên về ý nghĩa của dự giờ quan sát, suy ngẫm về việc học và các vấn đề liên quan đến việc học của học sinh. Người dự giờ phải quan sát tỉ mỉ, tinh tế, nhạy cảm việc học của từng học sinh để suy ngẫm và chuẩn bị chia sẻ ý kiến phong phú, sâu sắc với người dạy, rút ra kinh nghiệm cho mình. Những dấu hiệu từ học sinh thể hiện rõ ở khuôn mặt, lời nói, điệu bộ, sản phẩm học tập... Không nên chỉ quan sát việc dạy của giáo viên, cần chú ý quan sát mối quan hệ phản ứng của học sinh trước nội dung bài học và hành động của giáo viên. 2.2.3. Rèn luyện kĩ năng quan sát, đánh giá hành vi học sinh trong quá trình kiến tập, thực tập theo mô hình nghiên cứu bài học Nghiên cứu bài học (Lesson study) là mô hình đang được triển khai rộng rãi ở Việt Nam. Nghiên cứu bài học được thực hiện dưới sự hợp tác của các nhóm giáo viên trong trường hay cụm trường (có thể có sự hỗ trợ từ các chuyên gia giáo dục từ bên ngoài) [4]. Người ta nhấn mạnh rằng việc cải tiến thực tiễn dạy học trong từng lớp học không phải là được thực hiện đơn lẻ mà là sự phối hợp của một nhóm giáo viên với nhau, tuỳ theo chủ đề mà giáo viên lựa chọn để cải tiến dạy học của mình. Trong quá trình nghiên cứu bài học, nhóm giáo viên sẽ cùng nhau thiết kế kế hoạch bài học, tổ chức quan sát giờ dạy của nhau, cùng chia sẻ, trao đổi với nhau về những điều quan sát được trong giờ học và đưa ra nhận xét về tác động của những lời giảng giải, các câu hỏi, các nhiệm vụ mà giáo viên đưa ra cho học sinh..., cùng nhau rút kinh nghiệm và điều chỉnh kế hoạch bài học, nội dung và phương pháp dạy học... để bài học được thực hiện ở các lớp khác tốt hơn. Như vậy, nghiên cứu bài học có thể được xem là hình thức tự bồi dưỡng, phát triển nghề nghiệp của giáo viên trong nhà trường. Nghiên cứu bài học tập trung vào những cái diễn ra trong quá trình bài học; tiếp cận quá trình tư duy của học sinh chủ yếu dựa vào quan sát hành vi và chiêm nghiệm. Chính vì thế, việc làm cho suy nghĩ của học sinh trở nên có thể nhìn thấy được, phát hiện được là một trong những kĩ năng mà giáo viên sẽ học được và phát triển qua nghiên cứu bài học [5]. Bên cạnh đó những kĩ năng quan sát, ghi chép và lưu trữ dữ liệu của giáo viên cũng được phát triển. Từ những ưu điểm của nghiên cứu bài học, có thể nhận thấy việc áp dụng mô hình này cho sinh viên trong quá trình học tập tại trường sư phạm, kiến tập, thực tập là vô cùng hữu ích. Có thể áp dụng mô hình này khi thực hiện cấp độ 3 đã nêu trong biện pháp 2, kiến tập và thực tập sư phạm. Khi kiến tập sư phạm, yêu cầu sinh viên quan sát, đánh giá và đưa ra những điều chỉnh. Còn khi thực tập sư phạm, thì cần yêu cầu sinh viên thực hành những điều chỉnh đó trong những giờ dạy sau. Khi cho sinh viên thực hiện trao đổi sau quan sát, giảng viên có thể gợi ý những câu hỏi trao đổi: - Những điều mình học được qua bài dạy minh họa? - Những khó khăn của học sinh biểu hiện trong giờ học? - Mô tả những hiện tượng quan sát được, những biểu hiện cụ thể của học sinh như: vẻ mặt, thái độ, hoạt động, sản phẩm... - Nguyên nhân của những khó khăn? 33 Chu Cẩm Thơ - Giải pháp khắc phục những khó khăn? - Bài học có gì mới/ sáng tạo so với sách giáo khoa, sách giáo viên, điều này được thể hiện qua kết quả học tập cùa học sinh như thế nào? - Các nội dung/hoạt động học tập có phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh không? (đủ thời gian học, dễ hiểu, thu hút sự tham gia của học sinh). - Các phương pháp, kĩ thuật dạy học có làm cho học sinh hứng thú mang lại hiệu quả thực sự không? Tại sao? (hoạt động nhóm, cá nhân). - Học sinh được quan tâm/ hỗ trợ như thế nào? (học sinh tích cực, học sinh yếu kém, học sinh bị “bỏ quên”...). - Học sinh có cơ hội liên hệ kiến thức đã biết để hình thành kiến thức mới như thế nào? Khi thảo luận cần lưu ý những vấn đề sau: Hoạt động đó có tác động đến việc hình thành nhân cách/ giáo dục kĩ năng sống cho học sinh như thế nào? (sự tự tin, kĩ năng trình bày, kĩ năng lãnh đạo, điều khiển hoạt động nhóm, kĩ năng giao tiếp, hợp tác nhóm, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng kiên định...). Cũng nên đối chiếu với sự trưởng thành của sinh viên qua các thảo luận. Coi đây là hoạt động thực hiện mục tiêu kép, vừa rèn luyện năng lực quan sát, đánh giá hành vi vừa rèn luyện các năng lực tổng hợp rất quan trọng trong sư phạm (ngôn ngữ, giao tiếp, xử lí thông tin). Khi sinh viên góp ý, cần định hướng họ căn cứ vào mục tiêu của bài học để hiến kế đưa ra các giải pháp để giúp người dạy (hoặc tự điều chỉnh cho bản thân mình) khắc phục những hạn chế sao cho tạo cơ hội tác động hành vi của học sinh một cách hiệu quả. Không áp đặt ý kiến, kinh nghiệm chủ quan cá nhân, . Khi đưa ra nhận xét, sinh viên không nên sử dụng những câu nói như: “Nếu là tôi, tôi sẽ...” hoặc “tóm lại, chúng ta cần/ cách tốt nhất là...” Người góp ý cần đặt mình vào vị trí của người thực hiện giờ học để chia sẻ những khó khăn và những kết quả của giờ học. Trong quá trình thảo luận các sinh viên sẽ đưa ra rất nhiều giải pháp khác nhau, tuy nhiên mỗi sinh viên sẽ tự suy nghĩ và lựa chọn giải pháp phù hợp với học sinh và điều kiện học tập của lớp mình. Nếu không có chứng cứ, không có sự thảo luận sau bài học, không có kinh nghiệm rút ra. Một kết quả thực nghiệm với sinh viên lớp CLC K61, Khoa Toán - Tin học, trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Tháng 10 năm 2012, 20 sinh viên lớp CLC K61 thực hành kiến tập sư phạm tại trường THPT Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội trong hai tuần. Mục đích của đợt kiến tập này là sinh viên làm quen với môi trường giáo dục phổ thông, thực hành, rèn luyện một số kĩ năng sư phạm. Người phụ trách của đoàn đặt mục tiêu rèn kĩ năng quan sát, đánh giá hành vi của học sinh là một mục tiêu cụ thể cho sinh viên. Họp đoàn sau ngày dự giờ đầu tiên, sinh viên kiến tập gần như không phát biểu về học sinh của lớp học như thế nào, thái độ ra sao. Họ tập trung vào nhận xét giờ dạy của giáo viên. Khi câu hỏi đưa ra: - Tại sao giáo viên lại tiến hành giờ dạy như vậy? - Giờ dạy có thực sự hợp lí với học sinh? - Học sinh thu nhận được những gì sau giờ dạy... Những sinh viên thực tập đã không trả lời. Quan sát băng video quay lại buổi dự giờ, người phụ trách đoàn nhận thấy, trong số 5 sinh viên dự giờ, có tới 3 sinh viên có vẻ mặt buồn ngủ, thiếu tập trung. Phiếu dự giờ của 5 người ghi tương tự nhau, không có sự tranh cãi về tính hiệu quả của giờ dạy, chỉ mất 15 phút cho việc hội ý sau giờ dạy. 34 Rèn luyện năng lực quan sát đánh giá hành vi học sinh cho sinh viên sư phạm Người phụ trách đoàn đã chia sẻ với học sinh cách dự giờ mới, chủ yếu quan sát học sinh. Chia 5 người dự giờ thành 5 nhóm quan sát (mỗi người quan sát 3 bàn học sinh, vị trí quan sát theo gợi ý của Nghiên cứu bài học). Ghi biểu hiện hành vi của học sinh theo hoạt động học tập mà đã được giáo viên giảng dạy trao đổi trước giờ dạy (Theo phiếu quan sát 2). Sau mỗi buổi dự giờ, các phiếu dự giờ được ghi khác nhau. Năm bạn sinh viên có cảm nhận khác nhau về giờ dạy. Những bạn này lần lượt chia sẻ đánh giá của mình về kết quả học tập của học sinh mình quan sát, hồi tưởng lại tiến trình giờ dạy và cách xử lí của giáo viên. Những người dự giờ tranh luận khá sôi nổi và đưa ra được những chứng cứ. Thời gian thảo luận dù bị giới hạn, nhưng vẫn kéo dài tới 47 phút. 3. Kết luận Những kết quả nghiên cứu cho thấy đánh giá quá trình học tập của học sinh rất cần đến những thông tin từ quan sát hành vi trong lớp học. Giáo viên cũng cần những thông tin này để điều chỉnh việc giảng dạy của mình và giúp đỡ học sinh có những thay đổi tích cực trong học tập. Việc rèn luyện năng lực quan sát, đánh giá hành vi cho sinh viên sư phạm sẽ gó