Sản xuất sạch hơn và phát triển bền vững các khu công nghiệp

Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam ViÖn Khoa häc vμ C«ng nghÖ M«i tr−êng Tr−êng §¹i häc B¸ch Khoa Hμ Néi TrÇn V¨n Nh©n, SẢN XUẤT SẠCH HƠN và PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam NỘI DUNG ™ CÁC KHÁI NIỆM ™ THỰC TIỄN SXSH Ở VIỆT NAM ™ CÁC CHIẾN LƯỢC CỦA KHU CÔNG NGHIỆP SINH THÁI ™ KẾT LUẬN TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Các khái niệm ¾ Quá trình đẩy mạnh công nghiệp hoá trong thập niên qua đã mang lại những kết quả to lớn về kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng GDP cao, giai đoạn 2001 – 2005 đạt 6,89 – 8,4% (Thời báo KT số 211, 24/10/05) ¾ Công nghiệp đã đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là sự phát triển các Khu công nghiệp (KCN) và khu chế xuất (KCX) ¾ Đến cuối 10-2005 cả nước đã có 127 KCN với diện tích TN là 25.780 ha (KCN Việt Nam, số 63, 12- 2005) ¾ Kim ngạch XNK của các KCN, KCX trong năm 2004 bằng 19,3% tổng kim ngạch XNK của cả nước (KCN Việt Nam số 52, 1-2005). ¾ Gia tăng tốc độ khai thác TNTN và gây ra nhiều tác động tiêu cực đến các hệ sinh thái tự nhiên và làm giảm chất lượng môi trường ¾ Mục tiêu của Chương trình Nghị sự 21 là phát triển bền vững đất nước. TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Các khái niệm ¾ Phát triển bền vững • HiÖu qu¶ • T¨ng tr−ëng • æn ®Þnh Kinh tÕ x· héi m«i tr−êng • NghÌo • T− vÊn/ trao quyÒn • V¨n ho¸/di s¶n • §a d¹ng sinh häc/kh¶ n¨ng phôc håi. • Tμi nguyªnthiªn nhiªn • ¤ nhiÔm • B×nh ®¼ng gi÷a c¸c thÕ hÖ • Tham gia cña d©n chóng • B × n h ® ¼ n g n é i b é • C ø u t r î / v i Ö c l μ m c ã t r ä n g ® i Ó m • L−îng gi¸ • G ãp gi¸ TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Các khái niệm (tiếp) ¾ Sản xuất sạch hơn (SXSH): UNEP-UNIDO định nghĩa là sự áp dụng liên tục chiến lược phòng ngừa tổng hợp về môi môi trường vào: ƒ Các quá trình sản xuất ƒ Các sản phẩm ƒ Các dịch vụ ¾ Môc tiªu: ¾ ®−a tiÕp cËn SXSH vμo ho¹t ®éng s¶n xuÊt hμng ngμy, ®¸p øng mong muèn cña chóng ta “b¶o tån tμi nguyªn vμ gi¶m thiÓu chÊt th¶i” ¾ Ch−¬ng tr×nh NghÞ sù 21của LHQ: Dμnh sù −u tiªn lín cho giíi thiÖu c¸c ph−¬ng ph¸p SXSH, c¸c c«ng nghÖ tuÇn hoμn chÊt th¶i vμ phßng ngõa « nhiÔm ®Ó ®¹t ®−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Khu công nghiệp sinh thái ¾ Khu công nghiệp: 9 là một vùng đất được chia nhỏ thành các để các hãng/công ty cùng sử dụng cơ sở hạ tầng tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển công nghiệp sạch 9 Các TC đặc trưng của một khu công nghiệp được qui hoạch và thiết kế tốt: ƒ Là vị trí hấp dẫn các doanh nghiệp (về CSHT, DV, nhân công… ƒ Là vị trí thích hợp về sử dụng đất và môi trường ƒ Số lượng các doanh nghiệp thành công trong SXKD ƒ Quản lý và hiệu quả hoạt động môi trường tốt TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Khu công nghiệp sinh thái ¾ Áp dụng các nguyên lý của sinh thái công nghiệp ¾ KCNST là một hệ thống gồm nhiều nhà máy hoạt động độc lập nhưng kết hợp với nhau một cách tự nguyện thành hệ thống cộng sinh nhằm tăng cường hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường thông qua việc phối hợp trong quản lý môi trường và các vấn đề tài nguyên, chủ yếu thông qua giảm tiêu thụ nguyên liệu năng lượng, trao đổi và tuần hoàn chất thải. ¾ Nguyên lý cơ bản là: 9 Giảm thiểu chất thải và ô nhiễm 9 Tăng thành công trong kinh doanh TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Thực tiễn SXSH ở Việt Nam C¸c ho¹t ®éng chÝnh : ¾ Phæ biÕn th«ng tin vμ n©ng cao nhËn thøc ¾ Tr×nh diÔn kü thuËt ®¸nh gi¸ SXSH t¹i doanh nghiÖp ¾ §μo t¹o nguån nh©n lùc vμ x©y dùng n¨ng lùc quèc gia vÒ SXSH ¾ X©y dùng c¬ së ph¸p lý cho viÖc xóc tiÕn SXSH TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Hiện trạng SXSH ở Việt Nam 0 5 10 15 20 25 30 35 40 N a m D i n h H C M c i t y P h u T h o T h a i N g . . . H a N o i D a N a n g B i n h D u o n g C a M a u V u n g T a u H a i P h o n g K h a n h H o a C a n T h o D o n g N a i T h a i B i n h H a T a y B i n h D i n h B a c N i n h L o n g A n N g h e A n B e n T r e A n G i a n g B a c L i e u B a c G i a n g D o n g T h a p H a N a m H a i D u o n g H o a B i n h H u e N i n h B i n h Q . B i n h Q . N a m Q . N i n h Q . N g a i S o c T r a n g T . G i a n g V . P h u c Y e n B a i TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Hiện trạng SXSH ở Việt Nam H×nh 2: Sè DN thùc hiÖn SXSH theo c¸c n¨m 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 C¸c n¨m S è D N Ph©n bè c¸c gi¶i ph¸p SXSH (Ch−¬ng tr×nh SXSH trong ngμnh dÖt-nhuém (1999 - 2004)) Thay ®æi c«ng nghÖ 5% TuÇn hoμn 7% Qu¶n lý néi vi 26% Thay ®æi nguyªn liÖu 9% KiÓm so¸t qu¸ tr×nh 45% C¶i tiÕn thiÕt bÞ 8% TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Kết quả thực hiện SXSH ở Việt Nam C¸c th«ng sè Ngμnh GiÊy Ngμnh DÖt Gia c«ng hoμn tÊt s¶n phÈm kim lo¹i Gi¶m tû lÖ xö lý l¹i [%] tõ 5 - 30 xuèng 1 - 15 tõ 3 - 25 xuèng 1 - 17 gi¶m tõ 0,3 - 5 xuèng 0,15 - 2 Gi¶m tiªu thô n−íc [%] 8 - 40 5 - 35 15 - 30 Gi¶m tiªu thô nguyªn liÖu [%] 2 - 15 - - Gi¶m tiªu thô ho¸ chÊt [%] 2 - 60 2 - 33 5 - 50 Gi¶m tiªu thô nhiªn liÖu [%] 5 - 35 6 - 52 2 - 15 Gi¶m tiªu thô ®iÖn [%] 3 - 25 3 - 57 5 - 30 TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Kết quả thực hiện SXSH ở Việt Nam ¾ Lợi ích kinh tế :60 doanh nghiÖp thùc hiÖn ®¸nh gi¸ SXSH víi sù h−íng dÉn cña Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam (1999 - 2004): ¾ ®Çu t−: 1,15 triÖu USD ¾ tiÕt kiÖm: trªn 6 triÖu USD ¾ SXSH gióp c¶i thiÖn m«i tr−êng lao ®éng: vÝ dô c«ng ty Liªn doanh Plastic VÜnh Phó ¾ gi¶m 46% dung m«i MEK (Methyl ethyl Keton) ¾ gi¶m 29% Toluen ¾ gi¶m 25% bét PVC TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Kết quả thực hiện SXSH ở Việt Nam ¾ Hîp nhÊt ph−¬ng ph¸p luËn ®¸nh gi¸ SXSH vμ kiÓm to¸n sö dông n¨ng l−îng hiÖu qu¶ mang l¹i lîi Ých râ rÖt vÒ tiÕt kiÖm n¨ng l−îng VÝ dô: C«ng ty GiÊy B·i B»ng (2003) TT Néi dung TiÕt kiÖm 1 Tiªu thô ®iÖn 21,19% 2 Tiªu thô than 12,20% 3 Tiªu thô dÇu FO 14,31% 4 Ph¸t thải CO2, tÊn/năm 61.049 5 Chi phÝ sản xuÊt, ®ång/năm 24.116.243.000 TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Tiềm năng SXSH ở Việt Nam Ngμnh SuÊt tiªu thô hiÖn t¹i BAT TiÒm năng tiÕt kiÖm (%) Bia Tiªu thô n−íc, m3/m3 10 - 24 4-6 60 - 75 Tiªu thô ®iÖn, kWh/m3 200 - 285 120 40 - 60 DÖt Tiªu thô n−íc, m3/t 220-370 50 - 100 ≈ 70 Tiªu thô ®iÖn, kWh/kg 1,8 -11,8 1,5 - 7,5 10 - 50 GiÊy Tiªu thô n−íc, m3/t 130 - 470 10 - 15 70 - 90 Tiªu thô ®iÖn, kWh/t 740 - 1.112 600 - 700 20 - 25 TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam SXSH và KCNST ¾ SXSH và KCNST có chung mục đích và các mục tiêu ¾ Các nguyên lý của STCN áp dụng trong phát triển KCNST có thể được sử dụng như một khuôn khổ hoạt động cho việc thực hiện chiến lược SXSH ở cấp công ty ngay từ giai đoạn qui hoạch phát triển ¾Tiếp tục mở rộng việc thực hiện SXSH lên cụm các nhà máy hay một khu CN hoặc môt khu vực = STCN ¾ Trong quá trình áp dụng SXSH vào các nhà máy đang hoạt động có thể thực hiện phương châm 3R TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Các biện pháp đẩy mạnh thực hiện SXSH Dù ¸n VIE/04/064 "§Èy m¹nh c¸c dÞch vô míi vÒ SXSH th«ng qua Trung t©m VNCPC" (SECO/UNIDO, 2005 - 2007) ¾ sö dông n¨ng l−îng hiÖu qu¶ vμ CDM ¾ an toμn vμ søc khoÎ nghÒ nghiÖp (OHS) ¾ gi¶i tr×nh tr¸ch nhiÖm x· héi (CSR) ¾ thùc hiÖn c¸c c«ng −íc ®a ph−¬ng vÒ m«i tr−êng (MEAs) ¾ −u tiªn: ®¸nh gi¸ møc ®é l¹c hËu c«ng nghÖ vμ chuyÓn giao c«ng nghÖ s¹ch h¬n ¾ më réng m¹ng l−íi SXSH ë ViÖt Nam vμ ho¹t ®éng trong khu vùc ¾ x©y dùng mÉu h×nh s¶n xuÊt bÒn v÷ng trong c«ng nghiÖp TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam Các chiến lược của KCNST ™ Tổ hợp KCN vào các hệ thống tự nhiên; ™ Xây dựng các hệ thống năng lượng trong KCN; ™ Quản lý dòng nguyên vật liệu và “chất thải” cho toàn khu vực; ™ Thiết kế các dòng nước đảm bảo bảo tồn TN nước & giảm thiểu ô nhiễm; ™ Quản lý KCN một cách hiệu quả; ™ Thực hiện xây dựng thân thiện với môi trường; ™ Tổ hợp sự phát triển KCN với sự phát triển cộng đồng sở tại. TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam KÕt luËn ¾ Trong sù ph¸t triÓn l©u dμi, chiÕn l−îc SXSH lμ ph−¬ng s¸ch tèt nhÊt ®Ó kÕt hîp c¸c lîi Ých kinh tÕ vμ m«i tr−êng trong c«ng ty ; ¾ SXSH ®· ®−îc ¸p dông thμnh c«ng ë nhiÒu DN t¹i ViÖt Nam. CÇn nh©n réng c¸c kÕt qña ®· ®¹t ®−îc vμo c¸c doanh nghiÖp trong khu c«ng nghiÖp; ¾ S− t−¬ng ®ång vÒ môc ®Ých vμ môc tiªu cña SXSH vμ KCNST chÝnh lμ c¬ së cho viÖc ®Èy m¹nh ¸p dông SXSH vμo ®iÒu hμnh ho¹t ®éng cña c¸c KCN sÏ gãp phÇn tÝch cùc vμo ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c khu c«ng nghiÖp; ¾ Thùc hiÖn SXSH: mét b−íc ®Çu quan träng trong ®¸nh gi¸ vμ ®æi míi c«ng nghÖ. Nã cung cÊp c¬ së th«ng tin tin cËy cho viÖc x©y dùng chiÕn l−îc c«ng nghÖ v× PTBV nÒn c«ng nghiÖp n−íc nhμ. TrÇn V¨n Nh©n – Trung t©m S¶n xuÊt s¹ch ViÖt Nam