Số phận người phụ nữ trong tiểu thuyết của Doris Lessing

Tóm tắt Doris Lessing là nhà văn nữ người Anh đoạt giải Nobel văn học năm 2007. Bà được xem là một trong những ngòi bút tiên phong cho phong trào nữ quyền trên thế giới. Mục đích của bài viết này, người viết muốn giới thiệu về nhà văn Doris Lessing và những tiểu thuyết nổi tiếng của bà. Tiểu thuyết “Cỏ hát” và “Cuốn sổ vàng” là những tác phẩm thành công của Doris Lessing trong việc miêu tả bức tranh về người phụ nữ trong xã hội gia trưởng. Qua nhân vật của mình, Doris lessing muốn đề cao vai trò người phụ nữ trong giai đoạn đầu của phong trào đấu tranh nữ quyền trên thế giới. Trong bài viết này, chúng tôi thực hiện việc phân tích về nhân vật Mary Turner trong “Cỏ hát” và Anna Wulf trong “Cuốn sổ vàng” để làm rõ hơn yếu tố nữ quyền trong tiểu thuyết. Chúng tôi hi vọng rằng với đề tài này, người viết có thể đóng góp một phần vào việc nghiên cứu tác giả Doris Lessing cũng như một số tác phẩm của bà ở Việt Nam.

pdf9 trang | Chia sẻ: thanhle95 | Lượt xem: 254 | Lượt tải: 2download
Bạn đang xem nội dung tài liệu Số phận người phụ nữ trong tiểu thuyết của Doris Lessing, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 7 (32) - Thaùng 9/2015 72 Số phận người phụ nữ trong tiểu thuyết của Doris Lessing The destiny of women in the novel written by Doris Lessing ThS. Phạm Thị Châu Thanh Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia TP.HCM M.A. Pham Thi Chau Thanh University of Social Sciences and Humanities – National University Ho Chi Minh City Tóm tắt Doris Lessing là nhà văn nữ người Anh đoạt giải Nobel văn học năm 2007. Bà được xem là một trong những ngòi bút tiên phong cho phong trào nữ quyền trên thế giới. Mục đích của bài viết này, người viết muốn giới thiệu về nhà văn Doris Lessing và những tiểu thuyết nổi tiếng của bà. Tiểu thuyết “Cỏ hát” và “Cuốn sổ vàng” là những tác phẩm thành công của Doris Lessing trong việc miêu tả bức tranh về người phụ nữ trong xã hội gia trưởng. Qua nhân vật của mình, Doris lessing muốn đề cao vai trò người phụ nữ trong giai đoạn đầu của phong trào đấu tranh nữ quyền trên thế giới. Trong bài viết này, chúng tôi thực hiện việc phân tích về nhân vật Mary Turner trong “Cỏ hát” và Anna Wulf trong “Cuốn sổ vàng” để làm rõ hơn yếu tố nữ quyền trong tiểu thuyết. Chúng tôi hi vọng rằng với đề tài này, người viết có thể đóng góp một phần vào việc nghiên cứu tác giả Doris Lessing cũng như một số tác phẩm của bà ở Việt Nam. Từ khóa: tiểu thuyết Doris Lessing, nữ quyền, bình đẳng giới, giải Nobel văn học Abstract Doris Lessing (1919-2013) is an English famous writer who won the Nobel Prize in Literature in 2007. She is considered as a pioneer in the struggle for women's rights. Our aim of this writing is to introduce the novelist Doris Lessing and her famous novels. “The Grass Is Singing” and “The Golden Notebook” were Doris Lessing’s success in depicting the picture of women in the patriarchal society. Through her characters, Doris Lessing would like to promote the role of women in the earlier period occurred feminist movement in the world. We analyze the characters Mary Turner in “The Grass is Singing” and Anna Wulf in “The Golden Notebook” to emphasize the element of feminist in the novels. We hope that with this subject, we can contribute a part to fill the gap in the research of Doris Lessing novelist in Vietnam. Keywords: Doris Lessing’s novels, feminism, sexual equality, Nobel prize in literature 1. Mở đầu Doris Lessing (1919- 2013) là nhà văn nữ người Anh được trao giải thưởng Nobel văn học năm 2007. Bà tên thật là Doris May Tayler sinh ra trong một gia đình có bố mẹ đều là người Anh ở Persia (Iran ngày nay). Năm 1924, Doris Lessing theo gia đình chuyển đến sinh sống ở Nam Rhodesia (nay là Zimbabwe, thuộc Châu Phi). Thời thơ ấu của Doris Lessing gắn liền với cuộc sống ở một nông trại lớn và đến năm 1949, lần đầu tiên bà trở về London và định cư tại đây cho đến hết đời. Lúc nhỏ, Doris Lessing chưa từng PHẠM THỊ CHÂU THANH 73 nghĩ mình sẽ trở thành một nhà văn trong tương lai. Chính sự đam mê học hỏi và tìm tòi từ những những cuốn sách văn học mà mẹ bà mua từ nước Anh đã giúp bà tích lũy được khả năng sáng tác văn chương độc đáo. Doris Lessing để lại cho nhân loại kho tàng tác phẩm đa dạng về thể loại và đề tài phong phú, trong đó nổi bật nhất là vấn đề nữ quyền, kì thị chủng tộc và xung đột về văn hóa. “Nhà văn nữ quyền” là tên gọi mà bà được độc giả ưu ái dù bà vẫn khiêm tốn không thừa nhận danh hiệu này. Doris Lessing được biết đến qua các tiểu thuyết nổi tiếng như: “The Grass Is Singing” (Cỏ hát), “The Golden Notebook” (Cuốn sổ vàng), “The Good Terrorist” (Kẻ sát nhân tử tế), Nét đa văn hóa trong sáng tác của bà là sự đan xen truyền thống văn hóa Anh và văn hóa Nam Phi, văn hóa của người da trắng thống trị và văn hóa của người dân thuộc địa, văn hóa của tầng lớp giàu có và những người nghèo khổ trong xã hội.Ở mỗi khía cạnh của các đối tượng bà đều dùng ngôn ngữ đặc trưng để diễn đạt hành vi cư xử phù hợp với tính cách và địa vị của họ. Chẳng hạn, đối với những người chủ da trắng thống trị thì giọng văn ngạo mạn, hách dịch đầy vẻ khinh thường, giễu cợt cay độc thậm chí là tàn nhẫn. Vì đối với họ những người nô lệ da đen chỉ là những con vật ngu dốt và phải làm việc như những con gia súc trên cánh đồng. Còn đối với những người da đen làm thuê thì lời nói hết mực cung kính, thể hiện sự ngoan ngoãn, vâng lời đối với chủ nhân của họ. Chúng ta biết đến nhà văn Doris Lessing là một tác giả luôn quan tâm đến cuộc sống của người phụ nữ. Trở lại với những yếu tố tiền đề hình thành nên quan niệm nhân sinh trong ý thức của một nhà văn nhân đạo như Doris Lessing, ta thấy những yếu tố ấy không chỉ ảnh hưởng chi phối mà còn để lại dấu ấn đậm nét trong cuộc đời văn chương của bà. Thời niên thiếu, Doris Lessing sớm đã nhận thấy sự vất vả của người mẹ trong gia đình. Những thiếu thốn, khó khăn về vật chất trong cuộc sống ở vùng đất mới miền Nam Rhodesia làm người mẹ trở nên khắc nghiệt, khó tính và gay gắt. Bên cạnh đó, cuộc sống của những người phụ nữ nô lệ của gia đình đã mang đến cho Doris Lessing những sự thật về nhiều điều bất công mà họ đang chấp nhận trong xã hội thời bấy giờ. Bà hiểu rằng tuy thuộc tầng lớp nô lệ nhưng những người đàn ông trong gia đình vẫn có vai trò chủ chốt chi phối mọi hoạt động của gia đình. Thái độ gia trưởng của họ đối với người phụ nữ là sự quản lí khắt khe về vật chất lẫn tinh thần. Người phụ nữ bị phụ thuộc hoàn toàn vào người trụ cột của gia đình này. Họ hoàn toàn không có chút phản kháng. Đó là sự chấp nhận vô điều kiện, là cảm giác rất bình yên trong cuộc sống thiếu tự do này. Họ xem việc tuân thủ theo những nguyên tắc của người đàn ông trong gia đình là bổn phận, là quy luật trong gia đình như việc con gái phải nghe theo lời cha, vợ phải nghe lời chồng. Bản thân họ không có quyền thay đổi. Vai trò người phụ nữ đã kết hôn trong gia đình là làm việc quần quật từ sáng đến tối, phục vụ người đàn ông trong gia đình và chăm sóc con cái. Họ không được quyền đòi hỏi hạnh phúc riêng cho bản thân cũng như không bao giờ có được sự tự do cho riêng mình. Không những vậy, mỗi ngày họ phải chịu sự ngược đãi từ chính người chồng của mình. Anh ta có quyền chửi mắng, hành hung và ngược đãi vợ mình như một nô lệ. Từ đó, Doris Lessing sớm nhận ra dù ở tầng lớp thống trị hay bị trị thì người phụ nữ dưới chế độ gia trưởng đều chịu đựng những bất công trong cuộc sống. Những trăn trở về cuộc sống của người phụ nữ là đề tài được tìm thấy trong tiểu thuyết của Doris lessing. Vấn đề này được thể hiện qua ngòi bút đầy nội lực của bà trong nhiều SỐ PHẬN NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG TIỂU THUYẾT CỦA DORIS LESSING 74 tác phẩm đặc sắc. Tuy nhiên, trong giới hạn bài viết này, tác giả xin phép được nghiên cứu chủ yếu qua hai tác phẩm tiêu biểu của Doris Lessing, đó là tiểu thuyết “The Grass Is Singing” (Cỏ hát), “The Golden Notebook” (Cuốn sổ vàng). 2. Nội dung 2.1. Số phận người phụ nữ qua nhân vật Mary Turner trong tiểu thuyết “Cỏ hát” Tiểu thuyết “Cỏ hát” ra đời năm 1950, gồm mười một chương, là tiểu thuyết đầu tay của Doris Lessing được biên tập và xuất bản bởi Michael Joseph ở Anh vào năm 1950. Tác phẩm được nhà văn lấy cảm hứng từ bài thơ “The Waste Land” (tạm dịch “Mảnh đất hoang”) của T.S. Eliot: “Trong hố sâu giữa những ngọn núi Dưới ánh trăng mờ, đồng cỏ đang hát Trên những ngôi mộ cổ, gần nhà nguyện Có một nhà thờ trống, chỉ còn là ngôi nhà của gió. []” (Châu Thanh tạm dịch nghĩa) Nhan đề “Cỏ hát” được nhà văn Doris Lessing sử dụng để đặt tên cho tiểu thuyết của mình như một điềm báo về cuộc sống đầy bi thảm của nhân vật nữ trong tác phẩm. Tiểu thuyết “Cỏ hát” là câu chuyện của Mary Turner, vợ một người chủ đồn điền da trắng ở Châu Phi được mở đầu bằng tin tức về cái chết của Mary Turner trên một tờ nhật báo. Với biện pháp sử dụng nghệ thuật hồi tưởng, Doris Lessing đưa người đọc trở về cuộc sống trước đây của Mary Turner từ thời thơ ấu đến khi trưởng thành. Từ đó, độc giả có thể tiếp cận sự đa dạng về tính cách của Mary Turner qua từng giai đoạn của cuộc đời. Sự sáng tạo độc đáo trong tiểu thuyết của Doris Lessing đã thể hiện rõ nét qua nghệ thuật hồi tưởng ở phần mở đầu của tác phẩm. 2.1.1. Tính cách tự do, yêu cuộc sống của người phụ nữ qua nhân vật Mary Turner Trong chương hai của tiểu thuyết, Mary được giới thiệu là một người con gái rất mạnh mẽ, đầy tự tin và có năng lực. Khi chưa có gia đình, cô có công việc ổn định và kiếm được nhiều tiền. Cô thích sự tự do và có những hoạt động sôi nổi trong các câu lạc bộ nên được rất nhiều bạn bè yêu mến. Ngay cả khi đã kết hôn, thỉnh thoảng ta vẫn bắt gặp hình ảnh hết sức dịu dàng đằm thắm, rất lãng mạn, yêu cuộc sống, chan hòa với thiên nhiên. Đó là vào những khoảng thời gian của tháng 6, khi những cơn mưa đầu mùa kéo đến. Từng đám mây mù mang theo những cơn mưa nặng hạt đổ xuống nông trại. Mary trở nên hoạt bát và dễ chịu lạ thường. Cơn mưa đem đến sự êm dịu trong tâm hồn vốn đã khô cứng từ lâu. Lúc ấy vùng thảo nguyên khô cằn với những cây bụi thưa thớt lại đắm chìm trong màn sương hiếm hoi của buổi sớm tinh mơ. Mary sung sướng bắt lấy những màn sương dịu nhẹ trong lòng bàn tay mình. Những lúc như thế tâm hồn của Mary trở nên nhẹ nhõm hơn bao giờ hết. Vào những ngày ấy, Mary và Dick cùng đi dạo trên những khoảng đất trống của nông trại rộng lớn. Cô cũng thích ngắm cảnh vật vào buổi bình minh. Trong không gian thật yên tĩnh ánh lên vẻ đẹp lạ lùng của một ngày mới. Cảm giác của cô những lúc như vậy thật hạnh phúc. Bằng nghệ thuật miêu tả thiên nhiên rất chân thật và đầy hình tượng xen lẫn việc mô tả cảm xúc nhân vật rất tinh tế, Doris Lessing mang đến cho người đọc sự trong sáng của cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp. Qua đó tác giả làm nổi bật tính cách trẻ trung, năng động thể hiện nội tâm của nhân vật Mary Turner. 2.1.2. Sự cam chịu của người phụ nữ trong cuộc sống khắc nghiệt và bất công trong tiểu thuyết “Cỏ hát” Nhân vật Mary Turner là hiện thân cho những người phụ nữ đang bị áp bức trong xã hội thời bấy giờ. Qua những chi tiết miêu tả về nhân vật, Doris Lessing cho PHẠM THỊ CHÂU THANH 75 thấy hôn nhân là nguyên nhân hủy hoại cuộc sống của Mary. Nhân vật Mary đã đánh mất đi tất cả tuổi thanh xuân, công việc tốt mà nhiều người mơ ước để kết hôn với Dick, một nông dân da trắng. Cuộc sống mới ở trang trại vốn không dễ dàng như cô từng mong đợi. Đó là cả một khoảng thời gian trống rỗng và vô vị. Công việc hàng ngày của cô là trang trí lại nhà cửa, sơn tường, may quần áo. Cô đọc lại những cuốn sách mà cô đã rất nhiều lần trước khi kết hôn nhưng vẫn không hết thời gian và không thể xua tan nỗi cô đơn trống vắng ngự trị trong tâm hồn. Trong khi chồng của cô chưa bao giờ nghĩ đến việc giúp cô thực hiện những ước mơ của mình. Trái lại, anh ta luôn theo đuổi kế hoạch kinh doanh mới trên chính trang trại của mình nhưng chẳng bao giờ thành công. Sự cam chịu của Mary không chỉ từ người chồng của mình. Nhà văn Doris lessing cũng chú ý đến một yếu tố ảnh hưởng đến tâm lí của nhân vật đó là yếu tố thời tiết, đó là sự nóng bức đến không chịu được. Sức nóng của vùng sa mạc qua ngòi bút của Doris Lessing tăng dần đến mức dữ dội. Người quản lí mới của gia đình Mary là ông Tony Marston cũng phải thốt lên “cơn nóng ở nơi đây đủ sức khiến cho bất kì ai cũng có thể trở nên điên loạn” (Cỏ hát, trang 28). “Ngay cả những con chim cũng ngưng tiếng hót vào buổi sớm ban mai lúc bảy giờ vì cơn nóng dữ dội này” (Cỏ hát, trang 60). Và Mary đã nghĩ đến việc “mang một cái mũ ngay cả khi ở trong nhà” (Cỏ hát, trang 66). Khủng khiếp đến mức khi chồng của cô, Dick muốn nuôi mấy con lợn thì cô đã cảnh báo ngay “Tôi hi vọng những con lợn không cảm thấy nóng bức” (Cỏ hát, trang 89) và chúng ta sớm nhận ra những con lợn này sớm đã bị cái nóng thiêu đốt và không thể sống lâu hơn. Thế nhưng việc cô sử dụng nước tắm để làm dịu cơn nóng cũng bị Dick quản lí nghiêm ngặt. Anh ta cho đó là việc làm xa xỉ vì ở vùng sa mạc khô cằn này nước cũng quý như vàng. Anh ta tỏ thái độ gay gắt đối với Mary: “Cô đang dùng nước để làm gì?” Dick hỏi với vẻ mặt tức tối đầy hoài nghi khó chịu, giống như cô ta đã phạm phải một tội lỗi. “Cái gì, lãng phí nó như vậy hả?” Dick lại hỏi. “Tôi không đang lãng phí nó”. Mary trả lời một cách lạnh lùng. “Tôi nóng nực quá không chịu nổi. Tôi chỉ muốn làm mát cơ thể mình.” (Cỏ hát, trang 75) Có thể nói, nhà văn Doris Lessing không chỉ mô tả hình ảnh người phụ nữ trong xã hội đang phải đối phó với những khó khăn trong cuộc sống mà qua đó khắc họa tính cách chấp nhận số phận của họ. Không chỉ riêng Mary là nạn nhân của thực trạng xã hội hiện thời. Bằng ngòi bút của mình, Doris Lessing đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống người phụ nữ trong xã hội thuộc địa miền nam Rhodesia. Bà dẫn dắt độc giả trở về thời thơ ấu của Mary qua những dòng hồi ức của cô về người mẹ, đó là người phụ nữ sống chủ yếu phụ thuộc vào người chồng của mình. Tuổi thơ bất hạnh của cô phải đối mặt với người cha nghiện rượu suốt ngày chửi rủa và theo đó là hình ảnh một người mẹ luôn phiền muộn. Hai người chị song sinh của cô không may bị bệnh qua đời trong cảnh khốn khó. Có lần, người mẹ khốn khổ ấy phải ăn cắp tiền mua rượu của chồng để mua thức ăn cho dàn con đang sắp chết đói. Rồi sau đó bà bật khóc trên chiếc rổ may vá một cách thương tâm. Ám ảnh về cuộc sống nghèo khó của mình, Mary đã rời bỏ gia đình rất sớm để sống tự lập. Nó như một cuộc trốn chạy khỏi cuộc sống kinh hoàng mà cô không mong muốn phải đối mặt. Sự khắc nghiệt và bất công mà người phụ nữ chịu đựng được tiếp tục thể hiện qua nhân vật vợ của Charlie Slatter, một SỐ PHẬN NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG TIỂU THUYẾT CỦA DORIS LESSING 76 người hàng xóm của Mary. Dù nhờ vào người chồng của mình mà cô có thể ở trong ngôi nhà lớn, có ba đứa con đang học trường đại học và có cuộc sống thật thoải mái nhưng cô ta cũng trải qua khoảng thời gian khó khăn nhất trong cuộc sống. Cô đã có quãng đời khó khăn và cô đơn. Cô nhớ rất rõ về những tủi nhục của sự nghèo khó của thời thơ ấu (Cỏ hát, trang 75). Vì vậy, cô nhìn Mary bằng sự đồng cảm thật sự, và gợi nhớ về quá khứ của mình” (Cỏ hát, trang 75,76). Như vậy, với cách khắc họa hình tượng nhân vật độc đáo, Doris Lessing không những mang đến cho người đọc hình tượng nhân vật chính là người phụ nữ đầy cam chịu nhưng vẫn khao khát tự do mà bên cạnh đó, những nhân vật nữ khác cũng được nhà văn rất quan tâm. Doris Lessing đã xây dựng nên tuyến nhân vật có cùng cảnh ngộ để phác họa nên một bức tranh xã hội về số phận người phụ nữ thời bấy giờ. 2.1.3. Ý thức phản kháng và đấu tranh của người phụ nữ Những cảm xúc dồn nén và trải nghiệm dằn vặt của người phụ nữ trong tác phẩm của Doris Lessing dường như có tính kế thừa. Người đọc có thể nhận thấy điều đó qua hình tượng người mẹ của Mary Turner truyền đến đời cô. Định kiến thời đại buộc người phụ nữ chấp nhận số phận của mình. Thế nhưng Doris Lessing không chỉ đồng cảm sâu sắc với số phận người phụ nữ trong xã hội mà bà còn thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ. Bà đã xây dựng nhân vật Mary với sự khao khát tự do và ý thức vươn ra khỏi những quy luật khắt khe của cuộc sống hiện tại để tìm lại hạnh phúc cho chính mình. Với tính cách tự do, phóng khoáng, Mary tìm thấy một sự đồng cảm ở tình yêu với Mosses – người làm công da đen bản xứ. Có lẽ, với Mary, đây là cách duy nhất để cô có thể thoát khỏi cuộc sống bế tắc và ngột ngạt của mình. Dù dự đoán được mối quan hệ bất chính với Mosses sẽ dẫn đến cái chết nhưng Mary vẫn chấp nhận. Cô bất lực chờ đón cái chết từ Mosses: “Cô ấy mở miệng để nói, và khi cô làm như vậy, cô nhìn thấy đôi bàn tay của anh ta đang nắm chặt một vật dài và cong, nâng lên ngang đầu và cô biết đã quá trễ. Tất cả quá khứ của cô trôi qua, và đôi môi của cô mở ra như cầu khẩn, nhưng cô bật ra một tiếng thét, nhưng tiếng thét nhanh chóng được kết thúc bởi một bàn tay đen đúa ấn chặt vào miệng của cô ta.” (Cỏ hát, trang 236) Cái chết của nhân vật Mary như một hồi chuông gióng lên về đỉnh điểm của những áp bức, bất công đối với người phụ nữ trong xã hội. Đứng trước nỗi tuyệt vọng về số phận của nhân vật nữ trong tiểu thuyết “Cỏ hát”, Doris Lessing đã chọn cho nhân vật mình cái chết. Nhưng nỗi ám ảnh của nhân vật luôn đọng lại trong lòng người đọc qua bao thế hệ. Khi mô tả cái chết của Mary Turner, Doris Lessing đã dùng một loạt các động từ để chỉ hành động giết người ghê sợ của Mosses, từ đó vẽ nên một bức tranh đầy bi thảm cho kết cục của số phận người phụ nữ trong xã hội. Những lời văn của bà đã thể hiện sự cảm thông sâu sắc với số phận người phụ nữ và nhận nhiều sự đồng cảm của người đọc. 2.2. Số phận người phụ nữ trong tiểu thuyết “Cuốn sổ vàng” qua nhân vật Anna Wulf 2.2.1. Những thăng trầm trong cuộc sống của Anna Wulf Một tiểu thuyết nổi tiếng khác của Doris Lessing mà chúng ta thấy vấn đề nữ quyền được làm rõ là tiểu thuyết “The Golden Notebook” (Cuốn sổ vàng). Tiểu thuyết “Cuốn sổ vàng” của Doris Lessing lần đầu tiên được xuất bản năm 1962 bởi Michael Joseph. “Cuốn sổ vàng” được hợp thành từ bốn cuốn nhật kí “The Black Notebook” (Cuốn sổ màu đen),“The Red PHẠM THỊ CHÂU THANH 77 Notebook”(Cuốn sổ màu đỏ),“The Yellow Notebook”(Cuốn sổ màu vàng) và“The Blue Notebook” (Cuốn sổ màu xanh). Nhân vật chính của tác phẩm là Anna Wulf. Cô là người nắm giữ bốn cuốn sổ này. Trong đó, “Cuốn sổ màu đen” viết về những kỉ niệm của Anna khi còn ở miền Nam Rhodesia, Châu Phi trước và trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Anna viết về những suy nghĩ của mình và các thành viên khác của Đảng cộng sản đối với vấn đề phân biệt chủng tộc. “Cuốn sổ màu đỏ” ghi lại cuộc đời hoạt động chính trị của Anna trong Đảng Cộng Sản Anh ở Châu Phi.“Cuốn sổ màu vàng” viết về những nỗi đau trong tình yêu của Anna. “Cuốn sổ màu xanh” được Anna dành cho những trang nhật kí cá nhân nơi cô ghi lại những kỉ niệm, những ước mơ và cảm xúc trong cuộc sống. Dường như những thăng trầm trong cuộc sống đã tiếp thêm sức mạnh và nhiệt huyết cho tiếng nói đấu tranh bảo vệ người phụ nữ của Doris Lessing trong tác phẩm của mình. Bà khẳng định rằng: “Tôi ủng hộ về chủ đề giải phóng phụ nữ bởi vì phụ nữ là những người thuộc tầng lớp thấp trong xã hội.” (Cuốn sổ vàng, trang 8). Tiểu thuyết “Cuốn sổ vàng” gắn với phong trào giải phóng phụ nữ những năm 1960 và 1970. Vì vậy, nhân vật Anna Wulf và Molly được mô tả là những người phụ nữ tự do. Cũng giống như Mary Turner, cuộc sống của nhân vật Anna trong tiểu thuyết “Cuốn sổ vàng” chất chứa nhiều bất công và đau khổ mà những người phụ nữ trong xã hội gia trưởng luôn phải gánh chịu. Nhưng ở Anna, sự bứt phá về tính cách đã tạo nên một nhân vật đầy cá tính, quyết đoán hơn và không chấp nhận số phận. Cô là mẫu người phụ nữ hiện đại. Cô đã tìm đến công việc viết văn như một cách thể hiện quan điểm tự do của mình. Trong tác phẩm “ Những người phụ nữ tự do”, Anna cho rằng “đây là một câu chuyện với tựa đề là “Người phụ nữ tự do” nhưng được viết về hai người phụ nữ mà chính họ dần dần nhận ra rằng, họ không thật sự tự do” (Cuốn sổ vàng, trang 274). Anna phải trải qua những khắc nghiệt trong cuộc sống bất bình đẳng của một người phụ nữ thời bấy giờ và sớm trở thành một bà mẹ đơn thân chịu nhiều điều tiếng của dư luận xã hội. Những ngày đầu sống trong cảnh đơn chiếc với đứa con bé bỏng của mình, Anna đã khóc thương cho cuộc tình ngắn ngủi ấy. Người đàn ông ấy rời xa Anna đã để lại trong cô một nỗi đau không thể lãng