Soạn thảo hợp đồng dân sự

1SOẠN THẢO HỢP ĐỒNG DÂN SỰ Thạc sĩ Dương Tuấn Lộc 2I. Tổng quan về hợp đồng II. Các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng III. Soạn thảo hợp đồng 3I. TỔNG QUAN VỀ HỢP ĐỒNG 1. Khái niệm và bản chất của hợp đồng 2. Lịch sử phát triển 3. Pháp luật Việt Nam về hợp đồng 4KHÁI NiỆM & BẢN CHẤT CỦA HỢP ĐỒNG – hợp đồng là sự thoả thuận của các bên nhằm làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền,và nghĩa vụ dân sự Có sự biểu lộ ý chí và thống nhất ý chí của ít nhất hai bên chủ thể Nhằm làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ Phải được thể hiện dưới một hình thức phù hợp với quy định của pháp luật 5LỊCH SỬ Quan niệm của phương Tây – Tự do hợp đồng Mức độ can thiệp của nhà nước vào quá trình hình thành hợp đồng Chủ nghĩa trọng thức Tăng cường các quy định nhằm bảo vệ người tiêu dùng 6PHÁP LUẬT HỢP ĐỒNG Ở VIỆT NAM Pháp lệnh Hợp đồng Dân sự Pháp lệnh Hợp đồng Kinh tế BLDS 1995 BLDS 2005 Luật Thương mại 2005 7Bộ luật dân sự quy định địa vị pháp lý, chuẩn mực pháp lý cho cách ứng xử của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác; quyền, nghĩa vụ của các chủ thể về nhân thân và tài sản trong các quan hệ dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động (sau đây gọi chung là quan hệ dân sự). 8II. HIỆU LỰC CỦA HỢP ĐỒNG 1. Các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng 2. Hợp đồng vô hiệu và hậu quả pháp lý 9ĐIỀU KIỆN CÓ HIỆU LỰC CỦA HỢP ĐỒNG 1. Chủ thể tham gia hợp đồng có năng lực chủ thể phù hợp; 2. Mục đích và nội dung của hợp đồng không vi phạm điều cấm của pháp luật, không trái đạo đức xã hội; 3. Người tham gia hợp đồng hoàn toàn tự nguyện. 4. Hình thức hợp đồng là điều kiện có hiệu lực của giao dịch trong trường hợp pháp luật có quy định. 10 II.1 CHỦ THỂ CỦA HỢP ĐỒNG Đối với tổ chức, doanh nghiệp: Có chức năng phù hợp với hợp đồng sẽ ký kết. Kiểm tra theo Quyết định thành lập/Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh/Giấy phép đầu tư. Khi cần thiết còn phải kiểm tra văn bản chấp thuận của cơ quan chủ quản. Đối với cá nhân: Có năng lực giao kết hợp đồng. Kiểm tra theo CMND/hộ chiếu/hộ khẩu. 11 Vụ “khu đất vàng” Trần Hưng Đạo – Phạm Ngũ Lão – Nguyễn Thái Học, TPHCM HỘI ĐỒNG ĐẤU THẦU KHÔNG RÀNH LUẬT Tất cả hồ sơ liên quan đến việc dự thầu “khu đất vàng” sẽ vô hiệu nếu Ngân hàng Đầu tư Phát triển Việt Nam (BIDV) là người đứng đầu liên danh Thái Sơn Trước áp lực của dư luận, ngày 17-4, Hội đồng Đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư cho “khu đất vàng” Trần Hưng Đạo – Phạm Ngũ Lão – Nguyễn Thái Học buộc phải mở hồ sơ liên quan đến liên danh Thái Sơn, đơn vị trúng thầu. Tuy nhiên, từ hồ sơ này đã bộc lộ những vấn đề cần phải xem xét lại một cách nghiêm túc về trách nhiệm của Hội đồng Đấu thầu trong việc xét thầu. 12 Phạm quy vì BIDV đứng đại diện liên danh “Nếu BIDV đứng đầu liên danh, xem như tất cả hồ sơ liên quan đến việc tham gia đấu thầu và cả kết quả trúng thầu có thể xem như vô hiệu bởi BIDV đã phạm luật!”- luật sư Lê Thành Kính, Văn phòng Luật sư Lê Nguyễn, khẳng định. Ông Kính giải thích: Nếu căn cứ vào khoản 2 điều 9 về Điều lệ tổ chức và hoạt động theo Quyết định số 54/QĐ-HĐQT BIDV (ngày 12-8-2002), thì BIDV không được trực tiếp kinh doanh bất động sản. Nếu BIDV đứng đầu liên danh thì đơn vị này phải bảo đảm tư cách pháp nhân của mình, nhưng ở đây cho thấy đơn vị này chưa đáp ứng được điều kiện trên. Cụ thể là đã trực tiếp đầu tư vào dự án bất động sản trên và điều này xem như phạm quy. Cũng theo luật sư Kính, nếu xem xét sự việc trên theo góc độ đơn dự thầu là một giao dịch dân sự thì căn cứ điều 122 của Bộ Luật Dân sự, giao dịch dân sự này chỉ có hiệu lực khi có đủ các điều kiện: Người tham gia giao dịch có năng lực hành vi dân sự... Còn trong trường hợp này, BIDV đã không đủ năng lực hành vi dân sự, như vậy căn cứ vào điều 127 Bộ Luật Dân sự xem như các giao dịch trên đã vô hiệu. 13 NỘI DUNG CỦA HỢP ĐỒNG 1. Điều khoản cơ bản: không thể thiếu khi giao kết 2. Điều khoản thông thường: các bên có thể thỏa thuận hoặc không, trong trường hợp không có thỏa thuận thì áp dụng quy định sẵn có của pháp luật 3. Điều khoản tùy nghi: do các bên chủ động xác lập tạo thuận lợi cho việc thực hiện hợp đồng 14 II.2 NỘI DUNG CỦA HỢP ĐỒNG 1. Đối tượng của hợp đồng là tài sản phải giao, công việc phải làm hoặc không được làm; 2. Số lượng, chất lượng; 3. Giá, phương thức thanh toán; 4. Thời hạn, địa điểm, phương thức thực hiện hợp đồng; 5. Quyền, nghĩa vụ của các bên; 6. Trách nhiệm do vi phạm hợp đồng; 7. Phạt vi phạm hợp đồng; 15 HỢP ĐỒNG THUÊ ĐẤT ĐIỀU 1 GIẢI THÍCH TỪ NGỮ ĐIỀU 2 NỘI DUNG VÀ THỜI HẠN THUÊ ĐẤT ĐIỀU 3 TIỀN THUÊ ĐẤT ĐIỀU 4 BÀN GIAO ĐẤT ĐIỀU 5 XÂY DỰNG CƠ SỞ HẠ TẦNG KỸ THUẬT CỦA BÊN B ĐIỀU 6 CƠ SỞ HẠ TẦNG CHUNG, CÔNG TRÌNH TIỆN ÍCH CHUNG ĐIỀU 7 PHÍ QUẢN LÝ HẠ TẦNG ĐIỀU 8 PHÍ QUẢN LÝ HỒ SƠ ĐIỀU 9 PHÍ DỊCH VỤ VÀ NGHĨA VỤ TÀI CHÍNH CỦA BÊN B ĐIỀU 10 PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN ĐIỀU 11 GIẤY CHỨNG NHẬN QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT ĐIỀU 12 QUYỀN CỦA BÊN B ĐỐI VỚI LÔ ĐẤT THUÊ 16 ĐIỀU 13 QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA BÊN A ĐIỀU 14 QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA BÊN B ĐIỀU 15 BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG ĐIỀU 16 CHUYỂN RỦI RO ĐIỀU 17 TRÁCH NHIỆM DO VI PHẠM NGHĨA VỤ ĐIỀU 18 CHẤM DỨT HỢP ĐỒNG ĐIỀU 19 THÔNG BÁO ĐIỀU 20 NGUYÊN TẮC PHÁP LÝ ĐIỀU 21 BẢO MẬT ĐIỀU 22 BẤT KHẢ KHÁNG ĐIỀU 23 HIỆU LỰC CỦA HỢP ĐỒNG ĐIỀU 24 CAM KẾT CỦA CÁC BÊN ĐIỀU 25 GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐIỀU 26 VĂN BẢN HỢP ĐỒNG 17 CÁC ĐIỀU KHOẢN CẦN LƯU Ý Điều khoản định nghĩa Các điều khoản về loại trừ trách nhiệm Các điều kiện chấm dứt/ hủy bỏ hợp đồng Giải quyết tranh chấp 18 ĐƠN PHƯƠNG CHẤM HỦY BỎ HỢP ĐỒNG Căn cứ Điều kiện mà các bên đã thoả thuận hoặc pháp luật có quy định Thủ tục Bên chủ động phải thông báo ngay cho bên kia, nếu không thông báo mà gây thiệt hại thì phải bồi thường Hiệu lực Từ thời điểm bên kia nhận được thông báo Hậu quả Những phần đã thực hiện vẫn có giá trị Xử lý như hợp đồng vô hiệu 19 5.4 Chaám döùt hôïp ñoàng 5.4. 1 Hôïp ñoàng naøy seõ ñöôïc chaám döùt theo thôøi haïn neâu trong Khoaûn 2.2, bao goàm caû ñieàu khoaûn môû roäng, ngoaøi tröø tröôøng hôïp chaám döùt sôùm hôn thôøi haïn hôïp ñoàng theo nhö ñieàu khoaûn 5.4.2 ñeán 5.4.5 neâu döôùi ñaây. 5.4. 2 Neáu moät trong hai beân vi phaïm nghieâm troïng hôïp ñoàng naøy nhöng nhöõng thieät haïi ñoù coù theå khaéc phuïc ñöôïc, thì beân khoâng vi phaïm seõ göûi vaên baûn thoâng baùo neâu roõ vi phaïm naøy cho beân vi phaïm vôùi thôøi gian saùu möôi (60) ngaøy ñeå söûa chöõa vi phaïm ñoù. 5.4. 3 Trong tröôøng hôïp moät beân vi phaïm nghieâm troïng hôïp ñoàng naøy nhöng nhöõng thieät haïi ñoù khoâng theå khaéc phuïc ñöôïc hoaëc khoâng tieán haønh söûa chöõa vi phaïm vaät chaát trong voøng saùu möôi (60) ngaøy keå töø ngaøy nhaän ñöôïc thoâng baùo vi phaïm, thì beân khoâng vi phaïm coù quyeàn chaám döùt Hôïp ñoàng Quaûn lyù naøy baèng vieäc thoâng baùo tröôùc vôùi thôøi haïn chín möôi (90) ngaøy. 20 5.4.4 Trong tröôøng hôïp chaám döùt Hôïp Ñoàng naøy vì baát kyø lyù do gì, ngay laäp töùc Beân A seõ traû laïi moïi thieát bò, vaät lieäu vaø caùc taøi saûn khaùc thuoäc veà Beân Bù; vaø töø ngaøy chaám döùt hôïp ñoàng trôû ñi khoâng ñöôïc quyeàn tham chieáu ñeán baát kyø taøi lieäu tieáp thò naøo cuûa Beân B, hoaëc khoâng ñöôïc gôïi yù baèng baát kyø hình thöùc naøo raèng Beân B vaãn coøn lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù vaø tieáp thò Döï aùn. 5.4.5 Neáu Beân A muoán chaám döùt hôïp ñoàng vì baát cöù lyù do gì, thì Beân A phaûi coù nghóa vuï thoâng baùo cho Beân B truôùc ít nhaát laø saùu muôi ( 60) ngaøy. 5.4.6 Vieäc chaám döùt hôïp ñoàng naøy seõ khoâng aûnh höôûng ñeán quyeàn cuûa baát cöù beân naøo trong vieäc yeâu caàu boài thöôøng thieät haïi hay 21 CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP Thương lượng, hòa giải Thông qua Tòa án Thông qua trọng tài thương mại 22 Trong trường hợp các bên không đạt được thoả thuận nhằm giải quyết tranh chấp, bất kỳ và tất cả các tranh chấp phát sinh giữa các bên theo hoặc có liên quan đến Hợp đồng Vay này, bao gồm các tranh chấp liên quan đến sự tồn tại, xây dựng, diễn giải, tính hợp pháp hoặc chấm dứt Hợp đồng Vay này, sẽ được đưa đến và được giải quyết cuối cùng thông qua thủ tục tố tụng trọng tài của Phiên xử Trọng tài bên cạnh Phòng Kinh tế của Cộng hoà Czech và Phòng Nông nghiệp của Công hoà Czech tại Prague theo các quy tắc của các cơ quan này, và bởi 3 trọng tài viên được chỉ định phù hợp với các quy tắc này. Ngôn ngữ dùng trong xét xử trọng tài sẽ là tiếng Anh và nơi xét xử sẽ là Prague, Cộng hoà Czech. 23 II.3 TÍNH TỰ NGUYỆN – CÁC TRƯỜNG HỢP VI PHẠM Lừa dối Đe dọa Nhầm lẫn Không nhận thức về hành vi Giả tạo 24 II.4 HÌNH THỨC CỦA HỢP ĐỒNG Các hình thức theo luật định Hình thức và vấn đề hiệu lực của hợp đồng Sự liên kết của văn bản hợp đồng và các tài liệu đàm phán (The Manor) 25 Hợp đồng dân sự có thể được giao kết bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể, khi pháp luật không quy định loại hợp đồng đó phải được giao kết bằng một hình thức nhất định. Trong trường hợp pháp luật có quy định hợp đồng phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực, phải đăng ký hoặc xin phép thì phải tuân theo các quy định đó. 26 Điều 492. Hình thức hợp đồng thuê nhà ở Hợp đồng thuê nhà ở phải được lập thành văn bản, nếu thời hạn thuê từ sáu tháng trở lên thì phải có công chứng hoặc chứng thực và phải đăng ký, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. 27 HỢP ĐỒNG BẰNG VĂN BẢN Các loại văn bản: văn bản viết, thông điệp điện tử, fax. Công chứng, chứng thực hợp đồng – Công chứng Nhà nước – Công chứng tư – UBND có thẩm quyền 28 Hợp đồng không bị vô hiệu trong trường hợp có vi phạm về hình thức, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác Toà án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác quyết định buộc các bên thực hiện quy định về hình thức của giao dịch trong một thời hạn; quá thời hạn đó mà không thực hiện thì giao dịch vô hiệu. 29 HỢP ĐỒNG VÔ HIỆU Vô hiệu khi vi phạm một trong các điều kiện có hiệu lực. Việc tuyên bố hợp đồng vô hiệu thuộc thẩm quyền của Tòa án Tùy từng trường hợp mà hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu hoặc không. Hợp đồng có thể vô hiệu tuyệt đối/tương đối, toàn bộ/từng phần 30 HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA HỢP ĐỒNG VÔ HỆU Hợp đồng vô hiệu không có giá trị pháp lý, không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ của các bên từ thời điểm giao kết. Khi hợp đồng bị vô hiệu thì các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận; nếu không hoàn trả được bằng hiện vật thì hoàn trả bằng tiền. Bên có lỗi làm hợp đồng vô hiệu mà gây ra thiệt hại cho bên kia phải bồi thường thiệt hại. Việc hợp đồng chính vô hiệu không đương nhiên làm hợp đồng phụ vô hiệu 31 III. SOẠN THẢO HỢP ĐỒNG 1. Soạn dự thảo hợp đồng 2. Đàm phán, sửa đổi bổ sung dự thảo 3. Hòan thiện - ký kết hợp đồng 32 Hầu hết các công ty ở các nước phát triển luôn đề cao quy trình soạn thảo và ký kết hợp đồng, hợp đồng thương mại của họ rất chi tiết, chặt chẽ và dự liệu cả những tình huống hiếm khi xảy ra. Ví dụ: ông Bill Gate, trong một lần phỏng vấn các ứng viên thi tuyển vào Tập đoàn Microsoft đã đặt câu hỏi: “Theo các bạn đâu là yếu tố duy trì sự ổn định và thành công của các hoạt động kinh doanh ngày nay ? ” Một ứng viên tiêu biểu đã trả lời: “Đó chính là tính chặt chẽ của hợp đồng”. Nhiều người khi đó đã nghi ngờ tính nghiêm túc trong câu trả lời của ứng viên này, nhưng Bill Gate không nghĩ vậy. Ông đã cho ứng viên này điểm tối đa và nhận anh ta vào làm việc. 33 CÁC LƯU Ý Tránh sử dụng hợp đồng mẫu Chuẩn bị dự thảo hợp đồng trước khi đàm phán Tính liên kết giữa các văn bản hợp đồng chính và phụ lục Các điều khoản mở 34 Điều 408. Phụ lục hợp đồng 1. Kèm theo hợp đồng có thể có phụ lục để quy định chi tiết một số điều khoản của hợp đồng. Phụ lục hợp đồng có hiệu lực như hợp đồng. Nội dung của phụ lục hợp đồng không được trái với nội dung của hợp đồng. 2. Trong trường hợp phụ lục hợp đồng có điều khoản trái với nội dung của điều khoản trong hợp đồng thì điều khoản này không có hiệu lực, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Trong trường hợp các bên chấp nhận phụ lục hợp đồng có điều khoản trái với điều khoản trong hợp đồng thì coi như điều khoản đó trong hợp đồng đã được sửa đổi. Phương thức đàm phán Tiếp cận hợp tác Tiếp cận cạnh tranh 35 GIAI ĐOẠN ĐÀM PHÁN Chuẩn bị: Thu thập thông tin Chuẩn bị chiến lược Chuẩn bị kế hoạch Đàm phán trực tiếp 36