Sự kiểm soát và lệch lạc xã hội

Bài 8Sự Kiểm Soát & Lệch Lạc Xã HộiI/Thế nào là kiểm soát xã hội và lệch lạc xã hội 1. Thế nào lệch lạc xã hội? 2. Thế nào là kiểm soát xã hội?II/Các lý thuyết về lệch lạc xã hội 1. Những giải thích sinh vật học về tội phạm 2. Các lối giải thích tâm lý học về lệch lạc xã hội 3. Các lý thuyết chức năng 4. Các lý thuyết mâu thuẫn 5. Các lý thuyết tương tácIII/ Tội phạm và sự kiểm soát xã hộiKIẾN THỨC CẦN ĐẠT ĐƯỢCI/Thế nào là kiểm soát xã hội- và lệch lạc xã hộiThế nào lệch lạc xã hội? Lệch lạc (deviance) là lối ứng xử vi phạm các quy tắc chuẩn mực của một xã hội hay một tổ chức nhất định Nhãn: khái niệm người lệch lạc được gán cho những ai vi phạm hay chống lại những chuẩn mực được đánh giá cao nhất của xã hội.Đặc biệt là văn hoá của tầng lớp thống trị.Thế nào lệch lạc xã hội?1.2.Đặc điểm lệch lạc xã hộiLệch lạc xã hội phong phú đa dạng tuỳ thuộc vào nền văn hoáTùy thuộc vào bối cảnh xã hộiThay đổi theo thời gianThay đổi theo không gianLệch lạc xã hội mang tính mơ hồ TRANG PHỤC CỦA MỘT SỐ PHỤ NỮ CHÂU ÂU TRONG NGÀY CƯỚI1.2 Biểu hiện của lệch lạc xã hộiHành vi dị thườngTệ nạn xã hộiTội phạm1.4.Phân loại lệch lạc xã hộiSự lệch lạc của cấp độ cá nhânSự lệch lạc của một nhómSự lệch lạc ở cấp độ định chế1.5 Quan điểm nghiên cứu xã hội học về lệch lạc xã hội:Nghiên cứu sự lệch lạc hướng tới những người vi phạm các chuẩn mực trong xã hội. Không quan tâm đến những người có những đặc điểm khác thường về mặt cơ thể.Đặc biệt các nghiên cứu hướng vào những sự lệch lạc có tính cách tội phạm. Tuy nhiên có nhiều quan niệm khác nhau về yếu tố cấu thành và xử lý tội phạmMức độ mà các thành viên đồng ý hay không đồng ý về một hành vi nào đó là lệch lạc có thể xếp theo mức độ mạnh yếu.KIỂM SOÁT XÃ HỘI(Social control)2. Kiểm soát xã hội là gì?Là những phương thức mà một xã hội ngăn ngừa sự lệch lạc.Trừng phạt những người có hành vi lệch lạcTheo Janovita kiểm soát xã hội là khả năng các nhóm hay cả xã hội cố gắng điều tiết chính mình 2.2.Phân loại kiểm soát xã hội:Kiểm soát từ bên trong (nội tâm) VD: Cá nhân tự nội tâm hóa, tôn giáo ....Kiểm soát từ bên ngoàiKiểm soát không chính thứcKiểm soát chính thứcII/ Các lý thuyết về lệch lạc xã hộiNhững giải thích sinh vật học về tội phạm:Cesare Lombroso: Liên hệ hình dáng bên ngoài với hành vi tội phạmPatricia Jacobs: Mối liên hệ giữa hành vi tội phạm với thừa một nhiễm sắc thể Y ở nam giớiNhận xét:Quan điểm này đã ảnh hưởng đến những giải thích xã hội học về lệch lạc xã hội.Đem lại những tác động không tích cực cho đời sống xã hộiII/ Các lý thuyết về lệch lạc xã hội (tt)2. Những giải thích tâm lý học về lệch lạc xã hộiFreud: hành vi lệch lạc do sự không quân bình trong bộ máy tâm thứcWalter Reckless và Simon Dinitz:Giải thích mối tương quan giữa đặc tính nhân cách và các hành vi phạm pháp của thanh thiếu niên theo lối tiếp cận tâm lýNhận xét:Lối tiếp cận tâm lý học phần nào lý giải được mối tương quan giữa khuôn mẫu nhân cách với hành vi lệch lạc trên bình diện cá nhân.Chưa giải thích được sự tác động của yếu tố văn hoá, quyền lực và uy tín xã hội đến hành vi lệch lạc.II/ Các lý thuyết về lệch lạc xã hội3. Lý thuyết chức năngTheo quan điểm của Durkheim:Lệch lạc là không chỉ vấn đề cá nhân mà là một vấn đề xã hội.Lệch lạc là do ít có tính hội nhập xã hội và xã hội rơi vào tình trạng phi chuẩn mực (anomie).Anomie xuất phát từ sự kết hợp của hai từ trong tiếng Hy Lạp: an (sự thiếu vắng) và nomos (luật lệ, trật tự, cấu trúc). Anomie được hiểu là chỉ sự rối loạn, chỉ sự vô tổ chức do không tuân thủ các quy tắc chuẩn mực nơi cá nhânTheo Durkheim, tình trạng phi chuẩn mực là là hệ quả của quá trình phân công lao động.Nguyên nhân?Những mục tiêu không còn mang tính tậpGiá trị thể dưới tác động của của chuyên môn hóaTrong tác phẩm Tự Tử (1897), Dukheim cho rằng tình trạng anomie là đặc trưng của bối cảnh xã hội đó, những ham muốn cá nhân có thể bộc lộ tự do. Sự ràng buộc với tập thể yếu là lý do dẫn đến tự tử.Sự lệch lạc có tác dụng khẳng định giá trị, chuẩn mực của nền văn hoá.E.Durkheim(1859 –1917)Theo quan điểm của Robert Meton: Ông giải thích thuyết chức năng trên cơ sở con người đã thích ứng như thế nào với những đòi hỏi của xã hội.Mục đích của ông là khám phá sự tác động của cơ cấu xã hội lên hành vi lệch lạc.Hành vi lệch lạc xuất phát từ việc cá nhân không thừa nhận những mục đích và những phương tiện do xã hội đề ra đặt ra để đạt được mục đích đóCaùc haïng ngöôøi:Muïc ñích :Phöông tieän:Tuaân thuû: + +Canh taân: + -Nghi thöùc chuû nghóa: - +Ruùt khoûi xaõ hoäi: - -Noãi loaïn: + - + -Nhận xét về lý thuyết chức năng:Lý thuyết này bị chỉ trích rằng đã lý tưởng hoá về giá trị được chia sẻ bởi mọi thành viên trong xã hội. Lý thuyết này không giải thích sự lệch lạc dưới góc độ phân tầng xã hộiII/ Các lý thuyết về lệch lạc xã hội4. Các lý thuyết mâu thuẫnLý thuyết xung đột văn hoá theo quan điểm của Daniel Bell: nghiên cứu những phương thức hình thành quy tắc xung đột trong hoàn cảnh khuyến khích những hoạt động tội phạm Daniel Bell cho rằng có sự mâu thuẫn giữa nền đạo đức chính thức của văn hóa quần chúng và đạo đức thanh giáo trong xã hội Mỹ.Lý thuyết mácxít: phân tích xung đột dựa trên quyền lực và xung đột giai cấp.Lối tiếp cận mâu thuẫn cho rằng định nghĩa thế nào là lệch lạc thường dựa trên khả năng nhóm có quyền lực lớn nhất trong xã hội nhằm thiết lập ước muốn của họSteven Spitzer khẳng định những chuẩn mực xã hội đều nhằm củng cố cho hệ thống kinh tế của một xã hội nào đó và vi phạm sự củng cố này đều bị coi là lệch lạcEdwin Sutherland đã đưa ra một công trình nghiên cứu về tội phạm của giới cổ cồn trắng.Nhận xét về lý thuyết mâu thuẫn: Lý thuyết này đã không lý giải được sự hình thành và phát triển của lệch lạc.II/ Các lý thuyết về lệch lạc xã hội5. Các lý thuyết tương tácLý thuyết tương tác lý giải sự nảy sinh và phát triển của sự lệch lạc. Sự lệch lạc nảy sinh trong những nền văn hóa riêng và sản sinh trong quá trình gán nhãnII/ Các lý thuyết về lệch lạc xã hội5. Các lý thuyết tương tácC.Shaw và Henry Mckay đã nhận tỉ lệ thanh thiếu niên phạm pháp cao hơn những nơi khác. Lý giải điều này E.H.Sutherand cho rằng nền văn hóa của nhóm, tổ chức đã hợp pháp hóa các hành vi lệch lạcQuan điểm của H. Becker:Có nhiều bước khác nhau đi vào con đường lệch lạc nhưng bước đi có tính chất quyết định khi cá nhân bị bắt gặp là lệch lạc và bị gán nhãn công khai là lệch lạc.Chambliss:nghiên cứu về nhóm thanh niên băng đảng để củng cố nhận định của Becker. Ông đưa ra kết luận rằng dù cả hai băng nhóm ở tầng lớp trên và tầng lớp dưới có hành vi lệch lạc sơ cấp nhưng chỉ có nhóm ở tầng lớp dưới bị gán nhãn cho rằng là lệch lạc Kết quả của việc gán nhãn này là những người bị gán nhãn tiếp tục hành vi lệch lạc (hành vi lệch lạc thứ cấp: secondary deviance)Nhận xét: Lý thuyết không nghiên cứu chính sự lệch lạc mà phản ứng đối với hành vi lệch lạc