Tài chính công ĐH Chương 3

11/12/2009 1 HÀNG HÓA CÔNG VÀ CHI TIÊU CÔNG PGS.TS. SỬ ĐÌNH THÀNH 11/12/2009 2 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU „Hàng hóa công „Chi tiêu công „Đánh giá chi tiêu công „Quản lý chi tiêu công 11/12/2009 3 KHÁI NIỆM HÀNG HÓA CÔNG „Tiêu dùng chung - không cạnh tranh. „Tính không loại trừ 11/12/2009 4 KHÁI NIỆM HÀNG HÓA CÔNG „Tùy theo mức độ thỏa mãn của 2 tính chất trên: „Hàng hóa công thuần túy (Pure public goods) „Hàng hóa công không thuần túy (Impure public goods) „Hãy so sánh các loại hàng hóa „Thư viện „Ngọn hải đăng (lighthouse) „Quân sự 11/12/2009 5 PHÂN LOẠI HÀNG HÓA CÔNG Bảng 3.1 Xác định hàng hóa công thuần túy và không thuần túy Hàng hóa có cạnh tranh trong tiêu dùng hay không ? Có Không Hàng hóa có loại trừ hay không? Có Kem Truyền hình cáp Không Đường dành cho người đi bộ ở thành phố Quốc phòng 11/12/2009 6 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG „Tại sao chính phủ phải cung cấp hàng hóa công ? „Nguyên nhân là do sự thất bại của khu vực tư: „ Vấn đề người hưởng tự do không trả tiền ; „Chi phí giao dịch và phí người sử dụng. „=> Cung cấp không đầy đủ hàng hóa công =>làm giảm phúc lợi của xã hội 11/12/2009 7 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG Qc Soá löôït ñi qua caàu Qe Qm Soá löôït khoâng ñi qua caàu do thu phí P Nhu caàu ñi laïi Khaû naêng caây caàu Giaù E 0 A Toån thaát phuùc lôïi Đoái vôùi haøng hoùa coù theå loaïi tröø qua giaù (maø coù chi phí bieân söû duïng baèng 0), vieäc aùp ñaët giaù tuy coù theå thöïc hieän ñöôïc nhöng khoâng coù hieäu quaû, vì gaây ra toån thaát phuùc lôïi xaõ hoäi 11/12/2009 8 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG „ Hoặc tư nhân cung cấp hàng hóa công sẽ làm tăng chi phí Qm LöôïngQe Q0 P Ñöôøng caàu Giaù E 0 A C E F B Chi phí saûn suaát Chi phí giao dòch 11/12/2009 9 XÁC ĐỊNH MỨC TỐI ƯU CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG Q -kem P – kem 0 QB SMB =DB+J QL $2 S=SMC $3 DBDJ QJ Xem xét cung cấp tối ưu hàng hóa tư 11/12/2009 10 XÁC ĐỊNH MỨC TỐI ƯU CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG „ Hàng hóa tư, cung cấp tối ưu khi chi phí biên bằng lợi ích biên (giá cả thị trường): „ Gỉa sử, PC= 1; MCc = 1; thì : ICIC J CIC B CIC MCPMRSMRS === ,, C IC C ICJ CIC B CIC P P MC MCMRSMRS === ,, 11/12/2009 11 XÁC ĐỊNH MỨC TỐI ƯU CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG $2 Q – tên lửa P – tên lửa 0 SMB=DB+J $4 S=SMC $6 DB DJ 1 $3 $1 5 11/12/2009 12 XÁC ĐỊNH MỨC TỐI TƯU CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG „Hàng hóa công cung cấp tối ưu: chi phí biên bằng tổng tỷ lệ thay thế biên xã hội MRS MCM C i i M,∑ = 11/12/2009 13 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG „Chính phủ cung cấp hàng hóa công: „Khó khăn: tổng hợp sở thích của công chúng và chuyển thành quyết định chính sách công. „Hơn nữa, chính sách công được quyết định trong bối cảnh kinh tế chính trị. „Khu vực tư có thể khắc phục vấn đề người hưởng tự do thông qua các mô hình: Từ thiện; Lòng nhiệt thành; Sự ham muốn hàng hóa công…. 11/12/2009 14 KHÁI NIỆM CHI TIÊU CÔNG „Chi tiêu công phản ánh trị giá của các loại hàng hóa mà chính phủ mua vào để qua đó cung cấp các loại hàng hóa công cho xã hội nhằm thực hiện các chức năng của nhà nước. „Chi tiêu công thực hiện chính sách tái phân phối thu nhập 11/12/2009 15 „Căn cứ chức năng vĩ mô của nhà nước „Xây dựng cơ sở hạ tầng. „Toà án và viện kiểm soát. „Hệ thống quân đội và an ninh xã hội. „Hệ thống giáo dục. „Hệ thống an sinh xã hội. „Hỗ trợ cho các doanh nghiệp. „Hệ thống quản lý hành chính nhà nước. „Chi tiêu viện trợ nước ngoài, ngoại giao. „Chi khác. PHÂN LOẠI CHI TIÊU CÔNG 11/12/2009 16 PHÂN LOẠI CHI TIÊU CÔNG „Căn cứ vào tính chất kinh tế „Chi thường xuyên „Chi đầu tư „Chi khác „Căn cứ quy trình lập ngân sách „Chi tiêu công theo các yếu tố đầu vào „Chi tiêu công theo các yếu tố đầu ra 11/12/2009 17 ƒSự phát triển vai trò chính phủ ƒGánh vác thêm nhiệm vụ mới ƒXã hội hóa các rủi ro „Sự thay đổi quan niệm tổng quát về tài chính công ƒKinh tế tự do cạnh tranh chuyển sang kinh tế thị trường. ƒThuyết gia trưởng hay phụ quyền (Paternalism) CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHI TIÊU CÔNG 11/12/2009 18 ĐÁNH GIÁ CHI TIÊU CÔNG ƒMục đích đánh giá: ƒGiúp cho chính phủ sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực tài chính công thông qua ưu tiên hóa các khoản chi tiêu nhằm đem lại lợi ích thiết thực vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội. 11/12/2009 19 NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ CHI TIÊU CÔNG „Về tổng thể, đánh giá chi tiêu công là một quá trình phân tích trên hai khía cạnh: „Mặt định tính: Lựa chọn những loại hàng hóa công mà chính phủ nên cung cấp cho xã hội. „Mặt định lượng: Xem xét chi phí bỏ ra để cung cấp hàng hóa công và lợi ích mà hàng hóa công mang lại. 11/12/2009 20 „Về chi tiết, đánh giá chi tiêu công được tiến hành theo các bước: „ Phân tích tổng thể chương trình chi tiêu công „ Phân tích chi tiết thất bại của thị trường (độc quyền, thất bại thị trường, ngoại tác, thông tin bất cân xứng) „Xác lập những hình thức can thiệp của chính phủ (tổ chức sản xuất, trợ cấp, ủy thác). „Đánh giá tính hiệu quả (tác động đến khu vực tư và nền kinh tế) „Đánh đổi giữa công bằng và hiệu quả NỘI DUNG ĐÁNH GIÁ CHI TIÊU CÔNG 11/12/2009 21 BÀI TẬP „ Bài 1: Rodolfo và Mimi cùng ở chung 1 phòng. Bảng dưới cho thấy nhiệt độ trong phòng, lợi ích biên đối với Rodolfo, lợi ích biên đối với Mimi và chi phí biên „ Giải thích nhiệt độ trong căn phòng này là hàng hóa công? „ Xác định nhiệt độ hiệu quả của căn phòng Nhiệt độ MB Ro MB Mimi MC 66 8 12 14 67 7 10 17 68 5 8 21 69 2 6 26 70 1 3 32 11/12/2009 22 „ Bài 2: Cho một ví dụ về vấn đề “ người hưởng tự do mà không trả tiền” Bạn có giải pháp gì để khắc phục hay không? „ Bài 3: Các loại hàng hóa dưới đây, loại nào là hàng hóa công, loại nào là hàng hóa tư. Tại sao: „ Vùng hoang d㠄 Cung cấp nước đô thị „ Giáo dục y tế cộng đồng „ Ti vi công cộng „ Internet cung cấp lịch trình các chuyến bay BÀI TẬP 11/12/2009 23 Bài tập „ Bài 4: Một vài hàng hóa và dịch vụ được cung cấp bởi chính phủ; còn những hàng hóa và dịch vụ còn lại do khu vực tư cung cấp . Anh chị hãy cho biết sự khác nhau căn bản của 2 cách tài trợ này. Cũng là một hàng hóa và dịch vụ, nhưng tại sao vào thời điểm này thì chính phủ cung cấp trực tiếp, nhưng vào thời gian khác thì chính phủ để cho khu vực tư cung cấp. 11/12/2009 24 Bài tập „ Bài 5: Nhu cầu của Bill về hamburgers là Q = 20- 20p và Ted là Q’ = 10-p „ Viết phương trình lợi ích biên xã hội của hàng hóa hamburgers „ Nếu như hamburgers là hàng hóa công. Hãy viết phương trình lợi ích biên xã hội của hàng hóa này. 11/12/2009 25 Bài tập „ Bài 6: Giả sử có 10 người, mỗi người có đường cầu Q = 20-4p về điện đường; và 10 người, mỗi người có đường cầu Q’ = 8 – p điện đường. Chi phí biên cung cấp hàng hóa này là 6 $. „ Mức sản xuất xã hội tối ưu là gì? Nó được xác định như thế nào? „ Có bao điện đường nên được sản xuất?