Tư tưởng, hệ tư tưởng phản ánh tồn tại xã hội, là sản phẩm của quá trình hoạt động
thực tiễn của cá nhân, cộng đồng, xã hội, là mặt biểu hiện cơ bản nhất của ý thức xã
hội. Ý thức xã hội gồm các cấp độ: tâm lý xã hội và hệ tư tưởng.
- Mục đích của quá trình nhận thức của con người là nhằm phục vụ cho hoạt động
thực tiễn, nên trong ý thức của mỗi người thực tiễn không hoàn toàn chỉ dừng lại ở các
khái niệm, mà từ các khái niệm đó hình thành nên những chủ kiến, dự định chỉ đạo
hành động của họ.
- Như vậy, tư tưởng là phạm trù thuộc lĩnh vực ý thức, là kết quả của quá trình nhận
thức hiện thực khách quan, trở thành kinh nghiệm và sự hiểu biết trong tâm trí mỗi con
người, trở thành những chủ kiến, dự định, chương trình, kế hoạch, chi phối hành động
của họ.
- Trong xã hội có giai cấp, tư tưởng mang tính giai cấp. C.Mác, F.Ăngghen viết:" Mỗi
giai cấp mới thay thế cho giai cấp thống trị trước mình đều nhất thiết phải bảo vệ lợi ích
của mọi thành viên trong xã hội, hay nói một cách trừu tượng: phải gắn cho những tư
tưởng của bản thân mình một hình thức phổ biến, phải biểu hiện những tư tưởng đó
thành những tư tưởng duy nhất có giá trị phổ biến "[1]. Trong hoạt động thực tiễn, con
người có sự giao tiếp với nhau và do đó có tác động qua lại lẫn nhau về nhận thức và
mục đích hoạt động. Vì vậy, trong xã hội tồn tại một cách khách quan quan hệ tư
tưởng. Đó là sự tác động qua lại giữa người và người về tư tưởng.
96 trang |
Chia sẻ: thuychi16 | Lượt xem: 1363 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tài liệu tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác tuyên giáo tuyên truyền viên cơ sở, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐỀ CƯƠNG TÀI LIỆU TẬP HUẤN, BỒI DƯỠNG
TÀI LIỆU TẬP HUẤN, BỒI DƯỠNG
NGHIỆP VỤ CÔNG TÁC TUYÊN GIÁO
TUYÊN TRUYỀN VIÊN CƠ SỞ
.
CHUYÊN ĐỀ 1:
CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG Ở CƠ SỞ.
Nguyễn Trung Công- TT.BDCT Huyện Phú Giáo
Công tác tư tưởng ở cơ sở là một bộ phận hợp thành trong hoạt động lãnh đạo của tổ
chức Đảng, là một nội dung công tác trọng yếu của hệ thống chính trị cơ sở. Nâng cao
chất lượng công tác tư tưởng ở cơ sở là khâu cực kỳ quan trọng để phát động phong
trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam là một bộ phận cấu thành rất quan
trọng trong hoạt động lãnh đạo của Đảng, là hoạt động truyền bá và phát triển sáng tạo
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước nhằm xây dựng thế giới quan khoa học, nhân sinh quan
cộng sản, giá trị đạo đức đúng đắn, xây dựng niềm tin và lối sống lành mạnh, tiến bộ,
tạo sự thống nhất cao trong toàn Đảng, sự đồng thuận trong nhân dân, xây dựng khối
đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy tính chủ động và sáng tạo của các tầng lớp nhân
dân, thực hiện thắng lợi mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, phấn
đấu“dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”.
I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ TƯ TƯỞNG VÀ HỆ TƯ TƯỞNG
1. Tư tưởng.
- Tư tưởng, hệ tư tưởng phản ánh tồn tại xã hội, là sản phẩm của quá trình hoạt động
thực tiễn của cá nhân, cộng đồng, xã hội, là mặt biểu hiện cơ bản nhất của ý thức xã
hội. Ý thức xã hội gồm các cấp độ: tâm lý xã hội và hệ tư tưởng.
- Mục đích của quá trình nhận thức của con người là nhằm phục vụ cho hoạt động
thực tiễn, nên trong ý thức của mỗi người thực tiễn không hoàn toàn chỉ dừng lại ở các
khái niệm, mà từ các khái niệm đó hình thành nên những chủ kiến, dự định chỉ đạo
hành động của họ.
- Như vậy, tư tưởng là phạm trù thuộc lĩnh vực ý thức, là kết quả của quá trình nhận
thức hiện thực khách quan, trở thành kinh nghiệm và sự hiểu biết trong tâm trí mỗi con
người, trở thành những chủ kiến, dự định, chương trình, kế hoạch, chi phối hành động
của họ.
- Trong xã hội có giai cấp, tư tưởng mang tính giai cấp. C.Mác, F.Ăngghen viết:" Mỗi
giai cấp mới thay thế cho giai cấp thống trị trước mình đều nhất thiết phải bảo vệ lợi ích
của mọi thành viên trong xã hội, hay nói một cách trừu tượng: phải gắn cho những tư
tưởng của bản thân mình một hình thức phổ biến, phải biểu hiện những tư tưởng đó
thành những tư tưởng duy nhất có giá trị phổ biến "[1]. Trong hoạt động thực tiễn, con
người có sự giao tiếp với nhau và do đó có tác động qua lại lẫn nhau về nhận thức và
mục đích hoạt động. Vì vậy, trong xã hội tồn tại một cách khách quan quan hệ tư
tưởng. Đó là sự tác động qua lại giữa người và người về tư tưởng.
Vì mục đích của mình, các giai cấp, các tầng lớp trong xã hội đã chủ động tác động vào
tư tưởng của các giai cấp, tầng lớp khác, để thuyết phục, lôi kéo họ đi theo mình trong
hoạt động thực tiễn, hoạt động đó gọi là quá trình tư tưởng.
Quá trình tư tưởng tồn tại một cách khách quan trong xã hội, bao gồm các hoạt động
"sản xuất" ra hệ tư tưởng, truyền bá hệ tư tưởng trong xã hội và cổ vũ, động viên, lôi
cuốn quần chúng đi theo mình. Sự tồn tại khách quan của quá trình tư tưởng trong xã
hội là cơ sở để tiến hành công tác tư tưởng.
Tư tưởng có những đặc điểm chủ yếu là:
- Là phạm trù thuộc ý thức xã hội, do tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội, nên tư
tưởng phụ thuộc vào tồn tại xã hội. Thực tiễn xã hội thay đổi, tư tưởng cũng bị thay đổi
theo.
- Do con người có khả năng nắm bắt quy luật vận động của xã hội, định hướng được
tương lai, nên có tư tưởng tiên tiến, vượt trước so với tồn tại xã hội, có tác dụng thúc
đẩy xã hội phát triển. Ngược lại, do gắn liền với lợi ích và sự lạc hậu tương đối của ý
thức xã hội so với tồn tại xã hội, nên có tư tưởng bảo thủ, lạc hậu, kìm hãm sự phát
triển xã hội.
- Do con người luôn luôn hành động có mục đích, trước hết là vì lợi ích, nên tư tưởng
con người gắn liền với lợi ích và đấu tranh tư tưởng gắn liền với đấu tranh giai
cấp.F.Ăngghen viết:" Tất cả mọi cuộc đấu tranh trong lịch sử, không kể nó diễn ra trên
địa hạt tôn giáo, triết học hay trên bất kỳ một địa hạt nào khác, thực ra chỉ là biểu hiện ít
nhiều rõ rệt của cuộc đấu tranh giai cấp trong xã hội".[2]
2. Hệ tư tưởng.
- Hệ tư tưởng là hệ thống các quan điểm của một giai cấp về quan hệ giữa người với
người và con người với tự nhiên, phản ánh những vấn đề và những xung đột xã hội.
Hệ tư tưởng là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng và xét cho cùng, nó phản ánh
những quan hệ kinh tế, quan hệ xã hội đang tồn tại.
Theo định nghĩa trên có thể nhấn mạnh mấy điểm chínhh của hệ tư tưởng là:
+ Trong xã hội có giai cấp, hệ tư tưởng là của một giai cấp nhất định, không có hệ tư
tưởng chung của mọi giai cấp.
+ Hệ tư tưởng thể hiện thế giới quan, phương pháp luận và mục tiêu đấu tranh của giai
cấp để giành hoặc giữ chính quyền.
+ Hệ tư tưởng phản ánh vị trí, lợi ích của một giai cấp, chiến lược, sách lược đấu tranh
để giành lấy hoặc bảo vệ lợi ích của giai cấp đó trong xã hội.
+ Hệ tư tưởng mà chúng ta đang truyền bá, giáo dục và phát triển là chủ nghĩa Mác-
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Chủ nghĩa Mác - Lênin là thế giới quan, phương pháp
luận, là hệ tư tưởng tiên tiến của thời đại ngày nay; là nền tảng tư tưởng, lý luận của
cách mạng xã hội chủ nghĩa và đường lối, chính sách của các Đảng Cộng sản. Tư
tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ
bản của cách mạng Việt Nam, là sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-
Lênin vào điều kiện nước ta.
- Trong các xã hội có giai cấp, tất cả các giai cấp đều có tư tưởng riêng, nhưng chỉ có
giai cấp nào đại diện cho một phương thức sản xuất mới có hệ tư tưởng riêng biệt, tư
tưởng của họ mới có khả năng trở thành hệ tư tưởng.
Trong lịch sử xã hội loài người đã tồn tại 4 hệ tư tưởng, đó là:
+ Hệ tư tưởng của giai cấp chủ nô, đại diện cho phương thức sản xuất chiếm hữu nô
lệ.
+ Hệ tư tưởng của giai cấp địa chủ, phong kiến đại diện cho phương thức sản xuất
phong kiến.
+ Hệ tư tưởng của giai cấp tư sản đại diện cho phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa.
+ Hệ tư tưởng của giai cấp vô sản, đại diện cho phương thức sản xuất Cộng sản tương
lai.
- Quá trình hình thành hệ tư tưởng của một giai cấp gắn liền với sự trưởng thành của
giai cấp đó, trước hết là sự ý thức được lợi ích của mình, qua đó mà tự giác, đoàn kết
tham gia đấu tranh vì lợi ích chung. Nhưng tư tưởng của một giai cấp không tự động
trở thành hệ tư tưởng, mà cần có những hoạt động về lý luận, thực tiễn của các vĩ
nhân, nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn để xây dựng nên. Hệ tư tưởng của giai cấp
chủ nô hình thành qua hoạt động của những nhà triết học cổ đại. Hệ tư tưởng phong
kiến ở Trung Quốc hình thành qua các "nhà Nho". Ở Ấn Độ, qua các nhà hoạt động tôn
giáo...Hệ tư tưởng tư sản hình thành qua các nhà " triết học ánh sáng" thế kỷ XVIII. Hệ
tư tưởng vô sản hình thành qua các nhà cách mạng vĩ đại, như C.Mac, F.Ăngghen,
V.I.Lênin. Hồ Chí Minh...
Trong xã hội có giai cấp, các giai cấp thống trị tìm mọi cách để làm cho hệ tư tưởng
của họ chiếm địa vị thống trị trong tư tưởng xã hội. Các giai cấp bị trị có tư tưởng riêng
biệt, nhưng chỉ với những giai cấp nhất định trong điều kiện nhất định mới có hệ tư
tưởng. Giai cấp nô lệ, giai cấp nông dân có tư tưởng riêng của mình, nhưng không có
hệ tư tưởng, do họ không đại diện cho một phương thức sản xuất. Chỉ có giai cấp vô
sản, sinh ra từ quá trình công nghiệp hóa trong xã hội tư bản, đại diện cho một phương
thức sản xuất mới đang xuất hiện những tiền đề cần thiết trong xã hội đó, nên họ là giai
cấp bị trị duy nhất có hệ tư tưởng riêng biệt. Phong trào đấu tranh của giai cấp công
nhân là cơ sở vật chất để hình thành nên hệ tư tưởng của giai cấp công nhân. Hoạt
động lý luận và thực tiễn của những nhà tư tưởng của giai cấp vô sản, dù xuất thân từ
thành phần giai cấp nào, tự nguyện đấu tranh vì lợi ích của giai cấp vô sản đã xây dựng
nên hệ tư tưởng của giai cấp vô sản.
Công tác tuyên giáo là cụm từ chỉ các hoạt động tham mưu, chỉ đạo, kiểm tra của tổ
chức đảng về lĩnh vực tư tưởng, văn hoá và khoa giáo. Công tác tuyên giáo được tiến
hành tại tất cả các cấp, các ngành, các địa phương, cơ quan, đơn vị, trường học, lực
lượng vũ trang, trong đó công tác tuyên giáo ở cơ sở có vai trò đặc biệt quan trọng
bởi vai trò nền tảng của cơ sở trong hệ thống chính trị nước ta.
II. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG
1. Khái niệm.
Công tác tư tưởng là hoạt động có mục đích của một giai cấp, một chính đảng nhằm
xây dựng, xác lập, phát triển, hoàn thiện hệ tư tưởng, phổ biến, truyền bá hệ tư tưởng
của giai cấp, chính đảng trong quần chúng, định hướng giá trị, tạo niềm tin và thúc đẩy
quần chúng hành động vì lợi ích của mình.
Trong xã hội luôn luôn tồn tại quan hệ tư tưởng. Đó là sự tác động tự phát hay tự giác
của người này, giai cấp này vào tư tưởng của người khác, giai cấp khác và ngược lại.
Trong xã hội có phân chia giai cấp, các giai cấp đối kháng nhau về những lợi ích căn
bản có yêu cầu "sản xuất " ra hệ tư tưởng để luận chứng cho sự tồn tại và lợi ích của
giai cấp họ, truyền bá hệ tư tưởng đó trong xã hội để gây ảnh hưởng, lôi cuốn, thúc đẩy
quần chúng hành động theo mình. Vì vậy, trong xã hội xuất hiện các quá trình tư tưởng:
xây dựng, hoàn thiện, phát triển, phổ biến hệ tư tưởng.
Các giai cấp thống trị, thông qua đội ngũ những nhà tư tưởng và hệ thống các thiết chế
tư tưởng luôn luôn tìm mọi cách tác động, chi phối các quan hệ tư tưởng và quá trình
tư tưởng, nhằm biến hệ tư tưởng của giai cấp mình thành hệ tư tưởng thống trị trong
đời sống xã hội. Ngược lại, các giai cấp bị trị cũng có thể thông qua các nhà tư tưởng
của giai cấp mình hình thành nên hệ tư tưởng và truyền bá hệ tư tưởng đó qua nhiều
con đường khác nhau ( hợp pháp và không hợp pháp, công khai và bí mật) đến quần
chúng.
* Các hình thái (bộ phận cấu thành) của công tác tư tưởng:
Khi xem xét công tác tư tưởng như là một quá trình liên tục, V.I.Lênin xác định có ba
hình thái chủ yếu là:
- Hình thái lý luận.
Đây là khâu đầu tiên của quá trình tư tưởng, nhằm "sản xuất" ra hệ tư tưởng, không
ngừng phát triển và hoàn thiện hệ tư tưởng để đáp ứng với yêu cầu của thực tiễn. Hình
thái lý luận bao gồm công tác nghiên cứu lý luận nhằm giải quyết những yêu cầu của
thực tiễn, bổ sung và hoàn thiện hệ thống lý luận đã có, chỉ đạo vận dụng vào trong
thực tiễn phong phú và đa dạng, trở thành đường lối, quan điểm phù hợp với yêu cầu
thực tiễn trong mỗi thời kỳ. Nghiên cứu lý luận luôn luôn gắn liền với tổng kết thực tiễn,
vì "thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý". Hình thái lý luận còn bao gồm giáo dục lý luận
trong xã hội.
- Hình thái tuyên truyền.
Đây là hoạt động chủ yếu để phổ biến, truyền bá hệ tư tưởng lý luận, đường lối, quan
điểm của Đảng trong Đảng và trong xã hội. Mục đích của tuyên truyền là để hệ tư
tưởng chiếm đị vị thống trị trong xã hội.
- Hình thái cổ động.
Đó là hoạt động cổ vũ, động viên quần chúng, lôi kéo quần chúng tham gia các phong
trào hành động, biến tư tưởng, nhận thức của quần chúng thành hoạt động thực tiễn.
Đây là khâu "chuyển hóa" nhận thức thành hành động của công tác tư tưởng.
* Các yếu tố trong công tác tư tưởng:
- Chủ thể công tác tư tưởng
Chủ thể công tác tư tưởng là những giai cấp, những tổ chức, những cộng đồng xã hội
mà lợi ích của họ gắn liền với các hoạt động tư tưởng. Nó bao gồm chủ thể của hệ tư
tưởng (một giai cấp, một chính đảng); các cơ quan và thiết chế tư tưởng được chủ thể
hệ tư tưởng tổ chức ra, có chức năng sáng tạo, bảo quản, lưu giữ, truyền bá hệ tư
tưởng (thường đồng nhất với hệ thống chính trị của giai cấp cầm quyền) và các nhà tư
tưởng.
Trong xã hội ta, chủ thể công tác tư tưởng là toàn Đảng (bao gồm toàn thể đảng viên
trên các vị trí công tác của mình), toàn bộ hệ thống chính trị, trong đó, ban tuyên giáo
các cấp là một trong những lực lượng chuyên trách làm công tác tư tưởng.
- Khách thể của công tác tư tưởng.
Khách thể của công tác tư tưởng là đối tượng chịu sự tác động về mặt tư tưởng của
chủ thể. Khách thể của công tác tư tưởng theo ý nghĩa đó trước hết là nhận thức, thái
độ, niềm tin và hành động của các cá nhân, tập thể, giai cấp, tầng lớp...trong toàn xã
hội. Khách thể của công tác tư tưởng còn là ý thức xã hội, các quan hệ xã hội, quan hệ
giữa người với người đang tồn tại trong xã hội.
Xét theo mối quan hệ của công tác tư tưởng trong Đảng và trong xã hội, cán bộ, đảng
viên vừa là chủ thể, vừa là khách thể của công tác tư tưởng.
- Nội dung công tác tư tưởng.
Nội dung công tác tư tưởng là các mặt hoạt động mà chủ thể công tác tư tưởng phải
tiến hành nhằm thực hiện mục đích đặt ra.
Tổng hợp các hình thái và xuất phát từ mục đích của công tác tư tưởng, nội dung của
công tác tư tưởng bao gồm:
+ Nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, hình thành và phát triển hệ tư tưởng, lý luận,
vận dụng các quan điểm lý luận để xác định đường lối, quan điểm, chủ trương, giải
pháp trong mỗi thời kỳ. (Ở cấp cơ sở chủ yếu là tổng kết thực tiễn).
+ Giáo dục lý luận chính trị, hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học,
nhân sinh quan cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân.
+ Tuyên truyền và cổ động chính trị trong xã hội, vận động, thuyết phục, tổ chức, cổ vũ,
động viên quần chúng, làm cho hệ tư tưởng vô sản chiếm địa vị thống trị trong tư tưởng
xã hội.
+ Lãnh đạo và chỉ đạo hoạt động của các thiết chế công tác tư tưởng (các cơ quan
nghiên cứu lý luận, các nhà trường, phương tiện thông tin đại chúng, hoạt động văn
hóa, văn nghệ...), thực hiện công tác tư tưởng.
+ Đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
- Phương pháp công tác tư tưởng của Đảng.
Phương pháp công tác tư tưởng của Đảng là con đường, cách thức mà chủ thể sử
dụng để truyền đạt và đối tượng sử dụng để lĩnh hội, tiếp nhận nội dung. Phương pháp
công tác tư tưởng có nhiều loại, nhưng có thể khái quát thành 3 nhóm:
+ Nhóm phương pháp dùng lời nói.
+ Nhóm các phương pháp trực quan.
+ Nhóm các phương pháp thực tiễn
- Phương tiện công tác tư tưởng.
Phương tiện công tác tư tưởng là những công cụ công tác của chủ thể và công cụ mà
nhờ nó đối tượng tiếp nhận, lĩnh hội nội dung. Ở nước ta, khi tiến hành công tác tư
tưởng thường sử dụng 5 nhóm phương tiện ( kênh) sau đây:
+ Hệ thống trường, lớp của Đảng, các đoàn thể chính trị, giáo dục quốc dân và công
tác giáo dục lý luận chính trị trong hệ thống đó.
+ Các phương tiện thông tin, tuyên truyền đại chúng.
+ Hệ thống báo cáo viên, tuyên truyền viên do Đảng tổ chức, lãnh đạo, quản lý từ
Trung ương đến cơ sở.
+ Các thiết chế văn hóa và hoạt động của các thiết chế đó, như nhà văn hoá...
+ Sinh hoạt, hội họp của các tổ chức đảng, chính quyền và đoàn thể...
- Hiệu quả công tác tư tưởng.
Hiệu quả công tác tư tưởng được đánh giá thông qua những chuyển biến nhận thức tư
tưởng của các giai cấp, tầng lớp và toàn xã hội, thể hiện trong những kết quả kinh tế,
chính trị, xã hội, phong trào...theo các mức độ sau: Hiệu quả lâu dài, hiệu quả trước
mắt, hiệu quả trực tiếp...
Đánh giá hiệu quả của công tác tư tưởng được thực hiện bằng nhiều hình thức. Về
nhận thức, có thể đánh giá hiệu quả công tác tư tưởng qua điều tra dư luận xã hội. Về
thực tiễn, hiệu quả công tác tư tưởng được đánhh giá qua các hành động cách mạng
của quần chúng, các phong trào, sự chuyển biến trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội ,văn
hóa...
2. Vị trí, vai trò của công tác tư tưởng ở cơ sở.
a. Vị trí: công tác tư tưởng ở cơ sở là một bộ phận hợp thành trong hoạt động lãnh đạo
của tổ chức đảng, là một mặt công tác trọng yếu của chính quyền và các tổ chức, đoàn
thể chính trị ở cơ sở. Công tác tư tưởng ở cơ sở có vị trí và ý nghĩa hết sức quan trọng
trong việc giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với sự phát triển kinh tế,
chính trị, văn hóa - xã hội ở cơ sở; xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện.
b. Vai trò:
- Công tác tư tưởng ở cơ sở góp phần xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch vững
mạnh, có sức chiến đấu cao và không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ chính trị ở cơ sở.
- Có vai trò quan trọng hàng đầu trong việc đưa đường lối, chủ trương của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước đến với những người dân, khơi dậy tinh thần yêu nước,
ý chí tự lực, tự cường, phát huy tính chủ động, sáng tạo của quần chúng nhằm biến
chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước thành hiện thực, thành phong trào hành
động cách mạng của quần chúng.
- Trong thời kỳ mới của cách mạng, công tác tư tưởng ở cơ sở có vai trò quan trọng
trong việc xây dựng cơ sở vững mạnh, tạo nên sự nhất trí, tin tưởng cao trong toàn
Đảng và nhân dân, góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa ở
cơ sở (nhất là việc xây dựng nông thôn mới) .
* Vai trò của công tác tư tưởng trong đời sống xã hội:
- Công tác tư tưởng thuộc lĩnh vực ý thức xã hội, sản xuất và hưởng thụ sản phẩm tinh
thần. Theo chủ nghĩa Mac-Lênin, ý thức xã hội có tính độc lập tương đối và tác động
trở lại đối với sản xuất và đời sống vật chất của xã hội. Vì vậy, nhận thức tư tưởng góp
phần làm thay đổi hiện thực khách quan thông qua hoạt động vật chất của con người.
C.Mác đã chỉ rõ: Vũ khí phê phán không thể thay thế sự phê phán bằng vũ khí, lực
lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất. Nhưng lý luận sẽ trở thành
lực lượng vật chất khi đã xâm nhập vào quần chúng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
khẳng định: Công tác tư tưởng có vị trí quan trọng hàng đầu.
- Trong xã hội có giai cấp, các giai cấp đều chủ động tiến hành công tác tư tưởng với
mục đích tác động vào ý thức xã hội nhằm phổ biến tư tưởng của họ, định hướng phát
triển lĩnh vực tinh thần, đạo đức xã hội. Cuộc đấu tranh giai cấp trong lĩnh vực tư tưởng
lý luận là cuộc đấu tranh ai thắng ai rất quyết liệt, không khoan nhượng, nhằm" giành
trái tim, khối óc của quần chúng". Sự sụp đổ đau xót của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và
Đông Âu có một trong những nguyên nhân là do một số Đảng Cộng sản và công nhân
cầm quyền đã coi nhẹ công tác tư tưởng, buông lỏng công tác quản lý và chỉ đạo báo
chí, văn hóa, văn nghệ...
- Công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản là hoạt động đa dạng và có chủ đích nhằm xây
dựng, xác lập, phát triển hệ tư tưởng của giai cấp vô sản, hình thành niềm tin, định
hướng giá trị, xây dựng thế giới quan khoa học...để thực hiện thắng lợi lý tưởng và mục
tiêu của chủ nghĩa xã hội. Khi Đảng lãnh đạo chính quyền, công tác tư tưởng là một
trong những phương thức lãnh đạo chủ yếu của Đảng trong hệ thống chính trị.
- Vai trò nổi bật nhất của công tác tư tưởng trong xã hội là góp phần quan trọng để hình
thành thế giới quan, phương pháp luận, định hướng cho sự phát triển của các lĩnh vực
kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo, văn hóa, văn nghệ...Có thể nói công tác tư tưởng
có mặt trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Trong lĩnh vực nhạy cảm và thời
điểm bước ngoặt của cách mạng, công tác tư tưởng có vai trò và tác dụng rất to lớn
trong việc định hướng đối với tư tưởng xã hội.
3. Nội dung của công tác tư tưởng ở cơ sở.
Từ khái niệm công tác tư tưởng nêu trên, theo quan điểm "toàn Đảng làm công tác tư
tưởng", công tác tư tưởng ở cơ sở cần được quán triệt trong toàn bộ các hoạt động
của mọi tổ chức trong hệ thống chính trị, của mọi cán bộ, đảng viên, đoàn viên các
đoàn thể chính trị ở cơ sở. Xét theo những hoạt động chuyên môn đặc thù, có thể nêu
các nội dung chủ yếu của công tác tư tưởng ở cơ sở gồm:
- Công tác giáo dục lý luận chính trị, giáo dục truyền thống cách mạng: là nội
dung quan trọng hàng đầu, nhằm bồi dưỡng và nâng cao nhận thức lý luận chính trị,
lòng yêu nước, tình cảm cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ở cơ sở,