Tái sản xuất ra quan hệ sản xuất ở nước ta
Bất cứ lúc nào, sản xuất của cải vật chất cũng là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển xã hội. Xã hội không ngừng tiêu dùng, do đó cũng không thể ngừng sản xuất. Quá trình tái sản xuất là sự lập đi lập lại và đổi mới không ngừng quá trình sản xuất. Vì thế, xét về mặt là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển xã hội, sản xuất không thể là một quá trình sản xuất mà là quá trình tái sản xuất trong sự phát triển không ngừng. Quá trình tái sản xuất xã hội bao giờ cũng là quá trình một mặt tái sản xuất ra lực lượng sản xuất, điều kiện sản xuất, điều kiện sinh họat vật chất, mặt khác tái sản xuất ra quan hệ sản xuất.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tái sản xuất ra quan hệ sản xuất ở nước ta, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
MUÏC LUÏC
Chöông I
QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT VAØ TAÙI SAÛN XUAÁT QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT
1/ Quan heä saûn xuaát – Khaùi nieäm, vò trí, vai troø trong neàn saûn xuaát xaõ hoäi: 1
1.1/ Quan nieäm veà saûn xuaát xaõ hoäi: 1
1.2/ Quan heä saûn xuaát ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa 2
2/ Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát – Noäi dung vaø vai troø trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi: 5
Chöông II
TAÙI SAÛN XUAÁT QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT NÖÔÙC TA RONG THÔØI KÌ ÑOÅI MÔÙI .
1/ Thöïc traïng bieán ñoåi quan heä saûn xuaát trong 15 naêm ñoåi môùi. 6
1.1/ Nhöõng bieán ñoåi chuû yeáu veà quan heä sôû höõu 6
1.2 Nhöõng ñoåi môùi caên baûn veà quan heä quaûn lyÙ 7
1.3/ Nhöõng ñieàu chænh caên baûn veà quan heä phaân phoái 8
2/ Phaùt trieån cô caáu kinh teá ña thaønh phaàn taïo ra ñoäng löïc cho söï phaùt trieån kinh teá beàn vöõng . 9
2.1/ Ñoåi môùi cô caáu kinh teá , thöïc hieän chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn . 9
2.2/ Phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn , nhieàu hình thöùc sôû höõu . 10
3/ Cô caáu kinh teá ña thaønh phaàn thuùc ñaåy söï hình thaønh vaø phaùt trieån cô cheá thò tröôøng ôû nöôùc ta. 11
3.1/ Quaù trình chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng ôû nöôùc ta 11
3.2/ Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû Vieät Nam: 12
3.3/ nhöõng giaûi phaùp cô baûn hình thaønh vaø phaùt trieån neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN ôû VN 12
CHÖÔNG III
MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY HOAØN THIEÄN QHSX MÔÙI
1/ Hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät –cô sôû phaùp lyù cho moïi hoaït ñoäng kinh teÁ 14
2/ Xaây döïng vaø hoaøn thieän caùc thieát cheá thò tröôøng . 15
2.1/ Taïo laäp ñoàng boä caùc yeáu toá thò tröôøng , ñoåi môùi vaø naâng cao hieäu löïc quaûn lyù nhaø nöôùc . 15
2.2/ Taïo laäp ñoàng boä caùc yeáu toá cuûa thò tröôøng. 16
3./ Ñaåy maïnh quaù trình ñoåi môùi doanh nghieäp nhaø nöôùc 17
3.1/ Khaùi quaùt veà nhöõng ñoåi môùi caên baûn vaø heát quaû ñaït ñöôïc ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc . 17
3.2/ Ñaùnh giaù veà nhöõng yeáu keùm ,toàn taïi cuûa heä thoáng doanh nghieäp nhaø nuôùc caàn ñöôïc khaéc phuïc 18
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
B
aát cöù luùc naøo, saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát cuõng laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån xaõ hoäi. Xaõ hoäi khoâng ngöøng tieâu duøng, do ñoù cuõng khoâng theå ngöøng saûn xuaát. Quaù trình taùi saûn xuaát laø söï laäp ñi laäp laïi vaø ñoåi môùi khoâng ngöøng quaù trình saûn xuaát. Vì theá, xeùt veà maët laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån xaõ hoäi, saûn xuaát khoâng theå laø moät quaù trình saûn xuaát maø laø quaù trình taùi saûn xuaát trong söï phaùt trieån khoâng ngöøng. Quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi bao giôø cuõng laø quaù trình moät maët taùi saûn xuaát ra löïc löôïng saûn xuaát, ñieàu kieän saûn xuaát, ñieàu kieän sinh hoïat vaät chaát, maët khaùc taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát.
Quan heä saûn xuaát laø toaøn boä moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong quaù trình saûn xuaát vaø taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát cuûa xaõ hoäi. Ñoù laø nhöõng quan heä cô baûn taát yeáu khoâng phuï thuïoâc vaøo yù chí chuû quan cuûa con ngöôøi. C.Maùc chæ roõ: “Trong söï saûn xuaát xaõ hoäi ra ñôøi soáng cuûa mình, con ngöôøi coù nhöõng quan heä nhaát ñònh, taát yeáu, khoâng tuøy thuoäc vaøo yù muoán cuûa hoï-töùc laø nhöõng quan heä saûn xuaát”. Moãi cheá ñoä xaõ hoäi ñeàu coù kieåu quan heä saûn xuaát rieâng trong moãi phöông thöùc saûn xuaát nhaát ñònh töông öùng vôùi noù.
Ñoái vôùi caùc nöôùc ñi leân Chuû Nghóa Xaõ Hoäi, quan heä saûn xuaát ñöôïc hình thaønh thoâng qua quaù trình caûi taïo xaõ hoäi chuû nghóa ñoái vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá, treân cô sôû vaän duïng quy luaät veà söï phuø hôïp vôùi quan heä saûn xuaát vôùi tính chaát vaø trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát.
Ôû nöôùc ta, treân con ñöôøng ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi, con ñöôøng maø Ñaûng ta ñaõ löïa choïn vaø kieân trì laõnh ñaïo nhaân daân ta thöïc hieän trong hôn 40 naêm qua thì vieäc xaùc ñònh, nhaän thöùc ñuùng vaø saâu saéc taàm quan troïng cuûa quaù trình taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát, xaùc laäp nhöõng quan heä saûn xuaát ñaùp öùng ñöôïc nhöõng yeâu caàu khaùch quan cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa laø moät yeâu caàu caáp thieát. Xung quanh vaán ñeà nhaän thöùc vaø chæ ñaïo thöïc tieãn xaây döïng quan heä saûn xuaát cuûa nöôùc ta hieän nay ñaõ vaø ñang coù nhieàu vaán ñeà phöùc taïp ñaët ra cho caùc nhaø nghieân cöùu. Tieåu luaän kinh teá chính trò ñöôïc thöïc hieän vôùi muïc ñích moät laàn nöõa khaúng ñònh vai troø quan troïng cuûa taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Ñoàng thôøi qua vieäc tìm kieám, phaân tích nhöõng tö lieäu veà quaù trình ñoåi môùi vaø phaùt trieån quan heä saûn xuaát cuûa nöôùc ta trong thôøi kyø hieän nay ñeå ruùt ra nhöõng keát luaän, ñeà ra nhöõng phöông höôùng cho vieäc hình thaønh cô caáu kinh teá môùi thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu xaây döïng neàn kinh teá xaõ hoäi chuû nghóa oån ñònh, vöõng maïnh vaø phaùt trieån. Trong quaù trình hoaøn thaønh baøi tieåu luaän vôùi nhöõng haïn cheá nhaát ñònh, chaéc chaén seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Hy voïng nhaän ñöôïc söï goùp yù chaân thaønh cuûa thaày coâ vaø caùc baïn ñeå baøi tieåu luaän coù theå hoaøn chænh hôn.
Xin chaân thaønh caûm ôn!
CHÖÔNG I
QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT VAØ TAÙI SAÛN XUAÁT QUAN HEÄ SAÛN XUAÁT
1/. Quan heä saûn xuaát – Khaùi nieäm, vò trí, vai troø trong neàn saûn xuaát xaõ hoäi:
Quan nieäm veà saûn xuaát xaõ hoäi:
Trong quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, con ngöôøi phaûi quan heä vôùi töï nhieân, döïa vaøo töï nhieân ñeå saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, töøng böôùc naâng vao ñieàu kieän soáng cuûa mình. Trong quaù trình ñoù, con ngöôøi khoâng toàn taïi moät caùch ñoäc laäp maø coù quan heä vôùi nhau. C. Maùc vieát: “Trong saûn xuaát, ngöôøi ta khoâng chæ quan heä vôùi giôùi töï nhieân, ngöôøi ta khoâng theå saûn xuaát ñöôïc neáu khoâng keát hôïp vôùi nhau theo moät caùch naøo ñoù ñeå hoaït ñoäng chung vaø ñeå trao ñoåi hoaït ñoäng vôùi nhau. Muoán saûn xuaát ñöôïc, ngöôøi ta phaûi coù nhöõng moái lieân heä vaø quan heä cuûa hoï vôùi giôùi töï nhieân, töùc laø vieäc saûn xuaát chæ dieãn ra trong khuoân khoå nhöõng moái lieân heä vaø quan heä saûn xuaát ñoù”. Nhö vaäy laø trong quaù trình saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, con ngöôøi duø muoán hay khoâng cuõng buoäc phaûi thöïc hieän nhöõng quan heä nhaát ñònh vôùi nhau, caùc moái quan heä ñoù ñöôïc goïi laø quan heä saûn xuaát. Noù bao goàm taát caû caùc moái quan heä kinh teá dieãn ra giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong quaù trình saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi vaø tieâu duøng. Caùc moái quan heä naøy do löïc löôïng saûn xuaát quyeát ñònh. Moãi söï thay ñoåi cuûa quan heä saûn xuaát ñeàu laø keát quaû cuûa söï bieán ñoåi vaø phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Ñeán löôït mình, söï thay ñoåi cuûa quan heä saûn xuaát seõ kích thích löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån. Vì vaäy coù theå noùi moät caùch khaùi quaùt raèng: quan heä saûn xuaát phaûi phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Moïi söï taùc ñoäng chuû quan noùng voäi laøm cho quan heä saûn xuaát khoâng phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát ñeàu seõ taïo ra nhöõng maâu thuaãn gay gaét laøm caûn trôû kìm haõm söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Khi quan heä saûn xuaát coøn phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån nhaát ñònh cuûa löïc löôïng saûn xuaát, noù giöõ vò trí môû ñöôøng, thuùc ñaåy löïc löôïng saûn xuaát hieän coù phaùt trieån. Toaøn boä quan heä saûn xuaát xaõ hoäi hôïp thaønh cô sôû kinh teá (haï taàng cô sôû) cuûa xaõ hoäi, noù coù moái quan heä chaët cheõ vôùi kieán truùc thöôïng taàng (ñaëc bieät laø thöôïng taàng chính trò vaø phaùp ly)ù. Trong moái quan heä naøy haï taàng cô sôû ñoùng vai troø thuùc ñaåy hoaëc kìm haõm, caûn trôû söï phaùt trieån cuûa haï taàng cô sôû. Toùm laïi, quan heä saûn xuaát laø hình thöùc xaõ hoäi cuûa saûn xuaát, bieåu hieän moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi, treân 3 maët cô baûn:
Quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát
Quan heä veà toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát
Quan heä phaân phoái keát quaû saûn xuaát
Ba noäi dung treân laø 3 maët cô baûn cuûa quan heä saûn xuaát, chuùng coù moái quan heä höõu cô vôùi nhau trong ñoù quan heä ñoái vôùi sôû höõu tö lieäu saûn xuaát ñoùng vai troø quyeát ñònh.
Quan heä saûn xuaát ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa
Veà ñaëc tröng cuûa quan heä saûn xuaát ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, coù 3 ñaëc tröng cô baûn sau
Veà maët quan heä sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát:
Quan heä sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát noùi leân raèng trong quaù trình, ngöôøi lao ñoäng ñang söû duïng nhöõng tö lieäu saûn xuaát ñoù laø cuûa ai, vaø ai laø ngöôøi coù quyeàn ñònh ñoaït tö lieäu saûn xuaát ñoù. Noùi caùch khaùc, quan heä sôû höõu phaûn aùnh quyeàn sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát, chöùa ñöïng caùc quyeàn chieán höõu, quyeàn söû duïng vaø ñònh ñoaït. Caùc quyeàn naøy coù theå hôïp nhaát trong moät chuû theå, cuõng coù khi taùch rôøi nhau vaø thuoäc caùc chuû theå khaùc nhau, nhöng quyeàn ñònh ñoaït coù tính quyeát ñònh bao giôø cuõng thuoäc ngöôøi sôû höõu, vì lôïi ích kinh teá xaõ hoäi cuûa ngöôøi sôû höõu. Trong quan heä saûn xuaát, quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát ñoùng vai troø quyeát ñònh. Vì noù quyeát ñònh baûn chaát cuûa quan heä saûn xuaát cho neân ngöôøi ta noùi raèng quan heä sôû höõu laø quan heä xuaát phaùt, quan heä cô baûn, quan heä trung taâm cuûa quan heä saûn xuaát. Chính noù quyeát ñònh muïc ñích, hình thöùc toå chöùc saûn xuaát kinh doanh, phöông thöùc quaûn lyù, chi phoái vieäc phaân phoái saûn phaåm laøm ra cuõng töùc laø quyeát ñònh ñòa vò cuûa caùc taäp ñoaøn ngöôøi trong heä thoáng saûn xuaát xaõ hoäi. Trong xaõ hoäi, giai caáp naøo naém quyeàn sôû höõu nhöõng tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu, giai caáp ñoù naém quyeàn chi phoái toång saûn phaåm xaõ hoäi, naém quyeàn thoáng trò xaõ hoäi.
Tuy nhieân, trong söï taùc ñoäng laãn nhau cuûa caùc yeáu toá caáu thaønh quan heä saûn xuaát thì quan heä veà toå chuùc vaø quaûn lyù, quan heä phaân phoái saûn phaåm cuõng coù vai troø raát quan troïng. Nhìn laïi quaù trình phaùt trieån cuûa lòch söû töø tröôùc ñeán nay ta thaáy coù 2 loaïi hình sôû höõu cô baûn ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát laø: sôû höõu coâng coäng vaø sôû höõu tö nhaân. Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, cuûa söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi thì caùc hình thöùc sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát cuõng ngaøy caøng trôû neân ña daïng.
Trong thôøi kyø coâng xaõ nguyeân thuûy, do löïc löôïng saûn xuaát raát thaáp keùm, ñoái vôùi con ngöôøi, giôùi töï nhieân coøn laø moät caùi gì thaàn bí, xa laï. Ñeå choáng ñôõ vôùi nhöõng hieän töôïng töï nhieân vaø toàn taïi con ngöôøi phaûi döïa vaøo nhau; caùc hoaït ñoäng kinh teá chuû yeáu mang tính chaát chieám ñoaït caùc saûn phaåm coù saün trong töï nhieân (saên baét, haùi löôïm) do vaäy chæ coù moät hình thöùc sôû höõu duy nhaát laø sôû höõu coâng coäng cuûa thò toäc, boä toäc. Nhöng töø xaõ hoäi noâ leä, phong kieán ñeán xaõ hoäi tö baûn, do löïc löôïng saûn xuaát ngaøy caøng phaùt trieån, phaân coâng lao ñoäng ngaøy caøng saâu saéc thì caùc hình thöùc sôû höõu khaùc nhau ñaõ ra ñôøi vaø ngaøy caøng phong phuù, ñoù laø sôû höõu tö nhaân, sôû höõu nhaø nöôùc vaø caùc hình thöùc sôû höõu hoãn hôïp. Ngay hình thöùc sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát cuõng coù nhieàu loaïi khaùc nhau, ñoù laø sôû höõu nhoû cuûa nhöõng ngöôøi noâng daân, thôï thuû coâng caù theå, sôû höõu cuûa caùc chuû noâ leä, cuûa caùc ñieàn chuû thôøi phong kieán vaø sôû höõu cuûa caùc nhaø tö baûn. Caùc hình thöùc sôû höõu tö nhaân treân ñaây ñaõ haøm chöùa caùc kieåu quan heä khaùc nhau giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong quaù trình saûn xuaát vaø taùi saûn xuaát cuûa caûi xaõ hoäi töông öùng vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát.
Veà quan heä trong toå chöùc quaûn lyù:
Thích öùng vôùi moät kieåu quan heä sôû höõu laø moät cheá ñoä toå chöùc vaø quaûn lyù saûn xuaát nhaát ñònh. Trong caùc cheá ñoä maø neàn kinh teá döïa treân cheá ñoä tö höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát thì ngöôøi sôû höõu tö lieäu saûn xuaát laø ngöôøi quaûn lyù saûn xuaát, laø keû boùc loät; coøn ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát laø ngöôøi bò quaûn lyù, vaø bò boùc loät. Ñieån hình cuûa sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát trong lòch söû phaùt trieån xaõ hoäi loaøi ngöôøi phaûi keå ñeán ba loaïi hình: sôû höõu chieám höõu noâ leä, sôû höõu phong kieán vaø sôû höõu tö nhaân tö baûn chuû nghóa. Trong caùc cheá ñoä xaõ hoäi maø tö lieäu saûn xuaát döïa treân cheá ñoä coâng höõu thì moïi thaønh vieân ñeàu coù vò trí bình ñaúng trong toå chöùc lao ñoäng xaõ hoäi vaø phaân phoái saûn phaåm. Cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûm xuaát ñaõ töøng toàn taïi trong buoåi ñaàu cuûa lòch söû loaøi ngöôøi – cheá ñoä coâng xaõ nguyeân thuûy vaø trong cheá ñoä coäng saûn chuû nghóa maø con ngöôøi ñang höôùng tôùi vaø giai ñoaïn ñaàu cuûa noù laø chuû nghóa xaõ hoäi. Taát nhieân, thieát laäp cheá ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát trong cheá ñoä coäng saûn chuû nghóa, thöïc hieän ñöôïc söï bình ñaúng trong toå chöùc quaûn lyù vaø caùc maët quan heä khaùc laø moät quaù trình vaø noù chæ coù theå ñöôïc thöïc hieän töø thaáp ñeán cao thoâng qua nhieàu böôùc trung gian quaù ñoä. Tuy phuï thuoäc vaøo quan heä sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát nhöng trong thöïc teá quan heä toå chöùc quaûn lyù cuõng coù vai troø raát quan troïng. Ngay caû khi cheá ñoä sôû höõu chöa coù gì thay ñoåi, nhöng neáu coù moät phöông thöùc quaûn lyù hôïp lyù thì saûn xuaát vaãn coù böôùc phaùt trieån. Trong nhieàu tröôøng hôïp noù laø yeáu toá quyeát ñònh tröïc tieáp ñeán quy moâ, toác ñoä vaø hieäu quaû cuûa neàn kinh teá. Khi lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng maâu thuaãn vôùi chuû sôû höõu vaø quaûn lyù thì quan heä toå chöùc quaûn lyù mang naëng tính thoáng trò, chuyeân cheá cöôõng eùp. Neáu quan heä toå chöùc quaûn lyù ñöôïc ñieàu chænh, maâu thuaãn ñöôïc thaùo gôõ thì quan heä treân seõ mang tính hôïp taùc, daân chuû hôn vaø do vaäy coù theå khai thaùc ñöôïc tính chuû ñoäng saùng taïo cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Veà quan heä phaân phoái saûn phaåm:
Maët khaùc cuûa quan heä saûn xuaát laø quan heä phaân phoái, laø caùch thöùc phaân phoái keát quaû saûn xuaát cho nhöõng ngöôøi coù quan heä vôùi quaù trình ñoù, vaø ñieàu ñoù phuï thuoäc vaøo quan heä cuûa hoï ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát. Do hình thöùc sôû höõu raát ña daïng neân phöông thöùc phaân phoái cuõng raát phöùc taïp. Chính ôû khía caïnh naøy ñaõ boäc loä nhöõng maâu veà lôïi ích cuûa nhöõng ngöôøi tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát vaø ñaõ xuaát hieän caùc quan nieäm khaùc nhau trong caùc thöùc phaân phoái.
Trong lòch söû phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi, ngöôøi ta töøng bieát ñeán caùc phöông thöùc phaân phoái gaén vôùi cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát cuûa caùc chuû noâ leä, cuûa ñòa chuû phong kieán vaø cuûa caùc nhaø tö baûn. Trong caùc cheá ñoä xaõ hoäi ñoù ngöôøi lao ñoäng bò cheøn eùp, bò boùc loät vaø quan heä phaân phoái laø khoâng bình ñaúng. Caùc bieåu hieän boùc loät phi kinh teá gaén vôùi söï leä thuoäc hoaøn toaøn hay moät phaàn veà thaân theå ñaõ daàn daàn bò xoùa boû cuøng vôùi cheá ñoä chieán höõu noâ leä vaø phong kieán.
Döôùi cheá ñoä tö baûn, ngöôøi lao ñoäng ñöôïc töï do veà thaân theå, töï do ñi laøm thueâ thì kieåu phaân phoái trôû neân phöùc taïp hôn vaø cuõng coù nhieàu yù kieán khaùc nhau.
Adam Smith ñaõ chæ ra caùch phaân phoái ôû ñoù ngöôøi noâng daân ñöôïc höôûng tieàn coâng do hoï sôû höõu söùc lao ñoäng, ngöôøi ñoù coù ruoäng ñaát cho thueâ ñöôïc höôûng ñòa toâ, nhaø tö baûn ñöôïc höôûng lôïi nhuaân hoaëc lôïi töùc hay coå töùc neáu hoï cho thueâ tö baûn hoaëc coù coå phaàn. Ñieàu ñoù coù yù nghóa laø vieäc phaân phoái ñöôïc tính theo yeáu toá chi phí trong saûn xuaát haøng hoùa vaø noù ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua thò tröôøng
C. Maùc ñaõ chæ ra caùch phaân phoái maø ôû ñoù nhaø tö baûn ñaõ chieám ñoaït giaù trò thaëng dö do boùc loät lao ñoäng khoâng coâng cuûa ngöôøi coâng nhaân, vaø ôû ñoù tuy ngöôøi lao ñoäng ñaõ ñöôïc töï do veà thaân theå nhöng laïi bò coät chaët hôn vaøo guoàng maùy kinh teá tö baûn, vaø phöông thöùc phaân phoái mang tính boùc loät trôû neân tinh vi hôn, ñöôïc chuû ñoäng hôn.
Trong 3 noäi dung cô baûn treân ñaây cuûa quan heä saûn xuaát thì quan heä sôû höõu ñoái vôùi tö lieäu saûn xuaát ñoùng vai troø quyeát ñònh, noù chi phoái caùc maët khaùc cuûa quan heä saûn xuaát.
2/. Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát – Noäi dung vaø vai troø trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi:
Baát cöù luùc naøo saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát cuõng laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Xaõ hoäi khoâng ngöøng tieâu duøng, do ñoù cuõng khoâng theå ngöøng saûn xuaát. Quaù trình taùi saûn xuaát laø söï laëp laïi vaø ñoåi môùi khoâng ngöøng quaù trình saûn xuaát. Vì theá, xeùt veà maët laø cô sôû cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, saûn xuaát khoâng theå laø moät quaù trình saûn xuaát, maø laø quaù trình taùi saûn xuaát trong söï phaùt trieån khoâng ngöøng.
Saûn xuaát cuûa xaõ hoäi bao goàm 2 maët: quan heä giöõa ngöôøi vôùi töï nhieân vaø quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi; noù laø söï thoáng nhaát giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát. Löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát ñeàu khoâng ngöøng ñoåi môùi vaø phaùt trieån trong quaù trình taùi saûn xuaát. Baát cöù luùc naøo, quaù trình taùi saûn xuaát cuõng laø quaù trình: moät maët, taùi saûn xuaát ra löïc löôïng saûn xuaát, maët khaùc, taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát.
Vì theá quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi, trong baát cöù luùc naøo cuõng ñeàu laø söï thoáng nhaát giöõa quaù trình phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát hoaëc saûn xuaát vaät chaát vaø quaù trình phaùt trieån cuûa quan heä saûn xuaát.
Maët thöù nhaát cuûa taùi saûn xuaát laø taùi saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát. Thöïc chaát cuûa quaù trình naøy laø söï ñoåi môùi khoâng ngöøng söùc lao ñoäng vaø coâng cuï saûn xuaát hoaëc tö lieäu saûn xuaát. Cuõng coù nghóa laø söï ñoåi môùi khoâng ngöøng löïc löôïng saûn xuaá hoaëc ñieàu kieän saûn xuaát.
Maët thöù hai cuûa taùi saûn xuaát laø taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát. Caùc maët cuûa moãi loaïi quan heä saûn xuaát (quan heä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát, quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong quaù eâ1uaát, quan heä phaân phoái veà saûn phaåm cuûa ngöôøi ta) ñeàu khoâng ngöøng ñoåi môùi vaø phaùt trieån trong quaù trình taùi saûn xuaát. Döôùi cheá ñoä tö baûn chuû nghóa, nhaø tö baûn chieám höõu tö lieäu saûn xuaát, coâng nhaân maát heát tö lieäu saûn xuaát. Cho neân trong quaù trình taùi saûn xuaát , nhaø tö baûn vaãn laø ngöôøi chieám höõu ngaøy caøng nhieàu; coøn coâng nhaân thì vaãn maát vaø ngaøy caøng maát quyeàn sôû höõu tö lieäu saûn xuaát, nhöõng ngöôøi lao ñoäng maát tö lieäu saûn xuaát cuõng ngaøy caøng ñoâng. Coâng nhaân maát heát tö lieäu saûn xuaát buoäc phaûi vaøo laøm coâng trong xí nghieäp cuûa nhaø tö baûn, chòu söï boùc loät cuûa nhaø tö baûn, bò nhaø tö baûn ñieàu khieån. Trong quaù trình taùi saûn xuaát, tình hình vaãn nhö vaäy, hôn nöõa coâng nhaân ngaøy caøng bò boùc loät naëng neà, maâu thuaãn giöõa coâng nhaân vaø nhaø tö baûn cuõng ngaøy caøng saâu saéc. Duø löïc löôïng saûn xuaát coù phaùt trieån ñeán trình ñoä naøo chaêng nöõa, coâng nhaân bao giôø cuõng chæ nhaän ñöôïc saûn phaåm caàn thieát trong thaønh quaû lao ñoäng cuûa mình, ñeå duy trì möùc soáng thaáp nhaát. Coøn toaøn boä saûn phaåm thaëng dö thì bò nhaø tö baûn chieám ñoaït, trong quaù trình taùi saûn xuaát, tình hình cuõng nhö vaäy, hôn nöõa phaàn chieám höõu cuûa nhaø tö baûn laïi ngaøy caøng nhieàu, coøn phaàn thu nhaäp cuûa coâng nhaân thì giaûm xuoáng töông ñoái, thaäm chí laø tuyeät ñoái. Döôùi cheá ñoä xaõ hoäi chuû ngh
