Tầng chứa nước hôlôcen khu vực đồng bằng ven biển từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế: Đặc điểm và những nguy cơ ô nhiễm do các hoạt động kinh tế - xã hội

Kû yÕu Héi th¶o khoa häc Khoa §Þa lÝ – tr−êng §HSP Hµ Néi, 5- 2005 tÇng chøa n−íc h«l«cen khu vùc ®ång b»ng ven biÓn tõ hµ tÜnh ®Õn thõa thiªn huÕ: ®Æc ®iÓm vµ nh÷ng nguy c¬ « nhiÔm do c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi Th.S TrÇn ThÞ Hång Mai1, NguyÔn V¨n Hoµng2 1Khoa §Þa lÝ – Tr−êng §HSP Hµ Néi 2ViÖn §Þa ChÊt I. Më ®Çu §èi víi c¸c tØnh tõ Hµ TÜnh ®Õn Thõa Thiªn – HuÕ c¸c ®ång b»ng ven biÓn vèn lµ ®Þa bµn kinh tÕ - d©n c− quan träng, lµ n¬i s¶n xuÊt vµ cung cÊp nhiÒu lo¹i l−¬ng thùc, thùc phÈm, thuû - h¶i s¶n vµ mét sè kho¸ng s¶n cho nhu cÇu néi ®Þa vµ xuÊt khÈu. TÝnh bÒn v÷ng cña c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi hiÖn nay t¹i ®©y ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt cao vÒ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, trong ®ã ®Æc biÖt lµ nhu cÇu ®−îc cÊp n−íc rÊt lín c¶ vÒ sè l−îng lÉn chÊt l−îng. §èi víi c¸c tØnh nµy, ®©y lµ mét khã kh¨n lín v× c¸c nguån n−íc ë ®©y (c¶ n−íc mÆt vµ n−íc d−íi ®Êt) nãi chung rÊt h¹n chÕ, l¹i bÞ ®e do¹ bëi « nhiÔm do c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng n«ng nghiÖp hoÆc bÞ nhiÔm mÆn trªn diÖn réng. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu c¸c nguån n−íc tiÒm n¨ng cho hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai cã ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn rÊt cao. II. ®Æc ®iÓm ®Þa chÊt thuû v¨n tÇng chøa n−íc h«l«cen 1. Nh÷ng thang ®¸nh gi¸ chung a. §é chøa n−íc cña ®Êt ®¸ ChØ tiªu dïng ®Ó ®¸nh gi¸ ®é chøa n−íc cña ®Êt ®¸ lµ l−u l−îng c¸c m¹ch lé, giÕng vµ tû l−u l−îng c¸c lç khoan, ph©n thµnh 5 cÊp tõ giµu ®Õn rÊt nghÌo (thùc tÕ c¸ch n−íc). ChØ tiªu thø hai lµ “kh¶ n¨ng cung cÊp cña mét lç khoan”, hay l−u l−îng cã thÓ khai th¸c mét c¸ch hîp lý, quy −íc lÊy b»ng tÝch cña tû l−u l−îng víi ®é h¹ thÊp mùc n−íc cho phÐp Sep (theo th−êng lÖ Scp=0,5 chiÒu dµy tÇng chøa n−íc ngÇm hoÆc toµn bé chiÒu cao ¸p lùc ®èi víi tÇng chøa n−íc cã ¸p). ChØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ ®é giµu n−íc cña vØa, bëi v× mét lç khoan cã thÓ cho mét tû l−u l−îng rÊt lín, nh−ng nÕu chiÒu dµy tÇng chøa n−íc máng, ®é h¹ thÊp cho phÐp h¹n chÕ th× còng kh«ng thÓ khai th¸c nhiÒu ®−îc. C¨n cø hai chØ tiªu trªn cã thÓ ph©n cÊp c¸c vØa chøa n−íc theo b¶ng sau: 19 §é chøa n−íc L−u l−îng m¹ch lé vµ giÕng Q (l/s) Tû l−u l−îng lç khoan q (l/sm) Kh¶ n¨ng cung cÊp cña 1 lç khoan (m3/h) RÊt giµu >5 >1 >50 Giµu 1-5 0,5-1 35-50 Trung b×nh 0,5-1 0,2-0,5 20-35 NghÌo 0,1-0,5 0,2-0,5 2-20 RÊt nghÌo <0,1 <0,05 <2 b. Thang ph©n chia ®é kho¸ng ho¸ cña n−íc d−íi ®Êt §é kho¸ng ho¸ cña n−íc d−íi ®Êt ®−îc ph©n thµnh 4 cÊp, trong ®ã M lµ tæng l−îng kho¸ng ho¸, ®¬n vÞ ®o g/l. CÊp ®é kho¸ng ho¸ Σ l−îng kho¸ng ho¸ M, g/l Siªu nh¹t <0,1 Nh¹t 0,1-1 Lî 1-3 MÆn >3 2. §Æc ®iÓm tµi nguyªn n−íc tÇng H«l«cen cña ®ång b»ng Hµ TÜnh §ång b»ng Hµ TÜnh cã diÖn tÝch kho¶ng 1500 km2, do båi tÝch cña c¸c con s«ng NghÌn, Rµo C¸i, R¸c... båi ®¾p. PhÝa b¾c ®ång b»ng cã nói S¬n Huy, Nói ¤ng, phÝa t©y vµ t©y nam lµ d·y Hoµnh S¬n, phÝa §«ng lµ bê biÓn. §ång b»ng cã d¹ng lßng thuyÒn kh«ng c©n xøng kÐo dµi theo bê biÓn trªn chiÒu réng 15-20km ë Hµ TÝnh ®Õn 5-10 km ë Kú Anh, phÝa t©y lµ d¶i ®åi nói cã ®Þa h×nh cao, d¶i trung t©m thÊp nhÊt víi ®é cao ®Þa h×nh 2-5m, n©ng dÇn vÒ phÝa biÓn. D¶i c¸t ven biÓn cã ®é cao t¨ng dÇn tõ B¾c vµo Nam tõ 10 ®Õn 15m, gi÷a chóng tån t¹i nhiÒu khèi nói c¸c ®¸ x©m nhËp. a. §Æc ®iÓm tÇng chøa n−íc Holocen th−îng Khu vùc ®ång b»ng Hµ TÜnh cã mÆt 7 tÇng chøa n−íc, trong ®ã quan träng nhÊt lµ tÇng chøa n−íc Holocen th−îng. TÇng chøa n−íc Holocen th−îng ph©n bè thµnh d¶i kÐo dµi theo bê biÓn tõ Th¹ch Hµ ®Õn Kú Anh, cã chiÒu réng dao ®éng tõ 5 - 6 km ®Õn 1-2 km. Thµnh phÇn ®Êt ®¸ chøa n−íc lµ c¸t h¹t nhá võa ®Õn th«, chiÒu dµy t¨ng dÇn vÒ phÝa biÓn tõ 5 ®Õn 25m, trung b×nh 13m. 20 N−íc ë ®©y thuéc d¹ng kh«ng ¸p, tån t¹i trong c¸c lç hæng. Vïng trung t©m ®«ng b»ng chÝnh lµ vïng ph©n thuû n−íc d−íi ®Êt. Mùc n−íc n»m ë ®é s©u 4-5m, tõ ®©y n−íc ch¶y vÒ 2 phÝa: phÝa ®«ng tho¸t ra biÓn, cßn phÝa t©y ra hÖ thèng s«ng suèi ®Þa ph−¬ng. ¶nh h−ëng cña thuû triÒu ®Õn n−íc d−íi ®Êt ë phÝa ®«ng m¹nh h¬n phÝa t©y. PhÇn lín n−íc d−íi ®Êt trong tÇng lµ n−íc nh¹t cã ®é kho¸ng ho¸ tõ 0,1 ®Õn 0,5g/l, thÝch hîp cho ¨n uèng vµ sinh ho¹t. Thµnh phÇn ho¸ häc cña n−íc d−íi ®Êt lµ clorur bicarbonat hoÆc bicarbonat-clorua natri-calci. b. Tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng KÕt qu¶ tÝnh to¸n cho biÕt tÇng chøa n−íc cã diÖn tÝch lµ 194 km2. Tr÷ l−îng ®éng tù nhiªn lµ 150.854 m3/ngaú. Tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng lµ 154.637 m3/ngµy. c. Khoanh vïng triÓn väng n−íc d−íi ®Êt cña toµn bé c¸c tÇng chøa n−íc N−íc d−íi ®Êt vïng ®ång b»ng Hµ TÜnh rÊt nghÌo vµ phÇn lín th−êng bÞ mÆn nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng yªu cÇu cung cÊp n−íc lín. §èi víi cung cÊp n−íc qui m« trung b×nh, th× chØ cã mét vïng triÓn väng duy nhÊt lµ CÈm Xuyªn, cã diÖn tÝch kho¶ng 130 km2. C¸c tÇng chøa n−íc triÓn väng kh¸c lµ Pleistocen vµ c¸c ®íi ph¸ huû kiÕn t¹o trong tÇng chøa n−íc Paleozoi h¹. Møc ®é giµu n−íc thuéc lo¹i trung b×nh. ChÊt l−îng n−íc tèt, thÝch hîp cho ¨n uèng sinh ho¹t, vµ t−íi c©y trång. Tr÷ l−îng khai th¸c tiÒm n¨ng kho¶ng 475.892 m3/ngµy. 3. §Æc ®iÓm tµi nguyªn n−íc tÇng H«l«cen cña ®ång b»ng B×nh TrÞ Thiªn a. §¨c ®iÓm c¸c tÇng chøa n−íc Holocen - TÇng chøa n−íc lç hæng c¸c trÇm tÝch b·i båi s«ng Holocen th−îng. Thµnh phÇn th¹ch häc gåm sÐt c¸t, c¸t sÐt, sÐt bét lÉn c¸c líp máng c¸t vµ sÐt bïn. TÇng ph©n bè chñ yÕu däc c¸c dßng s«ng vµ cã chiÒu dµy rÊt h¹n chÕ 2−4m vµ chiÒu s©u mùc n−íc 0.2−3m. TÇng cã kh¶ n¨ng cung cÊp rÊt h¹n chÕ vµ th−êng kh« c¹n vµo mïa kh«. - TÇng chøa n−íc lç hæng c¸c trÇm tÝch s«ng hå ®Çm lÇy ven biÓn Holocen muén. Chóng ph©n bè réng kh¾p däc c¸c ®Çm ph¸ ven biÓn. Thµnh phÇn th¹ch häc bao gåm bïn c¸t, sÐt pha c¸t, sÐt c¸t, c¸t pha sÐt xen lÉn c¸c líp máng than bïn. ChiÒu dµy biÕn ®æi rÊt m¹nh tõ 1-2m ®Õn 8-12m. PhÇn lín 21 diÖn tÝch tÇng chøa n−íc nµy ngËp n−íc hoÆc b¸n ngËp n−íc do thñy triÒu. §é kho¸ng hãa cña n−íc cao 1−2.52g/l víi thµnh phÇn hãa häc lµ Clorua-- Natri, Clorua- Sunfat-Natri, ®«i chç lµ Bicacbonat-Clorua--Natri. - TÇng chøa n−íc lç hæng c¸c trÇm tÝch biÓn giã Holocen gi÷a trªn TÇng chøa n−íc nµy ph©n bè d−íi d¹ng d¶i kÐo dµi theo bê biÓn cã chiÒu réng ®¹t tíi trªn d−íi 2km. C¸c d¶i c¸t nµy cã bÒ mÆt cao h¬n lßng ch¶o c¸c ®ång b»ng. Thµnh phÇn th¹ch häc chñ yÕu lµ c¸t th¹ch anh mµu x¸m vµng, x¸m tr¾ng h¹t trung vµ nhá, cã n¬i h¹t th« vµ gÆp kho¸ng vËt nÆng inmenit. ChiÒu dµy tõ 5-10m ®Õn 25m, cã n¬i ®¹t 40-60m. ChiÒu s©u n−íc 0.2−2.9m víi biªn ®é dao ®éng 0.5−1m. Tû l−u l−îng c¸c lç khoan trong kho¶ng 0.14−2.07l/sm. NhiÒu n¬i tÇng chøa n−íc rÊt giµu, nh− §ång Híi cã tíi 23 ®iÓm cã l−u l−îng 7−12l/s. §é tæng kho¸ng hãa cña n−íc dao ®éng réng tõ 0.09g/l ®Õn 2g/l. N−íc thuéc lo¹i h×nh Bicacbonat-Clorua- Natri. TÇng chøa n−íc ®−îc khai th¸c phôc vô sinh ho¹t réng r·i b»ng giÕng ®µo vµ lç khoan. Riªng c«ng tr×nh khai th¸c n−íc Bµu Trã ë ®ång Híi cã c«ng suÊt 1.5 triÖu m3. - TÇng chøa n−íc lç hæng c¸c trÇm tÝch s«ng biÓn Holocen d−íi-gi÷a TÇng chøa n−íc nµy th−êng bÞ phñ bëi trÇm tÝch biÓn giã vµ phñ trùc tiÕp lªn c¸c trÇm tÝch Pleistocen gi÷a trªn hoÆc ®¸ gèc. PhÇn trªn chñ yÕu lµ c¸t pha sÐt, c¸t sÐt lÉn s¹n sái, c¸t h¹t mÞn mµu x¸m vµng cã n¬i x¸m phít xanh víi chiÒu dµy 10-15m ®Õn 25-33.5m. PhÇn d−íi cña tÇng lµ thµnh phÇn h¹t mÞn gåm sÐt, ¸ sÐt, ¸ c¸t mµu x¸m ®en sÉm chøa nhiÒu mïn thùc vËt vµ than bïn, chiÒu dµy tõ 2-5m ®Õn 5-10m. Tæng chiÒu dµy ®¹t tíi 40m. ChiÒu s©u mùc n−íc 2.5-3.85m víi biªn ®é dao ®éng 2-2.5m. Tû l−u l−îng 1.1-5l/sm. §é tæng kho¸ng hãa tõ 0.2-0.3g/l ®Õn 2-9g/l. Lo¹i h×nh hãa häc n−íc Clorua- Bicacbonat-Natri hoÆc Clorua-Natri. N−íc ®−îc nh©n d©n ®Þa ph−¬ng khai th¸c b»ng giÕng ®µo hoÆc khoan n«ng phôc vô sinh ho¹t vµ ¨n uèng. III. T¸c ®éng qua l¹i gi÷a n−íc d−íi ®Êt víi m«i tr−êng tù nhiªn vµ c¸c nguy c¬ « nhiÔm do ho¹t ®éng kinh tÕ - x∙ héi. Nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau gi÷a n−íc d−íi ®Êt víi nh÷ng hîp phÇn kh¸c cña tù nhiªn còng nh− nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi cña con ng−êi diÔn ra rÊt ®a d¹ng, phøc t¹p, cã c¶ mÆt tÝch cùc lÉn mÆt tiªu cùc. V× vËy khi ®iÒu tra nghiªn cøu còng nh− khai th¸c sö dông n−íc d−íi ®Êt trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng ph¶i chó ý c¶ 2 thuéc tÝnh c¬ b¶n cña nã: võa lµ mét d¹ng tµi nguyªn, võa lµ mét yÕu tè m«i tr−êng. Tuy nhiªn, cho ®Õn 22 nay viÖc nghiªn cøu thuéc tÝnh thø 2 cña n−íc d−íi ®Êt nãi chung, còng nh− c¸c ®ång b»ng ven biÓn nam Trung Bé nãi riªng, ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc. §Ó kh¾c phôc phÇn nµo thiÕu sãt ®ã, trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng tµi liÖu thùc tÕ Ýt ái hiÖn cã, xin nªu lªn mét sè t¸c ®éng qua l¹i gi÷a n−íc d−íi ®Êt víi m«i tr−êng vµ c¸c nguy c¬ suy gi¶m chÊt l−îng n−íc do ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi trong ph¹m vi khu vùc nghiªn cøu. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña n−íc d−íi ®Êt ®Õn m«i tr−êng cã thÓ thÊy râ nh− ®¸p øng nhu cÇu cÊp n−íc sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt, c¶i t¹o c¶nh quan thiªn nhiªn... ë ®©y chóng t«i chØ xin nªu lªn nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc phæ biÕn. 1. C¸c hiÖn t−îng ®Þa chÊt ®éng lùc mang tÝnh tai biÕn liªn quan tíi ho¹t ®éng cña n−íc d−íi ®Êt C¸c hiÖn t−îng ®Þa chÊt ®éng lùc liªn quan víi ho¹t ®éng cña n−íc d−íi ®Êt phæ biÕn lµ: c¸t ch¶y, xãi ngÇm, lÇy ho¸, muèi ho¸ thæ nh−ìng, tr−ît ®Êt, karst... Trong khu vùc nghiªn cøu ®· tõng x¶y ra c¸c hiÖn t−îng sau: a. Tr−ît ®Êt Tr−ît ®Êt còng lµ mét hiÖn t−îng ®Þa chÊt ®éng lùc liªn quan víi ho¹t ®éng cña n−íc d−íi ®Êt, th−êng x¶y ra ë nh÷ng s−ên ®åi nói vïng r×a hoÆc chen ngang gi÷a c¸c ®ång b»ng, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng thêi kú m−a nhiÒu vµ kÐo dµi, n−íc m−a ngÊm xuèng ®Êt khiÕn cho c¸c thµnh t¹o bë rêi trong vá phong ho¸ trªn s−ên bÞ b·o hoµ n−íc, trë nªn kÐm æn ®Þnh vµ d−íi t¸c dông cña träng lùc nh÷ng khèi ®Êt bÞ tr−ît theo s−ên dèc xuèng chç thÊp. HiÖn t−îng tr−ît rÊt hay b¾t gÆp ë nh÷ng ®o¹n ®−êng ®Ìo dèc cã v¸ch dùng ®øng ®i qua ®Ìo H¶i V©n, ®Ìo Cï M«ng, ®Ìo C¶... ë ®©y cã khi gÆp nh÷ng khèi tr−ît lín ch¾n ngang ®−êng hoÆc c¶ mét ®o¹n dµi quèc lé bÞ xª dÞch, khiÕn cho giao th«ng bÞ c¶n trë, viÖc kh¾c phôc hËu qu¶ th−êng khã kh¨n vµ tèn kÐm. b. Karst HiÖn tr¹ng karst cã biÓu hiÖn râ nÐt nhÊt trong ph¹m vi ph©n bè c¸c khèi ®¸ v«i. T¹i ®©y ®· quan s¸t thÊy nh÷ng hang ®éng kh¸ lín, h×nh thµnh trong c¸c thµnh t¹o carbonat hÖ tÇng. C¸c hang ®éng ph¸t triÓn theo mét ®−êng quanh co tõ ®é cao +120m xuèng ®Õn +50m. Lßng hang cã kÝch th−íc kho¶ng 20÷30m, trong ®ã gÆp nhiÒu khèi th¹ch nhò h×nh thï kú dÞ, cã søc cuèn hót kh¸ch tham quan, biÕn n¬i ®©y thµnh mét ®iÓm du lÞch kú thó. Tuy nhiªn karst còng cã t¸c ®éng tiªu cùc nh− sôt lë trÇn hang, g©y sôt lón 23 mÆt ®Êt, lµm h− h¹i c¸c c«ng tr×nh x©y dùng trªn mÆt, lµm tiªu hao n−íc cña c¸c hå chøa mét c¸ch khã l−êng tr−íc. c. HiÖn t−îng nhiÔm mÆn cña n−íc d−íi ®Êt do sù x©m nhËp cña n−íc biÓn vµo c¸c tÇng chøa n−íc ë ®íi ven bê Mét t¸c ®éng tiªu cùc kh¸c ®èi víi m«i tr−êng lµ sù x©m nhËp cña n−íc biÓn vµo c¸c tÇng chøa n−íc ven bê, g©y nhiÔm mÆn trªn diÖn réng. HiÖn t−îng nµy th−êng quan s¸t thÊy ë nh÷ng ®Þa h×nh thÊp vµ c¸c vïng cöa s«ng, n¬i n−íc d−íi ®Êt cã quan hÖ thuû lùc víi n−íc biÓn. Kho¶ng c¸ch x©m nhËp cña n−íc biÓn vµo ®Êt liÒn thay ®æi tõ mét vµi km ®Õn 4-5km, tuú ®Þa h×nh, ®Þa m¹o tõng n¬i vµ xª dÞch theo mïa còng nh− c¸c chu kú triÒu. Khi bÞ nhiÔm mÆn, ®é kho¸ng ho¸ cña n−íc d−íi ®Êt t¨ng cao: tõ 1,5÷2 ®Õn 4÷5g/l vµ h¬n n÷a, thËm chÝ cã n¬i mÆn b»ng n−íc biÓn. Sù nhiÔm mÆn lµm cho n−íc d−íi ®Êt suy gi¶m m¹nh vÒ chÊt l−îng, kh«ng ®¸p øng tiªu chuÈn sinh ho¹t, g©y khã kh¨n cho viÖc cung cÊp n−íc. §Æc biÖt, viÖc khai th¸c n−íc ngÇm víi c−êng ®é còng nh− s¶n l−îng lín t¹i c¸c khu d©n c− lín ven biÓn ®· khiÕn cho n−íc ngÇm bÞ nhiÔm mÆn kÐo theo thæ nh−ìng còng bÞ muèi ho¸, c¸c c«ng tr×nh ngÇm bÞ ¨n mßn... 2. T¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi ®èi víi n−íc d−íi ®Êt. Cho ®Õn nay c«ng cuéc ®« thÞ ho¸ vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c ®ång b»ng ven biÓn Trung Bé cßn ®ang ë b−íc ®Çu, do vËy nh÷ng t¸c ®éng cña nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi ®èi víi m«i tr−êng nãi chung vµ n−íc d−íi ®Êt nãi riªng ch−a ®Õn møc nghiªm träng vµ phæ biÕn nh− ë c¸c trung t©m d©n c− - c«ng nghiÖp lín ë b¾c bé vµ nam bé. Tuy nhiªn, ®©y ®ã ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng biÓu hiÖn ®¸ng lo ng¹i, trong ®ã næi lªn vÊn ®Ò nhiÔm bÈn n−íc d−íi ®Êt do chÊt th¶i sinh ho¹t, c«ng nghiÖp, sö dông ph©n bãn, thuèc trõ s©u trong n«ng nghiÖp vµ sù suy gi¶m nguån n−íc do khai th¸c kh«ng hîp lý. HiÖn nay ë nhiÒu thµnh phè, thÞ x· c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t ®Òu ®−îc ®æ bõa b·i ra c¸c vïng ngo¹i thµnh. ChÊt th¶i c«ng nghiÖp tõ c¸c nhµ m¸y hãa chÊt, chÕ biÕn thùc phÈm, c«ng nghiÖp nhÑ... phÇn lín còng ®−îc x¶ th¼ng vµo s«ng ngßi, hå ®Çm mµ kh«ng qua kh©u xö lý nµo, g©y « nhiÔm c¶ n−íc mÆt lÉn n−íc d−íi ®Êt. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra ®Þa chÊt ®« thÞ cña Liªn ®oµn §CTV miÒn Nam, kÕt qu¶ ®iÒu tra cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ nghiªn cøu m«i tr−êng ®Þa ph−¬ng vµ sù ph¸t hiÖn cña c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng, 24 n−íc d−íi ®Êt ë nhiÒu n¬i ®· cã biÓu hiÖn nhiÔm bÈn víi møc ®é kh¸c nhau, râ rÖt nhÊt lµ bëi c¸c hîp chÊt nit¬ vµ vi khuÈn. ë c¸c côm c«ng nghiÖp nhiÒu nhµ m¸y hµng ngµy x¶ ra hµng tr¨m mÐt khèi n−íc th¶i mang c¸c ho¸ chÊt ®éc h¹i ®æ vµo bµu trµm lµm c¸ chÕt hµng lo¹t. N−íc bÈn ngÊm vµo c¸c giÕng n−íc cña nh©n d©n trong vïng khiÕn cho chÊt l−îng n−íc kh«ng ®¶m b¶o cho sinh ho¹t vµ thËm chÝ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. D©n c− ven ®« th−êng cã thãi quen th¶i r¸c ra s«ng. RÊt nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn thùc phÈm, cao su, dÖt, tr¹m x¨ng dÇu, tr¹m röa «t« - xe m¸y... ë nhiÒu n¬i kh¸c còng kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng nªn ®· g©y ra « nhiÔm nguån n−íc mÆt vµ n−íc d−íi ®Êt, cã n¬i ®¹t tíi møc b¸o ®éng. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn n¹n ®µo ®·i vµng bõa b·i t¹i th−îng nguån c¸c s«ng khiÕn cho hµm l−îng cyanur (th¹ch tÝn) trong n−íc v−ît giíi h¹n cho phÐp hµng chôc lÇn, g©y nguy c¬ « nhiÔm c¶ n−íc d−íi ®Êt ë c¸c vïng ven bê. IV. KÕt luËn Nguèn n−íc tiÒm n¨ng cña tÇng Hol«cen phôc vô c¸c nhu cÇu hiÖn t¹i còng nh− vÒ l©u dµi trªn ®Þa bµn c¸c ®ång b»ng tõ Hµ TÜnh ®Õn Thõa Thiªn HuÕ, theo nh− kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nãi trªn, cßn rÊt khiªm tèn. C¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trªn khu vùc nµy chØ bÒn v÷ng nÕu chÊt l−îng c¸c nguån n−íc nµy ®−îc quan t©m, b¶o vÖ vµ c¸c biÖn ph¸p khai th¸c chóng ®−îc c©n nh¾c kü l−ìng trªn quan ®iÓm viÖc sö dông lu«n kÕt hîp tèi −u vµ hîp lý víi viÖc duy tr×. Tãm t¾t C¸c ®Æc ®iÓm ph©n bè vµ tr÷ l−îng cña n−íc d−íi ®Êt tÇng H«l«cen khu vùc c¸c ®ång b»ng tõ Hµ TÜnh ®Õn Thïa Thiªn HuÕ ®−îc s¬ bé ®Ò cËp trong bµi b¸o nµy. Mét sè hiÖn t−îng ®Þa chÊt ®éng lùc liªn quan ®Õn n−íc d−íi ®Êt cã ¶nh h−ëng xÊu vÒ gãc ®é m«i tr−êng hoÆc ®êi sèng con ng−êi nh− tr−ît ®Êt, nhiÔm mÆn, cast¬ còng ®−îc nªu ra víi mong muèn t×m ®−îc sù nh×n nhËn nghiªm tóc h¬n cña x· héi vÒ c¸c nguy c¬ ®ã. 25 Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn TuÊn Anh, NguyÔn V¨n Hoµng, §Æng TiÕn Dòng. M« h×nh phÇn tö h÷u h¹n ®¸nh gi¸ x©m nhËp mÆn n−íc d−íi ®Êt khu vùc ven biÓn §ång Híi. N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n. Sè 10 n¨m 2003. 2. Dempster, D.J., 1998. C«ng t¸c qu¶n lý trong khai th¸c sö dông bÒn v÷ng c¸c vØa n−íc ngÇm duyªn h¶i, TËp san Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ n−íc ngÇm, HiÖp héi c¸c nhµ thuû v¨n thÕ giíi, University of Melbourne, Australia, Pp 31-38. 3. §Æng TiÕn Dòng, NguyÔn V¨n Hoµng. H¹n h¸n vµ khai th¸c n−íc d−íi ®Êt phôc vô sinh ho¹t nh»m h¹n chÕ ¶nh h−ëng cña h¹n h¸n t¹i khu vùc Bµu Trã, Qu¶ng B×nh. N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n. Sè 8 n¨m 2003. 4. Liªn ®oµn §Þa chÊt thuû v¨n MiÒn Trung. §Þa chÊt thuû v¨n khu vùc duyªn h¶i miÒn Trung. B¸o c¸o Khoa häc 2002. 5. TrÇn Hång Mai. ¶nh h−ëng cña c¸c ®iÒu kiÖn §Þa lý ®Õn kh¶ n¨ng x©m nhËp mÆn c¸c vØa n−íc ngÇm ven biÓn. Th«ng b¸o khoa häc. Sè 2. .2004 §HSP HN 6. Vâ C«ng NghiÖp vµ Vò Ngäc Tr©n, (2003). Bæ sung nh©n t¹o n−íc ngÇm b¾t ®Çu khi nµo vµ ë ®©u. TËp san §CTV-§CCT miÒn TrungVN. Sè th¸ng 8, 2003. 7. Oude Essink, G.H.P. 2001. C¶i thiÖn t×nh h×nh cÊp n−íc: khã kh¨n vµ gi¶i ph¸p, T¹p chÝ qu¶n lý ®¹i d−¬ng vµ bê biÓn, TËp 44, sè 4-6, 2001, trang 420-449. 26