Thiên nga mang hồn Việt trên bình gốm hóa Lam

Thiên nga mang hồn Việt trên bình gốm hóa Lam Trong số Bảo vật quốc gia Việt Nam do Bảo tàng Lịch sử quốc gia đang lưu giữ, có một chiếc bình gốm hoa lam vẽ thiên nga. Hiện vật này được tìm thấy trong con tàu đắm ở Cù Lao Chàm. Sở hữu những nét vẽ màu lam tinh tế trên nền sứ trắng, đã giúp chiếc bình trở nên nổi bật giữa các hiện vật tương tự được tìm thấy cùng địa điểm. Điều khiến các nhà nghiên cứu, nhà sưu tập quan tâm và ca ngợi “độc đáo nhất, hồn quê Việt nhất” chính là hình vẽ những chú thiên nga của chiếc bình. Trên nền sứ trắng, các nét vẽ màu lam biểu tả những chú thiên nga ở nhiều hình dáng khác nhau. Tiêu biểu như một tư thế sống động của một chú thiên nga: đuôi hướng lên trên, phần đầu và cổ tạo nên một góc vuông hướng về phía trước, tạo nên một thần thái chăm chú quan sát. Những viền cánh có sự mềm mại, tạo cảm giác uyển chuyển. Nét vẽ với sự chuyển màu đậm nhạt trên khu vực phần cánh, thân của thiên nga rất tinh tế. Cách vẽ phóng khoáng đầy sức sống, tạo nên hình ảnh một chú thiên nga chân thực, không hề gò bó. Trong bố cục chung, tạo hình của chú thiên nga tạo nên sự độc đáo của hiện vật. Bất cứ người chiêm ngưỡng nào cũng có thể thấy sự khác biệt trong tạo hình của những chú thiên nga. Tạo hình không giống như những hình ảnh, hình dung mặc định về thiên nga trước đó của chúng ta: hầu hết là hình ảnh về các giống thiên nga châu Âu, kích thước lớn, phần cổ dàiChú thiên nga trên hiện vật gợi sự gần gũi và quen thuộc hơn. Có thể nói, thiên nga này thuộc một dòng khác, là thiên nga truyền thống, đặc trưng của Việt Nam. Các hoa văn, phong cảnh sơn thủy, mây trời cây cối trên hiện vật góp phần làm nổi bật sự thuần Việt của những chú thiên nga. Các chi tiết được đánh giá là lạ mắt, cách thể hiện khoáng đạt. Các nhà nghiên cứu cho rằng, cách diễn tả hoa văn, bố cục hoàn toàn không giống với phong cách Trung hoa. Điều này đã tôn lên nét riêng của chiếc bình trong dòng gốm hoa lam Việt Nam. Mặc dù được xác định là một bảo vật mang hồn Việt nhưng, nơi sáng tạo ra hiện vật lại gây nhiều tranh cãi trong giới nghiên cứu. Có hai luồng ý kiến khác nhau về xuất xứ của “Bình gốm hoa lam vẽ thiên nga”: thuộc gốm Chu Đậu và thuộc lò quan Hoàng thành Thăng Long. Tuy rằng, chưa có sự xác định chính xác nơi thực sự làm nên tuyệt tác này, nhưng, tinh hoa của nghề gốm Việt Nam thể hiện qua hiện vật là điều hoàn toàn khẳng định. Khi được tìm thấy trên con tàu đắm ở Cù Lao Chàm, “Bình gốm hoa lam vẽ thiên nga” nằm trong số những hiện vật độc bản. Mặc dù nghề gốm Việt Nam có rất nhiều các tuyệt tác, nhưng, so với nhưng hiện vật được ta lưu giữ và biết tới thuộc các bộ sưu tập trong nước, đây thực sự là Bảo vật quốc gia. Giá trị của hiện vật không chỉ xứng đáng với danh hiệu trên về mặt thời gian, và kỹ nghệ làm gốm. Điểm đặc biệt với những nét vẽ thiên nga mang đậm hồn Việt chính là điểm khẳng định giá trị của chiếc bình. Hiện nay,“Bình gốm hoa lam vẽ thiên nga” đang nằm trong Bộ sưu tập Bảo vật quốc gia được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia và nhận được sự quan tâm từ nhiều nhà sưu tập và nghiên cứu.