Thực trạng mạng lưới cấp cứu ngoại viện (cấp cứu 115) thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG TP. HỒ CHÍ MINH SV: NGUYỄN THỊ MỸ NGỌC THỰC TRẠNG MẠNG LƯỚI CẤP CỨU NGOẠI VIỆN (CẤP CỨU 115) TP.HCM KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: QUẢN TRỊ BỆNH VIỆN Giáo viên hướng dẫn: BS NGUYỄN THẾ DŨNG TP HCM, THÁNG 8 / 2010  Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - i - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG TP.HCM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc KHOA QUẢN TRỊ BỆNH VIỆN NHIỆM VỤ KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ­­­­o0o­­­­ Họ và tên: ............................................................... Lớp: ................................... Ngành: ........................................... Chuyên ngành:............................................. Tên đề tài: ......................................................................................................... .......................................................................................................................... Mục tiêu, nội dung Khoá Luận Tốt Nghiệp( KLTN): .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... .......................................................................................................................... Ngày nhận đề tài KLTN:....................................................................................... Họ và tên giảng viên hướng dẫn: Họ và tên giảng viên phản biện: .................................................. ................................................. .................................................. ................................................. Ngày hoàn thành KLTN: Ngày hoàn tất phản biện: .................................................. ................................................. (Ký và ghi rõ họ tên) (Ký và ghi rõ họ tên) Nội dung yêu cầu KLTN đã được Khoa thông qua. Ngày ……tháng ……năm……… Trưởng khoa: Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - ii - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB LỜI CẢM ƠN Để có thể thực hiện đề tài này, em xin chân thành cám ơn sự giúp đỡ tận tình và những tài liệu được cung cấp từ : - Ban giám đốc Sở Y tế TPHCM, BS Phan Văn Nghiệm - Trưởng phòng Nghiệp vụ Y, Sở Y tế TP.HCM. - Ban giám đốc Bệnh viện Cấp cứu Trưng Vương, BS Lê Thanh Chiến - Giám đốc Bệnh viện Cấp cứu Trưng Vương; BS Đỗ Công Tâm – Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Cấp cứu Trưng Vương; BS Nguyễn Thị Tuyết Mai - Trưởng khoa Cấp cứu ngoại viện, Bệnh viện Cấp cứu Trưng Vương. - Ban giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, BS Nguyễn Văn Khôi - Phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM. Con xin gửi lời cám ơn chân thành đến thầy Nguyễn Thế Dũng. Cám ơn thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và động viên con trong suốt quá trình làm khóa luận, giúp con có thể hoàn thành khoá luận tốt nghiệp này. Bên cạnh đó, em cũng xin chân thành cám ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Hùng Vương, các quý thầy cô, các anh chị phụ trách trong khoa Quản Trị Bệnh Viện trường Đại học Hùng Vương đã tạo điều kiện cho em học tập tại trường, cung cấp cho em những kiến thức vô cùng quý báu – là hành trang quan trọng cho quá trình làm việc và nghiên cứu sau này. Em cám ơn thầy Phan Quý Nam cùng những bài giảng của thầy đã tạo cho em ý tưởng về đề tài khóa luận này. Do thời gian hạn chế, nên chưa thể thu thập đầy đủ tài liệu. Bài viết chỉ mang tính khái quát, chưa thể đi sâu vào vấn đề như mong muốn. Nếu có cơ hội, em hi vọng sẽ được nghiên cứu kỹ hơn để có thể hoàn chỉnh đề tài, góp một phần nhỏ cho sự nghiệp chăm sóc y tế của thành phố. Xin chân thành cám ơn. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm …. Sinh viên thực hiện Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - iii - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB TÓM TẮT ĐỀ TÀI Thành phố Hồ Chí Minh là thành phố đông dân nhất, đồng thời cũng là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục, truyền thông, thể thao, giải trí quan trọng bậc nhất của nước ta. Đời sống của người dân thành phố ngày càng được nâng cao đồng nghĩa với nhu cầu về chăm sóc y tế ngày càng tăng. Thành phố đang phải đối diện với những vấn đề của một đô thị lớn có dân số tăng quá nhanh: gia tăng các trường hợp cấp cứu tai nạn giao thông, tai nạn lao động, thương tích cháy nổ, sập nhà, thiên tai; lây lan các bệnh truyền nhiễm, các dịch bệnh mới; đồng thời xuất hiện các bệnh mãn tính thường thấy ở những quốc gia công nghiệp phát triển… Đó là chưa kể đến Thành phố phải luôn cảnh giác đến vấn đề khủng bố, vũ khí hóa học, vũ khí sinh học,…Thực trạng trên dẫn đến yêu cầu đáp ứng cấp cứu cho mọi tình huống có thể xảy ra. Vì vậy, ngoài hoạt động khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế, cần có hệ thống và phương tiện cấp cứu hiệu quả để kịp thời xử lý các trường hợp khẩn cấp. Thời gian trong cấp cứu có vai trò quyết định đến chất lượng cấp cứu, nếu để quá giới hạn sẽ gây ra các biến chứng phức tạp, đôi khi quyết định đến cả tính mạng và khả năng phục hồi chức năng sau điều trị (thời gian vàng). Chính vì vậy, cần có một tổ chức cấp cứu hoạt động hiệu quả phục vụ cho người dân nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Từ lâu ở nước ta đã tồn tại số điện thoại cấp cứu 115 thống nhất cho cả nước, có nhiệm vụ đáp ứng các cuộc gọi yêu cầu về cấp cứu y tế. Cấp cứu 115 là tổ chức nồng cốt, là lựa chọn phổ biến nhất phục vụ cho cấp cứu ngoại viện và vận chuyển cấp cứu có hỗ trợ kỹ thuật từ cán bộ y tế. Chất lượng hoạt động của tổ chức cấp cứu 115 hết sức quan trọng quyết định sự sống còn của người bệnh. Chính vì tầm quan trọng của tổ chức cấp cứu 115 đối với cuộc sống. Đề tài nghiên cứu này tập trung tìm hiểu và hệ thống các tài liệu về tổ chức và hoạt động của mạng lưới cấp cứu 115 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Để từ đó có cái nhìn tổng quát về mạng lưới cấp cứu ngoại viện Thành phố: nắm được cơ sở pháp lý, tổ chức, hoạt động và hiệu quả của mạng lưới cấp cứu 115. Trên cơ sở đó, đề ra các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của cấp cứu 115 Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và có thể áp dụng cho mạng lưới cấp cứu 115 của cả nước nói chung. Thực hiện được điều này, số điện thoại cấp cứu 115 sẽ trở nên thân thuộc, là chổ dựa tinh thần cho sức khỏe người dân. Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - iv - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB MỤC LỤC Trang Nhận xét của giảng viên hướng dẫn......................................................................i Nhận xét của giảng viên phản biện ......................................................................ii Nhận xét của đơn vị làm khóa luận.................................................................... iii Nhiện vụ KLTN .................................................................................................iv Lời cảm ơn ..........................................................................................................v Tóm tắt đề tài .....................................................................................................vi Mục lục .............................................................................................................vii Danh sách các từ viết tắt .....................................................................................ix Từ khóa ...............................................................................................................x Danh sách các bảng biểu.....................................................................................xi Danh sách đồ thị ................................................................................................xii Danh sách hình.................................................................................................xiii MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 1. Đặt vấn đề .......................................................................................................1 2. Lý do chọn đề tài .............................................................................................3 3. Mục tiêu của đề tài ..........................................................................................4 4. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................4 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4 6. Hiệu quả kinh tế xã hội ....................................................................................4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..............................................................5 1.1 Một số khái niệm ...........................................................................................5 1.1.1 Cấp cứu y tế (Emergency Medicine) ...............................................5 1.1.1.1 Khái niệm .....................................................................................5 1.1.1.2 Phân loại hoạt động cấp cứu..........................................................5 1.1.2 Các trường hợp phải cấp cứu............................................................5 Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - v - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB 1.1.3 Cấp cứu ban đầu ..............................................................................5 1.1.4 Xe cứu thương (Ambulance) ............................................................6 1.1.5 Nhân viên cấp cứu ...........................................................................8 1.1.6 Thời gian vàng trong cấp cứu (Golden hour)....................................8 1.1.7 Mạng lưới cấp cứu 115 ....................................................................9 1.2 Tình hình khu vực và thế giới ........................................................................9 1.2.1 Tình hình chung...............................................................................9 1.2.2 Tổ chức cấp cứu ngoại viện ở một số nước ....................................11 1.2.2.1 Cộng hòa Pháp ....................................................................11 1.2.2.2 Đức .....................................................................................13 1.2.2.3 Hoa Kỳ (Mỹ)...................................................................... 15 1.2.2.4 Thái Lan..............................................................................17 1.3 Tình hình trong nước ...................................................................................18 1.3.1 Sơ lược mạng lưới tổ chức cấp cứu 115 trên cả nước .....................18 1.3.2 Quy định về tổ chức và hoạt động cấp cứu 115 ..............................19 1.3.2.1 Yêu cầu chung ....................................................................19 1.3.2.2 Quy định hệ thống tổ chức cấp cứu 115 ..............................20 1.3.2.3 Chức năng, nhiệm vụ Cấp cứu 115......................................20 1.3.2.4 Cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực ................................20 1.3.2.5 Tổ chức hoạt động cấp cứu 115...........................................21 1.3.2.6 Trách nhiệm các Bộ, ngành có liên quan .............................24 CHƯƠNG 2: KẾT QUẢ ...................................................................................26 2.1 Vị trí , chức năng của Thành phố Hồ Chí Minh............................................26 2.2 Hệ thống y tế Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................27 2.3 Lịch sử hình thành tổ chức cấp cứu 115 TP.HCM........................................33 2.3.1 Giai đoạn từ năm 1975 – 1980 .......................................................33 2.3.2 Giai đoạn từ năm 1980 – 1999 .......................................................34 2.3.3 Giai đoạn từ năm 1999 đến nay.....................................................34 Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - vi - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB 2.4 Tổ chức mạng lưới cấp cứu 115 TP.HCM....................................................35 2.4.1 Tổ chức..........................................................................................35 2.4.2 Cơ sở vật chất của hệ thống............................................................36 2.5 Hiệu quả hoạt động công tác cấp cứu 115 TP.HCM.....................................42 2.5.1 Sơ cấp cứu và vận chuyển cấp cứu .................................................42 2.5.2 Phục vụ cấp cứu.............................................................................48 2.5.3 Chi viện cấp cứu ............................................................................49 2.5.4 Điều hành cấp cứu .........................................................................51 2.5.5 Huấn luyện cấp cứu, hợp tác quốc tế ..............................................51 CHƯƠNG 3: BÀN LUẬN ................................................................................53 3.1 Đánh giá tổ chức Cấp cứu 115 TP.HCM......................................................53 3.1.1 Đánh giá chung mạng lưới y tế Thành phố Hồ Chí Minh ...............53 3.1.2 Đánh giá tổ chức mạng lưới cấp cứu 115 TP.HCM ........................54 3.1.3 Đánh giá hiệu quả công tác cấp cứu 115 TP.HCM .........................56 3.2 Đối chiếu các mô hình cấp cứu trên Thế giới ...............................................60 3.2.1 Đối chiếu mô hình SAMU của Pháp ..............................................60 3.2.2 Đối chiếu mô hình cấp cứu của Mỹ................................................62 3.3 Các giải pháp – Kiến nghị – Đề nghị ...........................................................63 3.3.1 Nâng cao hiệu quả hoạt động cấp cứu 115......................................63 3.3.1.1 Về pháp lý...........................................................................64 3.3.1.2 Về tổ chức...........................................................................65 3.3.1.3 Đảm bảo thời gian vàng trong cấp cứu ................................67 3.3.1.4 Đào tạo ...............................................................................67 3.3.1.5 Hợp tác và phát triển ...........................................................68 3.3.1.6 Vai trò của BHYT...............................................................69 3.3.2 Nâng cao sự hiểu biết và ý thức của người dân về cấp cứu 115 ......70 Tài liệu tham khảo............................................................................................xiv Phụ lục ..............................................................................................................xv Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - vii - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT BHYT Bảo hiểm y tế BS Bác sĩ BV Bệnh viện BV. CCTV Bệnh viện Cấp cứu Trưng Vương CCNV Cấp cứu ngoại viện ĐD Điều dưỡng EMS (Emergency Medicine Service) Dịch vụ cấp cứu ngoại viện PCCC Phòng cháy chữa cháy TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh TTCC Trung tâm cấp cứu TT. ĐT&BDCBYT Trung tâm đào tạo và bồi dưỡng cán bộ y tế TTYT Trung tâm y tế TNGT Tai nạn giao thông Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - viii - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB TỪ KHÓA Cấp cứu y tế (Emergency Medicine) Nhân viên cấp cứu Xe cứu thương (Ambulance) Thời gian vàng (Golden Hour) Mạng lưới cấp cứu 115 Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - ix - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB DANH SÁCH BẢNG BIỂU Trang Bảng 2.1 Sơ đồ tổ chức ngành Y tế TP.HCM (năm 2007) ...........................28 Bảng 2.2 Thống kê giường bệnh tại TP.HCM ............................................29 Bảng 2.3 Số liệu nhân lực y tế thuộc Sở Y tế TP.HCM năm 2001 – 2008 ...31 Bảng 2.4 Số liệu nhân lực Khoa cấp cứu ngoại viện BV. CCTV năm 1999 – 2004 ................................................................................................36 Bảng 2.5 Sơ đồ tổ chức cán bộ khoa cấp cứu ngoại viện BV.CCTV (2010)........................................................................................38 Bảng 2.6 Kinh phí khoa cấp cứu ngoại viện BV.CCTV ..............................39 Bảng 2.7 Trang thiết bị khoa cấp cứu ngoại viện BV. CCTV ......................40 Bảng 2.8 Tổng kết cuộc gọi và số lần đi cấp cứu.........................................42 Bảng 2.9 Phân loại bệnh tật cấp cứu............................................................44 Bảng 2.10 Tình hình bệnh tật tử vong tại bệnh viện ....................................45 Bảng 2.11 Tình hình xử lý cấp cứu..............................................................47 Bảng 2.12 Thống kê các trường hợp phục vụ cấp cứu .................................48 Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - x - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB DANH SÁCH ĐỒ THỊ Trang Đồ thị 2.1 Phân bố giường bệnh năm 2005..................................................29 Đồ thị 2.2 Tình hình chi ngân sách ngành y tế năm 2000 – 2008.................30 Đồ thị 2.3 Tình hình viện trợ qua các năm (2000 – 2008) ...........................31 Đồ thị 2.4 Tổng số cán bộ y tế TP.HCM (năm 2001 – 2008).......................32 Đồ thị 2.5 Số Cán bộ/ Bác sĩ phục vụ trên 10.000 dân.................................33 Đồ thị 2.6 Cán bộ Khoa cấp cứu ngoại viện BV. CCTV (năm 1999 – 2004) ......................................................................................37 Đồ thị 2.7 Kinh phí khoa cấp cứu ngoại viện BV. CCTV ............................37 Đồ thị 2.8 Kinh phí khoa cấp cứu ngoại viện BV. CCTV năm 2004............40 Đồ thị 2.9 Trang thiết bị khoa cấp cứu ngoại viện BV. CCTV ....................41 Đồ thị 2.10 Kết quả thực hiện cấp cứu BV. CCTV ......................................43 Đồ thị 2.11 Tỷ lệ đáp ứng cuộc gọi cấp cứu ................................................43 Đồ thị 2.12 Phân loại bệnh tật cấp cứu ........................................................45 Đồ thị 2.13 Số trường hợp Vết thương, TNGT, tai nạn khác tại BV ............46 Đồ thị 2.14 Tình hình xử lý cấp cứu từ tháng 8 năm 1999 đến năm 2004 ....47 Đồ thị 2.15 Các trường hợp phục vụ cấp cứu ..............................................49 Trường ĐH Hùng Vương TP. HCM - xi - Khóa luận tốt nghiệp Đại học GVHD: BS Nguyễn Thế Dũng SVTH: Nguyễn Thị Mỹ Ngọc – 06QB DANH SÁCH HÌNH Trang Hình 1.1 Một số biểu tượng thường thấy trên xe cứu thương ........................7 Hình 1.2 Hình ảnh về xe cứu thương ở một số quốc gia ................................8 Hình 1.3 Xe cứu thương ở Pháp ..................................................................13 Hình 1.4 Xe cứu thương ở Đức .................................