Tóm tắt
Để học đọc văn bản một cách hiệu quả, việc học sinh nghe giáo viên giảng, trả lời các câu hỏi của giáo
viên, thảo luận với bạn để giải quyết các bài tập giáo viên đưa ra là chưa đủ. Các em cần được thực sự
trải nghiệm việc “đọc” gần với cách mà hoạt động này diễn ra trong thực tế. Bài viết giới thiệu “nhóm
văn chương”, một hình thức tổ chức cho học sinh tương tác trong quá trình đọc văn bản đã được nhiều
GV ở nhiều nơi trên thế giới ứng dụng và đánh giá cao. Đồng thời, bài viết cũng bước đầu phân tích tính
khả thi của hình thức tổ chức dạy học này ở Việt Nam.
10 trang |
Chia sẻ: thanhle95 | Lượt xem: 322 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tổ chức cho học sinh tương tác trong quá trình đọc văn bản, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 11 (36) - Thaùng 1/2016
20
Tổ chức cho học sinh tương tác
trong quá trình đọc văn bản
Organizing interactive learning in reading process
TS. Dương Thị Hồng Hiếu
Trường Đại học Sư phạm TP.HCM
Ph.D. Duong Thi Hong Hieu
Ho Chi Minh City University of Education
Tóm tắt
Để học đọc văn bản một cách hiệu quả, việc học sinh nghe giáo viên giảng, trả lời các câu hỏi của giáo
viên, thảo luận với bạn để giải quyết các bài tập giáo viên đưa ra là chưa đủ. Các em cần được thực sự
trải nghiệm việc “đọc” gần với cách mà hoạt động này diễn ra trong thực tế. Bài viết giới thiệu “nhóm
văn chương”, một hình thức tổ chức cho học sinh tương tác trong quá trình đọc văn bản đã được nhiều
GV ở nhiều nơi trên thế giới ứng dụng và đánh giá cao. Đồng thời, bài viết cũng bước đầu phân tích tính
khả thi của hình thức tổ chức dạy học này ở Việt Nam.
Từ khóa: nhóm văn chương, đọc, học tương tác, dạy đọc, văn chương, văn bản
Abstract
To learn reading effectively, listening to the teacher, answering her questions, discussing with
classmates to solve the exercises she gives, is not enough. The students need to experience the “reading”
as it happens in real life. This article introduces “literature cicles”, one way of organizing interactive
learning in reading process, used and highly valued by many teachers around the world. This article also
considers the feasibility of this method in Vietnam.
Keywords: literature cicles, reading, interactive learning, teaching reading, literature, text
1. Đặt vấn đề
Khi học sinh (HS) học bơi, HS không
thể biết bơi nếu chỉ học lý thuyết về việc
bơi. Để có thể biết bơi giỏi, HS cần xuống
nước bơi. So sánh có vẻ hơi khập khiễng
nhưng quả thực là điều này cũng đúng với
việc học đọc văn bản. HS sẽ không thể biết
cách đọc văn bản hiệu quả khi chỉ nghe
giáo viên (GV) thuyết giảng về cách đọc.
Để biết đọc văn bản, các em cũng cần thực
sự trải nghiệm việc “đọc”. Nghĩa là học
đọc văn bản qua hành động, qua thực hành.
Nhà trường Việt Nam chúng ta, đặc biệt
trong giai đoạn gần đây, cũng đã ít nhiều
quan tâm đến việc này. Phương pháp đọc-
chép bị phê phán và các phương pháp hỏi-
đáp và tổ chức cho HS thảo luận được
khuyến khích. Tuy nhiên, làm thế nào để tổ
chức cho HS thảo luận và để hoạt động
thảo luận ấy thực sự giúp ích cho việc học
đọc văn bản thì vẫn còn là nỗi băn khoăn
của nhiều giáo viên. Hơn nữa, nếu chỉ
dừng lại ở việc hỏi đáp hay thảo luận thôi
thì vẫn chưa đủ vì HS cần được trải nghiệm
21
việc đọc thực sự và cần GV hướng dẫn các
kĩ năng, chiến thuật đọc mà một người biết
cách đọc hiệu quả thường dùng. Và quan
trọng hơn cả là các em được tạo điều kiện
để vận dụng các kĩ năng, chiến thuật đó
vào việc đọc của mình.
Những băn khoăn trên cũng đã được
nhiều nhà nghiên cứu, nhiều GV trên thế
giới quan tâm, tìm lời giải đáp. Và nhiều
câu trả lời đã được đưa ra. Nhiều thử
nghiệm đã được tiến hành. Trong khuôn
khổ bài báo này, chúng tôi xin giới thiệu
một hình thức đã được nhiều GV ở nhiều
nơi trên thế giới tiến hành và được đánh
giá cao.
2. “Nhóm văn chương” (literature
circles) - Một hình thức tổ chức cho HS
tương tác trong quá trình đọc văn bản
2.1. Khái niệm, đặc điểm
Theo cách hiểu phổ biến nhất thì
“Nhóm văn chương” là tên gọi của một hình
thức tổ chức hoạt động tương tác cho HS
trong quá trình dạy đọc. Nói một cách
chung chung thì “Nhóm văn chương” là
những hoạt động trong đó HS tham gia vào
những nhóm nhỏ mà trong đó chính các em
sẽ là người quyết định việc đọc và thảo luận
(small, peer-led reading discussion group).
Một cách cụ thể hơn Harvey Daniels định
nghĩa rằng:
“Nhóm văn chương” là những nhóm
thảo luận nhỏ giữa những HS cùng chọn
đọc một câu chuyện, bài thơ, bài báo, hay
cuốn sách. Trong khi đọc phần văn bản mà
mỗi nhóm được phân công (trong hay
ngoài lớp học), các thành viên ghi chú để
giúp mình trong việc đóng góp cho cuộc
thảo luận sắp tới, và mỗi người khi đến với
nhóm đều mang theo những ý tưởng cần
được chia sẻ. Mỗi nhóm sẽ theo một lịch
trình đọc và gặp gỡ với những cuộc thảo
luận định kì trong khi đọc một cuốn sách.
Khi đọc xong một cuốn sách, các thành
viên của nhóm này có thể chia sẻ những
vấn đề quan trọng mà họ đã đọc với cộng
đồng rộng lớn hơn. Họ trao đổi thành viên
với những nhóm khác cũng đã đọc xong,
chọn thêm văn bản để đọc và hình thành
những “Nhóm văn chương” mới [6, tr.2]
Harvey Daniels cũng đưa ra 11 đặc
điểm quan trọng về “Nhóm văn chương”
như sau:
1. HS tự chọn tài liệu để đọc.
2. Những nhóm nhỏ, tạm thời được
thành lập, dựa trên những cuốn sách mà
các em chọn.
3. Các nhóm khác nhau đọc những
cuốn sách khác nhau.
4. Các nhóm gặp theo lịch trình đều
đặn, có thể dự đoán để thảo luận về việc
đọc của mình.
5. Các em sử dụng các ghi chú (viết
hay vẽ) để chỉ dẫn/định hướng việc đọc và
việc thảo luận.
6. Các chủ đề thảo luận do HS đề xuất.
7. Nhóm gặp là để có những cuộc trao
đổi mở, tự nhiên về các cuốn sách, vì vậy,
chấp nhận các câu hỏi mở, quan hệ cá
nhân, và cả những ý kiến lạc đề.
8. Giáo viên có vai trò là người cố vấn
chứ không phải là thành viên của nhóm hay
người dạy.
9. Việc đánh giá được thực hiện thông
qua sự quan sát của GV và sự tự đánh giá
của HS.
10. Tinh thần khôi hài vui vẻ tràn ngập
phòng học.
11. Khi các cuốn sách được đọc xong,
người đọc chia sẻ với bạn cùng lớp, và
những nhóm mới được hình thành dựa trên
những lựa chọn đọc mới.[6, tr.18]
Tuy nhiên, Daniels cũng lưu ý rằng
một số điểm trên đây có thể được chủ động
bỏ qua khi HS mới học bằng “Nhóm văn
22
chương” hoặc khi ứng dụng cách học này
vào một chương trình cố định.
Như vậy, điểm quan trọng của “Nhóm
văn chương” là sự đề cao hoạt động giao
tiếp, trao đổi giữa các HS về những cuốn
sách mà các em đang đọc. Sự giao tiếp,
trao đổi này có thể coi như là yếu tố cơ
bản, chính yếu để giúp phát triển năng lực
đọc và thúc đẩy tình yêu đọc trong các em.
Ngoài ra, trong quá trình tổ chức hoạt động
tương tác, việc tạo cơ hội cho HS trải
nghiệm việc đọc những văn bản do chính
các em lựa chọn cũng rất quan trọng.
2.2. Quy trình tổ chức “Nhóm văn chương”
Một “Nhóm văn chương” thường có 3
phần: HS chọn sách để đọc; HS đọc sách
đã chọn; HS chia sẻ về cuốn sách đã đọc.
Xen vào 3 phần này là những bài hướng
dẫn ngắn của GV. Như vậy, để bắt đầu một
“Nhóm văn chương”, trước hết, GV cần tổ
chức cho HS chọn sách để đọc. Việc được
đọc cuốn sách do chính mình chọn, mình
cảm thấy thích được coi là tiền đề quan
trọng để hoạt động đọc, và sau đó là hoạt
động chia sẻ, diễn ra thuận lợi. Để HS có
thể chọn được cuốn sách các em thích (và
đúng trình độ đọc của các em) thì, một
cách lý tưởng nhất, thư viện của trường và
thư viện của lớp phải có nhiều đầu sách.
Mỗi đầu sách lại cần ít nhất vài bản để các
HS có thể cùng đọc. Các cuốn sách lại cần
được phân loại khó dễ để các em có thể
chọn được cuốn đúng với trình độ đọc của
mình. GV cũng cần hướng dẫn để các em
chọn đọc những cuốn sách phù hợp với khả
năng và trình độ của các em, đồng thời phù
hợp với yêu cầu của chương trình giảng
dạy. Tuy nhiên, cần lưu ý là GV chỉ hướng
dẫn, tư vấn chứ không bắt buộc và HS phải
là người được tự chọn sách mà các em
muốn đọc.
Sau khi dưới sự hướng dẫn của GV, HS
đã chọn được cuốn sách mình muốn đọc thì
các em hình thành các nhóm đọc dựa trên sự
tương đồng về sách được chọn đọc. Nhóm
sẽ thảo luận để quyết định lịch trình đọc và
thảo luận. HS có thể quyết định đọc ở nhà
nhưng thường thì hoạt động đọc sẽ diễn ra
ngay trên lớp. Các em sẽ đọc độc lập hay
đọc chung với bạn. Trong quá trình các em
đọc, tùy theo tình hình mà GV sẽ có những
bài hướng dẫn, làm mẫu ngắn để hướng dẫn
các kĩ năng đọc cần thiết giúp cho các HS
có thể thực hiện việc đọc tốt nhất. GV cũng
bố trí thời gian để mỗi buổi đọc các em sẽ
có cơ hội chia sẻ, thảo luận về những vấn đề
mình mới đọc với bạn cùng đọc. Ngoài ra,
cuối mỗi phần đọc lớn hay cuối một “Nhóm
văn chương” các em còn có cơ hội chia sẻ
trong nhóm lớn hay toàn lớp để có thể
tương tác với nhiều người đọc hơn và từ đó
học được nhiều hơn.
2.3. Giúp HS làm quen với “Nhóm
văn chương”
Các hình thức tổ chức dạy đọc theo
kiểu “Nhóm văn chương”, là những hình
thức khác với cách dạy đọc thông thường
trong nhà trường truyền thống. Vì thế, để
đạt kết quả mong muốn thì khâu giúp cho
HS làm quen với cách học mới này rất
quan trọng. Nếu ngay từ những buổi đầu
GV không làm cho HS hào hứng, thích
cách học này cũng như hiểu được hiệu quả
và cách thực hiện nó thì việc thất bại có thể
nhìn thấy trước mắt. Vậy làm sao để giúp
HS tiếp cận với cách học mới? Nhiều nhà
nghiên cứu đã đề xuất những mô hình khác
nhau. Và trong quá trình dạy đọc, mỗi GV
khi ứng dụng vào thực tế của lớp, trường
mình dạy thì lại có những sáng tạo, cải biên
khác nhau. Vì vậy, có thể nói có khá nhiều
mô hình, cách thức để giúp HS làm quen
với cách học tương tác và mỗi mô hình,
cách thức ấy lại có những ưu, nhược điểm
23
riêng. Do đó, trong quá trình vận dụng,
điều quan trọng là các GV cần biết linh
hoạt, sáng tạo để có thể chọn lựa và xây
dựng một mô hình, cách thức phù hợp
nhất, hiệu quả nhất cho HS của mình.
Harvey Daniels là một nhà nghiên cứu
hàng đầu trên thế giới về “Nhóm văn
chương” và việc ứng dụng nó trong dạy
đọc. Qua các nghiên cứu của mình và tổng
kết kinh nghiệm từ những GV đã sử dụng
“Nhóm văn chương” vào dạy đọc, Harvey
Daniels đã đưa ra một số mô hình giúp HS
làm quen cách học theo “Nhóm văn
chương” hiệu quả. Trong bài viết này,
chúng tôi xin lược thuật và giới thiệu hai
mô hình mà chúng tôi nghĩ có giá trị tham
khảo cao với GV Việt Nam.
2.3.1. Mô hình hướng dẫn dành cho
những người đọc chưa có kinh nghiệm làm
việc hợp tác
Đối với các HS vốn chỉ quen thuộc với
các hoạt động dạy học toàn lớp dưới sự
hướng dẫn cụ thể của GV và chưa quen
tham gia các hoạt động học tập qua nhóm
nhỏ vốn yêu cầu tinh thần trách nhiệm cao
thì đây là mô hình phù hợp để hướng dẫn
các em làm quen với “Nhóm văn chương”.
Điểm khác biệt lớn của mô hình hướng dẫn
này so với các mô hình khác là ở việc sử
dụng các bản phân vai. Theo Harvey
Daniels [6], dù bản phân vai có nhiều
nhược điểm và ông không ủng hộ việc quá
lạm dụng loại “công cụ” này, nhưng đối
với những HS chưa có nhiều kinh nghiệm
hoạt động hợp tác trong nhóm nhỏ thì
những trợ giúp tạm thời như những bản
phân vai này là cần thiết. Vì “Nhóm văn
chương” về bản chất cũng là việc tổ chức
cho HS học tập thông qua việc tham gia
các hoạt động hợp tác trong nhóm nhỏ nên
để đạt được hiệu quả thì GV cần hướng
dẫn để HS biết nên hợp tác thế nào, phát
huy tính độc lập ra sao, Có thể coi
những bản phân vai này là đại diện cho sự
có mặt của GV, giúp HS biết cách thực
hiện các nhiệm vụ khi đọc cũng như khi
tham gia thảo luận với bạn cùng nhóm.
Các nhà nghiên cứu đề nghị một số vai
và trong quá trình vận dụng vào dạy học thì
các GV cũng đề xuất thêm một số vai có
thể giao cho HS trong quá trình thực hiện
“Nhóm văn chương”. Cách hiểu và tên gọi
của từng vai cũng thay đổi tùy theo người
dùng [7; 9]. Tuy nhiên, theo Harvey
Daniels [6] thì về cơ bản có 4 vai sau:
1. Vai “người kết nối, liên hệ”: HS
thực hiện những kĩ năng mà một người đọc
thường sử dụng như tìm mối liên hệ giữa
điều mà các em đang đọc với thực tế cuộc
sống, với cảm giác, với kinh nghiệm của
các em, với những vấn đề nổi bật của thế
giới, với những văn bản khác, với những
tác giả khác,
2. Vai “người hỏi”: Trong quá trình
đọc, HS viết ra những câu hỏi về văn bản
mà các em đang đọc. Có thể là câu hỏi về
nội dung, sự kiện, nhân vật. Có thể là câu
hỏi về từ ngữ, cách diễn đạt hay về dụng ý
của tác giả. Cũng có thể là câu hỏi về ý
nghĩa của phần văn bản đang đọc, về
những gì có thể diễn ra trong phần sắp đọc,
về việc tại sao lại cần đọc văn bản này,
3. Vai “người tìm những điểm, phần
quan trọng của văn bản” (Literary
luminary): Ở vai này, HS cần chỉ ra một số
phần, đoạn, câu, từ mà các em cho là quan
trọng hay thú vị, thậm chí có thể là khó
hiểu để đề nghị mọi người trong nhóm
quay lại và đọc, nghĩ kĩ hơn về phần cụ thể
đó. Để làm tốt nhiệm vụ này, HS được giao
vai này cần ghi chú lý do tại sao em chọn
đoạn, câu, từ ấy và cách mà em muốn mọi
người trong nhóm chia sẻ.
4. Vai “người vẽ tranh minh họa”: Một
24
người biết cách đọc tốt thường hình thành
những bức tranh trong tâm trí của họ khi
đọc. Ở vai này, HS sẽ suy nghĩ, tưởng
tượng khi đọc và vẽ ra những gì liên quan
đến phần mà các em vừa đọc. Có thể là
những gì diễn ra trong đoạn văn bản vừa
đọc, có thể là điều gì đó mà đoạn văn bản
nhắc em nhớ đến, hoặc là những gì mà
đoạn văn bản đó gợi lên trong em, HS có
thể vẽ những bức tranh, những phác họa
thô sơ, hay là những biểu đồ, sơ đồ, bất
cứ gì em nghĩ ra khi em đọc.
Quy trình thực hiện dạy học theo mô
hình này như sau:
Ngày 1
- HS đọc một truyện ngắn hay và thảo
luận về nó; giới thiệu ý tưởng về “Nhóm
văn chương”.
Ngày 2-5
- HS học một vai mỗi ngày, sử dụng
các truyện ngắn.
- Hàng ngày các nhóm 4 HS cùng vai
gặp để thảo luận.
- Toàn lớp sẽ gặp để thảo luận sâu và
làm sáng rõ vai trọng tâm của ngày hôm ấy.
Ngày 6-10
- HS phân chia và sử dụng tất cả các
vai trong khi đọc một tiểu thuyết ngắn.
- Các nhóm gồm 4 HS với những vai
khác nhau gặp để thảo luận, chuyển vai
mỗi ngày.
- Toàn lớp gặp mỗi ngày để thảo luận
sâu và chia sẻ. [6, tr. 71, 72]
Harvey Daniels lưu ý rằng các GV
không nên lạm dụng các bản phân vai mà
chỉ nên dùng trong giai đoạn đầu khi HS
chưa quen. Khi HS đã quen thì GV nên
thay thế các bản phân vai này bằng các bản
ghi phản hồi mở. Vì các bản ghi phản hồi
mở này cũng thực hiện được các nhiệm vụ
xã hội và nhận thức như bản phân vai
nhưng lại không giới hạn suy nghĩ của HS
vào một kiểu phản hồi. Ngoài ra, sử dụng
bản ghi phản hồi sẽ giúp HS có nhiều ý
tưởng hơn cho cuộc thảo luận nhóm mà
các em sẽ tham gia. Có nhiều cách để ghi
phản hồi như ghi vào vở, ghi vào mẩu giấy
ghi nhỏ mà các em có thể dán ngay bên
cạnh phần đọc có liên quan,
2.3.2. Mô hình hướng dẫn nhanh dành
cho những người đọc có kinh nghiệm và đã
quen với cách làm việc hợp tác
Với đối tượng HS là những em đã
quen với cách học hợp tác và học văn trên
cơ sở phản hồi của người đọc thì Harvey
Daniels [6] cho rằng chỉ cần khoảng một
giờ để giúp các em làm quen với “Nhóm
văn chương”. Thậm chí GV có thể chỉ cần
ít hơn một giờ nếu cho các em đọc một bài
thơ, một truyện ngắn hay một bài báo ngắn
thay vì đọc một phần trong một cuốn sách
dày. Trình tự thực hiện giờ học này gồm
các bước sau:
1. Cung cấp nhiều văn bản/ sách hay
cho HS lựa chọn và mời các em tự hình
thành nhóm (khoảng 4 hoặc 5 người cùng
muốn đọc một văn bản). Các em sẽ mất
khoảng vài phút để thương lượng và hình
thành nhóm.
2. GV ôn lại cách dùng và ý nghĩa của
bản ghi phản hồi mở (open-ended response
logs), nơi người đọc có thể ghi lại các cảm
xúc, các mối liên hệ, các từ ngữ, các nét vẽ,
các câu hỏi, các lời bình luận hay bất cứ
“chú ý”nào khác về những gì các em đọc.
3. Cho các HS một khoảng thời gian
để các em đọc và viết phản hồi (khoảng 20
đến 30 phút là nhiều). Bảo các nhóm nhìn
vào sách và tự quyết định chọn một phần
mà các em có thể đọc xong một cách thoải
mái 5 phút trước khi hết thời gian quy
định. 5 phút này sẽ được dùng để các em
ghi các điểm chú ý vào bản ghi phản hồi,
trong hoặc sau khi đọc.
25
4. Khi tất cả đã đọc và ghi các “chú ý”
xong, mời cách thành viên trong nhóm gặp
chung trong khoảng 10 đến 15 phút. Giải
thích một cách đơn giản rằng mục đích của
cuộc gặp này là để các em có một cuộc trò
chuyện tự nhiên về cuốn sách đã đọc (ví dụ
như chỉ cần nói chuyện một cách thân
thiện, không cần giơ tay, không ai là GV ở
đây cả). Khuyến khích các em nói chen vào
một cách thoải mái, có thể dựa trên những
ghi chú của mình hoặc dựa trên tình huống
mà cuộc nói chuyện gợi ra.
5. Trong quá trình cuộc trò chuyện
trong nhóm diễn ra, GV quan sát từng nhóm
một cách kín đáo trong khoảng vài phút.
Lưu ý là chỉ quan sát thôi và không được
điều khiển cuộc thảo luận. GV ghi lại những
ví dụ và lời bình luận cụ thể mà có thể cần
sử dụng trong quá trình trao đổi sau đó.
6. Gọi cả lớp tập hợp để cùng chia sẻ
và thảo luận. Bước đầu - một quy tắc quan
trọng cho tất cả các kiểu hướng dẫn “Nhóm
văn chương” – là nói về cuốn sách đã đọc.
Yêu cầu mỗi nhóm cho một ví dụ hay cảm
nhận về cuộc nói chuyện của các em. Sau
đó chuyển sang phản ánh về quá trình gặp
gỡ. Yêu cầu các em chú ý những hành vi
cụ thể (như giao tiếp bằng mắt, khuyến
khích, ) đã giúp cho nhóm của các em
làm việc tốt và các hành vi đã gây cản trở
các em (lạc đề, làm gián đoạn). Lập danh
sách các kĩ năng xã hội tốt và không tốt.
7. Yêu cầu các nhóm tự chỉ định một
đoạn đọc khác trong sách cho buổi gặp thứ
hai (sẽ tổ chức một hay hai ngày sau đó).
Nhắc các em ghi chú vào bản ghi phản hồi
của mình trong hoặc sau khi đọc. Chuyển
danh sách các kĩ năng sang một tờ áp phích
và trong buổi gặp tiếp theo có thể thêm vào
danh sách này những điểm cần thiết. [6; tr.
56, 57]
Như vậy, thay vì dạy cho HS các kĩ
năng, hướng dẫn cho các em hiểu thế nào
là đọc hiệu quả, thế nào là một “Nhóm văn
chương”, một “câu lạc bộ sách” rồi sau đó
mới tổ chức cho các em gia nhập Nhóm
văn chương” thì Harvey Daniels đề xuất
chúng ta cứ tổ chức “Nhóm văn chương”
và dạy các kĩ năng đọc, kĩ năng thảo luận
ngay trong khi HS tham gia hoạt động này.
Như đã phân tích ở các phần trên, việc
dạy đọc thông qua việc tổ chức các hoạt
động tương tác cho HS như kiểu “Nhóm
văn chương” đòi hỏi HS tính tự lực rất cao.
Tuy nhiên, để HS có thể tự lực thực hiện
việc đọc và thảo luận, chia sẻ hiệu quả thì
GV phải tư vấn, hướng dẫn các kĩ năng,
chiến thuật dạy đọc cho các em. Đây cũng
là điểm làm cho hoạt động tương tác trong
lớp học không đơn thuần chỉ là sự mô
phỏng hoạt động đọc và chia sẻ mà con
người thường thực hiện trong cuộc sống.
Chúng ta tạo điều kiện để các em trải
nghiệm việc đọc nhưng vẫn là chúng ta
đang “dạy học” và không hề thoát ly mục
đích giáo dục của chương trình. GV cần
phải chọn lọc và dạy cho HS các kĩ thuật,
chiến thuật mà một người đọc hiệu quả
thường dùng khi đọc. Các kĩ thuật, chiến
thuật này có thể là mục tiêu dạy học mà
GV đề ra ngay từ đầu, cũng có thể là các
vấn đề nảy sinh trong quá trình HS đọc và
chia sẻ mà GV cảm thấy quan trọng và cần
hướng dẫn, lưu ý cả lớp. Phần hướng dẫn
này thường không dài. Thông thường chỉ
chiếm khoảng 5 đến 10 phút trong một
buổi học. Tuy nhiên, việc quyết định cần
hướng dẫn HS những kĩ năng gì, vào thời
điểm nào là hoàn toàn do GV quyết định
dựa trên hoàn cảnh cụ thể của lớp học.
Nhiều nhà nghiên cứu đã đề xuất các
quy trình tiến hành các bài học ngắn hay
hướng dẫn nhanh để giúp GV dễ thực hiện.
Quy trình sau đây của Duke và Pearson [8]
26
là một quy trình tiêu biểu. Theo đó, quy
trình hướng dẫn cho HS một kĩ năng, chiến
thuật đọc nên gồm những bước sau:
- Nêu tên và mô tả chiến thuật: tại sao,
khi nào và làm thế nào để sử dụng.
- Làm mẫu việc sử dụng chiến thuật
này (bằng hành động cụ thể).
- Sử dụng chiến thuật một cách hợp tác.
- Hướng dẫn HS luyện tập sử dụng
chiến thuật và dần để các em tự thực hiện.
- Cung cấp cơ hội để HS sử dụng chiến
thuật một cách độc lập.
Như vậy, để có thể biết đọc một cách
hiệu quả, HS cần biết sử dụng những kĩ
năng và chiến thuật đọc và GV cần biết
cách hướng dẫn để các em hiểu và quan
trọng không kém là GV cần tạo cơ hội để
các em luyện tập vận dụng các kĩ năng và
chiến thuật ấ