Triết học Mac - Lê nin - Chương V: Học thuyết giá trị thặng dư

Chương VHỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯI. SỰ CHUYỂN HÓA CỦA TIỀN TỆ THÀNH TƯ BẢNII. SỰ SẢN XUẤT RA GIÁ TRỊ THẶNG DƯIII.TIỀN LƯƠNG TRONG CHỦ NGHĨA TƯ BẢNIV. SỰ CHUYỂN HÓA CỦA GIÁ TRỊ THẶNG DƯ THÀNH TƯ BẢN – TÍCH LŨY TƯ BẢNVI. CÁC HÌNH THÁI BIỂU HIỆN CỦA TƯ BẢN VÀ GIÁ TRỊ THẶNG DƯ I. SỰ CHUYỂN HÓA CỦA TIỀN TỆ THÀNH TƯ­ BẢN1. Công thức chung của tư bản2. Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản3. Hàng hóa sức lao động và tiền công trong chủ nghĩa tư bản I. SỰ CHUYỂN HÓA CỦA TIỀN TỆ THÀNH TƯ BẢN1. Công thức chung của tư bản I. Sù chuyÓn ho¸ tiÒn tÖ thµnh t­ b¶n1) C«ng thøc chung t­ b¶n=>T - H - T’Sù chuyÓn ho¸ tiÒn tÖ thµnh t­ b¶nTiÒn th«ng th­êngHTH=>Kh¸c nhau: (1) và (2)C«ng thøc l­u th«ng hµng hãa gi¶n ®¬n H-T-Hc«ng thøc chung cña l­u th«ng t­ b¶n T-H-T’ĐiÓm xuÊt ph¸t vµ kÕt thóc cña sù vËn ®éngHµng hãaTiÒnTrật tự của sự vận động H-T HT-H-T’Lượng gi¸ trÞ cña vËn ®éngGièng nhau vÒ sè l­îngKh¸c nhau vÒ sè l­îng T’>T(T’=T+t)Môc ®Ých cña sù vËn ®éngGí trị sử dụng, Sù tăng lªn cña gi¸ trÞ Giíi h¹n cña sù vËn ®éngCã giíi h¹nKh«ng cã giíi hanT-H-T’-H-T’’.I. SỰ CHUYỂN HÓA CỦA TIỀN TỆ THÀNH TƯ BẢN2. Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản Trong l­u th«ngTrao ®æi ngang gi¸ChØ ®­îc lîi vÒ gi¸ trÞ sö dôngTrao ®æi kh«ng ngang gi¸ChØ lµ sù ph©n phèi l¹i thu nhËp, tæng gi¸ trÞ tr­íc vµ sau trao ®æi kh«ng hÒ t¨ng thªmT­ b¶n kh«ng thÓ xuÊt hiÖn tõ l­u th«ngNgoµi l­u th«ngHµng ho¸ ®i vµo tiªu dïngCho s¶n xuÊtCho c¸ nh©nGi¸ trÞ ®­îc b¶o tån vµ dÞch chuyÓn vµo s¶n phÈmGi¸ trÞ dÇn mÊt ®iT­ b¶n kh«ng thÓ xuÊt hiÖn ë bªn ngoµi l­u th«ng- M©u thuÉn cña c«ng thøc chung t­ b¶nT­ b¶n kh«ng thÓ xuÊt hiÖn tõ l­u th«ng vµ còng kh«ng thÓ xuÊt hiÖn ë bªn ngoµi l­u th«ng. Nã phaØ xuÊt hiÖn trong l­u th«ng vµ ®ång thêikh«ng ph¶i trong luu th«ng.HTS¶n xuÊtH’T’M©u thuÉn cña c«ng thøc chung t­ b¶nHµng ho¸ søc lao ®éng§Ó gi¶i quyÕt ®­îc m©u thuÉn c«ng thøc chung cña t­ b¶nPh¶i t×m ®­îc trªn thÞ tr­êng mét h.h ®Æc biÖt => qu¸ tr×nh tiªu dïng cã kh¶ n¨ng t¹o ra mét l­¬ng gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ b¶n th©n nã => hh-SL§3. Hàng hóa sức lao động và tiền công trong chủ nghĩa tư bảna)Khái niệm sức lao động b) Điều kiện để sức lao động trở thành hàng hóac)Hai thuộc tính của hàng hóa sức lao độngSøc lao ®éng lµ toµn bé nh÷ng n¨ng lùc thÓ chÊt vµ tinh thÇn tån t¹i trong mét c¬ thÓ con ng­êi ®ang sèng vµ ®­îc ng­êi ®ã ®em ra vËn dông trong qu¸ tr×nh lao ®éngLao ®éng lµ sù vËn dông søc lao ®éng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊta)Khái niem Søc lao ®éngb) §iÒu kiÖn biÕn søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸Ng­êi lao ®éng ph¶i ®­îc tù do vÒ th©n thÓNg­êi lao ®éng kh«ng cã t­ liÖu s¶n xuÊt Gi¸ trÞ sö dông ho¸ søc lao ®éngGi¸ trÞ sö dông hàng ho¸ søc lao ®éngThÓ hiÖn ra khi tiªu dïngT¹o ra mét l­îng gi¸ trÞ > gi¸ trÞ b¶n th©n nãGi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt lµ nguån gèc sinh ra gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­c) Hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸ søc lao ®éngGi¸ trÞ t­ liÖu sinh ho¹t cho ng­êi CN & gia ®×nhChi phÝ ®µo t¹oGi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao®éng:§­îc ®o gi¸n tiÕp b»ng gi¸ trÞ nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t ®Ó t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éngGi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éngGi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng bao hµm c¶ yÕu tè tinh thÇn vµ lÞch söII. SỰ SẢN XUẤT RA GIÁ TRỊ THẶNG DƯ1. Sự thống nhất giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư.2. Khái niệm tư bản, tư bản bất biến và tư bản khả biến3. Tỷ suất giá trị thặng dư và khối lượng giá trị thặng dư4. Hai phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư và giá trị thặng dư siêu ngạch5. Sản xuất ra giá trị thặng dư quy luật kinh tế tuyệt đối của chủ nghĩa tư bảnQu¸ tr×nh s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa lµ sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ th¨ng d­S¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông nh­ng gi¸ trÞ sö dông chØ lµ ph­¬ng tiÖnMôc ®Ých lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d­1) Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ th¨ng d­ Đặc điểm của quá trình sản xuất TBCN-Người công nhân làm việc dưới sự kiểm soát của nhà tư bản - Sản phẩm mà công nhân làm ra thuộc sở hữu của nhà tư bản.3/10/201620 1) Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­Gi¸ trÞ thÆng d­ lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ míi d«i ra ngoµi gi¸ trÞ søc lao ®éng do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ bÞ nhµ t­ b¶n chiÕm kh«ng Từ ví dụ rút ra kết luận: - Giá trị thặng dư: là giá trị mới dôi ra ngoài giá trị sức lao động do công nhân tạo ra và thuộc về nhà tư bản -Ngày lao động của công nhân chia thành 2 phần. + Thời gian lao động cần thiết:Phần lao động mà người công nhân tạo ra một lượng giá trị ngang bằng với giá trị sức lao động + Thời gian lao động thặng dư:phần còn lại của ngày lao động.lao động trong thời gian đó là là lao động thặng dư 3/10/201622II- Sản xuất giá trị thặng dư 2-Bản chất của tư bản , tư bản bất biến, tư bản khả biến2) B¶n chÊt cña t­ b¶n , t­ b¶n bÊt biÕn t­ b¶n kh¶ biÕn T­ b¶n lµ gi¸ trÞ mang l¹i gi¸ trÞ thÆng d­ b»ng c¸ch bãc lét c«ng nh©n lµm thuªa) B¶n chÊt cña t­ b¶n b-Tư bản bất biến: Bộ phận tư bản tồn tại dưới hình thái tư liệu sản xuất,mà giá trị được bảo tồn và chuyển vào sản phẩm,tức là giá trị không thay đổi về lượng trong quá trình SX Gồm: máy móc ,nhà xưởng ,nguyên, nhiên ,vật liệu Nó có đặc điểm là: giá trị của chúng được bảo tồn và chuyển dịch nguyên vẹn vào giá trị sản phẩm -Ký hiệu:CC¨n cø vµo tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸, chia t­ b¶n thµnh t­ b¶n bÊt biÕn vµ t­ b¶n kh¶ biÕnT­ b¶n kh¶ biÕnSøc lao ®éngGi¸ trÞ t¨ng thªmc)T­ b¶n kh¶ biÕn lµ bé phËn tư bản mua hàng hoá SLĐ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­,nã chÝnh lµ bé phËn ®· tăng lªn -Tư bản khả biến: -Bộ phận tư bản dùng để mua hàng hoá sức lao động ,thông qua lao động trừu tượng, người công nhân làm thuê đã sáng tạo ra một giá trị mới, lớn hơn giá trị bản thân nó, tức là có sự biển đổi về số lượng. - tư bản khả biến, ký hiệu là v. Tư bản khả biến tồn tại dưới hình thức tiền lương.3/10/201627 - Cơ sở của viêc phân chia: là nhờ tính chất hai mặt của lao động sản xuất ra hàng hoá. + LĐCT: bảo tồn và chuyển dịch giá trị của TLSX +LĐTT: tạo ra giá trị mới. -Ý nghĩa của việc phân chia : Chỉ rõ vai trò của từng loại tư bản , vạch rõ nguồn gốc của m là do v sinh ra, còn c chỉ là điều kiện cần thiết của quá trình sản xuất 3/10/2016283- Tỷ suất và khối lượng giá trị thặng dư a- Tỷ suất giá trị thặng dưb- Khối lượng giá trị thặng dư a)Tỷ suất giá trị thặng dư: là tỷ lệ tính theo (%) giữa số lượng giá trị thặng dư với tư bản khả biến, ký hiệu là m’. m’ nói lên trinh độ bóc lột TBCN3/10/201630 b)Khối lượng giá trị thặng dư: tích số giữa tỷ xuất giá trị thặng dư với tổng tư bản khả biến được sử dụng. Công thức: M = m’.V trong đó: V = tổng tư bản khả biến Hay: M: khối lượng giá trị thặng dư V: Tổng số tư bản khả biến được sử dụng.3/10/2016314) Hai ph­¬ng phµp s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­Thêi gian lao ®éng cÇn thiÕtThêi gian lao ®éng thÆng d­Vm4h8hNgày lao động Hai phương pháp nâng cao trình độ bóc lột: a) Giá trị thặng dư tuyệt đối: là giá trị thặng dư thu được do kéo dài thời gian lao động vượt quá thời gian lao động tất yếu, trong khi NSLĐ; giá trị sức lao động và thời gian lao động tất yếu không thay đổi .3/10/201633 Hai phương pháp nâng cao trình độ bóc lột: b)Giá trị thặng dư tương đối là giá trị thặng dư thu được do rút ngắn thời gian lao động tất yếu, bằng cách nâng cao NSLĐ trong ngành sản xuất ra tư liệu sinh hoạt , hạ thấp giá trị sức lao động, nhờ đó tăng thời gian lao động thặng dư , trong điều kiện độ dài ngày lao động , cường độ lao động không thay đổi, 3/10/201634 c) Giá trị thặng dư siêu ngạch:là phần giá trị thặng dư thu được (cao hơn giá trị thặng dư bình thường của xã hội) nhờ áp dụng công nghệ mới sớm hơn các xí nghiệp khác làm cho giá trị cá biệt của hàng hoá thấp hơn giá trị thị trường của nó. 3/10/201635 5- Sản xuất giá trị thặng dư - Quy luật kinh tế cơ bản của CNTB.Nội dung quy luật: Sản xuất ra ngày càng nhiều giá trị thặng dư cho nhà tư bản bằng cách tăng cường bóc lột lao động làm thuê trên cơ sở tăng năng suất lao động và cường độ lao độngSản xuất giá trị thặng dư quyết định sự tồn tại và phát triển của CNTB, phản ánh mục đích của nền sản xuất TBCN và phương tiện đạt mục đích. Chi phối sự hoạt động của các quy luật kinh tế khác.III- Tiền công trong chủ nghĩa tư bản1- Bản chất của tiền công 2- Các hình thức tiền công cơ bản 3- Tiền công danh nghĩa và tiền công thực tế 1 ) B¶n chÊt kinh tÕ cña tiÒn c«ngTiÒn c«ng là giá cả của hàng hoá SLĐLµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng nh­ng l¹i biÓu hiÖn ra nh­ lµ gi¸ c¶ cña lao ®éngIII ) TiÒn c«ngTRONG chñ nghÜa t­ b¶n C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña tiÒn c«ngTiÒn c«ng tÝnh theo thêi gian2 ) C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña tiÒn c«ngTiÒn c«ng tÝnh theo s¶n phÈm3)TiÒn c«ng danh nghÜa vµ tiÒn c«ng thùc tÕTiÒn c«ng thùc tÕIV-SỰ CHUYỂN HOÁ CỦA GIÁ TRỊ THẶNG DƯ THÀNH TƯ BẢN-TÍCH LŨY TƯ BẢN 1- Thực chất của tích lũy tư bản và các nhân tố quyết định quy mô tích lũy tư bản a- Giá trị thặng dư – nguồn gốc của tích lũy tư bản §éng c¬ cña tÝch lòy : thu ngµy cµng nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ vµ tån t¹i trong c¹nh tranh khèc liÖt - Thùc chÊt cña tÝch lòy t­ b¶n: lµ t­ b¶n ho¸ gi¸ trÞ thÆng d­ - Nguån gèc duy nhÊt cña tÝch luü lµ m vµ t­ b¶n tÝch lòy chiÕm tû lÖ ngµy cµng lín trong toµn bé t­ b¶n. b- Các nhân tố ảnh hưởng đến quy mô tích luỹ - Trình độ bóc lột (m’) - Năng suất lao động - Chênh lệch giữa tư bản sử dụng và tư bản tiêu dùng -Đại lượng tư bản ứng trước.-Tư bản sử dụng :là khối lượng giá trị các tư liệu lao động mà toàn bộ quy mô hiện vật của chúng đều hoạt động trong quá trinh Sx sản phẩm-Tư bản tiêu dùng:là phần của những tư liệu lao động ấy được chuyển vào sản phẩm theo từng chu kỳ SX dưới dạng khấu hao Sự chênh lệch này là thước đo sự tiến bộ của LLSX Kỹ thuật càng hiện đại ,sự chênh lệch giữa tư bản sử dụng và tư bản tiêu dùng càng lớn,thì sự phục vụ không công của TLLĐ càng lớn2)Tích tụ và tập trung tư bản TÝch tô t­ b¶nT¨ng quy m« t­ b¶n c¸ biÖt b»ng t­ b¶n ho¸ gi¸ trÞ thÆng d­ TËp trung t­ b¶nT¨ng quy m« t­ b¶n c¸ biÖt b»ng c¸ch s¸t nhËp c¸c t­ b¶n s½n cã trong x· héi 3)Cấu tạo hữu cơ của tư bản: C/V -Cấu tạo kỹ thuật của tư bản : là tỷ lệ khối lượng TLSX và số lượng SLĐ cần thiết để sử dụng TLSX đó. -Cấu tạo giá trị của tư bản :là tỷ lệ theo đó tư bản phân thành tư bản bất biến (c) và tư bản khả biến (v) cần thiết để tiến hành sản xuất. - Cấu tạo hữu cơ của tư bản: là cấu tạo giá trị của tư bản do cấu tạo kỹ thuật của tư bản quyết định và phản ánh sự biến đổi của cấu tạo kỹ thuật của tư bản , ký hiệu là C/V. Quá trình tích lũy tư bản là quá trình : làm tăng cấu tạo hữu cơ của tư bản 3/10/201649V- QUÁ TRÌNH LƯU THÔNG CỦA TƯ BẢN VÀ GIÁ TRỊ THẶNG DƯa)Tuần hoàn của tư bản Tuần hoàn của tư bản là sự vận động của tư bản trải qua ba giai đoạn, lần lượt mang ba hình thái , thực hiện ba chức năng rồi trở về hình thái ban đầu với giá trị tăng lên1-Tuần hoàn và chu chuyển của tư bản Giai ®o¹n thø nhÊt - Giai ®o¹n l­u th«ng:TLSXSL§T - HGiai đoạn mua, tư bản xuất hiện với hình thái tư bản tiền tệ , thực hiện chức năng mua TLSX & SLĐ kết thúc giai đoạn này tư bản tiền tệ biến thành tư bản sản xuất. Giai ®o¹n thø hai - Giai ®o¹n s¶n xuÊt TLSX H SX H’ SLĐTư liệu sản xuất và sức lao động kết hợp với nhau tạo thành quá trình sản xuất. Kết thúc giai đoạn này tư bản sản xuất biến thành tư bản hàng hoá3/10/201652 Giai ®o¹n thø ba - Giai ®o¹n l­u th«ngH’ - T’Kết thúc giai đoạn này tư bản hàng hoá biến thành tư bản tiền tệb) Chu chuyÓn t­ b¶nChu chuyÓn t­ b¶n lµ sù tuÇn hoµn t­ b¶n nÕu xÐt nã lµ mét qu¸ tr×nh ®Þnh kú ®æi míi, diÔn ra liªn tôc vµ lÆp ®i lÆp l¹i kh«ng ngõng. Chu chuyÓn t­ b¶n ph¶n ¸nh tèc ®é vËn ®éng nhanh hay chËm cña t­ b¶n- Thêi gian chu chuyÓn t­ b¶nThêi gian chu chuyÓnThêi gian s¶n xuÊt Thêi gian l­u th«ng=+Thêi gian s¶n xuÊt Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng =+Thêi gian lao ®éng Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt +- Thời gian lao động là thời gian mà người lao động tác động vào đối tượng lao động để tạo ra sản phẩm.- Thời gian gián đoạn lao động là thời gian mà đối tượng lao động chịu sự tác động của tự nhiên. - Thời gian dự trữ SX là thời gian mà các yếu tố sản xuất sẵn đã được mua về sàng tham gia vào sản xuất, nhưng chưa dược sử dụng vào quá trình SX3/10/201657Thời gian sản xuất dài hay ngắn phụ thuộc vào các yếu tố-Tính chất của ngành sản xuất.Quy mô hoặc chất lượng của sản xuất.-Thời gian của vật sản xuất chịu tác động của quá trình tựNhiên dài hay ngắn.Năng suất lao động.- Dự trữ sản xuất đủ hay thiếu ..vvThêi gian l­u th«ngThêi gian muaThêi gian b¸n=+Thời gian mua Thời gian bán thời gian lưu thông thời gian vận chuyển- Thời gian lưu thông phụ thuộc nhiều yếu tố: - Tình hình thị trường. - Khoảng cách thị trường -Trình độ phát triển của giao thông vận tải3/10/201661-Tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶nN=CHchTốc độ chu chuyển của tư bản đo bằng số vòng chu chuyểnTrong một năm, N = số vòng chu chuyển.CH : thời gian một năm.ch : thời gian một vòng chu chuyểnc) T­ b¶n cè ®Þnh vµ t­ b¶n l­u ®éng(Giảng)a) T­ b¶n cè ®ÞnhHao mßn h÷u h×nhHao mßn v« h×nh +Tư bản cố định : là một bộ phận của tư bản sản xuất tồn tại dưới hình thái hiện vật là máy móc, thiết bị, nhà xưởng, TBCĐ có đặc điểm tham gia toàn bộ vào quá trình sản xuất, nhưng giá trị của nó chuyển từ từ (từng phần) vào giá trị SP trong nhiều chu kỳ SX 3/10/201664 Tư bản cố định được sử dụng trong một thời gian dài và nó bị hao mòn dần trong quá trình sản xuất có hai loại hao mòn: - Hao mòn hữu hình : là sự giảm dần giá trị do sử dụng dẫn đến , do tác động của tự nhiên làm cho tư bản cố định dần dần hao mòn đi đến hư hỏng, - Hao mòn vô hình là giảm dần về giá trị do ảnh hưởng của tiến bộ khoa học kỹ thuật3/10/201665Khấu hao tư bản cố định(10 )Giá trị của tư bản cố định bao gồm cả chi phí sửa chữa cơ bảnGiá trị chuyển vào sản phẩm trong 1 nămQuỹ khấu hao (quỹ thay thế tư bản cố định)Bắt đầu SXĐến cuối năm thứ 1Đến cuối năm thứ 2Đến cuối năm thứ 3Đến cuối năm thứ 4Đến cuối năm thứ 5108642--22222-246810+Tư bản lưu động: -Tư bản lưu động tồn tại dưới hình thái hiện vật là nguyên nhiên liệu, vật liệu phụ, bán thành phẩm và tiền lương công công nhân -TBLĐ có đặc điểm : sử dụng toàn bộ, giá trị chuyển toàn bộ ( một lần) vào giá trị sản phẩm trong 1chu kỳ sản xuất3/10/2016672)Tái sản xuất và lưu thông của tư bản xã hội. a) Một số khái niệm cơ bản của tái sản xuất tư bản xã hội.+ Tổng sản phẩm xã hội: là toàn bộ sản phẩm mà xã hội sản ra trong một thời kỳ nhất định (thường là một năm).-TSPXH xét về mặt hiên vật = toàn bộ TLSX+ toàn bộ TLTD-TSPXH xét về mặt giá trị = c + v + m+Tư bản xã hội là tổng thể các tư bản cá biệt của xã hội vận động trong sự liên kết chằng chịt và tác động qua lại với nhau2)Tái sản xuất và lưu thông của tư bản xã hội. a) Một số khái niệm cơ bản của tái sản xuất tư bản xã hội.Khi nghiên cứu vế tái sản xuất tư bản xã hội Mác chia nền sản xuất xã hội thành hai khu vựcHai khu vùc cña nÒn s¶n xuÊt x· héi KHUVỰC I: SẢN XUẤT TƯ LIỆU SẢN XUẤTKHUVỰC II: SẢN XUẤT TƯ LIỆU TIÊU DÙNGCÊu t¹o h÷u c¬ cña t­ b¶n kh«ng ®æiToµn bé t­ b¶n cè ®Þnh ®Òu chuyÓn hÕt gi¸ trÞ cña nã vµo s¶n phÈm trong mét n¨mKh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th­¬ng Nh÷ng gi¶ ®Þnh khi nghiªn cøu t¸i s¶n xuÊt t­ b¶n x· héi * Trong xã hội TBCN,chỉ có 2 g/c là tư sản và vô sảnTrong trao đổi giá cả luôn phù hơp với giá trịb) Điều kiện thực hiện tổng sản phẩm xã hội trong tái sản xuất giản đơn. - Sơ đồ Khu vực I:4000c+1000v+1000m = 6000 Khu vực I:2000c + 500v+ 500m = 30003/10/201673Để quá trình tái SX diễn ra bình thường,toàn bộ SP của 2 khu vực,cần được trao đổi,đáp ứng cả về mặt giá trị và hiện vật Trong khu vực I-Bộ phận 4000C là TLSX đã hao phí , được bù đắp trong nội bộ KVI-Bộ phận (1000v+1000m) cần trao đổi với KVII để lấyTLTDTrong khu vực II-Bộ phận (500v+500m) thực hiện trong nội bộ khu vực II-Bộ phận 2000c trao đổi với khu vực I để lấy TLSXSơ đồ biểu diễn mối quan hệ trao đổi giữa 2 KV như sau:KVI: 4000c+ =6000KVII: +500v+500m=3000 1000V+1000m 2000C Điều kiện thực hiện tổng sản phẩm xã hội trong tái sản xuất đơn giản là: (1) I (v + m) = IIc (2) I (c + v + m) = IIc + Ic (3) I (v +m) + II (v+ m) = II (c + v + m)3/10/201676Điều kiện thực hiện tổng sản phẩm xã hội trong tái sản xuất mở rộng.CMác đưa ra sơ đồTSX mở rộng KV I: 4000c + 1000v + 1000m = 6000 (TLSX) KV II: 1500c + 750v + 750m = 3000(TLTD) - ở khu vực II , C/V = 2/1 - Muốn mở rộng sản xuất thì phải biến một bộ phận giá trị thặng dư thành tư bản phụ thêm gồm c phụ thêm và v phụ thêm.3/10/201677 Khu vực I tích lũy500 Trong đó 400 để mua TLSX ,100 mua SLĐ Cơ cấu mới của khu vực 1: Khu vực1: 4000C+400c1+1000v+100v1+500m2Trong đó100 để mua TLSX,50 mua SLĐ- tích lũy khu vực 1 quyêt định quy mô tích lũy khu vực 2 Khu vực 2 tích lũy 150 trong đó: + 100 để mua TLSX + 50 để mua SLĐCơ cấu mới của khu vực 2:1500c+100c1+750v+50v1+600m2=3000Sơ đồ trao đổi trong tái sản xuất mở rộng(4000 + 400)c +(1000 + 100) v + 500m=6000( 1500 + 100)c +( 750 + 50) v + 600m = 3000c) Sự phát triển lý luận tái sản xuất của V.I.Lê-nin:Sản xuất TLSX để sản xuất ra TLSX phát triển nhanh nhất sau đến sản xuất ra TLSX để sản xuất TLTD, và cuối cùng chậm nhất là sự phát triển của sản xuất TLTDa)Nguyªn nh©n khñng ho¶ng kinh tÕ trong chñ nghÜa t­ b¶n-M©u thuÉn gi÷a tÝnh chÊt tæ chøc, tÝnh kÕ ho¹ch trong tõng xÝ nghiÖp rÊt chÆt chÏ vµ khoa häc víi khuynh h­íng tù ph¸t v« chÝnh phñ trong toµn x· héi 3-Khñng ho¶ng kinh tÕ trong chñ nghÜa t­ b¶n-M©u thuÉn gi÷a khuynh h­íng tÝch luü, më réng kh«ng cã giíi h¹n cña t­ b¶n víi søc mua ngµy cµng eo hÑp cña quÇn chóng do bÞ bÇn cïng ho¸-M©u thuÉn ®èi kh¸ng gi÷a giai cÊp t­ s¶n vµ giai cÊp lao ®éng lµm thuªb)TÝnh chu kú cña khñng ho¶ng kinh tÕ trong chñ nghÜa t­ b¶nKhñng ho¶ngTiªu ®iÒuPhôc håiH­ng thÞnh HËu qu¶ cña khñng ho¶ng kinh tÕVI) C¸c h×nh th¸i t­ b¶n vµ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d­ 1)Chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa, lîi nhuËn vµ tû suÊt lîi nhuËna) Chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa: W = c + (v + m)c: lao ®éng qu¸ khø, lao ®éng vËt ho¸v + m: lao ®éng hiÖn t¹i, lao ®éng sèngk = c + vVậy chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa là chi phí về tư bản mà nhà tư bản bỏ ra để sản xuất hàng hóa b)Lîi nhuËnW = c + (v + m) = k +m W = k + p (gi¸ trÞ hµng ho¸ b»ng chi phÝ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa céng víi lîi nhuËn)( giảng)c) Tû suÊt lîi nhuËnd)Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tû suÊt lîi nhuËn-Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng dư- CÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n- Tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶nd)Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tû suÊt lîi nhuËn-Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d­- CÊu t¹o h÷u c¬ t­ b¶n- Tèc ®é chu chuyÓn cña t­ b¶n TiÕt kiÖm t­ b¶n bÊt biÕnm,v kh«ng ®æi, nÕu c cµng nhá th× p’ cµng lín2) C¹nh tranh trong néi bé ngµnh vµ sù h×nh thµnh gi¸ trÞ thÞ tr­êng.- Cạnh tranh nộ bộ ngành là cạnh tranh giữa những các xí nghiệp cùng một ngành ,Cùng sản xuất Biện pháp cạnh tranh:thường xuyên cải tiến kỹ thuật nâng cao NSLĐ làm cho giá trị cá biệt thấp hơn giá trị xã hội Kết quả cạnh tranh là hình thành nên giá trị thị xã hội( giá trị thị trường) Điều kiện sản xuất trung bình trong một ngành thay đổi..giá trị xả hội của hàng hóa giảm xuống3) C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh vµ sù h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n.Sù t­ do di chuyÓn t­ b¶n tõ ngµnh nµy sang ngµnh kh¸c lµm thay ®æi c¶ tû suÊt lîi nhuËn c¸ biÖt vèn cã cña c¸c ngµnh. Sù tù do di chuyÓn t­ b¶n nµy chØ t¹m thêi dõng l¹i khi tû suÊt lîi nhuËn ë tÊt c¶ c¸c ngµnh ®Òu xÊp xØ b»ng nhau. KÕt qu¶ lµ h×nh thµnh nªn tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©nLîi nhuËn b×nh qu©n: p = p’ x k C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh vµ sù h×nh thµnh lîi nhuËn b×nh qu©n4) Sù chuyÓn ho¸ cña gi¸ trÞ hµng ho¸ thµnh gi¸ c¶ s¶n xuÊt Gi¸ c¶ s¶n xuÊt = k + p-4) Sự phân chia giá trị thặng dư giữa các giai cấp bóc lột trong CNTB a) Tư bảnTh­¬ng nghiÖp vµ lợi nhuận cña th­¬ng nghiÖp Thø nhÊt :Sản xuất ngày càng phát triển, quy m« s¶n xuÊ