Triết học Mac - Lê nin - Chương XI: Vấn đề gia đình trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội

CHƯƠNG XIVẤN ĐỀ GIA ĐÌNH TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Nội dung tự họcNhững định hướng cơ bản xây dựng gia đình mới ở nước taMột số nội dung chủ yếu của xây dựng gia đình ở Việt Nam hiện nay. CÂU HỎI THẢO LUẬN Nguyên tắc hôn nhân và gia đình dười chủ nghĩa xã hội. Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ? Xây dựng gia đình bình đẳng và hạnh phúc?Quan niệm về tình yêu chân chính hiện nay?Cần giải quyết thế nào cho đúng mối quan hệ giữa tình yêu và sự nghiệp? Quan niệm về gia đình hạnh phúc? Cần làm gì để có một gia đình hạnh phúc?I.VỊ TRÍ, CHỨC NĂNG CỦA GIA ĐÌNH TRONG XÃ HỘI NGUYÊN THỦY- CỔ ĐẠI – PHONG KIẾN – TƯ BẢN - XHCN GIA ĐÌNH  ( Mẫu hệ - Phụ hệ - Một vợ một chồng ) Ph. Ăngghen: “ khi ưu thế của sở hữu tư nhân đối với sở hữu công cộng và sự quan tâm đến kế thừa tài sản khiến cho chế độ phụ quyền và chế độ một vợ một chồng chiếm vị trí thống trị”. Gia đình là một trong những hình thức tổ chức cơ bản trong đời sống cộng đồng của con người, một thiết chế văn hóa – xã hội đặc thù, được hình thành, tồn tại và phát triển trên cơ sở của quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, quan hệ nuôi dưỡng và giáo dục giữa các thành viên.  Gia đình xác định trên cơ sở các mối quan hệ cơ bản nào? Quan hệ hôn nhân là quan hệ cơ bản của sự hình thành, tồn tại và phát triển gia đình. Quan hệ huyết thống là quan hệ cơ bản đặc trưng của gia đình. Quan hệ quần tụ trong một không gian sinh tồn. Quan hệ nuôi dưỡng giữa các thành viên và thế hệ thành viên trong gia đình.Các mối quan hệ biến đổi theo tiến trình lịch sửVỊ TRÍ GIA ĐÌNH TRONG XÃ HỘI Nguyên thủy - cổ đại - phong kiến - tư bản - XHCN  GIA ĐÌNH = XÃ HỘIa) Gia đình là tế bào của xã hộib) Trình độ phát triển kinh tế – xã hội quyết định quy mô, kết cấu, hình thức tổ chức và tính chất của gia đình c) Gia đình là một thiết chế cơ sở, đặc thù của xã hội, là cầu nối giữa cá nhân với xã hộid) Gia đình là tổ ấm mang lại các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống cá nhân của mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hộiCÁC CHỨC NĂNG CƠ BẢN CỦA GIA ĐÌNH a) Chức năng tài sản xuất ra con người Tái sản xuất duy trì nòi giống, nuôi dưỡng nâng cao thể lực, trí lực đảm bảo tái sản xuất nguồn lao động và sức lao động cho xã hội. b) Chức năng kinh tế và tổ chức đời sống gia đình. c) Chức năng giáo dục của gia đình. Xã hội = Gia đình = Nhà trường d) Chức năng thỏa mãn các nhu cầu tâm – sinh lý, tình cảm của gia đình.II. ĐIỀU KIỆN XÂY DỰNG GIA ĐÌNH TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, tất cả những biến đổi diễn ra trong những mối quan hệ giữa nam giới và nữ giới, hôn nhân, hình thức gia đình đều do sự thay đổi của chế độ kinh tế và xã hội; do tính chất của các mối quan hệ xã hội nói chung quyết định. Gia đình dưới hình thái hoàn toàn phát triển của nó, định hình và phát triển trong quá trình cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới.1. Điều kiện kinh tế – xã hội: Thủ tiêu chế độ bóc lột, từng bước xác lập, củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất mới, thực hiện việc cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nền kinh tế quốc dân là yếu tố cơ bản để xóa bỏ cơ sở kinh tế của tính trạng bất bình đẳng về giới, bất bình đẳng giữa các thành viên và các thế hệ thành viên trong gia đình. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa: - Phát huy mọi tiềm năng của mỗi thành viên, mỗi gia đình phát triển lực lượng sản xuất. - Tiền đề để thực hiện công bằng xã hội, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các thành viên trong gia đình.2. Điều kiện chính trị và văn hóa – xã hội a) Điều kiện chính trị:- Nhà nước xã hội chủ nghĩa xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện một hệ thống pháp luật, trong đó có luật hôn nhân và gia đình. - Luật hôn nhân và gia đình là cơ sở pháp lý cho quá trình thực hiện hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, xây dựng gia đình bình đẳng, dân chủ, bảo đảm cuộc sống gia đình hạnh phúc và bền vữngb) Điều kiện văn hóa: Trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội: - Giáo dục và đào tạo, phát triển khoa học- công nghệ được coi là quốc sách hàng đầu. - Các thành viên xã hội, mọi gia đình đếu được hưởng những thành quả của chính sách phát triển giáo dục, nâng cao dân trí. Dân trí cao là một tiền đề xã hội quan trọng để xây dựng gia đình binh đẳng tiến bộ và hạnh phúc. - Điều kiện phát huy đấy đủ khả năng mỗi công dân, mỗi gia đình.c) Điều kiện xã hội: Nhà nước xã hội chủ nghĩa chú trọng xây dựng và tổ chức thực hiện một hệ thống các chính sách xã hội trên các lĩnh vực: Dân số, kế hoạch hóa gia đình, việc làm, y tế và chăm lo sức khỏe, bảo hiểm xã hội Tạo ra những điều kiện quan trọng đối với những thay đổi theo chiều hướng tích cực trong hình thức tổ chức, quy mô, kết cấu gia đình.III. NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG CƠ BẢN VÀ NỘI DUNG XÂY DỰNG GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM Những định hướng cơ bản:Gia đình truyền thống – Gia đình mới ở Việt Nam Xã hội nông nghiệp -----Xã hội công nghiệp hóa Quốc tế hóa a) Kế thừa, phát huy những giá trị của gia đình truyền thống, đồng thời tiếp thu có chọn lọc những giá trị tiến bộ của thời đại về gia đình. - Những giá trị của gia đình truyền thống ? - Những giá trị của gia đình hiện đại ?b) Xây dựng gia đình mới phải thực hiện trên cơ sở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Ph. Ăngghen: Nếu chỉ riêng hôn nhân dựa trên tình yêu chân chính mới hợp đạo đức thì cũng chỉ có hôn nhân tính yêu được duy trì mới hợp đạo đức mà thôi. c) Xây dựng gia đình mới ở Việt Nam phải trên cơ sở các quan hệ bình đẳng, thương yêu, có trách nhiệm cùng chia sẻ, gánh vác công việc của các thành viên để thực hiện các chức năng cơ bản của gia đình và nghĩa vụ xã hội.  Ông bà = Bố mẹ = Con cái ( anh, chị, em)  Các mồi quan hệ trên như thế nào ? d) Xây dựng gia đình mới ở Việt Nam hiện nay phải gắn liền với việc hình thành và xác lập, củng cố từng bước các quan hệ gắn bó với cộng đồng, với các thiết chế ngoài gia đình. Gia đình = Dòng họ = Xã, phường và các đoàn thểTRẮC NGHIỆM 1) Mối quan hệ cơ bản nhất trong gia đình: - Quan hệ hôn nhân và quan hệ huyệt thống. - Quan hệ yêu đương giữa nam và nữ. - Quan hệ quần tụ. - Quan hệ nuôi dưỡng. 2) Những thiết bị, phương tiện, tiện nghi hiện đại sẽ:- Thay thế quan hệ quần tụ. - Củng cố quan hệ quần tụ.- Mở rộng không gian sinh tồn của con người. - Thu hẹp không gian sinh tồn của con người. 3) Sự biến đổi về hình thức, tính chất, kết cấu và quy mô của gia đình do: - Trình độ phát triển của kinh tế – xã hội quy định. - Pháp luật quy định.- Những thành viên gia đình quy định. - Tư tưởng xã hội quy định. 4) Cơ sở của sữ bất bình đẳng giới nam và giới nữ là: - Địa vị xã hội. - Chế độ tư hữu về TLSX. - Chế độ chính trị. - Tư tưởng trọng nam, khinh nữ. 5) Giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống ở nước ta: - Sự cố kết chặt chẽ giữa các thành viên. - Lễ nghi cưới hỏi.- Gia đính ít con. - Bình đẳng giữa các thành viên.