Vài nét về vấn đề phát huy vai trò của ngừơi có uy tín; phong tục, tập quán, tôn giáo, tín ngưỡng ở vùng dân tộc thiểu số Việt Nam

Vµi nÐt vÒ vÊn ®Ò ph¸t huy vai trß cña ngõ¬i cã uy tÝn; phong tôc, tËp qu¸n, t«n gi¸o, tÝn ng- ìng ë vïng DTTS ViÖt NamTS. Hoµng H÷u B×nh Trêng C¸n bé d©n téc 6 néi dung chÝnh cña bµi gi¶ng  HiÖn nay níc ta cã bao nhiªu d©n téc  C¸c d©n téc cã nh÷ng phong tôc, tËp qu¸n, tÝn ngìng, t«n gi¸o nh thÕ nµo  Ngêi cã uy tÝn lµ ai  Gi¶i ph¸p ph¸t huy ngêi cã uy tÝn  TÝn ngìng, t«n gi¸o ë c¸c d©n téc  ChÝnh s¸ch ®èi víi tÝn ngìng, t«n gi¸o Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh  Gi¸o tr×nh D©n téc häc cña Tæng côc chÝnh trÞ Q§ND VN (2001, ch¬ng 5 vµ 6)  Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t huy vai trß cña giµ lµng, trëng b¶n (UBDT, 2003, c¸c ch¬ng 1,2,4,5 vµ 6)  VÊn ®Ò t«n gi¸o vµ c«ng t¸c t«n gi¸o ë VN (UBDT, 2003, bµi 6 vµ 8)  Trang th«ng tin ®iÖn tö cña UBDT: §Þa chØ: Ngêi cã uy tÝn trong ®ång bµo d©n téc thiÓu sè gåm nh÷ng ai? c¸c giµ lµng trong bu«n lµng cña c¸c d©n téc thiÓu sè ë Trêng S¬n - T©y Nguyªn. c¸c trëng b¶n trong c¸c vïng d©n téc thiÓu sè miÒn B¾c níc ta. §èi víi d©n téc Ch¨m th× ®ã lµ trëng lµng, nh÷ng vÞ chøc s¾c t«n gi¸o §èi víi DT Khmer lµ trëng phum, s s·i. §èi víi d©n téc Hm«ng lµ c¸c trëng dßng hä. §èi víi c¸c DT Th¸i, Mêng lµ trëng c¸c dßng hä quý téc, c¸c thµy mo. §èi víi d©n téc Dao lµ c¸c thµy cóng, cÊp s¾c cho nam giíi ®Õn tuæi thµnh niªn. vv. Nh÷ng ngêi tiªu biÓu nãi chung lµ thuéc líp ngêi cao tuæi trong d©n téc vµ ë ®Þa ph¬ng. Kh«ng nhÊt thiÕt hä lµ nh÷ng ngêi cao tuæi nhÊt, nhng nãi chung lµ thuéc líp l·o h¹ng, ®· tr¶i qua c¸c cÊp tuæi vÞ thµnh niªn vµ thµnh niªn. Líp ngêi tiªu biÓu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? 1. §· cã nh÷ng cèng hiÕn tÝch cùc cho céng ®ång. 2. Cã bÒ dµy kiÕn thøc (am hiÓu s©u s¾c lÞch sö, v¨n ho¸, luËt tôc, phong tôc tËp qu¸n, tÝn ngìng d©n téc, y häc d©n gian), tÝch luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm trong cuéc sèng vÒ b¶o vÖ m«i trêng, c©n b»ng sinh th¸i, s¶n xuÊt, b¶o vÖ bu«n lµng.... 3. Cã phÈm chÊt, ®¹o ®øc, võa tæ chøc tèt cuéc sèng cña gia ®×nh m×nh, võa ch¨m lo lîi Ých cña céng ®ång. Khi cÇn thiÕt d¸m hy sinh, v× quyÒn lîi cña céng ®ång, g¾n bã m¸u thÞt víi bu«n lµng. 4. §îc d©n lµng tù nguyÖn kÝnh träng vµ t«n vinh. Sù h×nh thµnh tÇng líp ngêi tiªu biÓu míi  Cã 2 lo¹i: ë trong bu«n lµng nh tríc vµ kh«ng ë trong bu«n lµng mµ ë n¬i kh¸c (trong níc vµ ngoµi níc)  Kh«ng nhÊt thiÕt lµ ngêi cao tuæi mµ xu thÕ l¹i lµ nh÷ng ngêi trung niªn hoÆc thanh niªn  6 tiªu chÝ ®Ó trë thµnh ngêi cã uy tÝn míi (trang 65 tµi liÖu tham kh¶o sè 2) Gi¶i ph¸p ph¸t huy vai trß cña ngêi cã uy tÝn C¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t huy vai trß cña ngêi cã uy tÝn trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta lµ mét hÖ thèng gi¶i ph¸p toµn diÖn vµ ®ång bé. 2. Nh÷ng ngêi cã uy tÝn kh«ng gi÷ nh÷ng chøc vô trong hÖ thèng chÝnh trÞ , nhng b»ng tµi n¨ng vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc, g¾n bã chÆt chÏ víi bu«n lµng, ®îc d©n lµng tin yªu vµ t«n vinh, xem nh lµ chÊt keo cña d©n téc, lµ ngêi ph¸t ng«n t©m t nguyÖn väng cña d©n lµng. NhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c d©n téc lµ lµm sao ph¸t huy sù ®ãng gãp cña hä trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc. 3. Trong th¸i ®é víi nh÷ng ngêi tiªu biÓu, cã uy tÝn trong d©n téc cÇn ph¶i qu¸n triÖt ®êng lèi quan ®iÓm cña §¶ng. 4. Líp ngêi tiªu biÓu cò cïng víi thêi gian, trªn ®µ ph¸t triÓn KT - XH sÏ dÇn biÕn mÊt vµ ®îc thay thÕ b»ng líp ngêi tiªu biÓu míi. Líp ngêi cã uy tÝn c¶ cò vµ míi, lµ ng- êi cã Ých cho sù ph¸t triÓn x· héi, nÕu ta biÕt tæ chøc ®éng viªn mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña hä. 5. Khi ®Ò ra gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy vai trß cña nh÷ng ngêi tiªu biÓu cã uy tÝn cÇn nhËn thøc s©u s¾c r»ng thùc chÊt ®©y lµ c«ng t¸c d©n vËn, nghÜa lµ c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng nªn ph¶i thùc hiÖn tèt phong c¸ch c«ng t¸c d©n vËn cña §¶ng: “Träng d©n, häc d©n, cã tr¸ch nhiÖm víi d©n”. Khi tiÕp xóc víi nh÷ng ngêi tiªu biÓu, cã uy tÝn trong d©n téc, ë ®Þa ph¬ng, ph¶i c¨n cø vµo v¨n ho¸ tõng d©n téc, phong tôc tËp qu¸n tõng d©n téc, sö dông nhiÒu ph¬ng thøc phï hîp víi ®Æc thï tõng d©n téc, tõng ®Þa ph¬ng. Tuy nhiªn khi tiÕp xóc víi nh÷ng ngêi tiªu biÓu, cã uy tÝn thuéc bÊt kú d©n téc thiÓu sè nµo ta vÉn ph¶i dùa vµo mét mÉu sè chung lµ lßng ch©n thµnh, tin cËy, tÕ nhÞ, thËn träng, t«n träng, kiªn tr× thuyÕt phôc, khuyÕn khÝch sù trao ®æi qua l¹i, tranh luËn trªn tinh thÇn x©y dùng, vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã ý kiÕn kh¸c nhau, tr¸nh chôp mò, quy kÕt, thµnh kiÕn, ®èi phã, ¸p ®Æt v.v 6. Nh÷ng ngêi tiªu biÓu cã c¶ u ®iÓm, h¹n chÕ khuyÕt ®iÓm. MÆt m¹nh tÝch luü ®îc nhiÒu kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt, b¶o vÖ bu«n lµng, tæ chøc cuéc sèng céng ®ång. Hä n¾m v÷ng v¨n ho¸ d©n téc, ngêi cã kh¶ n¨ng gi¸o dôc líp trÎ g×n gi÷ b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, tr¸nh bÞ mÊt gèc vµ bÞ ®ång ho¸, lµ nh÷ng ngêi am hiÓu s©u s¾c giíi ®éng vËt, th¶m thùc vËt ë ®Þa ph¬ng, trång rõng, b¶o vÖ rõng vµ nguån níc, b¶o vÖ m«i trêng tù nhiªn, thµnh th¹o y häc d©n gian, am hiÓu luËt tôc, ¨n nãi giái, cã lý, cã t×nh, tham gia h÷u hiÖu dµn xÕp c¸c xÝch mÝch néi bé, hoµ gi¶i víi c¸c d©n téc kh¸c, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cho céng ®ång. Hä lµ ngêi n¾m v÷ng c¸c lÔ nghi, tÝn ngìng d©n téc, truyÒn l¹i ®îc cho con ch¸u vÒ c¸c truyÒn thuyÕt vÒ nguån gèc vµ qu¸ tr×nh téc ngêi, ®Ó cho con ch¸u tù hµo vÒ d©n téc m×nh, vÒ ®Êt níc m×nh, vÒ Tæ quèc ViÖt Nam ®Ó g¾n bã víi §¶ng vµ chÕ ®é XHCN, phÊn ®Êu ®Ó x©y dùng mét níc ViÖt Nam d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ v¨n minh, theo ®Þnh híng XHCN. Hä lµ ngêi cã tiÕng nãi cã träng l- îng trong viÖc gi¸o dôc con ch¸u, chèng l¹i ©m mu diÔn biÕn hoµ b×nh cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch, lµm cho bu«n lµng gi÷ ®îc an ninh chÝnh trÞ, trËt tù, an toµn x· héi, ®¶m b¶o cho x· héi æn ®Þnh ®Ó ch¨m lo ph¸t triÓn kinh tÕ lµm cho ®Êt níc phån vinh. MÆt h¹n chÕ h¹n chÕ vÒ khoa häc kü thuËt, l¹i cha quen víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ - thÞ trêng, thªm vµo ®ã do sù t¸c ®éng cña søc × cña tËp qu¸n cò nªn kh«ng thÓ nh¹y c¶m víi c¸i míi nh tÇng líp trÎ. Trong qu¸ tr×nh giao nhiÖm vô cho hä, ta ph¶i cã th¸i ®é träng thÞ, cã c¸ch øng xö víi tõng ®èi tîng thÝch hîp ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ d©n téc, ch¨m lo båi dìng ®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc, còng nh luËt ph¸p Nhµ níc cho hä. N©ng cao nhËn thøc cña hä vÒ chÕ ®é míi, ch¨m lo ®êi sèng c¸ nh©n vµ gia ®×nh hä vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn, ®i s©u ®i s¸t ®Ó n¾m v÷ng t©m t nguyÖn väng kÞp thêi gióp ®ì thiÕt thùc ®Ó hä v- ît qua khã kh¨n. 7. ChÝnh quyÒn c¸c cÊp, c¸c ngµnh liªn quan cÇn quan t©m ch¨m lo ®µo t¹o líp ngêi tiªu biÓu, cã uy tÝn míi trong d©n téc, ë ®Þa ph- ¬ng. Ngêi tiªu biÓu cã uy tÝn trong d©n téc vµ ë ®Þa ph¬ng ph¶i lµ ngêi biÕt nãi tiÕng d©n téc, am hiÓu v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n lÔ nghi, tÝn ngìng d©n téc, ph¶i lµ ngêi tµi n¨ng lµm cho d©n téc tù hµo, h·nh diÖn vµ phÈm chÊt ®¹o ®øc lµm cho d©n téc tin yªu, t«n vinh, lµ ngêi ®¹i diÖn, lµm cÇu nèi liÒn d©n téc víi §¶ng vµ Nhµ níc ta. 8. Trong khi thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ viÖc ph¸t huy vai trß cña nh÷ng ngêi tiªu biÓu, cã uy tÝn trong d©n téc, ë ®Þa ph¬ng, ph¶i kh«ng ngõng cñng cè, t¨ng cêng hÖ thèng chÝnh trÞ ë c¬ së. HÖ thèng chÝnh trÞ c¬ së ®îc cñng cè v÷ng ch¾c th× cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy vµ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao vai trß cña nh÷ng ngêi tiªu biÓu vµ cã uy tÝn trong d©n téc. 9. ViÖc ph¸t huy vai trß cña nh÷ng ngêi tiªu biÓu cã uy tÝn ph¶i ®îc tiÕn hµnh trong bèi c¶nh chung lµ §¶ng “§æi míi ph¬ng thøc l·nh ®¹o cña §¶ng”, Nhµ níc “C¶i c¸ch thÓ chÕ vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña Nhµ níc” vµ MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam “TiÕp tôc ®æi míi ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam vµ c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n”. Kh¸i niÖm DT cã thÓ hiÓu theo 3 nghÜa: - D©n téc theo nghÜa réng (nation): d©n téc ®- îc hiÓu lµ quèc téc (d©n téc VN) - D©n téc theo nghÜa hÑp (Ethnic): tøc lµ téc ngêi (DT Tµy, DT Dao) - D©n téc hiÓu theo nghÜa thang bËc trong sù ph¸t triÓn céng ®ång ngêi trong LS 3 tiªu chÝ téc ngêi ë VN: - Tiªu chÝ ng«n ng÷ - Tiªu chÝ v¨n ho¸ - Tiªu chÝ ý thøc tù gi¸c * Mét sè tiªu chÝ kh¸c ®îc vËn dông cho tõng trêng hîp cô thÓ nh l·nh thæ,nguån gèc, kinh tÕ, t©m lý Kh¸i niÖm céng ®ång c¸c d©n téc VN Víi tÝnh c¸ch lµ 1 céng ®ång ngêi, d©n téc ViÖt Nam cã c¸c ®Æc ®iÓm:  Ng«n ng÷ chung: TiÕng ViÖt (phæ th«ng)  Nh÷ng nÐt v¨n ho¸ t¬ng ®ång  ý thøc quèc gia  Mét sè ®iÓm chung, thèng nhÊt kh¸c (kinh tÕ, thÓ chÕ, ph¸p luËt, vËn mÖnh lÞch sö vµ nhÊt lµ cã 1 nhµ níc chung) 5 ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña c¸c DT VN: 1.C¸c d©n téc ViÖt Nam cã tû lÖ sè d©n kh«ng ®Òu vµ sèng xen kÏ víi nhau 2.C¸c d©n téc ph©n bè trªn ®Þa bµn cã vÞ trÝ quan träng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ quèc phßng 3.C¸c d©n téc cã lÞch sö g¾n bã l©u ®êi trong ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m, x©y dùng céng ®ång d©n téc thèng nhÊt 4.C¸c d©n téc ë VN cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi kh«ng ®Òu nhau 5.S¾c th¸i v¨n ho¸ c¸c d©n téc ë níc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng 1.C¸c d©n téc ViÖt Nam cã tû lÖ sè d©n kh«ng ®Òu vµ sèng xen kÏ víi nhau. DANH MỤC THÀNH PHẦN CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM Số TT Dân tộc Tên tự gọi Tên gọi khác Nhóm địa phương Dân số Tổng Đ.T (1.4.1999) Ước tính (1.7.2003) 1 Ba na Ba Na BơNâm, Roh, Kon Kđe, Ala Kông, Kpang Kông Rơ Ngao, Rơ Lơng (Y Lăng), Tơ Lô, Gơ Lar, Krem 174.456 190.259 2 Bố y Bố Y Chủng Chá, Trọng Gia... Bố Y và Tu Dí 1.864 2059 3 Brâu Brao 313 350 4 Bru - Vân Kiều Bru Bru, Vân Kiều Vân Kiều, Trì, Khùa, Ma Coong 55.559 62.954 5 Chăm (chàm) Chàm, Chiêm, Chiêm thành, Chăm Pa, Hời... Chăm Hroi, Chăm Pông, Chà Và Ku, Chăm Châu Đốc 132.873 148.021 6 Chơ ro Châu Ro, Dơ Ro, Chro, Thượng 22.567 26.455 7 Chu ru Chơ Ru, Kru, Thượng 14.978 16.972 8 Chứt Chứt Rục, Arem, Sách. Mày, Rục, Sách, Arem, Mã Liềng 3.829 3.787 9 Co Cor, Col Cua, Trầu 27.766 29.771 10 Cống Xám Khống, Phuy A 1.676 1.859 11 Cơ ho Cơ Ho Xrê, Nộp (Tu Nốp), Cơ Dòn, Chil, Lát (Lách), Tơ Ring. 128.723 145.857 Số T T Dân tộc Tên tự gọi Tên gọi khác Nhóm địa phương Dân số Tổng Đ.T (1.4.199 9) Ước tính (1.7.200 3) 12 Cơ Lao Cờ Lao Tứ Đư, Ho Ki, Voa Đề. Cờ Lao Xanh, Cờ Lao Trắng, Cờ Lao Đỏ 1.865 2.034 13 Cơ tu Cơ Tu Ca Tu, Ka Tu 50.458 56.690 14 Dao Kìm Miền, Kìm Mùn Mán Dao Đỏ, Dao Quần Chẹt, Dao Lô Gang, DaoTiền, Dao Quần trắng, Dao Thanh Y, Dao Làn Tẻn 620.538 685.432 15 Ê đê Anăk Ê Đê Anăk Ê Đê, Ra Đê, Ê Đê-Êgar, Đê Kpă, Adham, Krung, Mđhu, Ktul, Dliê, Hruê, Bih, Blô, Kah, Kdrao, Dong Kay, Dong Mak, Ening, arul, Hwing, Ktlê, Êpan 270.348 306.333 16 Giáy Giáy Nhắng, Giảng 49.098 54.002 17 Gia rai Gia Rai Giơ Ray, Chơ Ray Chor, Hđrung (gồm cả Hbau, Chor), Aráp, Mthur, Tơbuân 317.557 350.766 18 Giẻ - Triêng Gié, Triêng, Ve, Bnoong Cà Tang, Giang Rẫy Gié (Giẻ),Triêng,Ve, Bnoong (Mnoong) 30.243 31.343 19 Hà nhì Hà Nhì Già U Ní, Xá U Ní Hà Nhì Cồ Chồ, Hà Nhì La Mí, Hà Nhì Đen 17.535 19.954 20 Hoa (Hán) Khách, Hán, Tàu Quảng Đông, Quảng Tây, Hải Nam, Triều Châu, Phúc Kiến, Sang Phang, Xìa Phống, Thảng Nhằm, Minh Hương, Hẹ... 862.371 913.248 DANH MỤC THÀNH PHẦN CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM Số T T Dân tộc Tên tự gọi Tên gọi khác Nhóm địa phương Dân số Tổng Đ.T (1.4.199 9) Ước tính (1.7.200 3) 21 Hrê Hrê Chăm Rê, Chom, Thượng Ba Tơ, Luỹ, Sơn Phòng, Đá Vách, Chăm Quảng Ngãi, Chòm, Rê, Man Thạch Bích. 113.111 120.251 22 HMông (Mèo) Hmông, Na miẻo Mẹo, Mèo, Miếu Ha, Mán Trắng Hmông Trắng, Hmông Hoa, Hmông Đỏ, Hmông Đen, Hmông Xanh, Na miẻo 787.604 896.239 23 Kinh (Việt) Kinh 65.795.718 69.356.969 24 Kháng Mơ Kháng Háng, Brển, Xá Kháng Dẩng, Kháng Hoặc, Kháng Dón, Kháng Súa, Ma Háng, Bủ Háng, Ma Háng Bén, Bủ Háng Cọi 10.272 15.213 25 Khmer Khmer Cur, Cul, Cu, Thổ, Việt gốc Miên, Khmer K'rôm 1.055.174 1.112.286 26 Khơ mú Kmụ, Kưm Mụ Xá Cẩu, Khạ Klẩu, Măng Cẩu, Tày Hạy, Mứn Xen, Pu Thềnh, Tềnh 56.542 62.721 27 La chí Cù Tê Thổ Đen, Mán, Xá 10.765 12.095 28 La ha La Ha, Klá Plạo Xá Cha, Xá Bung, Xá Khao, Xá Táu Nhạ, Xá Poọng, Xá Uống, Bủ Hả, Pụa La Ha cạn (Khlá Phlao), La Ha nước (La Ha ủng) 5.686 6.388 DANH MỤC THÀNH PHẦN CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM DANH MỤC THÀNH PHẦN CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM Số T T Dân tộc Tên tự gọi Tên gọi khác Nhóm địa phương Dân số Tổng Đ.T (1.4.1999) Ước tính (1.7.2003) 29 La hủ La Hủ Xá lá vàng, Cò Xung, Khù Sung, Kha Quy, Cọ Sọ, Nê Thú La hủ na (đen), La-hủ sư (vàng) và La-hủ phung (trắng) 6.874 7.561 30 Lào Thay, Thay Duồn, Thay Nhuồn Phu Thay, Phu Lào Lào Bốc (Lào Cạn), Lào Nọi (Lào Nhỏ) 11.611 12.379 31 Lô lô Lô Lô Mùn Di, Di, Màn Di, La Ha, Qua La, Ô man, Lu Lộc Màn Lô Lô hoa, Lô Lô đen 3.307 3.327 32 Lự Lừ, Thay, Thay Lừ. Phù Lừ, Nhuồn, Duồn Lự Đen (Lự Đăm), Lự Trắng (ở Trung Quốc) 4.964 5.553 33 Mạ Mạ Châu Mạ, Chô Mạ, Chê Mạ Mạ Ngăn, Mạ Xốp, Mạ Tô, Mạ Krung 33.338 36.824 34 Mảng Mảng Mảng Ư, Xá Mảng, Niểng O, Xá Bá O Mảng Gứng, Mảng Lệ 2.663 2.634 35 Mường Mol (Mon, Moan, Mual) Ao Tá (Âu Tá), Bi 1.137.515 1.230.054 DANH MỤC THÀNH PHẦN CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM Số T T Dân tộc Tên tự gọi Tên gọi khác Nhóm địa phương Dân số Tổng Đ.T (1.4.1999) Ước tính (1.7.2003) 36 Mnông Mnông Mnông Gar, Mnông Nông, Mnông Chil, Mnông Kuênh, Mnông Rlâm, Mnông Preh, Mnông Prâng, Mnông Đíp, Mnông Bu Nor, Mnông Bu Đâng, Mnông Bu Đêh... 92.451 104.312 37 Ngái Sán Ngải Ngái Hắc Cá, Ngái Lầu Mần, Hẹ, Sín, Đản, Lê, Xuyến 4.841 7.386 38 Nùng Nồng Nùng Giang, Nùng Xuồng, Nùng An, Nùng Inh, Nùng Lòi, Nùng Cháo, Nùng Phàn Slình, Nùng Quy Rịn, Nùng Dín 856.412 914.350 39 Ơ đu Ơ Đu, I Đu Tày Hạt 301 370 40 Pà thẻn Pà Hưng Mèo Lài, Mèo Hoa, Mèo Đỏ, Bát tiên tộc... 5.569 6.529 41 Phù lá Lao Va Xơ, Bồ Khô Pạ, Phù Lá Xá Phó, Cần Thin Phù Lá Lão-Bồ Khô Pạ, Phù Lá Đen, Phù Lá Hán. 9.046 8.947 42 Pu Péo Kabeo La Quả, Penti Lô Lô 705 900 DANH MỤC THÀNH PHẦN CÁC DÂN TỘC VIỆT NAM Số T T Dân tộc Tên tự gọi Tên gọi khác Nhóm địa phương Dân số Tổng Đ.T (1.4.1999) Ước tính (1.7.2003) 43 Raglay Rai, Hoang, La Oang 96.931 108.442 44 Rơ măm 352 418 45 Sán chay (Cao lan-Sán chỉ) Sán Chay Hờn Bán, Chùng, Trại... Cao Lan, Sán Chỉ 147.315 162.031 46 Sán dìu San Déo Nhín ( Sơn Dao Nhân) Trại, Trại Đất, Mán Quần Cộc, Mán Váy xẻ 126.237 140.629 47 Si la Cù Dề Sừ Kha Pẻ 840 1.006 48 Tày Thổ Thổ, Ngạn, Phén, Thu Lao, Pa Dí. 1.477.514 1.597.712 49 Tà ôi Tôi Ôi, Pa Cô, Tà Uốt, Kan Tua, Pa Hi ... Tà Ôi, Pa Cô, Pa Hi 34.960 38.946 50 Thái Tay, Thay Tay Thanh, Man Thanh, Tay Mười, Tay Mường, Hàng Tổng, Tay Dọ, Thổ Ngành Đen (Tay Đăm). Ngành Trắng (Tay Đón hoặc Khao) 1.328.725 1.449.084 51 Thổ Thổ Người Nhà làng. Mường, Con Kha, Xá Lá Vàng Kẹo, Mọn, Cuối, Họ, Đan Lai, Li Hà, Tày Poọng 68.394 76.191 52 Xinh mun Xinh Mun Puộc, Xá, Pnạ Xinh Mun Dạ, Xinh Mun Nghẹt. 18.018 21.946 53 Xê đăng Xơ Teng, Tơ Đrá, Mnâm, Ca Dong, Ha Lăng, Tà Trĩ., Châu Xê Đăng, Kmrâng, Con Lan, Brila. Xơ Trng, Tơ Đrá, Mnâm. Ca Dong, Ha Lăng, Tà Trĩ, Châu. 127.148 140.445 54 Xtiêng Xa Điêng, Xa Chiêng Bù Lơ, Bù Đek (Bù Đêh), Bù Biêk. 66.788 74.402 • Chó ý trong c«ng t¸c d©n téc: - Tªn gäi c¸c d©n téc - Sè d©n téc ë ®Þa ph¬ng Qua thèng kª cho thÊy, ngêi Kinh lµ d©n téc ®a sè, chiÕm 86,3% d©n sè c¶ níc (sè liÖu thèng kª 1999). Ngêi Kinh lµ lùc lîng ®oµn kÕt c¸c d©n téc trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh dùng níc vµ gi÷ níc, ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu vµo viÖc h×nh thµnh d©n téc VN.  53 dân tộc còn lại chiếm tỷ lệ khá nhỏ nªn gäi lµ DTTS, và tỷ lệ giữa các DTTS cũng không đồng đều. Có thÓ chia ra một số nhóm như sau:  Các dân tộc có số dân trên 1 triệu: Tày, Thái, Mường, Hoa, Khmer, Nùng  Từ 10 vạn đến 50 vạn: H’mông, Dao, Ê®ê, Bana, Sán Chay.  Từ 1000 - 100.000: Ch¨m, Xơ®ăng, Sán Dìu, Hrê, Cơ Ho, Raglai, Mơnông, Thổ, Khơ mú, Giáy, Mạ, Chơro, Hà Nhì, Xinhmun, Churu, Kháng, Lự, Lô Lô, Chứt, Cống, Ngái,  Từ 100 - 500: Si La, Ơ Đu, Pu Péo, RơMăm, Brâu Ph©n bè xen kÏ: 2. C¸c d©n téc ph©n bè trªn ®Þa bµn cã vÞ trÝ quan träng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ quèc phßng. - VÒ kinh tÕ: + Lµ vïng cã dù tr÷ thÕ n¨ng, cã tÝnh chi phèi c¸c vïng kh¸c cña c¶ níc + Lµ vïng giÇu cã vÒ tµi nguyªn (kho¸ng s¶n, rïng...) + Lµ vïng giÇu tiÒm n¨ng du lÞch sinh th¸i + Lµ vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó giao lu vÒ kinh tÕ víi c¸c níc + TiÒm n¨ng con ngêi, v¨n ho¸ téc ngêi 3. C¸c d©n téc cã lÞch sö g¾n bã l©u ®êi trong ®Êu tranh chèng thiªn nhiªn vµ ngo¹i x©m, x©y dùng céng ®ång d©n téc thèng nhÊt - Mét sè d©n téc cã cïng nguån gèc - C¸c d©n téc g¾n bã, gióp ®ì nhau trong lao ®éng, s¶n xuÊt - C¸c d©n téc ®oµn kÕt, g¾n bã trong ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m 4. C¸c d©n téc ë ViÖt Nam cã tr×nh ®é ph¸t triÓn KT - XH kh«ng ®Òu nhau a/ Nguyªn nh©n cña sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c DT ë ViÖt Nam. - Do lÞch sö ®Ó l¹i - Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn - Do ®iÒu kiÖn KT- XH - Do mét sè lùc c¶n kh¸c (tËp qu¸n s¶n xuÊt, t©m lý ®ãng cöa) b/ Thùc tr¹ng cña sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c DT: - VÒ lÜnh vùc x· héi:  Mét sè d©n téc cßn ¶nh hëng tµn d cña chÕ ®é phong kiÕn nh träng nam khinh n÷  Cã c¸c d©n téc cßn ¶nh hëng tµn d cña thêi kú tiÒn phong kiÕn - VÒ lÜnh vùc kinh tÕ:  Mét sè d©n téc sèng dùa vµo tù nhiªn  Mét sè d©n téc sèng b»ng s¶n xuÊt n¬ng rÉy  Mét sè d©n téc sèng b»ng s¶n xuÊt ruéng níc §Ó kh¾c phôc sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c DT, §¶ng vµ NN ta ®· ®Ò ra nhiÒu CS ®Çu t ph¸t triÓn ë c¸c vïng DT khã kh¨n; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c DT cïng tiÕn bé. Cã thÓ nãi ®©y lµ b¶n chÊt s©u xa cña hÖ thèng CSDT cña §¶ng vµ Nhµ níc ta 5. S¾c th¸i v¨n ho¸ c¸c d©n téc ë níc ta rÊt phong phó, ®a d¹ng VÒ Ng«n ng÷ 54 DT ViÖt Nam ®îc c¸c nhµ ng«n ng÷ häc s¾p xÕp thµnh 8 nhãm ng«n ng÷ kh¸c nhau. 8 nhãm ®ã lµ: • ë ViÖt Nam tån t¹i c¶ 4 ng÷ hÖ ph©n bè ë §«ng Nam ¸. - Ng÷ hÖ Nam ¸ lµ lín nhÊt, bao gåm ng«n ng÷ cña c¸c c d©n cã ®Þa bµn sinh tô tõ miÒn nói ®Õn ®ång b»ng, tõ nam ra b¾c. - Ng÷ hÖ Th¸i - Ng÷ hÖ H¸n - T¹ng, vÒ mÆt lÞch sö chñ yÕu ph©n bè ë miÒn B¾c; - Ng÷ hÖ Nam §¶o gåm mét sè ng«n ng÷ ë miÒn Trung vµ T©y Nguyªn. - Nhãm ViÖt - Mêng (4 ng«n ng÷): ViÖt, M- êng, Thæ, Chøt. - Nhãm M«n - Kh¬me (21 ng«n ng÷): Kh¬me, Bana, X¬®¨ng, C¬ho, H¬rª, Mn«ng, Xtiªng, Bru - V©n KiÒu, C¬tu, Kh¬mó, Tµ«i, M¹, Co, GiÐ - Triªng, Xinhmun, Ch¬ro, M¶ng, Kh¸ng, R¬m¨m, ¥®u, Br©u. a. Ng÷ hÖ Nam ¸ (ph©n thµnh 4 nhãm): - Nhãm Hm«ng - Dao (3 ng«n ng÷): Hm«ng, Dao, Pµ thÎn. - Nhãm hçn hîp (4 ng«n ng÷): LachÝ, Laha, C¬lao, PupÐo. a. Ng÷ hÖ Nam ¸ (ph©n thµnh 4 nhãm): Tµy, Th¸i, Nïng, S¸n Chay, Gi¸y, Lµo, Lù, Bè y. b. Ng÷ hÖ Th¸i (8 ng«n ng÷): c. Ng÷ hÖ Nam §¶o (5 ng«n ng÷): Giarai, £®ª, Ch¨m, Raglai, Churu. b. Ng÷ hÖ Th¸i (8 ng«n ng÷): - Nhãm H¸n (3 ng«n ng÷): Hoa, S¸n D×u, Ng¸i. - Nhãm T¹ng - MiÕn (6 ng«n ng÷): Hµ Nh×, Phï L¸, La Hñ, L« L«, Cèng, Sila. d. Ng÷ hÖ H¸n - T¹ng (ph©n biÖt thµnh 2 nhãm): Mçi DT cã phong tôc, tËp qu¸n, tÝn ngìng riªng thÓ hiÖn qua 3 lÜnh vùc nªn rÊt phong phó, ®a d¹ng: VÒ v¨n ho¸ vËt chÊt: ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i VÒ v¨n ho¸ x· héi: sinh ®Î, cíi xin, ma chay VÒ v¨n ho¸ tinh thÇn:lÔ héi, thê cóng, phong tôc, v¨n nghÖ d©n gian d. Ng÷ hÖ H¸n - T¹ng (ph©n biÖt thµnh 2 nhãm): Tôn giáo và chính sách tôn giáo TÌNH HÌNH TÔN GIÁO  Nước ta là nước đa tôn giáo. Có 6 tôn giáo lớn:  4 tôn giáo ngoại sinh: Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Hồi giáo.  2 tôn giáo nội sinh: Cao đài, Phật giáo Hoà hảo.  Nhiều tôn giáo, hệ phái nhỏ.  Nhiều hình thức tín ngưỡng của các tộc người thiểu số.  Nhiều tà giáo đang lén lút hoạt động. 6 tôn giáo có:  20 triệu tín đồ (25% dân số)  62.000 chức sắc, nhà tu hành  100.000 chức việc  22.000 cơ sở thờ tự  10.000 tu sinh học trong nước  400 chức sắc, nhà tu hành học ở nước ngoài (Nguồn: thống kê Ban Tôn Giáo Chính Phủ) I/ Phật giáo:  Phật giáo ra đời tại Ấn độ (Năm Phật lịch thứ 2550)  Người sáng lập: thái tử Tất Đạt Đa - Phật Thích Ca  Giáo lý cơ bản của Phật giáo