Vai trò của xứ ủy Bắc Kỳ và xứ ủy Trung Kỳ trong phong trào cách mạng ở Thanh Hóa thời kỳ 1930 – 1945

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SÀI GÒN SAIGON UNIVERSITY TẠP CHÍ KHOA HỌC SCIENTIFIC JOURNAL ĐẠI HỌC SÀI GÒN OF SAIGON UNIVERSITY Số 67 (01/2020) No. 67 (01/2020) Email: [email protected] ; Website: 22 VAI TRÒ CỦA XỨ ỦY BẮC KỲ VÀ XỨ ỦY TRUNG KỲ TRONG PHONG TRÀO CÁCH MẠNG Ở THANH HÓA THỜI KỲ 1930 – 1945 The roles of The Northern Party Committee and The Central Party Committee in the revolution in Thanh Hoa province (1930 – 1945) TS. Võ Văn Thật Trường Đại học Sài Gòn TÓM TẮT Thanh Hóa là địa phương giáp ranh giữa Bắc Kỳ và Trung Kỳ. Trong quá trình đấu tranh giành độc lập (1930 - 1945), Thanh Hóa vừa nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo của Xứ ủy Bắc Kỳ lẫn Xứ ủy Trung Kỳ. Đây là một trong những điểm khác biệt của phong trào cách mạng ở Thanh Hóa so với nhiều địa phương trong cả nước. Bài viết này phân tích về vai trò của Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ đối với việc thành lập, thống nhất tổ chức Đảng cũng như quá trình lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng, tổ chức nhân dân ở Thanh Hóa đấu tranh trong những năm 1930 - 1945. Từ khóa: cách mạng, Thanh Hóa, Xứ ủy Bắc Kỳ, Xứ ủy Trung Kỳ ABSTRACT Thanh Hoa province is the locality bordering on the Northern and Central States. Therefore, during the campaign of the Revolution (1939-1945), Thanh Hoa received the leadership and direction of the Northern Party Committee and the Central Party Committee. This is one of the differences of the revolutionary movement in Thanh Hoa compared to those in many localities in the country. The purpose of this article is to analyze the roles of the Northern Party Committee and the Central Party Committee in the establishment and the unification of the Party organizations as well as the process of leading and directing the construction of the forces and the organizations of the struggles in Thanh Hoa in the period of 1930 - 1945. Keywords: the revolution, Thanh Hoa, the Northern Party Committee, the Central Party Committee 1. Khái quát về Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ 1.1. Về xứ ủy Bắc Kỳ Sau khi Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời (17/6/1929), Kỳ bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ được chuyển thành Xứ uỷ Đông Dương Cộng sản Đảng Bắc Kỳ, do Đỗ Ngọc Du làm Bí thư (BCH Đảng bộ thành phố Hà Nội, 2004, tr.43). Tổ chức Xứ ủy tiếp tục được duy trì khi Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập. Trong những năm 1929 - 1930, Xứ ủy Bắc Kỳ đã có nhiều hoạt động nhằm thúc đẩy phong trào cách mạng ở các địa phương. Tuy nhiên, đến đầu năm 1931, hoạt động của Xứ uỷ bắt đầu bộc lộ một số nhược điểm như tả khuynh, vi phạm nguyên tắc bí mật, nội bộ nảy sinh mâu thuẫn làm Email: [email protected] VÕ VĂN THẬT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN 23 ảnh hưởng xấu tới tổ chức Đảng và phong trào cách mạng ở Bắc Kỳ. Yêu cầu cấp thiết đặt ra lúc này là phải tổ chức lại Xứ ủy Bắc Kỳ. Ngày 13/5/1931, Trần Quang Tặng - cán bộ tuyên huấn của Xứ uỷ Bắc Kỳ đã tổ chức lại Xứ uỷ lâm thời gồm ba đồng chí, do Trần Quang Tặng làm Bí thư (Những sự kiện lịch sử hoạt động của các xứ ủy trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền 1930 - 1945, 1997, tr.9). Tháng 2/1932, Bí thư Xứ ủy Trần Quang Tặng bị mật thám Pháp bắt, cơ quan Xứ uỷ Bắc Kỳ bị phá vỡ. Trong những năm 1932 - 1934, Đảng Cộng sản Đông Dương đã có nhiều biện pháp để củng cố, khôi phục hệ thống tổ chức Đảng và phong trào quần chúng, tạo điều kiện cho quá trình khôi phục tổ chức Đảng ở Bắc Kỳ. Các tổ chức Đảng phát triển mạnh mẽ ở nhiều nơi như Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Giang, Thái Nguyên, Hà Nội, Hải Phòng, Hòn Gai.v.v. Tháng 8/1936, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Văn Minh, Trần Quý Kiên đã tiến hành hội nghị bàn kế hoạch khôi phục cơ sở Đảng và phát triển phong trào cách mạng ở Bắc Kỳ. Hội nghị thống nhất “trong khi chưa đủ điều kiện thành lập Xứ ủy, cần thành lập một tổ chức làm chức năng của Xứ ủy” (Viện Mác – Lênin – Hồ Chí Minh, 1997, tr.13). Theo đó, “Ủy ban sáng kiến” được thành lập do Nguyễn Văn Cừ phụ trách. Ủy ban sáng kiến làm việc như một Cán sự Đảng của Xứ ủy. Cuối năm 1936, khi được tăng cường cả về số lượng và chất lượng, các đồng chí trong Ủy ban sáng kiến đã tích cực chuẩn bị cho việc thành lập cơ quan lãnh đạo Xứ ủy. Tháng 3/1937, Xứ ủy Bắc Kỳ được tái lập do Hoàng Tú Hưu làm Bí thư (Viện Mác – Lênin – Hồ Chí Minh, 1997, tr.17). Tham gia Xứ ủy còn có Nguyễn Văn Cừ, Hạ Bá Cang (tức Hoàng Quốc Việt), Nguyễn Văn Minh, Tô Hiệu, Đặng Xuân Khu.v.v. Tiếp đó, từ ngày 25/8 đến ngày 04/9/1937, Nguyễn Văn Cừ và Hạ Bá Cang, đại diện Xứ ủy dự họp Hội nghị Trung ương và được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Từ đây, Xứ ủy Bắc Kỳ đi vào ổn định và đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức, lãnh đạo nhân dân Bắc Kỳ đấu tranh giành độc lập dân tộc. Trong thời gian tồn tại, Xứ ủy Bắc Kỳ luôn thể hiện vai trò là một cơ quan lãnh đạo, thay mặt Trung ương Đảng để trực tiếp chỉ đạo phong trào cách mạng Bắc Kỳ, trong đó có phong trào cách mạng ở Thanh Hóa. 1.2. Về Xứ ủy Trung kỳ Tháng 3/1930, với tư cách Ủy viên Ban Chấp hành lâm thời Trung ương Đảng, Nguyễn Phong Sắc đã triệu tập Kỳ bộ Đông Dương Cộng sản Đảng ở Trung Kỳ và các đại biểu Đông Dương Cộng sản Liên đoàn ở Nghệ - Tĩnh, họp tại thành phố Vinh, thành lập Phân cục Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam ở Trung Kỳ để thống nhất việc chỉ đạo thành lập Đảng trong xứ (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh/Viện Lịch sử Đảng, 2008). Phân cục Trung ương Trung Kỳ đặt trụ sở chính tại Vinh (Nghệ An) và một trụ sở tại Đà Nẵng, có nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng các tỉnh từ Thanh Hóa đến Bình Định. Tháng 10/1930, tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nguyễn Phong Sắc được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương và được phân công làm Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ (Trần Bích Hải, 1998, tr.20). Cuối năm 1930, Phân cục Trung ương Trung Kỳ họp hội nghị, bầu SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 67 (01/2020) 24 Ban Chấp hành chính thức và đổi tên thành Kỳ bộ Trung Kỳ. Đứng đầu Kỳ bộ là Xứ ủy, do Nguyễn Phong Sắc làm Bí thư. Đến đây, ban lãnh đạo Xứ ủy Trung Kỳ đã được kiện toàn. Trong thời kỳ 1930 - 1945, mặc dù bị Pháp khủng bố gắt gao, tổ chức bị phá vỡ nhiều lần, thời gian hoạt động không được liên tục, nhưng Xứ uỷ Trung Kỳ đã có vai trò rất quan trọng trong việc lãnh đạo phong trào cách mạng ở Trung Kỳ nói chung, Thanh Hóa nói riêng. 2. Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ trong việc thành lập, củng cố và thống nhất tổ chức Đảng ở Thanh Hóa Năm 1930, sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và có chủ trương phát triển tổ chức Đảng ở các địa phương, Thanh Hóa đã nhận được sự quan tâm của Xứ ủy Bắc Kỳ trong việc thành lập tổ chức cộng sản. Ngay sau đó, Lê Công Thanh (Xứ ủy viên) được Xứ ủy cử về liên lạc với các hội viên Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Thanh Hóa, truyền đạt chủ trương của Xứ ủy (Ban Nghiên cứu và Biên soạn lịch sử Thanh Hoá, 1996, tr.36). Lê Công Thanh đã giao nhiệm vụ cho Nguyễn Doãn Chấp (dạy học ở Hà Nam) trở về Thanh Hóa liên hệ với các đồng chí trong tổ chức Thanh niên tiến hành xây dựng Đảng bộ Thanh Hóa (BCH Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, 2010, tr.57). Tháng 6/1930, dưới sự chủ trì của Nguyễn Doãn Chấp, hội nghị thành lập chi bộ Đảng đầu tiên ở Thanh Hóa được triệu tập tại Hàm Hạ (Đông Sơn), nhất trí thành lập chi bộ cộng sản và cử đồng chí Lê Thế Long làm Bí thư. Sau khi ra đời, Chi bộ Hàm Hạ tích cực tuyên truyền, phát triển đảng viên. Chỉ trong một thời gian ngắn, số đảng viên đã lên tới 12 đồng chí (BCH Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá, 2000). Sau đó, Chi bộ Phú Lộc (Thiệu Hóa) và Chi bộ Yên Trường (Thọ Xuân) cũng ra đời. Như vậy, đến đầu tháng 7 năm 1930, Thanh Hóa đã có ba chi bộ Cộng sản cùng hoạt động. Ngày 29/7/1930, dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Bắc Kỳ, Nguyễn Doãn Chấp đã triệu tập đại biểu các chi bộ Hàm Hạ, Thiệu Hóa, Thọ Xuân, tiến hành hội nghị tại nhà đồng chí Lê Văn Sĩ, làng Yên Trường (nay thuộc xã Thọ Lập, huyện Thọ Xuân), quyết định thành lập Đảng bộ Thanh Hóa và cử Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh gồm 3 đồng chí: Lê Thế Long, Vương Xuân Cát, Lê Văn Sĩ, do Lê Thế Long làm Bí thư (BCH Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, 2010, tr.58-59). Sự kiện này đánh dấu sự ra đời của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Thanh Hóa. Đồng thời, tháng 8/1930, Xứ ủy Trung Kỳ cũng đã giao cho Lê Tất Đắc - cán bộ của Xứ ủy vận động thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa. Lê Tất Đắc cùng với Ngô Đức Mậu bắt liên lạc với Nguyễn Xuân Thúy - Bí thư và Nguyễn Văn Hồ - ủy viên Ban Chấp hành tỉnh bộ Tân Việt cách mạng đảng để chuẩn bị thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa (BCH Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, 2010, tr.64 – 65). Tháng 01/1931, dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Trung Kỳ, hội nghị đại biểu các chi bộ Tân Việt cách mạng Đảng Thanh Hóa (cũ) được tổ chức tại huyện Tĩnh Gia đã cử ra Ban Chấp hành Đảng bộ lâm thời gồm 5 đồng chí: Ngô Đức Mậu, Nguyễn Xuân Thúy, Nguyễn Văn Hồ, Nguyễn Văn Giảng, Phạm Tiến Năng, do Ngô Đức Mậu làm Bí thư (BCH Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, 2010, tr.64 – 65). Như vậy, trong những năm 1930 - 1931, do tình hình phức tạp và sự năng VÕ VĂN THẬT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN 25 động của Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ, Thanh Hóa đã thành lập hai Đảng bộ tỉnh khác nhau để cùng lãnh đạo phong trào cách mạng. Do lực lượng cách mạng trong giai đoạn đầu còn non yếu, các Đảng bộ này hoạt động ở các địa bàn khác nhau nên các hoạt động gần như độc lập, thiếu sự liên hệ và phối hợp thống nhất với nhau trong quá trình lãnh đạo cách mạng. Cuối năm 1930, khi phong trào cách mạng Thanh Hóa bị thực dân Pháp khủng bố, đàn áp, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (do Xứ ủy Bắc Kỳ chỉ đạo thành lập) cùng nhiều đảng viên bị bắt, một số cơ sở đảng mới được gây dựng bị tan vỡ. Thực tế này được Xứ ủy Trung Kỳ chỉ ra như sau: “ bộ phận cách mạng Thanh Hoá có đảng viên mà không có các hội quần chúng, mà Đảng lại không có cơ quan chỉ huy, chỉ cá nhân liên lạc. Trong một địa phương mà không có cơ quan chỉ huy, thì hành động không thống nhất, làm việc chỉ cá nhân thôi, nên công việc không tiến hành được mà lại mắc phải nhiều điều sai lầm nguy hiểm” (Nghị quyết của Xứ ủy về việc sáp nhập bộ phận cách mạng Thanh Hóa vào Đảng Cộng sản Đông Dương, 1999, tr.159). Do vậy, Xứ ủy đã ra nghị quyết nêu rõ: 1. Chưa công nhận bộ phận cách mạng Thanh Hoá là một chi bộ chính thức của Đảng. 2. Xứ uỷ hết sức giúp đỡ chỉ bảo cho bộ phận cách mạng Thanh Hoá tiến hành công việc cách mạng theo chính sách cộng sản. 3. Bộ phận cách mạng Thanh Hoá phải thảo luận cho kỹ và thi hành cho đúng Điều lệ, Luận cương chính trị của Đảng và các án nghị quyết của Trung ương và Xứ uỷ. 4. Bộ phận cách mạng Thanh Hoá phải bầu ngay một cơ quan chỉ huy cho toàn bộ phận để: a) Mở rộng nền tảng tổ chức Đảng; b) Tổ chức các hội quần chúng: Công hội, Nông hội...; c) Trong lúc thi hành các công việc đó phải tổ chức các cuộc tranh đấu để mở rộng phong trào tổ chức. 5. Các uỷ viên trong cơ quan đó thì phải là giai cấp giác ngộ, có tư tưởng chính trị cho khá, được phần nhiều là công nhân, cố bần nông thì hay. 6. Trong khi tiến hành công việc hằng ngày, phải báo cáo cho Xứ uỷ để xét lại những điều sai lầm mà chỉ bảo cho. 7. Nếu bộ phận cách mạng Thanh Hoá công nhận Điều lệ và Luận cương chính trị của Đảng và thi hành đúng án nghị quyết của Trung ương và Xứ uỷ, thì Xứ uỷ công nhận cho là một chi bộ chính thức của Đảng Cộng sản Đông Dương” (Văn kiện Đảng toàn tập, 1999, tr.161 – 162). Đến tháng 3/1940, các đảng viên hoạt động ở địa bàn thị xã Thanh Hóa, huyện Hoằng Hóa và Hậu Lộc đã họp tại Bút Sơn (Hoằng Hóa), nhất trí thành lập Tỉnh ủy lâm thời phản đế, do Nguyễn Đức Nhuận làm Bí thư. Trong khi đó, tại khu vực Thọ Xuân - Thiệu Hóa, các đồng chí Trần Hoạt (tức Trần Bảo), Đặng Châu Tuệ của Xứ ủy Bắc Kỳ đã bắt liên lạc với các cơ sở Đảng trong vùng và thống nhất thành lập Tỉnh ủy lâm thời, do đồng chí Trần Hoạt làm Bí thư. Tháng 4/1940, Hội nghị các cơ sở cách mạng ở Vĩnh Lộc, Thiệu Hóa, Yên Định được triệu tập tại Phù Hưng (Yên Định) cũng thống nhất thành lập Tỉnh ủy lâm thời Thanh Hóa do đồng chí Lê Huy Toán làm Bí thư. Sự hoạt động tích cực của các tổ chức Tỉnh ủy nói trên tạo điều kiện để cách mạng Thanh Hóa bước sang một SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 67 (01/2020) 26 giai đoạn mới, bắt kịp sự phát triển của phong trào cách mạng cả nước. Tuy nhiên, sự tồn tại 3 tỉnh ủy lâm thời, hoạt động thiếu thống nhất là một hạn chế rất lớn của phong trào cách mạng Thanh Hóa. Việc thống nhất về tổ chức lãnh đạo trở nên cấp thiết bởi vì: thứ nhất, “do mất liên lạc với Xứ ủy và Trung ương, do cơ quan lãnh đạo của Đảng bộ bị khủng bố, nên phong trào cách mạng trong Thanh Hóa lúc này hoạt động có tính chất đơn độc, tự phát, thiếu một sự chỉ đạo tập trung và một phương hướng thống nhất”(Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hóa, 1964, tr.4); thứ hai, tình hình cách mạng thế giới và trong nước đã có những chuyển biến tích cực, tạo điều kiện cho sự phát triển của phong trào ở các địa phương. Do vậy, để đưa cách mạng Thanh Hóa tiến kịp phong trào cách mạng cả nước, Thanh Hóa phải có một tổ chức Đảng thống nhất. Trước tình hình mới, tháng 10/1940, Xứ ủy Trung Kỳ đã cử đồng chí Bùi San, bí mật về Thanh Hóa để gặp các đồng chí trong các “Tỉnh ủy” nhằm thành lập một Ban Chấp hành Tỉnh ủy thống nhất. Tháng 11/1940, dưới sự chỉ đạo của đồng chí Bùi San, Hội nghị gồm các đồng chí lãnh đạo của khu vực Thọ Xuân, Yên Định được tổ chức tại làng Thuần Hậu đã bàn biện pháp củng cố về tổ chức, đồng thời, “nhất trí cử ra một Ban Chấp hành Tỉnh ủy lâm thời do đồng chí Trần Hoạt làm Bí thư và lấy tờ báo “Tự do” làm cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng bộ” (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.127). Từ đây, tình trạng hoạt động phân tán, riêng rẽ của các tổ chức “Tỉnh ủy” ở Thanh Hóa chấm dứt, phong trào cách mạng Thanh Hóa đặt dưới sự lãnh đạo duy nhất của Đảng bộ tỉnh. Đây là điều kiện quan trọng để Đảng bộ Thanh Hóa lãnh đạo nhân dân bước sang thời kỳ đấu tranh mới, từng bước bắt liên lạc và được Trung ương chính thức công nhận. Những kết quả trên một lần nữa cho thấy vai trò quan trọng của Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ trong việc khôi phục, thống nhất tổ chức Đảng ở Thanh Hóa. 3. Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ lãnh đạo quá trình chuẩn bị lực lượng và giành chính quyền ở Thanh Hóa Bên cạnh vai trò thành lập và thống nhất tổ chức Đảng, Xứ ủy Bắc Kỳ và Xứ ủy Trung Kỳ còn có vai trò quan trọng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng lực lượng, tổ chức đấu tranh giành độc lập ở Thanh Hóa (1). Xứ ủy Trung Kỳ luôn theo dõi sát sao và kịp thời chỉ đạo đối với phong trào cách mạng Thanh Hóa. Tháng 4/1931, thực hiện nghị quyết của Xứ ủy, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã cử đồng chí Nguyễn Xuân Thúy vào gặp Xứ ủy tại thành phố Vinh (Nghệ An) để báo cáo tình hình và nhận sự chỉ đạo. Sau khi nghe báo cáo, Xứ ủy Trung Kỳ đã chỉ thị cho Đảng bộ Thanh Hóa thực hiện một số nhiệm vụ: “Tổ chức những cuộc biểu tình ở các địa phương có phong trào cách mạng nhằm phối hợp với cao trào Xô Viết Nghệ - Tĩnh; Tổ chức rải truyền đơn, treo cờ búa liềm ở những nơi quan trọng vào ngày Quốc tế lao động 1 - 5; Nghiên cứu kỹ tình hình cụ thể ở địa phương để vạch ra phương hướng hoạt động cho sát với thực tiễn; Nhanh chóng củng cố và kiện toàn các cơ sở Đảng và bộ máy lãnh đạo các cấp (xây dựng và củng cố các tổ chức quần chúng cho vững mạnh, phát động quần chúng đấu tranh, gây khí thế cách mạng sôi sục trong toàn tỉnh)” (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, VÕ VĂN THẬT TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC SÀI GÒN 27 1978, tr.40 – 41). Đồng thời, Xứ ủy đã chuyển cho đồng chí Nguyễn Xuân Thúy một số tài liệu cần thiết (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.41). Những ý kiến chỉ đạo của Xứ ủy Trung Kỳ “đã kịp thời chỉ ra phương hướng hành động trước mắt cho Đảng bộ và nhân dân Thanh Hóa” (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.41). Do vậy, dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy và Ban Chấp hành Tỉnh ủy lâm thời, phong trào đấu tranh ở Thanh Hóa đã diễn ra mạnh mẽ dưới nhiều hình thức như: rải truyền đơn kêu gọi ủng hộ Xô Viết Nghệ Tĩnh ở nhà ga Thanh Hóa, nhà máy diêm Hàm Rồng và các đường phố ở thị xã Thanh Hóa; đình công, rải truyền đơn ở nhà máy diêm Hàm Rồng; cắm cờ đỏ búa liềm trên nóc nhà ga Thanh Hóa Bên cạnh đó, các tổ chức quần chúng như Nông hội đỏ, Hội đánh tranh, Hội lợp nhà, Hội hộ sản được ra đời và củng cố ở nhiều huyện trong tỉnh. Từ tháng 3/1937, Trung ương Đảng “công nhận Đảng bộ Thanh Hóa là một đảng bộ chính thức trực thuộc Xứ ủy Trung Kỳ” (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.84), Thanh Hóa ngày càng nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo nhiều hơn của Xứ ủy. Tháng 10/1938, Xứ ủy Trung Kỳ đã cử đồng chí Lê Đình Vỹ trực tiếp chỉ đạo hội nghị cán bộ mở rộng của tỉnh Thanh Hóa để bàn biện pháp thi hành chỉ thị của Xứ ủy trong việc đấu tranh phản đối chính quyền thực dân dự định thông qua luật dự án thuế mới (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.100). Nhờ có sự chỉ đạo trực tiếp của Xứ ủy, phong trào đấu tranh đòi cải cách dân chủ, cải thiện dân sinh của nhân dân Thanh Hóa đã thu được kết quả nhất định. Trong những năm 1939 - 1945, mặc dù gặp nhiều khó khăn về tổ chức, nhưng Xứ ủy Trung Kỳ vẫn luôn có sự chỉ đạo sát sao, trực tiếp đối với phong trào cách mạng Thanh Hóa. Đầu năm 1940, để tăng cường sự chỉ đạo của Xứ ủy đối với Thanh Hóa, Đào Duy Dếnh - cán bộ của Xứ ủy đã trực tiếp ra Thanh Hóa để liên lạc với Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh nhằm nắm bắt tình hình. Tháng 3/1940, Đào Duy Dếnh triệu tập cuộc họp ở Bút Sơn (nay là thị trấn Bút Sơn, huyện Hoằng Hóa) để trực tiếp truyền đạt Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, trao cho Đảng bộ Thanh Hóa các tài liệu quan trọng: Nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 của Trung ương Đảng; Điều lệ của Đảng Cộng sản Đông Dương; Hiệu triệu thành lập mặt trận phản đế cứu quốc(Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.122). Tháng 10/1940, Xứ ủy Trung Kỳ cử Bùi San - Xứ ủy viên ra Thanh Hóa kiểm tra và chỉ đạo phong trào cách mạng của tỉnh (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.126). Sau khi trực tiếp làm việc với các cơ sở cách mạng ở Thanh Hóa, đồng chí Bùi San đã nhắc nhở các cơ sở “cần nhanh chóng khắc phục những mặt còn hạn chế và nhấn mạnh việc thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ mà Nghị quyết hội nghị lần thứ 6 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đề ra” (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hoá, 1978, tr.126). Những ý kiến chỉ đạo của đồng chí Bùi San đã “tạo điều kiện thúc đẩy việc chắp nối liên lạc giữa các cơ sở và phong trào cách mạng trong tỉnh” (Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Thanh Hóa, 1978, tr.126). Ngày 28/01/1941, tại Hội nghị liên tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh tổ chức ở Nghệ An, Xứ ủy Trung Kỳ đã đề ra các biện pháp để chỉ đạo các địa phương thực SCIENTIFIC JOURNAL OF SAIGON UNIVERSITY No. 67 (01/2020) 28 hiện chủ trương của Trung ương Đảng về hưởng ứng khởi nghĩa Nam Kỳ và Bắc Sơn. Thực hiện sự chỉ đạo của Xứ ủy, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã đẩy mạnh việc xây dựng các đội tự vệ, chuẩn bị xây dựng lực lượng vũ trang, tổ chức phong trào đấu tranh chống thuế ở các địa phương trong tỉnh, đưa cách mạng Thanh Hóa bước sang một giai đoạn mới. Như vậy, có thể thấy, kể từ khi ra đời, Xứ ủy Trung Kỳ đã luôn quan tâm và kịp thời chỉ đạo trực tiếp đối với phong trào cách mạng Thanh Hóa. Sự chỉ đạo, lãnh đạo của Xứ ủy đã định hướng cho quá trình xây dựng lực lượng, tổ chức đấu tranh ở Thanh Hóa, góp phần quan trọng đưa cách mạng Thanh