Vỉa hè Hà Nội, xưa và nay

Vỉa hè Hà Nội, xưa và nay Còn nhớ ngày xưa mỗi khi chiều tà, tôi thường cùng lũ bạn hàng xóm háo hức chạy nháo ra đường để thả mình với đủ loại trò chơi... ngày đó Hà Nội không có những địa điểm vui chơi giải trí cho trẻ con như bây giờ, vỉa hè chính là sân chơi của lũ trẻ con chúng tôi Một buổi sáng sớm ở Hà Nội, vỉa hè vẫn còn chưa đông đúc Đến bây giờ dù đã lớn, không còn được chơi đùa ngoài vỉa hè song tôi vẫn thương nhớ lắm “vỉa hè Hà Nội” ngày xưa. Nói thế nhiều người chắc sẽ thấy buồn cười vì nhớ gì chả nhớ lại đi nhớ cái “vỉa hè”. Nhưng nhớ thật, không riêng mình tôi đâu mà những ai từng trải qua một tuổi thơ với đủ trò vui trên cái sân chơi vỉa hè đều sẽ có chung tâm trạng này. Ngày đó chưa có trò chơi điện tử, ti vi cũng không có nhiều chương trình như bây giờ. Lũ trẻ chúng tôi chỉ biết đến bi ve, chơi chuyền, nhảy dây Đám con trai thì thích thú với trò bổ quay, búng bi, đá cầu. Buổi chiều khi nắng tắt là đại hội “quay” bắt đầu tại cái nền lát xi măng xám xịt, các ô đều nhau tăm tắp 30 x30. Đám con gái thì chỉ với mấy vốc sỏi đã đủ để bày trận chơi ô ăn quan, chục que tính với quả bóng nhỏ xinh là thành đám chơi chuyền hay cuộn dây thừng để quay tít với trò nhảy dây Thủa đó, tôi ở phố Bà Triệu, đường rộng, phố vắng với vỉa hè tiêu chuẩn rộng 5m chả có mấy người qua lại, lũ chúng tôi mặc nhiên coi đây là sân chơi “độc quyền” của đám trẻ con. Nghe bố mẹ kể lại, thời bố mẹ còn nhỏ ít thấy bóng người ngoài vỉa hè, nói một cách chính xác hơn là Hà Nội không có đủ người để đi trên vỉa hè. Lúc đó, người lớn thì đi sơ tán theo các cơ quan, nhà máy. Đám trẻ con cũng theo bố mẹ đi sơ tán, dăm thì mười họa được bố mẹ cho về thăm nhà thì ngơ ngác không nhận ra những trò sôi động mang chất vỉa hè, nhiều đứa trẻ Hà Nội hẳn hoi vẫn nằng nặng đòi đi sơ tán tiếp vì lỡ bắt quen với các trò chơi chèo cây, bắt cá... thôn quê. Mãi đến năm 1969, khi Mỹ ngừng ném bom, lũ trẻ Hà Nội bấy giờ mới được trở về với phố phường, vỉa hè của mình. Qua lời kể của bố mẹ tôi còn được biết ngày đó vỉa hè được lát gạch chỉ khía vạch chéo để chống trơn trượt màu đỏ. Bờ hè thì được cạp bằng đá xanh. Cứ sau mỗi trận mưa là phố xá bừng sáng bởi cái màu gạch đỏ au ánh lên, đẹp mà thanh lịch vô cùng. Hình ảnh những quán cắt tóc vỉa hè ngày xưa... Đến giờ tôi vẫn còn nhớ hình ảnh những bác thợ cắt tóc với bộ đồ nghề đơn giản chỉ gồm 1 chiếc bàn trên để vài ba cái lược, đôi kéo, cái chổi nhỏ phủi tóc dính trên người khách và 1 chiếc khăn trắng thường ngả màu cháo lòng để quấn vào cổ khách. Một chiếc ghế xiêu vẹo và chiếc gương thì thường được treo thẳng lên các bờ tường nhuốm màu rêu phong..Buổi sớm những năm 80, vỉa hè trở nên ấm áp gần gũi đời thường bởi sự có mặt của bác bán xôi xéo, cô hàng bánh giò bánh dày hay chị bán cháo sườn Trong cái vội vã để kịp giờ đến cơ quan của bố mẹ, đám trẻ con còn ngơ ngác bởi phải dậy sớm, ăn vội chút quà sáng rồi hối hả đi học. Quà sáng ngày đó chỉ bán đến 8h chứ không muộn như bây giờ. Hết giờ quà sáng vỉa hè lại tĩnh lặng, có chăng chỉ còn lại quán hàng nước chè với cái bàn trên độc có chục cái chén, một ấm tích, một hộp trong bày vài ba bao thuốc lá, bên cạnh là một cái điếu cày thường được cắm trong thùng nhựa và 5 - 7 cái ghế gỗ thấp tè. Xa xa nơi đầu hay cuối phố là một bác thợ sửa chữa xe đạp, được chú ý bởi cái biển tự chế thường là viết trên tấm bìa cũ lấy từ thùng cát tông “ Vá săm lốp, cân vành, bơm xe đạp” Mới đấy thôi mà sao đã xa quá, bây giờ tôi đã đi làm, thình thoảng có được ngày nghỉ, ngồi thảnh thơi chống cằm nhìn qua cửa sổ thấy vỉa hè nhốn nháo, ầm ĩ mà sao da diết nhớ vỉa hè xưa.. Vỉa hè bây giờ là chỗ để mưu sinh.. Cuộc sống thay đổi, nhà nhà đổ ra đường, người người đổ ra đường. Xã hội phát triển, ô tô chiếm hết lòng đường, xe đạp xe máy thì nhảy lên chiếm nửa vỉa hè, nửa còn lại là chỗ để mưu sinh. Sáng thì quán bán đồ ăn sáng đến 9 – 10h, tiếp đến là quán phục vụ ăn trưa, chiều thì quán chè, quán bánh, tối thì hải sản, bia hơi, lẩu các loại, đâu đâu cũng thấy mùi khói thuốc lào, thuốc lá, mùi thức ăn xào, rán mùi của một đô thị không quy hoạch, ồn ào và nhếch nhác. Kể cả những phố với vỉa hè chưa đến 1m cũng được tận dụng triệt để. Nếu như chục năm trước, vỉa hè trở lại yên bình vào khoảng 23h00 thì hai năm nay với sự bùng nổ của các quán trà chanh, vỉa hè chỉ được bình yên từ 2h đến 5h sáng rồi lại tiếp tục hứng những mưu toan của người dân phố, cứ thế ngày qua ngày Không còn vỉa hè cũng tắt luôn những tiếng rao đêm. Tiếng bánh mì nóng giòn, bánh bao nóng hổi xua tan đêm dài, tiếng tẩm quất của nhưng ông già mù, tiếng quét lá xào xạc của cô lao công bị nhấn chìm bởi những âm thanh hỗn loạn quán trà chanh. Còn nhớ nhà văn Nguyễn Quang Lập trong bài viết về vỉa hè Hà Nội có câu cảm thán rất hay: “Ôi không còn vỉa hè, danh sĩ nước Nam ta biết ẩn nấp vào đâu”. Tôi không phải là là nhà văn, nhà thơ cũng chẳng phải họa sĩ hay nhiếp ảnh giatôi chỉ là một người có tâm hồn nghệ sĩ, yêu nghệ thuật. Không còn vỉa hè, tôi không lo sẽ không biết ẩn nấp vào đâu, tôi chỉ thấy day dứt và nhớ hoài những kỷ niệm một thửa nơi vỉa hè Hà Nội xưa.