Xã hội học đại cương

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC TOÂN ÑÖÙC THAÉNG KHOA KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VAØ NHAÂN VAÊN -----# "----- MOÂN HOÏC XAÕ HOÄI HOÏC ÑAÏI CÖÔNG GIAÛNG VIEÂN: TS. LEÂ THÒ MAI XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG KHOA XÃ HỘI & NHÂN VĂN TS. LÊ THỊ MAI Thời gian & đối tượng học • Thời gian: 3 tín chỉ (TC), trong đó: - Lý thuyết: 2 TC - Bài tập: 1 TC • Bài giảng phục vụ đối tượng: - Sinh viên Khoa Xã hội & Nhân văn - Sinh viên Khoa Lao động & Công đoàn Mục đích môn học Sinh viên nắm được: • Đối tượng nghiên cứu của XHH • Phương pháp & phương pháp luận nghiên cứu XHH • Một số vấn đề cơ bản của xã hội học • Một số những kỹ năng cơ bản & ứng dụng trong hoạt động thực tiễn. Phương pháp dạy và học • Giáo viên: - Giới thiệu sách, giáo trình, tài liệu tham khảo; - Giảng những khái niệm, luận điểm, KH cơ bản, quan trọng trong giáo trình; - Đặt câu hỏi gợi mở để SV động não suy nghĩ tích cực; - Đặt bài tập tình huống để áp dụng kiến thức lý thuyết vào giải quyết tình huống; - Hướng dẫn SV làm bài tập & thảo luận nhóm 4 Phương pháp dạy và học • Sinh viên: – Ôn bài cũ, làm bài tập (nếu có) và đọc bài mới trước khi đến lớp. – Tích cực trao đổi với GV các vấn đề còn chưa hiểu. – Làm bài tập nhóm theo yêu cầu của GV Phương pháp dạy và học • Các loại bài tập: - Ứng dụng lý thuyết đã học trên lớp; - Đọc và tóm tắt tài liệu tham khảo dưới dạng viết tiểu luận hoặc xây dựng thành powerpoint; - Khai thác tư liệu (Internet, tạp chí, sách, ) theo chủ đề; - Làm bài tập nhóm TÀI LIỆU THAM KHẢO 1- Richard Schaefer: Xã hội học, (Mc Graw Hill London, Eighth Edition, 2003); Nxb Thống kê, 2005. 2- J. Macionis: Xã hội học, (New Jersey: Prentice Hall, 1989) Nxb Thống kê, 2004 3- William Korblum (in collaboration with Carolyn D. Smith): Sociology – the Central Questios, Harcourd Brace college Publishers, 1998. 4- Earl Babbie (Chapman University): The Practice of Social Research, Eighth Edition, Wadsworth Publishing Company, 1998. 5- L. Therese Baker: Thực hành nghiên cứu xã hội, NXB CTQG, 1999. 6- Gunter Endruweit (chủ biên): Các lý thuyết xã hội học hiện đại, NXB Thế giới, 1999. 7- Lê Ngọc Hùng: Lịch sử và lý thuyết xã hội học, NXB ĐHQG, 2002, 2008. PHẦN THỨ NHẤT • BÀI 1: Đối tượng nghiên cứu & chức năng của XHH • BÀI 2: Một số nhà XHH kinh điển & hiện đại. Tiếp cận lý thuyết trong nghiên cứu XHH • BÀI 3: Một số khái niệm cơ bản trong xã hội học • Bài 4: Phương pháp nghiên cứu xã hội học BÀI 1 I. Đối tượng & chức năng của XHH II. Các chuyên ngành XHH và các ngành sử dụng kiến thức XHH III. Xã hội học & các khoa học xã hội I- Đối tượng & chức năng của XHH • Xã hội học là gì? - Một ngành khoa học hàn lâm và ứng dụng, - nghiên cứu xã hội và hành vi xã hội (sự tương tác xã hội) của cá nhân/ nhóm trong một xã hội tổng thể. CƠ CẤU XÃ HỘI HỆ THỐNG XÃ HỘI CẤP ĐỘ VĨ MÔ CẤP ĐỘ VI MÔ XÃ HỘI CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC XH QUÁ TRÌNH/ ĐỘNG THÁI CỦA NHÓM XH HÀNH VI-HÀNH ĐỘNG XÃ HỘI ĐỐI TƯỢNG Một số chủ đề nghiên cứu - Sự chuyển đổi định hướng giá trị nghề nghiệp trong quá trình phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế - Mô hình việc làm và nghề nghiệp của cặp vợ chồng trong gia đình nông thôn VN hiện nay. - Tác động xã hội của quá trình di chuyển lao động nông thôn – đô thị. - Tác động của đô thị hóa đến sự chuyển đổi cơ cấu lao động – nghề nghiệp của người dân (nghiên cứu trường hợp tỉnh A) - V.v, Chức năng của xã hội học • chức năng nhận thức; • chức năng tư tưởng; • chức năng cải tạo xã hội (chức năng thực tiễn) Một số chuyên ngành XHH Chuyên ngành xã hội học về bản chất là khoa học liên ngành. • XHH đô thị, XHH nông thôn, • XHH gia đình, XHH dân số, • XHH truyền thông, XHH văn hóa, XHH sức khỏe, • XHH tổ chức, XHH quản lý, • XHH kinh tế, XHH lao động, Các ngành nghề sử dụng kiến thức XHH • Ai học XHH ? - Học sinh phổ thông - người đã qua một chương trình đào tạo chuyên ngành KHXH; - những người đang làm việc trong cơ quan báo chí, truyền hình, xuất bản, hoạch định chính sách, thống kê, các viện nghiên cứu, Học XHH để làm gì? Hình thành và rèn luyện • Kỹ năng điều tra khảo sát, phân tích, đánh giá thực địa; • kỹ năng phân tích, đánh giá dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội; • kỹ năng phân tích, đánh giá thái độ và hành vi cá nhân, nhóm xã hội; • kỹ năng khảo sát, phân tích, đánh giá thị trường và nhu cầu xã hội, Hình thành và rèn luyện • kỹ năng thuyết trình ý tưởng và đề xuất những giải pháp; • kỹ năng tư duy tổng hợp, đa chiều cạnh và suy nghĩ hiệu quả; • kỹ năng làm việc và xử lý tình huống độc lập/theo nhóm, • kỹ năng truyền đạt bằng lời và bằng văn bản, • kỹ năng giao tiếp. mang lại cho sinh viên XHH lợi thế - Có nhiều lựa chọn nghề; - Nhiều lựa chọn nơi làm việc sau tốt nghiệp Theo kết quả của Hiệp hội Xã hội học Mỹ 1993 • nguồn sử dụng nhân sự có bằng XHH: - làm nghiên cứu là 4%; - làm việc trong ngành giáo dục là 12%; - làm việc trong các cơ quan chính phủ và luật pháp: 17%; - Làm trong ngành Dịch vụ xã hội là 23%; - Làm Thương mại và buôn bán là 37%; - Làm trong các ngành nghề chuyên môn khác là 7%. • Hoạt động tiếp thị, tìm hiểu thị trường, đánh giá thị trường đối với sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, • tìm hiểu nhu cầu xã hội, quan hệ công chúng, truyền thanh, truyền hình, công đoàn, đang rất cần những kỹ năng điều tra khảo sát, phân tích, đánh giá, kỹ năng truyền đạt bằng lời hoặc bằng văn bản, kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống và suy nghĩ có hiệu quả, Xã hội học và các khoa học xã hội • Sinh viên đọc tài liệu: 1- Richard Schaefer: Xã hội học, (Mc Graw Hill London, Eighth Edition, 2003); Nxb Thống kê, 2005.Tr. 11- 16-18. 2- J. Macionis: Xã hội học, (New Jersey: Prentice Hall, 1989) Nxb Thống kê, 2004, Tr. 9-25. Bài tập thảo luận • Hãy đọc báo Tuổi trẻ, Người lao động, Thành niên, - Tìm và phát hiện những vấn đề đang được dư luận chú ý, bàn luận - Đó có phải là những vấn đề nghiên cứu của XHH không? - Tại sao? BÀI 2: MỘT SỐ NHÀ XÃ HỘI HỌC KINH ĐIỂN & HIỆN ĐẠI TIẾP CẬN LÝ THUYẾT TRONG XÃ HỘI HỌC MỘT SỐ NHÀ XÃ HỘI HỌC KINH ĐIỂN & HIỆN ĐẠI - August Comte (1798 – 1857) - Herbert Spencer (1820 – 1903) - Karl Marx (1818 – 1883) - Emile Durkheim (1858 – 1917) - Max Weber (1864 – 1920) MỘT SỐ NHÀ XÃ HỘI HỌC HIỆN ĐẠI • Talcott Parsons (1902-1979) • Robert Merton (1910- 2003) • Thorstein Veblen (1857-1929); Wright Mills (1916-1962) • Ralf Dahrendorf (1929); Randall Collins (1941) • Charles H. Cooley (1863-1929) • George H. Mead (1863-1931); Herbert Blumer (1900-1987) • George C. Homans 91910-1989); Perter Blau • V.v, Đọc tài liệu: 1/ G. Endruweit (1999) Các lý thuyết XHH hiện đại, 2/ Lê Ngọc Hùng: Lịch sử và lý thuyết XHH,.. 2002, 2008. II. Tiếp cận lý thuyết trong xã hội học • Lý thuyết là gì? • Tiếp cận duy tương tác, • Tiếp cận duy chức năng, • Tiếp cận duy xung đột • Tiếp cận đa chiều cạnh •Lý thuyết là gì? Là một tập hợp những quan niệm, quan điểm, suy nghĩ, nhận định,để giải thích các vấn đề, hành động/hành vi, cách ứng xử của con người trong những tình huống cụ thể khác nhau. • Tiếp cận lý thuyết là gì? Là việc sử dụng một hệ thống các lý thuyết có mối liên hệ với nhau để đưa ra những cách giải thích, phân tích những phương diện quan trọng của hành động, hành vi XH được thể hiện qua những hiện tượng XH, sự kiện XH. 3 cách tiếp cận lý thuyết chính trong XHH • Tiếp cận duy tương tác, • Tiếp cận duy chức năng, • Tiếp cận duy xung đột • Xu hướng chung: có sự kết hợp 3 loại tiếp cận trên (đa chiều cạnh) trong mô tả thực nghiệm và Cung cấp một cái nhìn mang tính đại cương về xã hội học. • Mỗi cách tiếp cận NC đều đặt ra những câu hỏi khác nhau và những loại quan sát khác nhau về đời sống xã hội. • Mỗi cách tiếp cận đem lại những cái nhìn thấu đáo khác nhau cho cùng một hiện tượng. Tiếp cận đa chiều cạnh trong NC xã hội, nghiên cứu hành vi con người và các định chế. phân tích kết quả nghiên cứu hoàn hảo, có sức thuyết phục mạnh. Bài 3 Một số khái niệm cơ bản • Sự kiện XH • Hiện tượng XH • Hành động XH. Tương tác XH • Chuẩn mực XH. Giá trị XH • Cơ cấu XH: quan hệ XH, Địa vị, Vai trò... • Tổ chức XH. Nhóm XH • Thiết chế XH Bài 4 Phương pháp nghiên cứu 1- Phương pháp nghiên cứu xã hội 2- Phương pháp nghiên cứu xã hội học 3- Công cụ thu thập thông tin trong XHH 4- Đạo đức trong NC Đọc sách: L. Therese Baker: Thực hành nghiên cứu xã hội, NXB CTQG, 1999. Qui trình nghiên cứu Ý TƯỞNG X ? Y A ? B THAO TÁC HÓA KHÁI NIỆMXác định ý nghĩa của những khái niệm và những biến nghiên cứu. SỰ QUAN TÂM ? Y Y ? TỔNG VÀ MẪU NC - Chúng ta muốn có cơ sở dữ liệu và thông tin để đánh giá, kết luận về Ai? - Ai sẽ được lựa chọn để quan sát cho mục đích trên? THỰC HIỆN Tiến hành đo những biến số nghiên cứu. LÝ THUYẾT A B E F C D X Y Viết báo cáo kết quả NC và đề xuất một số giải pháp ứng dụng thực tiễn. ỨNG DỤNG Thu thập dữ liệu để phân tích và giải thích. TIẾN HÀNH QUAN SÁT Chuyển dữ liệu thu thập được dưới dạng một hình thức thích hợp cho sự phân tích. XỬ LÝ SỐ LIỆU PHÂN TÍCH Phân tích dữ liệu và đưa ra kết luận, đánh giá. LỰA CHỌN PPNC - NC thực nghiệm. - NC khảo sát. - NC thực địa. - Phân tích nội dung văn bản. - NC dữ liệu hiện có. - NC so sánh. - NC đánh giá. I- Phương pháp nghiên cứu xã hội • nghiên cứu thực nghiệm, • nghiên cứu khảo sát, • nghiên cứu thực địa, • phân tích nội dung văn bản, dữ liệu hiện có, • nghiên cứu so sánh, • nghiên cứu đánh giá; • V.v, Phương pháp nghiên cứu xã hội (tt) • Phương pháp quan sát • Phương pháp nghiên cứu phân tích định tính kết hợp phân tích định lượng, • phương pháp nghiên cứu tham dự, • nghiên cứu thực địa thường được sử dụng trong các nghiên cứu xã hội học. III- Phương pháp nghiên cứu xã hội học • Các phương pháp NC XHH là những kỹ thuật mà người điều tra, khảo sát sử dụng để thu thập có hệ thống thông tin/ dữ liệu để phân tích một vấn đề NC. • Đối tượng/v.đề NC phương pháp • Phương pháp: - quan sát; - thực nghiệm; - điều tra khảo sát - Phân tích dữ liệu hiện có,... Các nguồn dữ liệu hiện có được sử dụng trong XHH • Niên giám thống kê hàng năm, • Báo và tạp chí, • Sổ tay, nhật ký, e-mail và thư từ, • Các ghi chép và lưu trữ của các tổ chức, đoàn thể, công ty, • Các bản sao các chương trình truyền thanh, • Băng phim và chương trình truyền hình, • Các trang web, • Các ghi chép khoa học,. 4. Đạo đức trong NC • Cũng như các ngành nghề khác, các nhà nghiên cứu xã hội học phải tuân thủ những chuẩn tắc nhất định khi tiến hành một cuộc nghiên cứu. Đó chính là một Bộ luật đạo đức nghề nghiệp, bao gồm những nguyên tắc cơ bản định hướng và điều chỉnh cũng như kiếm soát hành vi của người nghiên cứu. Phần thứ hai Một số V/đ cơ bản của XHH Bài 5: Văn hóa 1- Văn hóa là gì? 2- Các thành tố của văn hóa 3- Biến thể của văn hóa I- Văn hóa là gì? • Tâm lý học: từ góc độ tác động đến cá nhân trong quá trình xã hội hóa, “Văn hóa là toàn thể những môn học cho phép cá nhân trong một XH nhất định đạt tới sự phát triển nào đó về cảm năng, về ý thức phê phán, các năng lực nhận thức, các khả năng sáng tạo,...” (Jean Ladriere, UNESCO, 1977) Văn hóa là gì? • Triết học: “Văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất, tinh thần do con người tạo ra trong thực tiễn lịch sử XH. Văn hóa đặc trưng cho trình độ đạt được trong sự phát triển lịch sử của XH”(Từ điển triết học, Bungari, 1986) • Xã hội học: Văn hóa như là một hệ thống các giá trị, chân lý, chuẩn mực và mục tiêu mà con người cùng thống nhất với nhau trong quá trình tương tác & trải qua thời gian. • Các loại hình văn hóa: - Văn hóa vật thể: là những sản phẩm do con người tạo ra: công cụ SX, nhà ở, quần áo,... - Văn hóa phi vật thể: ý niệm, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, giá trị, chuẩn mực,... Các thành tố của văn hóa: quan niệm, các mối quan hệ, các giá trị, luật lệ * Cũng có ý kiến, văn hóa gồm 4 thành tố: chân lý, giá trị, chuẩn mực và các biểu tượng (symbol) 2- Các thành tố của văn hóa • Ngôn ngữ, • chuẩn mực, • sự thưởng - phạt, • giá trị. Đọc: Tài liệu số 1, 2 (tr. 83-99), 3 (80-122). 3- Biến thể của văn hóa • các tiểu văn hóa; • đa văn hóa; • đồng hóa và hội nhập; • biến đổi văn hóa, • sự đụng độ văn hóa. Đọc: Tài liệu số 1, 2 (99-109), 3 (80-122). Thảo luận nhóm • Lối sống, • thời trang, • sự lựa chọn các hình thức giải trí, của thanh niên hiện nay. • Các yếu tố tác động? Bài 6 XÃ HỘI HÓA & SỰ HÌNH THÀNH “CÁI TÔI” • Xã hội hóa & Sự hình thành “cái tôi” • Các quá trình xã hội hóa Hành trình xã hội hóa cá nhân Xã hội hóa • Xã hội hóa là một quá trình tương tác xã hội kéo dài suốt đời qua đó phát triển khả năng con người & học hỏi các khuôn mẫu văn hóa. Tương tác “đọc”, gắn “ý nghĩa” cho hành động & lý giải Xã hội hóa Là nền tảng hình thành & Phát triển nhân cách Nhân cách • Nhân cách như là một hệ thống tư duy, cảm xúc và hành vi có tổ chức • Thể hiện trong cách thức: - Suy nghĩ về thế giới & về bản thân - Phản ứng trước những tình huống & với người khác - Hành động trong đời sống Mô hình nhân cách của Sigmund Freud (1856-1939) • Nhân cách con người gồm 3 thành phần nhận thức: - Xung động bản năng - Cái ngã - Cái siêu ngã “CÁI TÔI” XÃ HỘI George Herbert Mead (1863-1931) • G. Mead là người có đóng góp quan trọng nhất trong việc giải thích quá trình xã hội hóa. • Câu hỏi NC: 1/ Kinh nghiệm XH là gì? 2/ Kinh nghiệm XH làm chúng ta trở thành con người XH như thế nào? Sự hình thành “cái tôi” “Cái tôi” “Cái tôi” chủ quan (The I) “Cái tôi” khách quan (The me) Xây dựng kinh nghiệm xã hội (G. Mead) Tham gia bắt buộc Không có khả năng đảm nhận vai trò của người khác Tham gia trò chơi Một người khác trong 1 tình huống Tham gia các trò chơi Nhiều người khác trong 1 tình huống Thừa nhận “cái chung khác” Nhiều người khác trong nhiều tình huống “Cái tôi” đảm nhận nhiều vai trò cùng 1 lúc Quá trình/Môi trường xã hội hóa • Gia đình • Nhà trường • Nhóm bạn • Phương tiện truyền thông đại chúng Đọc tài liệu: R. Scheafer và J. Macionis (tr. 167-183) BÀI TẬP - Từ khi bước chân vào môi trường đại học bạn gặp những khó khăn/ thuận lợi gì trong học tập & sinh hoạt? Hiện nay bạn cảm thấy thế nào? - Bạn có sử dụng internet/ e.mail/ chat, blog, không? từ bao giờ? Bạn có nhận ra những thay đổi về: kiến thức, sự nhận thức, nhìn nhận những hiện tượng XH xung quanh, những con người xung quanh bạn,so với thời kỳ trước khi bạn sử dụng chúng không? Bài 7: TƯƠNG TÁC XÃ HỘI & CẤU TRÚC XÃ HỘI 1 - Tương tác xã hội và cấu trúc xã hội 2 - Các yếu tố của cấu trúc xã hội 3 - Quan điểm XHH về cấu trúc xã hội 1 - Tương tác xã hội • Tương tác xã hội chỉ những phương cách người ta phản ứng với người khác - Trong tương tác, phản ứng của ta trước hành vi của người khác dựa trên ý nghĩa mà ta gán cho hành vi của người đó. - Cái ý nghĩa này phản ánh chuẩn mực và giá trị của nền văn hóa chủ đạo, kinh nghiệm xã hội hóa bên trong nền văn hóa đó Khái niệm cấu trúc xã hội (CTXH) • Ficher H: CTXH là sự sắp đặt của các thành phần XH hoặc các đơn vị XH, sự tương tác của chúng trong cả trạng thái tĩnh và động. • Bedorucop: CTXH là toàn thể các mối liên hệ tương đối ổn định giữa các yếu tố trong hệ thống XH. 2- Các yếu tố cơ bản của CTXH • Phân tầng xã hội • Vị thế/địa vị xã hội • Vai trò xã hội • Nhóm xã hội • Mạng lưới xã hội • Thiết chế xã hội • Những yếu tố này được hình thành trong suốt quá trình xã hội hóa của con người. 3- Quan điểm XHH về cấu trúc XH • Tiếp cận của Tonnies: 2 loại hình XH tương phản nhau: 1/ Gemeinschaft là một cộng đồng tiêu biểu của đời sống nông thôn; Kiểm soát XH = thể chế phi chính thức 2/ Gesellschaft là loại hình đặc trưng của cuộc sống đô thị với đặc trưng: Các quan hệ XH bị chi phối bởi vai trò XH - Kiểm soát XH = luật pháp, quy định, • Tiếp cận tiến hóa văn hóa XH của Lenski: - Các XH trải qua sự biến đổi theo một cấu trúc tiến hóa văn hóa – xã hội - Trình độ công nghệ của một XH là yếu tố quan trọng quyết định XH đó được tổ chức như thế nào - Khi công nghệ phát triển, XH tiến hóa từ XH tiền công nghiệp XH công nghiệp XH hậu công nghiệp Thảo luận nhóm • Sự chuyển đổi cơ cấu xã hội ở VN; • Cơ sở kinh tế - xã hội cho sự chuyển đổi cơ cấu xã hội ở VN Bài 8: NHÓM & TỔ CHỨC I- Nhóm II- Tổ chức III- Sự thay đổi của tổ chức và tác động của công nghệ đến việc tổ chức nơi làm việc I- Nhóm 1- Khái niệm, bản chất, đặc tính, động lực nhóm; 2- Các loại nhóm; 3- Nghiên cứu nhóm nhỏ. Đọc tài liệu: - J. Macionis: Sdd, tr. 218-251 - Scheafer: Sdd, tr. 178-207. - Phạm Tất Dong & Lê Ngọc Hùng: Xã hội học, sdd. II- Tổ chức 1- Khái niệm 2- Các kiểu loại tổ chức chính thức và bộ máy quan liêu hành chính; Đặc trưng của bộ máy hành chính; 3- Các hiệp hội. 1- Tổ chức Tổ chức chính thức là một nhóm được lập ra nhằm vào một mục đích chuyên biệt và được cấu trúc để có được một hiệu năng tối đa. • Trong xã hội, các tổ chức chính thức đáp ứng mọi nhu cầu cá nhân & xã hội. • Chúng định hình cuộc sống của mọi người 2- Các kiểu loại tổ chức chính thức và bộ máy quan liêu hành chính; Đặc trưng của bộ máy hành chính; 3- Các hiệp hội. Đọc tài liệu: - J. Macionis: Sdd, tr.233-249. - T. Schaefer: Sdd, tr. 186- 199. III- Sự thay đổi của tổ chức và tác động của công nghệ đến việc tổ chức nơi làm việc 1- Sự thay đổi của tổ chức 2- Tác động của công nghệ đến việc tổ chức nơi làm việc. 1- Sự thay đổi của tổ chức • Là do có sự thay đổi những định chế xã hội • Mục tiêu của tổ chức có thể thay đổi theo thời gian, khi có sự thay đổi người lãnh đạo của tổ chức, khi có sự thay đổi cấu trúc của tổ chức 2- Tác động của công nghệ đến việc tổ chức nơi làm việc • Máy điện toán đang chi phối cuộc sống chúng ta, đặc biệt, chúng đang ảnh hưởng đến chỗ làm việc một cách sâu sắc • Ở các nước công nghiệp, lực lượng lao động đang trở thành người viễn thông (Telecommuter) . Phân tích từ quan điểm duy tương tác • Nơi làm việc là môi trường nảy sinh quan hệ xã hội • Việc hạn chế cơ hội cho sự giao tiếp XH “mặt – đối - mặt” sẽ làm mất sự tin cậy lẫn nhau được tạo ra qua những tương tác “mặt – đối - mặt” Viễn thông còn có thể đẩy XH đi xa hơn cuộc biến thiên từ XH nông thôn sang XH đô thị • Về mặt tác động tích cực: - Viễn thông là sự thay đổi XH đầu tiên kéo những người làm cha mẹ trở về nhà thay vì đẩy họ bước ra khỏi nhà - Nếu xu hướng vẫn tiếp tục sẽ làm tăng sự tự trị và sự hài lòng trong công việc ở một bộ phận lớn nhân viên văn phòng ( Castells 2001b; Nie 1999) Bài 9: SỰ LỆCH CHUẨN I- Sự lệch chuẩn / Sự sai lệch: Khái niệm. Giải thích XHH về hành vi sai lệch. II- Tội phạm: các loại tội phạm. Thống kê tội phạm. III- Kiểm soát xã hội: Sự tuân thủ và sự vâng lời; Kiểm soát xã hội chính thức và phi chính thức; Luật pháp và dư luận xã hội. I- Sự lệch chuẩn / Sự sai lệch 1- Khái niệm Sự sai lệch / Sự lệch chuẩn (Deviance) Là hành vi vi phạm các chuẩn tắc hành động hoặc những kỳ vọng của một nhóm hoặc của một xã hội. (Wickman, 1991:85) (Những chuẩn tắc chính thức & phi chính thức) 2- Giải thích XHH về hành vi sai lệch Tại sao người ta vi phạm các chuẩn tắc XH ? • Tiếp cận duy chức năng - Hành vi sai lệch là phổ biến, nó có hệ quả tích cực & tiêu cực cho sự ổn định xã hội. VD: Lái xe bị phạt nếu vượt quá tốc độ quy định sẽ giúp cho người khác tuân theo quy định, biết điều chỉnh tốc độ lái xe. • Tiếp cận duy tương tác giải thích sự phạm tội theo trường phái: - Truyền đạt văn hóa (cultural transmission) - Lý thuyết sinh hoạt thường ngày (Routine activities