Xã hội và tự nhiên

Chương 9Xã hội và tự nhiênTRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN I . Xã hội – bộ phận đặc thù của tự nhiên 1. khái niệm. * Tự nhiên: Theo nghĩa rộng, tự nhiên là toàn bộ thế giới vật chất vô cùng, vô tân. * Xã hội: Xã hội là hình thái vận động cao nhất của thế giới vật chất, hình thái vận động này lấy con người và sự tác động lẫn nhau giữa con người với con người làm nền tảng. Kết luận: Xã hội là một bộ phận đặc thù của tự nhiên TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN * Đặc điểm riêng của quy luật xã hội: - Quy luật xã hội chỉ tồn tại và phát triển tác động trong những điều kiện nhất định khi những điều kiện xã hội xoá bỏ thì quy luật cũng không tồn tại. - Hình thức biểu hiện của sự cộng tác của các quy luật xã hội thường biến dạng theo hoàn cảnh lịch sử trong từng giai đoạn từng nước khác nhau.2. Đặc điểm của quy luật xã hội.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN - Sự tác động của quy luật xã hội diễn ra thông qua hoạt động của con người, do đó lợi ích trở thành một yếu tố quan trọng trong cơ chế hoạt động của quy luật xã hội. - Sự biểu hiện và tác động của quy luật xã hội thường diễn ra trong một thời gian rất dài có khi trong suốt quá trỡnh lịch sử, do vậy nhận thức được nó cần phải có phương pháp khái quát hoá và trừu tượng hoá cao * Kết luận: Quy luật xã hội là quy luật hoạt động của con người, nên để nhận thức nó nhất thiết phải làm rõ nhu cầu, lợi ích, mục đích của hoạt động con người.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN II. Sự tác động qua lại giữa xã hội và tự nhiên1. Vai trò của yếu tố tự nhiên và yếu tố xã hội trong hệ thống tự nhiên - xã hội* Vai trò của yếu tố tự nhiên - Tự nhiên là nguồn gốc của xã hội. - Tự nhiên là môi trường tồn tại và phát triển của xã hội. * Vai trò của yếu tố xã hội - Thông qua lao động con người cải biến tự nhiên nhằm thoả mãn nhu cầu của mình. - Thông qua hoạt động cải biến tự nhiên, con người tự hoàn thiện mình. - Tự nhiên cung cấp các nguồn vật chất để con ng­ời tồn tại và phát triển.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN * Mối quan hệ giưa xã hội và tự nhiên phụ thuộc vào trình độ phát triển của xã hội. Tiêu chí đánh giá trình độ đó chính là phương thức sản xuất. * Mối quan hệ xã hội - tự nhiên còn phục thuộc vào trình độ nhận thức và vận dụng các quy luật trong hoạt động thực tiễn2. Những yếu tố tác động đến mối quan hệ giữa tự nhiên và xã hộiTRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN III. Dân số, môi trường trong sự phát triển của xã hội1. Vai trò của dân số trong sự phát triển của xã hội* Khái niệm dân số: Dân số là lượng người sinh sống trong một vùng lãnh thổ nhất định. * Vai trò của số lượng dân cư: Số lượng dân cư là số lượng người của dân số phản ánh khả năng cung cấp lượng lao động của xã hội. Điều này được thể hiện qua chỉ số về thể lực tính theo lao động cơ bắp. TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN * Vai trò của chất lượng dân cư: Chất lượng dân cư là chất lượng người của dân số, thể hiện sức mạnh trí lực của con người như: Trí tuệ, thông minh, kỹ năng, kỹ xảo. * Sự gia tăng dân số. - Dân số tăng chậm ––> Thiếu lao động. - Dân số tăng nhanh ––> Khó khăn về lương thực, nhà ở, y tế, giáo dục...TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN * Khái niệm môi trường. Là toàn bộ những điều kiện mà trong đó con người sinh sống.Môi trường bao gồm: - Môi trường tự nhiên. - Môi trường xã hội.2. Vai trò của môi trường đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN * Vai trò của môi trường tự nhiên đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội. - Trong giai đoạn thấp của sự phát triển xã hội, con người phụ thuộc chủ yếu vào môi trường tự nhiên và hoàn toàn bị tự nhiên thống trị.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN - Trong giai đoạn phát triển cao của xã hội, con người từng bước chế ngự tự nhiên bắt tự nhiên phục vụ lợi ích cho mình. Tuy nhiên, môi trường tự nhiên vẫn ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội. Nước nào có điều kiện tự nhiên tốt (Khí hậu thuận lợi, tài nguyên phong phú...), thì có điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế và xã hội. - Khi con người làm trái với quy luật tự nhiên dẫn tới môi trường tự nhiên sẽ ngăn cản sự phát triển kinh tế xã hội, thậm chí có thể đe doạ sự sống con người.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊNKHOA KHCB, BỘ MÔN MÁC - LÊNIN